Տուրնեէլվեն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Տուրնեէլվեն
Բնութագիր
Երկարություն470 կմ
Ավազանի մակերես40 240 կմ²
Ջրի ծախս380 մ³/վ
Գետաբերանի տեղակայումBothnian Bay?
Կոորդինատներ
Տեղակայում
Հոսող հոսքերMuonio River?, Tengeliönjoki?, Rautas River?, Nälkäjoki?, Naamijoki?, Q3919220?, Martimojoki?, Armasjoki?, Q28960904?, Pentäsjoki?, Käymäjoki?, Tärendö River?, Ounisjoki? և Luongasjoki?
Ջրի մարմիններTorneträsk?, Vassijaure? և Njakajaure?
Երկիր Շվեդիա,  Ֆինլանդիա և  Նորվեգիա
ԵրկրամասՏորնիո, Haparanda Municipality?, Ylitornio?, Övertorneå Municipality?, Pello?, Kolari?, Pajala Municipality? և Կիրունա

Տուրնեէլվեն[1] (Տուրնե-էլեվ[2], Տուրնեէլվ[3]։ շվեդ.՝ Torne älv, в низовье Տորնիոնիոկի[1][3], Տօրնիո-Ըոկի[2]։ ֆիններեն՝ Tornionjoki), գետ Հյուսիսային Շվեդիայում և Ֆինլանդիայում, ջրավազանի մակերեսը 40,2 հզ.կմ², միջին ջրածախսը՝ 380 մ³/վրկ[4]։

Տուրնեէլվը սկիզբ է առնում Նորվեգիային սահմանակից Շվեդիայի Սկանդինավյան լեռներում գտնվող Տուրնետրեսկ լճից և Լապլանդյան սարահարթի միջով հոսում է հարավարևելյան ուղղությամբ մինչև Բոտնիկական ծովածոցը։ Իր մեջ ընդունելով Մունիոելվեն խոշորագույն վտակը՝ ձևավորում է Ֆինլանդիայի հետ սահմանը։

Գետի երկարությունը կազմում է 565 կմ (Մուոնիոելվենի ակունքից հաշված)[4]։ Վերին հոսանքներում ունի ջրվեժներ, սահանքներ և բազմաթիվ լճեր։ Սառչում է նոյեմբերից մինչև մայիս ամիսները։

Յունոսուանդոյի շրջանում ձևավորում է մեծությամբ երկրորդ բիֆուրկացիան Հարավային Ամերիկայում գտնվող Կասիկյարեից հետո։ Ջրի ավելի քան կեսը գնում է դեպի Տերենդէլվեն վտակը, որը Կալիկսելվեն է թափվում։

Գետը զբոսաշրջային գրավչություն ունի։ Գետաբերանին հարակից գտնվում է ծովային Տորնիո (Ֆինլանդիա) և Խապարանդա (Շվեդիա) ծովային նավահանգիստները[4], որոնց միջև գցված է երկաթուղային կամուրջ։

Գետում կան արդյունաբերական ձկներ՝ սաղմոն (մինչև 43 կգ քաշով), խարիուս, կումժա[5]։

Գետի ափերին գտնվող հնագույն բնակավայրերն առաջացել են մ.թ. 5-6 հազար տարի առաջ[6]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Արտասահմանյան երկրների աշխարհագրական անվանումների բառարան / խմբ․ Ա․ Մ․ Կոմիկով. — 3֊րդ հրատարակություն. — Մոսկվա: Նեդրա, 1986. — С. 434.
  2. 2,0 2,1 Կաղապար:Книга:Географический энциклопедический словарь
  3. 3,0 3,1 Կաղապար:Карта
  4. 4,0 4,1 4,2 Կաղապար:Книга:БЭС
  5. «Торнионйоки — лососевая река Западной Лапландии». www.fishinginfinland.fi. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 2-ին.
  6. «Торнио — История городов». emiti.ru (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 2-ին.