Տրանսպորտը Վրաստանում

Վրաստանում բեռնափոխադրումների ամենամեծ ծավալը բաժին է ընկնում ավտոմոբիլային տրանսպորտին (մոտ 60%)^[1], բեռնաշրջանառության ծավալը՝ երկաթուղային տրանսպորտին (մոտ 90%)^[2]։ Տնտեսության ճյուղային կառուցվածքի ձևավորման գործում մեծ դեր է խաղացել Վրաստանի ներգրավվածությունը տարածաշրջանային նախագծերում, որոնք կապված էին էներգակիրների տարանցման հետ^[3]։

Պատմություն

ԽՍՀՄ կազմում

Վրաստանի ԽՍՀ-ում տրանսպորտի հիմնական տեսակը երկաթուղայինն էր։ Շահագործման երկարությունը (1986 թվականի դրությամբ)՝

Երկաթուղային գծեր՝ 1,54 հազար կմ,
Ավտոճանապարհներ՝ 21,5 հազար կմ (այդ թվում նաև ասֆալտապատ՝ 19,9 հազար կմ)։

Հիմնական ծովային նավահանգիստներն են՝ Բաթումը և Փոթին։ Վրացական ԽՍՀ-ի տարածքով էին անցնում Բաքու-Բաթում նավթամուղը, Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից և Հյուսիսային Կովկասից եկող գազամուղը։

Երկաթուղային տրանսպորտ

Երկաթուղային ճանապարհները 1612 կմ են (բոլորը էլեկտրաֆիկացված են), լայն երկաթուղագծով՝ 1 575 կմ (երկաթուղագիծը՝ 1, 520 մ), նեղ երկաթուղագծով՝ 37 կմ (երկաթուղագիծը՝ 914 մմ) (2003)^[4]։ Երկաթուղային փոխադրումներում գերակշռում են նավթամթերքների փոխադրումները^[1]։

Հիմնական երկաթուղային մայրուղիներն են՝ Թբիլիսի-Սամտրեդիա-Փոթի, Բաթում-Թբիլիսի-Բաքու (Ադրբեջան), Թբիլիսի-Երևան (Հայաստան), Թբիլիսի-Թելավ^[1]։

Ավտոմոբիլային տրանսպորտ

Ավտոճանապարհներ՝ 20 424 կմ (ամբողջական ծածկույթով՝ 7854 կմ, մանրախճային և քարային ծածկույթով՝ 11 269 կմ, հողային ծածկույթով՝ 1206 կմ) (2006)^[5]։ Գրանցված ավտոմեքենաների ընդհանուր քանակը կազմում է 661 048 (2009)^[6]։

**Վրաստանի, Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի գլխավոր ճանապարհները**
Համար	Միջազգային ճանապարհային ցանց	Երթուղի	Երկարությունը (կմ)
[ს 1]	E97	Թբիլիսի - Գորի - Քութայիս - Զուգդիդի - Սուխում	552
[ს 2]	E70	Սենակ - Փոթի - Քոբուլեթ - Բաթում
[ს 3]	E117	Մցխեթ - Գուդաուրի - Ստեփանծմինդա
[ს 4]	E60	Թբիլիսի - Ռուսթավի
[ს 5]		Թբիլիսի - Սագարեջո - Լագոդեխ
[ს 6]	E117	Թբիլիսի - Մարնեուլ - Բոլնիս - Դմանիս
[ს 7]	E001	Մարնեուլ - Սադախլո
[ს 8]	E691	Խաշուրի - Բորժոմ - Ախալցխա - Վալե
[ს 9]	E60	Թբիլիսի	54
[ს 10]		Գորի - Ցխինվալ - Ջավա (Ձաու) - Ռոքի թունել
[ს 11]	E691	Ախալցխա - Ախալքալաք - Նինոծմինդա
[ს 12]	E692	Սամտրեդիա - Լանչխութ - Սուպսա	57

Խողովակաշարային տրանսպորտ

Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան և Բաքու-Սուպսա նավթամուղերի երթուղիները

Խողովակաշարեր՝ նավթի համար - 1 027 կմ, նավթամթերքների համար - 232 կմ, գազի համար - 1 697 կմ (2004)^[4]։

Խողովակաշարի մայրուղիներն են՝

Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղի հատված (վրացական հատվածի բացման արարողությունը տեղի է ունեցել 2005 թվականի հոկտեմբերի 12-ին^[7]),
Բաքու-Սուպսա նավթամուղի հատված (շահագործման է հանձնվել 1999 թվականին^[3]),
Բաքու-Թբիլիսի-Էրզրում գազամուղի հատված,
Վլադիկավկազ-Կազբեգի-Կարմիր կամուրջ գազամուղի հատված^[2]։

Ծովային տրանսպորտ

2005 թվականին Վրաստանի ծովային նավահանգիստները մշակել են 24 միլիոն տոննա բեռ, որոնցից 74%-ը բաժին է ընկել նավթին և նավթամթերքներին^[3]։

Նավահանգիստներ՝

Բաթում (հիմնականում նավթատար և բեռնափոխադրող նավահանգիստներ)^[1]
Փոթի (հիմնականում մանգանի հանքերի, պղնձի խտանյութի, շինանյութերի, հացահատիկի բեռնափոխադրում)^[1]
Քուլեբի^[8]
Սուպսա (1999 թվականից գործում է նավթային տերմինալը)^[1]
Սուխում^[9]

Առևտրային նավահանգիստ՝ 144 նավ (մեկ և ավելի ռեգիստրային տոննա ջրատարողությամբ) 855 908/ 1 288 812 դեդվեյտ-տոննա ընդհանուր ջրատարողությամբ^[4]։

Օդային տրանսպորտ

Օդանավակայանների ընդհանուր թիվը 30 է (2004 թվականի դրությամբ)^[4]։ Պինդ ծածկույթով թռիչքային ուղիներով օդանավակայանները 17 են (1՝ ավելի քան 3047 մ, 7՝ 2438 - 3047 մ, 5՝ 1524 - 2437 մ, 2՝ 914 - 1523 մ, 2՝ 914 մ-ից քիչ)։ Առանց պինդ ծածկույթի թռիչքուղով օդանավակայանները 13 են (3՝ 914 - 1523 մ, 10՝ 914 մ-ից քիչ) (2004 թվականի դրությամբ)։

Խոշորագույն օդանավակայաններն են^[2]՝

Թբիլիսի (միջազգային օդանավակայան)
Բաթում (միջազգային օդանավակայան)
Քութայիս (միջազգային օդանավակայան)
Թելավ

Ավիափոխադրողներ՝

«Airzena — Georgian Airways»
«Georgian Airlines»
«National Airlines»

Ուղղաթիռային օդանավակայաններն երկուսն են (2003 թվականի դրությամբ)^[4]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Большая российская энциклопедия, Том 8, стр 65-67
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Справка по Грузии // Минэкономразвития России
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 А. Г. Егиазарян «Грузия: структурные проблемы и турецкая экономическая экспансия (1994—2007)» Արխիվացված 2010-10-11 Wayback Machine // REGNUM, 2007
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Экономика Грузии
↑ «Road network according to pavement and category as of 2006» (անգլերեն). Road Department of Georgia. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
↑ «Road safety state policy» (PDF) (անգլերեն). Ministery of regional development and infrastructure of Georgia. Transport policy department. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
↑ Нефтепровод Баку-Тбилиси-Джейхан им. Гейдара Алиева. Справка // РИА Новости, 17 апреля 2009
↑ «А мы пойдем на Юг, Кульпаш КОНЫРОВА, Астана, express-k.kz, № 141 (16527) от 31.07.2008». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
↑ На спорной территории Абхазии

[bre8-65-67-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Большая российская энциклопедия, Том 8, стр 65-67

[mer-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Справка по Грузии // Минэкономразвития России

[ae-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 А. Г. Егиазарян «Грузия: структурные проблемы и турецкая экономическая экспансия (1994—2007)» Արխիվացված 2010-10-11 Wayback Machine // REGNUM, 2007

[polpred-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Экономика Грузии

[5] «Road network according to pavement and category as of 2006» (անգլերեն). Road Department of Georgia. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.

[6] «Road safety state policy» (PDF) (անգլերեն). Ministery of regional development and infrastructure of Georgia. Transport policy department. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.

[7] Нефтепровод Баку-Тбилиси-Джейхан им. Гейдара Алиева. Справка // РИА Новости, 17 апреля 2009

[8] «А мы пойдем на Юг, Кульпаш КОНЫРОВА, Астана, express-k.kz, № 141 (16527) от 31.07.2008». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.

[abh-9] На спорной территории Абхазии

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]