Տուֆան Մինուլին

Տուֆան Մինուլին
Ծնվել է	օգոստոսի 25, 1935(1935-08-25)
Ծննդավայր	Bolshoye Meretkozino
Վախճանվել է	մայիսի 2, 2012(2012-05-02) (76 տարեկան)
Վախճանի վայր	Կազան, Ռուսաստան
Գերեզման	Tatar cemetery (Kazan)
Մասնագիտություն	սցենարիստ, հեղինակ, գրող և քաղաքական գործիչ
Լեզու	թաթարերեն
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Կրթություն	Մ. Ս. Շչեպկինի անվան բարձրագույն թատերական ուսումնարան
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն
Պարգևներ	Ռուսաստանի Դաշնության արվեստի վաստակավոր գործիչ Q20587419? Կ․ Ստանիսլավսկու անվան ՌԽՖՍՀ պետական մրցանակ Q13203849? և Q4313382?

Տուֆան Գաբդուլլա ուլի Մինուլին (թաթարերեն՝ Туфа́н Габдулла́ улы Миңну́ллин, օգոստոսի 25, 1935(1935-08-25), Bolshoye Meretkozino - մայիսի 2, 2012(2012-05-02), Կազան, Ռուսաստան), թաթար ժամանակակից ականավոր գրող, թատերագիր, հրապարակագիր, հասարակական-քաղաքական գործիչ: Ընտրվել է Թաթարստանի պետական խորհրդի պատգամավոր, արժանացել Դամիր Սիրազիևի, Մուսա Ջալիլի, Գաբդուլլա Տուկայի մրցանակների, Կազանի պատվավոր քաղաքացու կոչման: Համբավվել է որպես դասական մակարդակի գրող, ով կարողացել է մի նոր մակարդակի հասցնել թաթարական թատերագրությունն ու թատրոնը: 1984 թվականից մինչև իր մահը (2014) անընդմեջ ընտրվել է նախ՝ Թաթարական ԻԽՍՀ Գերագույն խորհրդի, ապա՝ վերջինիս փոխարինած Պետական խորհրդի պատգամավոր: Ընդ որում՝ եղել է այն սակավաթիվ պատգամավորներից մեկը, ով միշտ ելույթ է ունեցել թաթարերեն և պետական մակարդակով բարձրացրել թաթարերենի ու թաթարական մշակույթի հիմնախնդիրները:

Կենսագրություն

Ծնվել է 1935 թվականի օգոստոսի 25-ին, Բոլշոյե Մերետկոզինո գյուղում (ներկայումս գտնվում է Թաթարստանի Կամսկ-Ուստինսկյան շրջանում):

1956—1961 թթ. սովորել է Մոսկվայի Մ. Ս. Շչեպկինի անվան թատերական ուսումնարանում, ավարտելուց հետո աշխատանքի անցել Մենզելինսկի ակադեմիական թատրոնում՝ որպես դերասան:

1962 թվականին այդ թատրոնում բեմադրության է ընդունվել նրա հեղինակած «Մեր գյուղի մարդիկ» կատակերգությունը: Այդ նույն տարում թաթարական պետական ակադեմիական թատրոնում իրականացվել է նրա «Ազատը» հեքիաթ-պիեսի բեմականացումը:

1964—1967 թթ. աշխատել է Կազանի հեռուստաստուդիայում՝ որպես խմբագիր, միաժամանակ կատարել «Чаян» («Կարիճ») ամսագրի գրական աշխատողի պարտականությունները:

1968 թվականից իրեն ամբողջովին նվիրել է գրական ազատ, ստեղծագործական աշխատանքի:

1975—1977 թթ. սովորել է Մոսկվայի բարձրագույն գրական դասընթացներում: 1984—1989 թթ. ղեկավարել է Թաթարական ԻԽՍՀ գրողների միությունը:

ԽՍՀՄ վերջին գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր էր և Գերագույն խորհրդի նախագահության անդամ (1989—1991):

Մահացել է 2012 թվականի մայիսի 2-ին, Կազանում, ինֆարկտից:

Ստեղծագործությունների ընտրանի

*«Մեր գյուղի մարդիկ» (1961) 
*«Մեր ընտրած ճակատագրերը» (1972)
*«Մենք գնում ենք, դուք մնում եք» (1986)
*«Մնաք բարով» («Хушыгыз») (1993)
*«Բախտիար Կանկաև» (1974. պատմական դրամա է Եմելյան Պուգաչովի թաթար զինակցի մասին)
*«Չորս փեսացու Դիլյաֆրուզի համար»
*«Ալդերմեշցի ծերունին»
*«Իլգիզար + Վերա»
*«Հոգյակս»
*«Երբ լուսին չկա, աստղն է մեզ լույս տալիս» («Ай булмаса йолдыз бар»)
*«Օրորոցային» («Әниләр һәм бәбиләр»)

Կոչումներ և պարգևներ

• Մուսա Ջալիլի անվան մրցանակ (1974)
• ՌՖԽՍՀ-ի Կ՚. Ստանիսլավսկու անվան պետական մրցանակ (1979) — «Ալդերմեշցի Ալմանդարը» («Սպիտակ ագռավ») պիեսի համար, որը բեմադրվել էր թաթարական պետական ակադեմիական դրամատիկական թատրոնում
• Գաբդուլլա Տուկայի անվան մրցանակ (1979)
• Թաթարստանի Հանրապետության ժողովրդական գրողի կոչում (2005)
• Թաթարական ԻԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործչի կոչում
• Բաշկորտստանի Հանրապետության արվեստի վաստակավոր գործչի կոչում
• Ռուսաստանի Դաշնության արվեստի վաստակավոր գործչի կոչում

Հիշատակը

Կազանի փողոցներից մեկը կոչվել է Տուֆան Մինուլինի անունով:

Արտաքին հղումներ

• Офіційний сайт, присвячений життю і творчості Туфана Міннулліна
• Президент РТ Мінтімер Шаймієв вручив орден «За заслуги перед Республікою Татарстан» драматургу Туфану Миннуллину
• сторінка письменника на сайті Національної бібліотеки Республіки Татарстан