Տրանսմթնոլորտային ուղեծիր
Տրանսմթնոլորտային ուղեծիր երկնային մարմնի շուրջ պտտվող ուղեծիր է, որի ուղեծրի մի մասը հատվում է մթնոլորտի հետ[1][2][3]: Տրանսմթնոլորտային Երկրի ուղեծրերը սահմանելու համար սովորաբար օգտագործում են Միջազգային ավիացիոն ֆեդերացիայի սահմանած Կարման գիծը, որը կազմում է 100 կմ բարձրություն, սակայն կարող են օգտագործվել այնպիսի բարձրություններ, ինչպիսին է ԱՄՆ-ի կողմից սահմանված 50 մղոն գիծը: Նման ուղեծրերը ենթակա են զգալի մթնոլորտային դիմադրության, ինչը կարող է հանգեցնել արագ ուղեծրային դիրքի կորստի, եթե այն չվերահսկվի։
Մի շարք արհեստական արբանյակներ տեղադրվել են Երկրի տրանսմթնոլորտային ուղեծրերում[4], սովորաբար կրող հրթիռի անսարքության պատճառով։ Այդպիսի արբանյակների թվում են EOS 02-ը և AzaadiSAT-ը, որոնք տեղակայվել են 76 x 356 կմ տրանսմթնոլորտային ուղեծրում՝ ՍՍԼՎ հրթիռի վերին աստիճանի անսարքության պատճառով:
Տրանսմթնոլորտային ուղեծրերը սահմանափակ գործնական կիրառություններ ունեն, քանի որ նման ուղեծրերում տեղադրված օբյեկտները ենթարկվում են արագ ուղեծրային դիրքի կորստի: Նման կիրառություններից մեկը եղել է IXV տիեզերանավի վերադարձը փորձարկելու համար: Այն արձակվել էր 76 x 416 կմ տրանսմթնոլորտային ուղեծիր[5]:
Բոինգի Սթարլայներ տիեզերանավը տեղադրվում է տրանսմթնոլորտային ուղեծիրում՝ Ատլաս-5 հրթիռով, այնուհետև այն օգտագործում է իր ներկառուցված շարժիչը՝ ցածր մերձերկրյա ուղեծիր դուրս գալու համար, Միջազգային տիեզերական կայանի հետ կցվելու համար։
Astrobotic Technology-ի Peregrine Mission One լուսնային վայրէջք կատարող սարքը տեղափոխվել է տրանսատմոսֆերային ուղեծիր՝ վառելիքի արտահոսքից հետո, վտանգավոր տիեզերական աղբ դառնալուց խուսափելու համար[6]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ McDowell, Jonathan (1998 թ․ մայիսի 24). «Jonathan's Space Report». «Transatmospheric orbit (TAO): orbital flight with perigee less than 80 km but more than zero. Potentially used by aerobraking missions and transatmospheric vehicles, also in some temporary phases of orbital flight (e.g. STS pre OMS-2, some failures when no apogee restart)»
- ↑ «ADB143755» (PDF). 1997 թ․ օգոստոսի 5.
- ↑ Graham, William (2015 թ․ փետրվարի 10). «Vega rocket launches IXV spaceplane – Mission Complete».
- ↑ McDowell, Jonathan (2022 թ․ դեկտեմբերի 26). «Definitions Uncataloged ('U') Launches». Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 4-ին.
- ↑ «VV04-launchkit-GB» (PDF). 2015 թ․ փետրվար. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 4-ին.
- ↑ Astrobotic Technology (2024 թ․ հունվարի 14). «Update #17 for Peregrine Mission One». Astrobotic (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 15-ին.
| ||||||||||||||||||||||||||||||