Փեթեր Շոլցե

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Փեթեր Շոլցե
գերմ.՝ Peter Scholze
Դիմանկար
Ծնվել էդեկտեմբերի 11, 1987(1987-12-11)[1][2] (36 տարեկան)
ԾննդավայրԴրեզդեն, Արևելյան Գերմանիա
Քաղաքացիություն Գերմանիա[3]
Մայրենի լեզուգերմաներեն
ԿրթությունԲոննի համալսարան և Heinrich-Hertz-Gymnasium?
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս և համալսարանի դասախոս
ԱշխատավայրԲոննի համալսարան[4], Max Planck Institute for Mathematics?[5][6], Clay Mathematics Institute?[7] և Hausdorff Center for Mathematics?[8]
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԼեոպոլդինա[11]
Կայքmath.uni-bonn.de/people/scholze/
 Peter Scholze Վիքիպահեստում

Փեթեր Շոլցե (գերմ.՝ Peter Scholze, դեկտեմբերի 11, 1987(1987-12-11)[1][2], Դրեզդեն, Արևելյան Գերմանիա)[12], գերմանացի մաթեմատիկոս, հայտնի է հանրահաշվական երկրաչափության մեջ իր կատարած աշխատանքներով։ Նա 2012 թվականից Բոննի համալսարանի պրոֆեսոր է եղել, իսկ 2018 թվականից` Մաքս Պլանկի մաթեմատիկայի ինստիտուտի տնօրեն։ Նրան անվանել են աշխարհի առաջատար մաթեմատիկոսներից մեկը[13][14][15][16]։ 2018 թվականին ստացել է Ֆիլդսի մեդալ, որը համարվում է մաթեմատիկայի բարձրագույն մասնագիտական պատիվ[17][18][19]։

Վաղ կյանք և կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սքոլզը ծնվել է Դրեզդենում և մեծացել Բեռլինում[20]։ Նրա հայրը ֆիզիկոս է, մայրը՝ համակարգչային գիտնական, իսկ քույրը սովորել է քիմիա[21]։ Նա հաճախել է Բեռլին-Ֆրիդրիխշեյն նահանգի Հայնրիխ-Հերց գիմնազիա, որը նվիրված էր մաթեմատիկային և բնական գիտություններին[22]։ Որպես ուսանող՝ Սքոլզը մասնակցել է մաթեմատիկական միջազգային օլիմպիադայի՝ նվաճելով երեք ոսկե և մեկ արծաթե մեդալ[23]։

Նա սովորել է Բոննի համալսարանում և ավարտել իր բակալավրի աստիճանը երեք կիսամյակի ընթացքում, իսկ մագիստրոսի աստիճանը՝ հետագա երկու կիսամյակի ընթացքում[24]։ Նա ասպիրանտի աստիճան է ստացել 2012 թվականին՝ Մայքլ Ռապոպորտի ղեկավարության ներքո[25]։

Կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականի հուլիսից մինչև 2016 թվականը Սքոլզը Նյու Հեմփշիրի Քլեյի մաթեմատիկական ինստիտուտի գիտաշխատող էր[26]։ 2012 թվականին՝ դոկտորական աստիճան ստանալուց անմիջապես հետո, նա դարձել է Բոննի համալսարանի լիիրավ պրոֆեսոր՝ 24 տարեկանում դառնալով Գերմանիայի ամենաերիտասարդ լիիրավ պրոֆեսորը[13][24][27][28]։ 2014 թվականի աշնանը Սքոլզը նշանակվել է ռեկտորային պրոֆեսոր Բերկլիի Կալիֆոռնիայի համալսարանում, որտեղ նա դասավանդում էր երկրաչափություն[29][30]։ 2018 թվականին Սքոլզը նշանակվել է Բոննում գտնվող Մաքս Պլանկի մաթեմատիկայի ինստիտուտի տնօրեն[31]։

Աշխատանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սքոլզի աշխատանքը կենտրոնացած է թվաբանական երկրաչափության զուտ տեղական ասպեկտների վրա, ինչպիսիք են p-adic երկրաչափությունը և դրա կիրառությունները։ Նա ավելի հակիրճ ձևով ներկայացրել է նախորդ հիմնարար տեսություններից մի քանիսը, որոնց ռահվիրաները Գերդ Ֆալթինգսը, Ժան-Մարկ Ֆոնտեյնը և ավելի ուշ` Կիրան Քեդլայան էին։ Կատարյալ տարածությունների վերաբերյալ նրա թեկնածուական թեզը լուծում է քաշի-մոնոդրոմի վարկածի հատուկ դեպքի համար[32]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2012 թվականին նա արժանացել է Փրիքս և Քոուրս պեկոտ մրցանակների[33]։ 2013 թվականին նա արժանացել է «ՍԱՍՏՐԱ Ռամուանջան» մրցանակին[34]։ 2014-ին նա ստացել է Քլեյ Ռիսըրչ մրցանակ[35]։ 2015 թվականին նա հանրահաշվի բնագավառում արժանացել է Ֆրենկ Նելսոն Քոուլի մրցանակի[36], և Օստրովսկու մրցանակի[37][38]։

2015 թվականին նա ստացել է Ֆարմատի մրցանակ[39]։ 2016-ին նա գերմանական հետազոտական հիմնադրամի կողմից պարգևատրվել է Լեյբնիզի մրցանակով[40]։ 2016 թվականին նա հրաժարվել է 100 հազար դոլարի չափով «Մաթեմատիկայի նոր հորիզոններ» մրցանակից[41]։ Մրցանակից հրաժարվելը մամուլի հատուկ ուշադրությանը չի արժանացել[42]։

2018 թվականին նա պարգևատրվել է Ֆիլդսի մեդալով[43][44]՝ «p-adic ոլորտներում թվաբանական հանրահաշվական երկրաչափությունը վերափոխելու համար՝ կատարյալ տարածությունների ներմուծման միջոցով, Գալոզի ներկայացուցչություններին դիմելու և կոհոմոլոգիայի նոր տեսությունների զարգացման համար»[45]։

2019-ին Սքոլզը ստացել է Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար մեծ խաչի շքանշան[46][47][48]։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սքոլզն ամուսնացած է մաթեմատիկոսի հետ[49] և ունի մեկ դուստր[50]։

Ծանոթագրություններր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Curriculum Vitae Prof. Dr. Peter ScholzeGerman Academy of Sciences Leopoldina.
  2. 2,0 2,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. http://www.general-anzeiger-bonn.de/bonn/stadt-bonn/Peter-Scholze-tr%C3%A4gt-sich-ins-Goldene-Buch-der-Stadt-ein-article4003965.html
  4. Prof. Dr. Peter ScholzeUniversity of Bonn.
  5. Peter Scholze new director at the Max Planck Institute for MathematicsMax Planck Institute for Mathematics.
  6. Prof. Dr. Peter ScholzeMax Planck Society.
  7. Interview with Research Fellow Peter ScholzeClay Mathematics Institute, 2012.
  8. Prof. Dr. Peter ScholzeHausdorff Center for Mathematics.
  9. Prof. Dr. Peter Scholze - Gottfried Wilhelm Leibniz-Preisträger 2016German Research Foundation, 2016.
  10. Fields-Medaille: Peter Scholze bekommt weltweit höchste Auszeichnung für Mathematiker — 2018.
  11. Prof. Dr. Peter ScholzeGerman Academy of Sciences Leopoldina.
  12. «Prof. Dr. Peter Scholze». Hausdorff Center for Mathematics. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  13. 13,0 13,1 «Mathematiker Peter Scholze (24) nimmt Ruf nach Bonn an – als jüngster deutscher W3-Professor». Informationsdienst Wissenschaft (German). 2012 թ․ հոկտեմբերի 15. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  14. «Leibniz Prize 2016: Professor Dr. Peter Scholze». Deutsche Forschungsgemeinschaft. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  15. Klarreich, Erica (2018 թ․ օգոստոսի 1). «A Master of Numbers and Shapes Who Is Rewriting Arithmetic». Quanta Magazine. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  16. Kaschel, Helena (2016 թ․ հուլիսի 23). «Don't call me a prodigy: the rising stars of European mathematics». Deutsche Welle (English). Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 2-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  17. Ball, Philip (2014 թ․ օգոստոսի 12). «Iranian is first woman to nab highest prize in maths». Nature (անգլերեն). doi:10.1038/nature.2014.15686. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  18. «Fields Medal». School of Mathematics and Statistics – University of St Andrews, Scotland. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 29-ին.
  19. «Fields Medal» (անգլերեն). The University of Chicago. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 29-ին.
  20. «Zwei Forscher der Uni Bonn erhalten den Leibniz-Preis» (German). Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn. 2015 թ․ դեկտեմբերի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին. «Peter Scholze wurde 1987 in Dresden geboren und wuchs auf in Berlin.»{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  21. Centre International de Rencontres Mathématiques (2015 թ․ հունիսի 29). «Interview at CIRM: Peter Scholze». YouTube. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  22. «Mit ihm kann man rechnen». Der Tagesspiegel (German). 2005 թ․ օգոստոսի 3. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  23. Dolinar, Gregor. «International Mathematical Olympiad». International Mathematical Olympiad. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  24. 24,0 24,1 «Mathe-Genie: 24-Jähriger wird Deutschlands jüngster Professor». Spiegel Online (German). 2012 թ․ հոկտեմբերի 16. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  25. Peter Scholze Mathematics Genealogy Project կայքում.
  26. «Peter Scholze». Clay Mathematics Institute. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  27. «Peter Scholze ist erst 24 Jahre alt: Mathe-Genie wird Deutschlands jüngster Professor». Bild (գերմաներեն). 2012 թ․ հոկտեմբերի 15. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  28. Harmsen, Torsten (2012 թ․ հոկտեմբերի 15). «Hochschule: Mathematikgenie aus Berlin». Berliner Zeitung (գերմաներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  29. «Peter Scholze» (անգլերեն). Department of Mathematics at University of California Berkeley. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  30. Scholze, Peter; Weinstein, Jared (October 2018). «Berkeley lectures on p-adic geometry» (PDF). University of Bonn. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  31. «Peter Scholze new director at the Max Planck Institute for Mathematics» (անգլերեն). Max Planck Institute for Mathematics. 2018 թ․ հուլիսի 2. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 11-ին.
  32. Scholze, Peter. «Perfectoid spaces: A survey» (PDF). University of Bonn. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  33. «LISTE CHRONOLOGIQUE DES INTITULES DES COURS PECCOT DEPUIS 1899» (PDF) (ֆրանսերեն). College de France.
  34. «Peter Scholze to receive 2013 Sastra Ramanujan Prize». Shanmugha Arts, Science, Technology & Research Academy. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  35. «2014 Clay Research Awards». Clay Mathematics Institute. 2014 թ․ հուլիսի 14. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  36. «Peter Scholze to Receive 2015 AMS Cole Prize in Algebra». American Mathematical Society. 2014 թ․ դեկտեմբերի 4. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  37. «The prize and the prize winners». Ostrowski Foundation. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  38. «Ostrowski Prize 2015: Peter Scholze» (PDF). Ostrowski Foundation. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  39. «Lauréats du Prix Fermat» (ֆրանսերեն). Institut de Mathématiques de Toulouse. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  40. «Leibniz Prizes 2016: DFG Honours Ten Researchers». Deutsche Forschungsgemeinschaft. 2015 թ․ դեկտեմբերի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 3-ին.
  41. «2016 Breakthrough Prizes». breakthroughprize.org. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  42. Woit, Peter (2015 թ․ նոյեմբերի 9). «2016 Breakthrough Prizes». Not Even Wrong. Department of Mathematics at Columbia University. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 3-ին.
  43. Chang, Kenneth (2018 թ․ օգոստոսի 1). «Fields Medals Awarded to 4 Mathematicians». The New York Times. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  44. Dambeck, Holger (2018 թ․ օգոստոսի 1). «Fields-Medaille: Peter Scholze bekommt weltweit höchste Auszeichnung für Mathematiker». Spiegel Online (գերմաներեն). Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  45. «Fields Medals 2018». International Mathematical Union. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  46. «Bundesverdienstkreuz (Great Cross of Merit) for Peter Scholze». Max Planck Institute for Mathematics. 2019 թ․ հոկտեմբերի 15. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
  47. «Bekanntgabe vom 1. Oktober 2019» (գերմաներեն). Bundespräsidialamt. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
  48. «Peter Scholze erhält das "Große Verdienstkreuz"» (գերմաներեն). Hausdorff Center for Mathematics. 2019 թ․ հոկտեմբերի 2. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
  49. Schmundt, Hilmar (2016 թ․ ապրիլի 23). «Bildung: Lieber Mathe als Rockband». Der Spiegel (German). Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 15-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  50. Klarreich, Erica (2016 թ․ հունիսի 28). «The Oracle of Arithmetic». Quanta Magazine. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 15-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]