Jump to content

Տնտեսական պատժամիջոցներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Տնտեսական պատժամիջոցներ
Ենթակատեգորիասանկցիա, գրոհ, առևտրային հակամարտություն Խմբագրել Wikidata
Թեմայով վերաբերում էառևտրային պատերազմ Խմբագրել Wikidata

Տնտեսական պատժամիջոցներ կամ էմբարգո, առևտրային և ֆինանսական պատժամիջոցներ, որոնք կիրառում են պետությունները կամ հաստատություններ՝ պետությունների, խմբերի կամ անհատների նկատմամբ[1][2]։ Տնտեսական պատժամիջոցները հարկադրանքի մի ձև են, որը փորձում է ստիպել գործող անձին փոխել իր վարքագիծը՝ տնտեսական փոխանակումը խաթարելու միջոցով։ Պատժամիջոցները կարող են նախատեսված լինել հարկադրելու (գործողի վարքագիծը փոխելու փորձ) կամ զսպելու (գործողին որոշակի գործողություններից կանգնեցնելու փորձ համար[3][4][5]։

Պատժամիջոցները կարող են ուղղված լինել ամբողջ երկրին կամ ավելի նեղ շրջանակով անհատների կամ խմբերի նկատմամբ, պատժամիջոցների այս վերջին տեսակը երբեմն անվանում են «խելացի պատժամիջոցներ»[6]։ Տնտեսական պատժամիջոցների ակնհայտ ձևերից են առևտրային արգելքները, ակտիվների սառեցումը, ճանապարհորդության արգելքները, զենքի էմբարգոն և ֆինանսական գործարքների սահմանափակումները։

Նախատեսված նպատակներին հասնելու հարցում պատժամիջոցների արդյունավետությունը քննարկման առարկա է[1][2][3][4][6][7]։ Գիտնականները նաև քննարկել են պատժամիջոցների քաղաքականության արտաքին ազդեցությունները[7][8]։ Երկրի մասշտաբով պատժամիջոցների մարդասիրական հետևանքները վիճաբանության առարկա են եղել[9]։ Արդյունքում, 1990-ականների կեսերից ի վեր, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի (ՄԱԿԱԽ) պատժամիջոցները հակված են եղել թիրախավորել անհատներին և կազմակերպություններին, ի տարբերություն նախորդ տասնամյակների ամբողջ երկրի վրա կիրառվող պատժամիջոցների[10]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էմբարգոյի ամենաընդգրկուն փորձերից մեկը տեղի է ունեցել 1803-1815 թվականների Նապոլեոնյան պատերազմների ժամանակ։ Միացյալ Թագավորությունը տնտեսապես քայքայելու նպատակով՝ Ֆրանսիայի կայսր Նապոլեոն I-ը 1806 թվականին հռչակել է Մայրցամաքային համակարգը, որն արգելում էր եվրոպական երկրներին առևտուր անել Մեծ Բրիտանիայի հետ։ Գործնականում Ֆրանսիական կայսրությունը չի կարողացել լիովին կիրառել էմբարգոն, որը նույնքան վնասակար (եթե ոչ ավելի) էր մայրցամաքային պետությունների համար, որքան բրիտանացիների համար[11]։ 1899 և 1907 թվականների Հաագայի կոնվենցիաների ժամանակ դիվանագետներն ու իրավաբանները պարբերաբար քննարկել են միջազգային իրավունքը կիրառելու համար համակարգված տնտեսական ճնշման կիրառումը։ Այս գաղափարը ներառվել է նաև լատինաամերիկացի և չինացի միջազգային իրավաբանների կողմից Առաջին համաշխարհային պատերազմին նախորդող տարիներին ներկայացված բարեփոխումների առաջարկներում[12]։

Առաջին համաշխարհային պատերազմ և միջպատերազմյան շրջան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ շրջափակումների տեսքով պատժամիջոցները եղել են բավականին ակնառու[13]։ Միջազգային կազմակերպությունների, ինչպիսին է Ազգերի լիգան, միջոցով պատժամիջոցներ կիրառելու վերաբերյալ բանավեճերը ակնառու են դարձել Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո[14]։ Առաջնորդները պատժամիջոցները համարում էին պատերազմի կենսունակ այլընտրանք։[15]

Լիգայի դաշնագիրը թույլատրում էր պատժամիջոցների կիրառումը հինգ դեպքում[16]

  1. Երբ խախտվում է Լիգայի կանոնադրության 10-րդ հոդվածը
  2. Պատերազմի կամ պատերազմի սպառնալիքի դեպքում (հոդված 11)
  3. Երբ Լիգայի անդամը չի վճարում արբիտրաժային որոշումը (հոդված 12)
  4. Երբ Լիգայի անդամը պատերազմի է մտնում՝ վեճը Լիգայի խորհրդին կամ Լիգայի ժողովին չներկայացնելով (հոդվածներ 12–15)
  5. Երբ ոչ անդամը պատերազմ է սկսում Լիգայի անդամի դեմ (հոդված 17)

1935 թվականի Աբիսինիայի ճգնաժամը հանգեցրել է Լիգայի կողմից Մուսոլինիի Իտալիայի դեմ պատժամիջոցների կիրառմանը՝ համաձայն Դաշնագրի 16-րդ հոդվածի։ Սակայն նավթի մատակարարումները չդադարեցվեցին, ոչ էլ Սուեզի ջրանցքը փակվեց Իտալիայի համար, և նվաճումը շարունակվեց։ Պատժամիջոցները վերացվել են 1936 թվականին, իսկ Իտալիան լքեց Լիգան 1937 թվականին[17][18][19][20]։

1941 թվականին Պերլ Հարբորի վրա ճապոնական հարձակման նախապատրաստման շրջանում Միացյալ Նահանգները խիստ առևտրային սահմանափակումներ է սահմանել Ճապոնիայի նկատմամբ՝ Արևելյան Ասիայում ճապոնական հետագա նվաճումները կանխելու համար[15]։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից սկսած

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Լիգան փոխարինվել է ավելի ընդարձակ Միավորված Ազգերի Կազմակերպությամբ (ՄԱԿ) 1945 թվականին։ Սառը պատերազմի ողջ ընթացքում պատժամիջոցների կիրառումը աստիճանաբար աճեց[15]։ Սառը պատերազմի ավարտից հետո տնտեսական պատժամիջոցները զգալիորեն ավելացան[9]։

Համաձայն «Գլոբալ պատժամիջոցների տվյալների բազայի»՝ 1950-2022 թվականներին կիրառվել է 1325 պատժամիջոցներ[15]։

Պատժամիջոցների քաղաքականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տնտեսական պատժամիջոցները շատ կառավարությունների կողմից օգտագործվում են որպես արտաքին քաղաքականության գործիք։ Տնտեսական պատժամիջոցները սովորաբար կիրառվում են ավելի մեծ երկրի կողմից ավելի փոքր երկրի նկատմամբ երկու պատճառներից մեկով՝ կամ վերջինս համարվում է առաջին երկրի անվտանգությանը սպառնացող սպառնալիք, կամ այդ երկիրը անարդար է վարվում իր քաղաքացիների հետ։ Դրանք կարող են օգտագործվել որպես հարկադրանքի միջոց՝ առևտրի կամ մարդասիրական խախտումների հետ կապված որոշակի քաղաքականության նպատակներին հասնելու համար։ Տնտեսական պատժամիջոցները օգտագործվում են որպես այլընտրանքային զենք՝ ցանկալի արդյունքների հասնելու համար պատերազմ սկսելու փոխարեն։

Գլոբալ պատժամիջոցների տվյալների բազան դասակարգում է պատժամիջոցների ինը նպատակ՝ «քաղաքականության փոփոխություն, ռեժիմների անկայունացում, տարածքային հակամարտությունների լուծում, ահաբեկչության դեմ պայքար, պատերազմի կանխարգելում, պատերազմի ավարտ, մարդու իրավունքների վերականգնում և խթանում, ժողովրդավարության վերականգնում և խթանում և այլ նպատակներ»[15]:

Տնտեսական պատժամիջոցների արդյունավետություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նոյենկիրխի և Նոյմայերի ուսումնասիրության համաձայն՝ ՄԱԿ-ի տնտեսական պատժամիջոցները վիճակագրորեն նշանակալի ազդեցություն են ունեցել թիրախային պետությունների վրա՝ տարեկան միջինում 2.3-3.5%-ով նվազեցնելով նրանց ՀՆԱ-ի աճը, իսկ ՄԱԿ-ի համապարփակ էմբարգոների դեպքում՝ տարեկան ավելի քան 5%-ով, ընդ որում՝ բացասական հետևանքները սովորաբար տևել են տասը տարի։ Ի հակադրություն, ԱՄՆ միակողմանի պատժամիջոցները զգալիորեն ավելի փոքր ազդեցություն ունեցան ՀՆԱ-ի աճի վրա՝ սահմանափակելով այն տարեկան 0.5-0.9%-ով՝ միջինը յոթ տարի տևողությամբ[21]։

Արկանզասի հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ տնտեսական պատժամիջոցները հանգեցնում են բարեկեցության կորստի Իրանի բոլոր եկամտային խմբերում, ընդ որում՝ ավելի հարուստ խմբերը կրում են ավելի մեծ կորուստներ՝ համեմատած ավելի աղքատ խմբերի հետ[22]։

Հակառակորդի նկատմամբ պատժամիջոցների կիրառումը որոշ չափով ազդում է նաև պատժամիջոցներ կիրառող երկրի տնտեսության վրա։ Եթե ներմուծման սահմանափակումներ սահմանվեն, կիրառող երկրի սպառողները կարող են սահմանափակել ապրանքների ընտրությունը։ Եթե սահմանվեն արտահանման սահմանափակումներ կամ եթե պատժամիջոցները արգելեն սահմանափակումներ կիրառող երկրի ընկերություններին առևտուր անել թիրախ երկրի հետ, սահմանափակումներ կիրառող երկիրը կարող է կորցնել շուկաներ և ներդրումային հնարավորություններ մրցակից երկրներից[23]։

Հաֆբաուերը, Շոտը և Էլիոթը (2008) պնդում են, որ ռեժիմի փոփոխությունը տնտեսական պատժամիջոցների ամենատարածված արտաքին քաղաքականության նպատակն է, որը կազմում է դրանց կիրառման դեպքերի մի փոքր ավելի քան 39 տոկոսը[24]։ Հաֆբաուերը և այլք պարզել են, որ ուսումնասիրված դեպքերի 34 տոկոսը հաջողությամբ է պսակվել[25]։ Սակայն, երբ Ռոբերտ Ա. Փեյփը ուսումնասիրել է նրանց ուսումնասիրությունը, պարզել է, որ նրանց հաղորդած 40 հաջողություններից միայն 5-ն է իրականում արդյունավետ[26], ինչը հաջողության մակարդակը նվազեցրել է մինչև 4%: Ամեն դեպքում, պատժամիջոցների իրական հաջողությունը դրանց նպատակների համեմատ չափելու դժվարությունն ու անսպասելի նրբությունները գնալով ավելի ակնհայտ են դառնում և դեռևս քննարկման առարկա են։ Այլ կերպ ասած, դժվար է որոշել , թե ինչու է ռեժիմը կամ երկիրը փոխվում (այսինքն՝ դա պատժամիջոցի հետևանք էր, թե՞ ներքին անկայունության), և կրկնակի դժվար է չափել տվյալ գործողության ամբողջական քաղաքական ազդեցությունը[27]։

Բացատրություն առաջարկելով, թե ինչու են պատժամիջոցները դեռևս կիրառվում, նույնիսկ երբ դրանք կարող են աննշան արդյունավետ լինել, բրիտանացի դիվանագետ Ջերեմի Գրինսթոքը ենթադրում է, որ պատժամիջոցները տարածված են ոչ թե այն պատճառով, որ հայտնի են իրենց արդյունավետությամբ, այլ որովհետև «եթե ուզում եք ճնշում գործադրել կառավարության վրա, խոսքերի և ռազմական գործողությունների միջև ուրիշ բան չկա անելու»[28]: Պատժամիջոցների քննադատները, ինչպիսին է բելգիացի իրավաբան Մարկ Բոսյուտը, պնդում են, որ ոչ ժողովրդավարական ռեժիմներում վիճելի է, թե որքանով են դրանք ազդում քաղաքական արդյունքների վրա, քանի որ ըստ սահմանման նման ռեժիմները այդքան ուժեղ չեն արձագանքում ժողովրդի կամքին[29]։

Հաստատվել է ուժեղ կապ պատժամիջոցների արդյունավետության և երկրի կառավարության մեջ վետո խաղացողների քանակի միջև։ Վետո խաղացողները ներկայացնում են այն անհատներին կամ կոլեկտիվ դերակատարներին, որոնց համաձայնությունն անհրաժեշտ է գոյություն ունեցող քաղաքականությունը փոխելու համար (օրինակ՝ կոալիցիայի կուսակցությունները կամ խորհրդարանի վերահսկողությունը նախագահի լիազորությունների վրա)։ Երբ պատժամիջոցներ են կիրառվում որևէ երկրի նկատմամբ, վերջինս կարող է փորձել մեղմել դրանց ազդեցությունը՝ փոխելով իր տնտեսական քաղաքականությունը։ Սակայն վետո խաղացողների քանակն է որոշում, թե որքան խոչընդոտների կհանդիպի կառավարությունը՝ փոփոխություններ իրականացնելիս։ Վետո խաղացողների թիվն ինչքան մեծ է, այնքան ավելի դժվար է ապահովել աջակցություն նոր քաղաքականությունների համար, ինչն էլ դարձնում է պատժամիջոցներն առավել արդյունավետ[30]։

Ֆրանչեսկո Ջիումելլին նշում է, որ «այն պատժամիջոցների խումբը, որը շատ վերլուծաբանների կողմից դիտարկվում է որպես ամենահամոզիչն ու արդյունավետը»՝ մասնավորապես ՄԱԿ-ի կողմից կիրառված պատժամիջոցները, որոնք ուղղված են «կենտրոնական բանկերի ակտիվների և պետական ներդրումային հիմնադրամների» դեմ, «բոլոր կիրառվող միջոցներից ամենաքիչ օգտագործվողն է»[31]։ Ջիումելլին նաև տարբերակում է միջազգային ահաբեկիչների դեմ կիրառվող պատժամիջոցներն ու հետկոնֆլիկտային իրավիճակներում կիրառվող պատժամիջոցները։ Առաջին դեպքում՝ «խնդրանքի բնույթը այնքան կարևոր չէ, որքան սահմանափակող ազդեցությունը», իսկ երկրորդում պատժամիջոցները պետք է «ներմուծեն ճկուն պահանջներ և հարմարեցման հնարավորություններ՝ կախված իրավիճակի փոփոխությունից»[31]։

Տնտեսական պատժամիջոցները կարող են օգտագործվել ինչպես ներքին, այնպես էլ միջազգային նպատակներին հասնելու համար[32]։

Արտասահմանյան օգնության կասեցումները սովորաբար համարվում են տնտեսական պատժամիջոցների տեսակ։ Հուֆբաուերի, Շոտի, Էլիոտի և Օեգգի նախկինում հիշատակված աշխատանքները դրա վառ օրինակ են[33]։ Կլաաս Մերտենսը գտնում է, որ «օգնության կասեցումն ավելի արդյունավետ է, քան տնտեսական պատժամիջոցների կիրառումը, քանի որ (1) օգնության կասեցումները տնտեսապես շահավետ են ընդունող պետության համար, մինչդեռ պատժամիջոցները թանկ են, (2) օգնության կասեցումները ուղղակիորեն ազդում են թիրախային կառավարության բյուջեի վրա, (3) շուկայական ուժերը խաթարում են պատժամիջոցները, բայց ոչ օգնության կասեցումները, և (4) օգնության կասեցումները ավելի քիչ հավանականություն ունեն անբարենպաստ վարքային ռեակցիաներ առաջացնելու։ [...] Արդյունքները ենթադրում են, որ տնտեսական պատժամիջոցները պակաս արդյունավետ են, քան նախկինում կարծում էին, և որ խոշոր դոնոր պետություններն ավելի մեծ հնարավորություն ունեն քաղաքական նպատակներին հասնելու տնտեսական հարկադրանքի միջոցով»[34]։

Քննադատություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատժամիջոցները քննադատվել են մարդասիրական նկատառումներից ելնելով, քանի որ դրանք բացասաբար են անդրադառնում երկրի տնտեսության վրա և կարող են նաև կողմնակի վնաս հասցնել սովորական քաղաքացիներին։ Պեկսենը ենթադրում է, որ պատժամիջոցները կարող են խախտել մարդու իրավունքները թիրախային երկրում[35]։ Որոշ քաղաքական վերլուծաբաններ կարծում են, որ առևտրային սահմանափակումների կիրառումը վնասում է միայն սովորական մարդկանց՝ ի տարբերություն կառավարական էլիտայի[36][37][38][39], իսկ մյուսները այս պրակտիկան համեմատել են պաշարողական պատերազմի հետ[40][41]։ Միավորված Ազգերի Անվտանգության Խորհուրդը (ՄԱԿԱԽ) 1990-ականների կեսերից ի վեր ընդհանուր առմամբ ձեռնպահ է մնացել համապարփակ պատժամիջոցներ կիրառելուց, մասամբ Իրաքի դեմ պատժամիջոցների արդյունավետության և քաղաքացիական բնակչությանը հասցված վնասի վերաբերյալ վեճերի պատճառով[31]։

Պատժամիջոցները կարող են ունենալ չնախատեսված հետևանքներ[42]։

Խելացի պատժամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատժամիջոցներից բխող մարդասիրական խնդիրների դեմ պայքարի ամենատարածված առաջարկներից մեկը «խելացի պատժամիջոցների» հայեցակարգն է, և այս հայեցակարգի վերաբերյալ, որը հայտնի է նաև որպես թիրախային պատժամիջոցներ, բազմաթիվ հետազոտություններ են իրականացվել[43]։ «Խելացի պատժամիջոցներ» տերմինը վերաբերում է այնպիսի միջոցառումների, ինչպիսիք են ակտիվների սառեցումը, ճանապարհորդության արգելքները և զենքի էմբարգոն, որոնք նպատակ ունեն թիրախավորել պատասխանատու կողմերին, ինչպիսիք են քաղաքական առաջնորդներն ու էլիտաները, որպեսզի խուսափեն անմեղ քաղաքացիներին և հարևան երկրներին լայնածավալ կողմնակի վնաս պատճառելուց[43]։

Չնայած հայեցակարգի շուրջ ոգևորություն է եղել, 2016 թվականի դրությամբ «Նպատակային պատժամիջոցների կոնսորցիումը» (TSC) պարզել է, որ այդպիսի պատժամիջոցները միայն 22% դեպքերում են հանգեցրել քաղաքական նպատակների իրականացման[44]։

Խելացի պատժամիջոցները նույնպես լիովին հաջող չեն եղել քաղաքացիական անձանց վնասներից կամ չնախատեսված հետևանքներից խուսափելու հարցում[43]; Օրինակ՝ զենքի էմբարգոն կարող է ազդել հարձակման ենթարկվածների ինքնապաշտպանության ջանքերի վրա, ավիացիոն արգելքները կարող են ազդել երկրի տրանսպորտային ոլորտի և դրանց հետ կապված քաղաքացիական անձանց աշխատատեղերի վրա, իսկ անհատներին ուղղված ֆինանսական պատժամիջոցները առաջացնում են պատշաճ դատավարության հարցեր[43]։ Խելացի պատժամիջոցների գործնական կիրառման մեկ օրինակ կարելի է տեսնել Միացյալ Նահանգների կողմից Ռուսաստանի Դաշնության նկատմամբ կիրառված պատժամիջոցները, որոնք կիրառվել են 2014 թվականին Ղրիմի բռնակցումից հետո և որոնք նպատակ ունեին ճնշում գործադրել Ռուսաստանի ֆինանսական հատվածի վրա[45]։ Պատժամիջոցների արդյունքում ամերիկյան Visa և MasterCard վարկային քարտերի ընկերությունները կասեցրել են պատժամիջոցների տակ գտնվող ռուսական բանկերի բոլոր գործարքները, փաստացի չեղարկելով սովորական ռուս սպառողների վարկային քարտերը[45]։

Ազդեցություն բիզնեսի վրա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարևոր է, որ ընկերությունները տեղյակ լինեն իրենց նախատեսված արտահանման կամ ներմուծման վայրերի նկատմամբ կիրառվող էմբարգոների մասին, հատկապես ֆինանսական կորուստների դեպքում[46]։ Ապրանքները առևտրի համար պատշաճ կերպով պատրաստելը, որը երբեմն անվանում են էմբարգոյի ստուգում, դժվար և ժամանակին պահանջվող գործընթաց է թե՛ ներմուծողների, թե՛ արտահանողների համար։[47]

Կան բազմաթիվ քայլեր, որոնք պետք է ձեռնարկվեն՝ ապահովելու համար, որ գործարար կազմակերպությունը չկուտակի անցանկալի տուգանքներ, հարկեր կամ այլ պատժիչ միջոցներ[48]։ Արգելափակման ստուգումների տարածված օրինակներից են արգելափակման ցուցակներին հղում կատարելը[49][50][51]․ գործարքների չեղարկումը և առևտրային կազմակերպության վավերականության ապահովումը[52]։

Այս գործընթացը կարող է դառնալ չափազանց բարդ, հատկապես այն երկրների դեպքում, որոնց նկատմամբ էմբարգոները հաճախ են փոփոխվում։ Մինչև ավելի արդյունավետ գործիքների հայտնվելը, շատ ընկերություններ օգտագործում էին աղյուսակներ և ձեռքով կատարվող ընթացակարգեր՝ համապատասխանության հետ կապված հարցերը վերահսկելու համար։ Այսօր կան ծրագրային լուծումներ, որոնք ավտոմատ կերպով կարգավորում են պատժամիջոցները և առևտրի հետ կապված այլ բարդությունները[53][54][55]։

Օրինակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ԱՄՆ-ում թերմատակարարված բենզալցակայան, որը փակվել է 1973 թվականի նավթային էմբարգոյի ժամանակ։

Միացյալ Նահանգների պատժամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միացյալ Նահանգների կառավարության պատժամիջոցները ֆինանսական և առևտրային սահմանափակումներ են, որոնք կիրառվում են այն անձանց, կազմակերպությունների և իրավասությունների նկատմամբ, որոնց գործողությունները հակասում են ԱՄՆ արտաքին քաղաքականությանը կամ ազգային անվտանգության նպատակներին։ Ֆինանսական պատժամիջոցները հիմնականում իրականացվում են ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության արտասահմանյան ակտիվների վերահսկողության գրասենյակի (OFAC) կողմից, մինչդեռ արտահանման վերահսկողությունը հիմնականում իրականացվում է ԱՄՆ առևտրի նախարարության արդյունաբերության և անվտանգության բյուրոյի (BIS) կողմից։

Պատժամիջոցների ենթարկված թիրախների նկատմամբ սահմանափակումները խստությամբ տարբերվում են՝ կախված պատժամիջոցի հիմքում ընկած հիմնավորումից և պատժամիջոցների հետևում կանգնած իրավական մարմիններից։ Ներկայումս գործում են համապարփակ պատժամիջոցներ, որոնք ուղղված են Կուբայի, Իրանի, Հյուսիսային Կորեայի, Ռուսաստանի, Սիրիայի և Ուկրաինայի որոշակի հակամարտության տարածաշրջանների դեմ, որոնք խստորեն սահմանափակում են ԱՄՆ քաղաքացիների և այդ տարածաշրջանների միջև գրեթե բոլոր առևտրային և ֆինանսական գործարքները։ Նպատակային պատժամիջոցները մասնավորապես ուղղված են որոշակի անհատների կամ կազմակերպությունների, որոնք զբաղվում են ԱՄՆ արտաքին քաղաքականությանը կամ ազգային անվտանգության նպատակներին հակասող գործունեությամբ, այլ ոչ թե ամբողջ երկրին։ ԱՄՆ-ն կիրառում է նաև «երկրորդային պատժամիջոցներ», որոնց համաձայն՝ նույնիսկ այն դեպքում, երբ գործարքը որևէ կապ չունի ԱՄՆ-ի հետ, որևէ ոչ ամերիկյան անձ կարող է ենթարկվել պատժամիջոցների, եթե նա համագործակցում է այն կողմերի հետ, ովքեր արդեն գտնվում են ԱՄՆ պատժամիջոցների ցանկում՝ խախտելով ամերիկյան պատժամիջոցների օրենսդրությունը։

1990-ական թվականներից ի վեր Միացյալ Նահանգները կիրառել է աշխարհի պատժամիջոցների երկու երրորդը[56]։ 2024 թվականին «Վաշինգտոն Փոստ»-ը գրել է, որ Միացյալ Նահանգները կիրառել է «երեք անգամ ավելի շատ պատժամիջոցներ, քան որևէ այլ երկիր կամ միջազգային մարմին՝ թիրախավորելով բոլոր երկրների մեկ երրորդին՝ մարդկանց, գույքի կամ կազմակերպությունների նկատմամբ որոշակի ֆինանսական տույժեր կիրառելով»[57]։

Միացյալ Նահանգների կողմից կիրառվող պատժամիջոցների տեսակներից են՝

  • զենքի արտահանման արգելքներ[58]
  • կրկնակի օգտագործման տեխնոլոգիաների արտահանման վերահսկողություն
  • տնտեսական օգնության սահմանափակումներ
  • ֆինանսական սահմանափակումներ, ինչպիսիք են՝
    • լիազորություն՝ արգելելու ԱՄՆ քաղաքացիներին ֆինանսական գործարքներ կատարել ցանկում ընդգրկված անհատների, կազմակերպությունների կամ կառավարությունների հետ, բացառությամբ ԱՄՆ կառավարության կողմից տրված լիցենզիայի դեպքերի։
    • պահանջելով Միացյալ Նահանգներից դեմ լինել Համաշխարհային բանկի և այլ միջազգային ֆինանսական հաստատությունների կողմից վարկերի տրամադրմանը
    • դիվանագիտական անձեռնմխելիության վերացում՝ ահաբեկչության զոհերի ընտանիքներին թույլ տալու համար քաղաքացիական փոխհատուցման պահանջ ներկայացնել ԱՄՆ դատարաններում,
    • այդ երկրներից ներմուծվող ապրանքների համար անմաքս ապրանքների արտոնությունը կասեցված է, և
    • ԱՄՆ Պաշտպանության նախարարության կողմից ցուցակում ընդգրկված երկրների կողմից վերահսկվող ընկերությունների հետ 100,000 դոլարից բարձր պայմանագրերի կնքման արգելք[59]
  • վիզային սահմանափակումներ, որոնք արգելում են որոշակի անձանց մուտքը ԱՄՆ

ԱՄՆ-ն չի պահպանում այն երկրների կոնկրետ ցանկ, որոնց հետ ամերիկացի անձինք չեն կարող գործարքներ կնքել, քանի որ պատժամիջոցների ծրագիրը տարբերվում է ըստ պատժամիջոցների ծրագրի։ Չնայած որոշ պատժամիջոցների ծրագրեր լայնածավալ են և ուղղված են ամբողջ իրավասություններին («համապարփակ պատժամիջոցներով պատժված իրավասություններ»), դրանց մեծ մասը «նպատակային» պատժամիջոցներ են և կենտրոնանում են որոշակի կազմակերպությունների, անհատների կամ տնտեսական ոլորտների վրա[60]։ Կախված սահմանափակման բնույթից, ԱՄՆ պատժամիջոցները հայտարարվում և իրականացվում են տարբեր գործադիր գերատեսչությունների կողմից, սովորաբար՝ Ֆինանսների նախարարությունը[61] կամ Առևտրի նախարարությունը[62] և երբեմն՝ Պետական, Պաշտպանության կամ Էներգետիկայի նախարարությունների հետ համատեղ[63]։

ԱՄՆ 1807 թվականի էմբարգոյի մասին օրենք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1807 թվականի Միացյալ Նահանգների էմբարգոն ներառել է մի շարք օրենքներ, որոնք ընդունվել են ԱՄՆ Կոնգրեսի կողմից (1806-1808 թվականեր) նախագահ Թոմաս Ջեֆերսոնի երկրորդ ժամկետի ընթացքում[64]։ Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան ներգրավված են եղել Չորրորդ կոալիցիայի պատերազմում։ ԱՄՆ-ն ցանկանում էր չեզոք մնալ և առևտուր անել երկու կողմերի հետ էլ, սակայն երկու երկրներն էլ դեմ էին Ամերիկայի առևտրին մյուսի հետ[65]։ Ամերիկյան քաղաքականությունը նպատակ ուներ նոր օրենքներն օգտագործել պատերազմից խուսափելու և Ֆրանսիային ու Մեծ Բրիտանիային ստիպելու հարգել ամերիկյան իրավունքները[66]: Էմբարգոն չկարողացավ հասնել իր նպատակներին, և Ջեֆերսոնը չեղյալ հայտարարեց օրենսդրությունը 1809 թվականի մարտին։

Կուբայի դեմ ԱՄՆ-ի էմբարգո

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Կուբայի դեմ ԱՄՆ-ի էմբարգո

Կուբայի դեմ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների էմբարգոն արգելում է ԱՄՆ-ի ձեռնարկություններին և այն ձեռնարկություններին, որոնք ստեղծվել են ԱՄՆ օրենսդրությամբ կամ մեծամասնությամբ պատկանում են ԱՄՆ քաղաքացիներին, առևտուր իրականացնել Կուբայի շահերի հետ։ Դա ժամանակակից պատմության մեջ ամենակայուն առևտրային էմբարգոն է։ ԱՄՆ-ն առաջին անգամ Կուբային զենք վաճառելու էմբարգոն սահմանեց 1958 թվականի մարտի 14-ին՝ Ֆուլխենսիո Բատիստայի ռեժիմի ժամանակ։ 1960 թվականի հոկտեմբերի 19-ին, Կուբայի հեղափոխությունից գրեթե երկու տարի անց, որը հանգեցրեց Բատիստայի ռեժիմի տապալմանը, ԱՄՆ-ն արգելանք դրեց դեպի Կուբա արտահանման վրա, բացառությամբ սննդի և դեղորայքի այն բանից հետո, երբ Կուբան առանց փոխհատուցման պետականացրեց ԱՄՆ-ին պատկանող Կուբայի նավթավերամշակման գործարանները։ 1962 թվականի փետրվարի 7-ին էմբարգոն երկարաձգվել է՝ ներառելով գրեթե բոլոր արտահանումները։ Միավորված ազգերի կազմակերպության Գլխավոր ասամբլեան 1992 թվականից ի վեր ամեն տարի որոշում է ընդունում, որով պահանջում է դադարեցնել Կուբայի նկատմամբ ԱՄՆ տնտեսական էմբարգոն, ընդ որում ԱՄՆ-ը և Իսրայելը միակ երկրներն են, որոնք հետևողականորեն դեմ են քվեարկել այդ բանաձևերին։

ԱՄՆ պատժամիջոցներն Իրանի դեմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ ԱՄՆ պատժամիջոցներն Իրանի դեմ

Միացյալ Նահանգները 1979 թվականից ի վեր Իրանի դեմ տարբեր տնտեսական, առևտրային, գիտական և ռազմական պատժամիջոցներ է կիրառել։ Միացյալ Նահանգների տնտեսական պատժամիջոցները կառավարվում են Օտարերկրյա ակտիվների վերահսկման գրասենյակի (OFAC) կողմից, որը Միացյալ Նահանգների ֆինանսների նախարարության գործակալությունն է։ Ներկայում Իրանի դեմ Միացյալ Նահանգների պատժամիջոցները ներառում են Միացյալ Նահանգների կողմից այդ երկրի հետ գործարքների էմբարգոն, ինչպես նաև իրանական ավիացիոն ընկերություններին ինքնաթիռների և վերանորոգման մասերի վաճառքի արգելք։ Միացյալ Նահանգները պատժամիջոցներ է սահմանել Իրանի դեմ՝ ի պատասխան իրանական միջուկային ծրագրի և Իրանի աջակցության՝ Հեզբոլլահին, Համասին և Պաղեստինի Իսլամական Ջիհադին, որոնք Միացյալ Նահանգների կողմից համարվում են ահաբեկչական կազմակերպություններ։ Վիճելի է նաև Իրանի աջակցությունը Իրաքում շիա աշխարհազորայիններին և հութիներին Եմենի քաղաքացիական պատերազմում։

Ռուսաստանի պատժամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանը հայտնի է իր քաղաքական նպատակներին հասնելու համար տնտեսական պատժամիջոցներն օգտագործելու իր կարողություններով։ Ռուսաստանի ուշադրությունը հիմնականում կենտրոնացած է նախկին Խորհրդային Միության պետությունների արևմտամետ կառավարությունների դեմ պատժամիջոցների կիրառման վրա։ Կրեմլի նպատակը մասնավորապես այն պետությունների վրա է, որոնք ձգտում են միանալ Եվրամիությանը և ՆԱՏՕ-ին, ինչպիսիք են Ուկրաինան, Մոլդովան և Վրաստանը[67]։ Ռուսաստանը ընդունել է «Դիմա Յակովլևի օրենք» անունով օրենքը, որը սահմանում է պատժամիջոցներ ԱՄՆ քաղաքացիների նկատմամբ, որոնք ներգրավված են «Ռուսաստանի քաղաքացիների մարդու իրավունքների և ազատությունների խախտումներում»։ Այնտեղ թվարկված են ԱՄՆ քաղաքացիները, որոնց արգելվում է մուտք գործել Ռուսաստան[68]։

Ռուսաստանի պատժամիջոցներն Ուկրաինայի դեմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիկտոր Յուշչենկոն՝ Ուկրաինայի երրորդ նախագահը, որը ընտրվել է 2003 թվականին, իր պաշտոնավարման ընթացքում լոբբինգ է արել ՆԱՏՕ-ին և ԵՄ- ին անդամակցելու համար[69]։ Յուշչենկոյի իշխանության գալուց կարճ ժամանակ անց Ռուսաստանը պահանջել է, որ Կիևը վճարի նույն սակագինը, որը գանձում էր Արևմտյան Եվրոպայի պետություններից։ Սա մեկ գիշերվա ընթացքում քառապատկել է Ուկրաինայի էներգիայի վճարը[69]։ Հետագայում Ռուսաստանը 2006 թվականին դադարեցրել է բնական գազի մատակարարումը, ինչը զգալի վնաս է պատճառել Ուկրաինայի և Ռուսաստանի տնտեսություններին[70]։ Երբ Ուկրաինայի տնտեսությունը սկսել է դժվարություններ ունենալ, Յուշչենկոյի վարկանիշը զգալիորեն նվազեց՝ հասնելով միանիշ թվերի 2010 թվականի ընտրություններում։ Վիկտոր Յանուկովիչը, որն ավելի շատ աջակցում էր Մոսկվային, հաղթել է 2010 թվականի ընտրություններում՝ դառնալով Ուկրաինայի չորրորդ նախագահը։ Նրա ընտրությունից հետո գազի գները զգալիորեն նվազեցին[69]։

Ռուսաստանի պատժամիջոցները Վրաստանի նկատմամբ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վրաստանում տեղի ունեցած «Վարդերի հեղափոխությունը» Միխեիլ Սաակաշվիլիին իշխանության բերեց որպես երկրի երրորդ նախագահ։ Սաակաշվիլին ցանկանում էր Վրաստանը միացնել ՆԱՏՕ-ին և ԵՄ-ին և ԱՄՆ-ի գլխավորած Իրաքում և Աֆղանստանում պատերազմի ուժեղ կողմնակից էր[71]։ Ռուսաստանը շուտով մի շարք տարբեր պատժամիջոցներ է կիրառել Վրաստանի նկատմամբ, այդ թվում՝ բնական գազի գնի բարձրացում «Գազպրոմի» միջոցով և ավելի լայն առևտրային պատժամիջոցներ, որոնք ազդել են վրացական տնտեսության, մասնավորապես՝ վրացական գինու, ցիտրուսային մրգերի և հանքային ջրերի արտահանման վրա։ 2006 թվականին Ռուսաստանը արգելել է Վրաստանից ներմուծվող բոլոր ապրանքները, ինչը կարողացավ զգալի հարված հասցնել վրացական տնտեսությանը[71]։ Ռուսաստանը նաև արտաքսել է իր սահմաններում աշխատող մոտ 2300 վրացիների[71]։

ՄԱԿ-ի պատժամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միավորված Ազգերի Կազմակերպությունը պատժամիջոցներ է սահմանում Միավորված Ազգերի Կազմակերպության Անվտանգության խորհրդի (ՄԱԿԱԽ) և/կամ Գլխավոր ասամբլեայի համաձայնությամբ՝ ի պատասխան միջազգային խոշոր իրադարձությունների, ստանալով դա անելու լիազորություն Միավորված Ազգերի Կազմակերպության Կանոնադրության VII գլխի 41-րդ հոդվածի համաձայն[72]։ Այս պատժամիջոցների բնույթը կարող է տարբեր լինել և ներառել ֆինանսական, առևտրային կամ զենքի սահմանափակումներ։ Դրդապատճառները նույնպես կարող են տարբեր լինել՝ սկսած մարդասիրական և բնապահպանական մտահոգություններից[73] մինչև միջուկային զենքի տարածումը կանխելու ջանքերը։ Միավորված ազգերի կազմակերպության կողմից 1945 թվականին հիմնադրվելուց ի վեր կիրառվել են ավելի քան երկու տասնյակ պատժամիջոցներ[72];

1990-ականների կեսերից ի վեր ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի պատժամիջոցների մեծ մասը թիրախավորել է անհատներին և կազմակերպություններին, այլ ոչ թե ամբողջ կառավարություններին, ինչը տարբերություն է նախորդ տասնամյակների համապարփակ առևտրային պատժամիջոցների։ Օրինակ, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը պահպանում է հանցագործությունների համար մեղադրվող կամ միջազգային ահաբեկչության հետ կապված անձանց ցուցակներ, ինչը նոր իրավական հարցեր է առաջացնում պատշաճ դատավարության վերաբերյալ։ 1991-ից 2013 թվականները ընդգրկող տվյալների բազայի համաձայն՝ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի պատժամիջոցների ռեժիմների 95%-ը ներառել է ավիացիայի և/կամ զենքի կամ հումքի ներմուծման (կամ արտահանման) «ոլորտային արգելքներ», 75%-ը՝ «անհատական/խմբային» պատժամիջոցներ, ինչպիսիք են ակտիվների սառեցումը կամ ճանապարհորդության սահմանափակումները, և միայն 10%-ն է ուղղված եղել ազգային ֆինանսներին կամ ներառում էր միջոցառումներ կենտրոնական բանկերի, ինքնիշխան ֆոնդերի կամ օտարերկրյա ներդրումների դեմ։ Տվյալների հավաքածուում փաստաթղթավորված ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի ամենահաճախ օգտագործվող պատժամիջոցը ներմուծվող զենքի նկատմամբ էմբարգոն է, որը կիրառվել է բոլոր դեպքերի 87%-ում և ավելի հաճախ ուղղված է եղել ոչ պետական գործիչների, քան կառավարությունների դեմ։ Նպատակային պատժամիջոցների ռեժիմները կարող են պարունակել հարյուրավոր անուններ, մի քանիսը կամ ընդհանրապես ոչ մեկը[74]։

Պատժամիջոցներ Սոմալիի նկատմամբ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄԱԿ-ը պատժամիջոցներ է կիրառել Սոմալիի դեմ 1992 թվականի ապրիլից սկսած՝ 1991 թվականին Սոմալիի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Սիադ Բարեի ռեժիմի տապալումից հետո։ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 751 բանաձևը արգելել է անդամներին վաճառել, ֆինանսավորել կամ փոխանցել որևէ ռազմական տեխնիկա Սոմալիին[75]։

Պատժամիջոցներ Հյուսիսային Կորեայի նկատմամբ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը մի շարք բանաձեւեր է ընդունել 2006 թվականին Հյուսիսային Կորեայի առաջին միջուկային փորձարկումից հետո, որոնցից են․

  • 1718 բանաձևը, որն ընդունվել է 2006 թվականին, Հյուսիսային Կորեայից պահանջում էր դադարեցնել միջուկային փորձարկումները և արգելել որոշ ռազմական և շքեղության ապրանքների արտահանումը Հյուսիսային Կորեա։ Փորձագետների խմբի աջակցությամբ ստեղծվել է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի՝ Հյուսիսային Կորեայի դեմ պատժամիջոցների կոմիտեն։
  • 1874 բանաձեւն ընդլայնեց զենքի էմբարգոն։ Անդամ երկրներին խրախուսվում էր ստուգել նավերը և ոչնչացնել ցանկացած բեռ, որը կարող է կապված լինել միջուկային զենքի հետ։
  • 2087 բանաձևը, որն ընդունվել է 2013 թվականի հունվարին՝ արբանյակի արձակումից հետո, ուժեղացրել է նախկին պատժամիջոցները՝ պարզաբանելով պետության իրավունքը՝ առգրավելու և ոչնչացնելու բեռները, որոնք կասկածվում են Հյուսիսային Կորեա կամ այնտեղից ռազմական հետազոտությունների և զարգացման մեջ։
  • 2094 բանաձևը, որն ընդունվել է 2013 թվականի մարտին՝ երրորդ միջուկային փորձարկումից հետո, պատժամիջոցներ է սահմանում դրամական փոխանցումների նկատմամբ և նպատակ ուներ հեռացնել Հյուսիսային Կորեային միջազգային ֆինանսական համակարգից։
  • 2270 բանաձեւը, որն ընդունվել է 2016 թվականի մարտին՝ չորրորդ միջուկային փորձարկումից հետո, էլ ավելի ամրապնդեց գործող պատժամիջոցները։ Այն արգելեց ոսկու, վանադիումի, տիտանի և հազվագյուտ հողային մետաղների արտահանումը։ Արգելվել է նաև ածխի և երկաթի արտահանումը` բացառությամբ այն գործարքների, որոնք զուտ «կենսապահովման նպատակներով են»։
  • 2016 թվականի նոյեմբերին ընդունված 2321 բանաձևը սահմանափակում է Հյուսիսային Կորեա ածխի արտահանումը և արգելում է պղնձի, նիկելի, ցինկի և արծաթի արտահանումը։ 2017 թվականի փետրվարին ՄԱԿ-ի խումբն ասաց, որ 193 անդամ երկրներից 116-ը դեռ զեկույց չեն ներկայացրել այս պատժամիջոցների իրականացման վերաբերյալ։
  • 2017 թվականի օգոստոսին ընդունված 2371 բանաձևն արգելում է ածխի, երկաթի, կապարի և ծովամթերքի բոլոր արտահանումները։ Բանաձևը նաև նոր սահմանափակումներ է մտցրել Հյուսիսային Կորեայի արտաքին առևտրի բանկի նկատմամբ և արգելել է օտարերկրյա երկրներում աշխատող հյուսիսկորեացիների թվի ցանկացած աճ։
  • 2397 բանաձևը, որն ընդունվել է 2017 թվականի դեկտեմբերի 22-ին՝ Hwasong-15 միջմայրցամաքային բալիստիկ հրթիռի արձակումից հետո, Հյուսիսային Կորեայի հում նավթի և նավթամթերքի ներկրումը սահմանափակել է տարեկան 500,000 բարելով, արգելել է սննդամթերքի, մեքենաների և էլեկտրական սարքավորումների արտահանումը։ 24 ամսվա ընթացքում արտասահմանում աշխատող Հյուսիսային Կորեայի քաղաքացիներ հայրենադարձ եղան։ Բանաձևը նաև լիազորում է անդամ պետություններին առգրավել և ստուգել իրենց տարածքում գտնվող ցանկացած նավ, որը ապօրինի կերպով նավթ կամ այլ արգելված ապրանքներ է մատակարարում Կորեայի Ժողովրդադեմոկրատական Հանրապետությանը։

ՄԱԿ-ի ստորաբաժանումները պատժամիջոցների պատճառով սահմանափակված են Հյուսիսային Կորեային տրամադրվող օգնությունները, սակայն նրանք կարող են օգնել սնուցման, առողջության, ջրի և սանիտարական մաքրման հարցերում։

Պատժամիջոցներ Լիբիայի նկատմամբ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականի փետրվարի 26-ին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը Անվտանգության խորհրդի 1970 բանաձևով Լիբիայի դեմ զենքի էմբարգո է հայտարարել՝ ի պատասխան Լիբիայի առաջին քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում տեղի ունեցած մարդասիրական չարաշահումների[76]։ Ավելի ուշ էմբարգոն երկարաձգվել է մինչև 2018 թվականի կեսերը։ Էմբարգոյի պայմաններում Լիբիան տուժել է լուրջ գնաճից՝ ապրանքների ներմուծման մասնավոր հատվածից կախվածության աճի պատճառով[77]։ Պատժամիջոցները մեծ կրճատումների են հանգեցրեկ առողջապահության և կրթության ոլորտներում, ինչը հանգեցրել է սոցիալական պայմանների վատթարացմանը։ Չնայած պատժամիջոցները մարդու իրավունքների պաշտպանությանն էին ուղղված, դրանց ազդեցությունը սահմանափակ էր[78]։

Կենտրոնական Աֆրիկյան Հանրապետության նկատմամբ պատժամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2013 թվականին ՄԱԿ-ը հայտարարել է Աֆրիկայի կենտրոնական մասի դեմ զենքի մատակարարման արգելքի մասին։ Զենքի էմբարգոն սահմանվել է մեծամասնություն կազմող մուսուլման «Սելեկա» ապստամբների և գերազանցապես քրիստոնյա աշխարհազորայինների միջև միջհամայնքային հակամարտության համատեքստում։ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը 2024 թվականի օգոստոսի 1-ին վերացնում է ԿԱՀ-ի դեմ զենքի արգելքը[79]։

Հարավային Աֆրիկայի ապարտհեյդի դեմ պատժամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավային Աֆրիկային ապարտհեյդի քաղաքականության համար պատժելու նպատակով, ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան 1987 թվականի նոյեմբերի 20-ին ընդունել է Հարավային Աֆրիկայի դեմ կամավոր միջազգային նավթային էմբարգո։ Այդ էմբարգոն արժանացավ 130 երկրների աջակցությանը[80]։ Ի պատասխան միջազգային պատժամիջոցներին՝ Հարավային Աֆրիկան ընդլայնել է իր Sasol ընկերության կողմից իրականացվող սինթետիկ հում նավթի արտադրությունը[81]։

Հարավային Աֆրիկայի նկատմամբ ՄԱԿ-ի բոլոր պատժամիջոցները վերացվել են ապարտհեյդի վերացման բանակցությունների, 919 բանաձևի և 1994 թվականի Հարավային Աֆրիկայի ընտրությունների արդյունքում, որոնց արդյունքում Նելսոն Մանդելան ընտրվել է որպես ապարտհեյդից հետո առաջին նախագահ։ Երբ 1993 թվականին Մանդելային հարցրին, թե արդյոք տնտեսական պատժամիջոցները նպաստե՞լ են ապարտհեյդի վերացմանը, նա պատասխանեց. «Օ՜, կասկած չկա»[82]։

Այլ բազմակողմ պատժամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միացյալ Նահանգները, Մեծ Բրիտանիան, Չինաստանի Հանրապետությունը և Նիդեռլանդները 1940-1941 թվականներին պատժամիջոցներ են կիրառել Ճապոնիայի դեմ՝ ի պատասխան նրա էքսպանսիոնիզմի։ Կենսականորեն կարևոր նավթի, երկաթի հանքաքարի և պողպատի մատակարարումներից զրկված՝ Ճապոնիան սկսել է ռազմական գործողությունների պլանավորում՝ ռեսուրսներով հարուստ Հոլանդական Արևելյան Հնդկաստանը գրավելու համար, ինչը պահանջել է Պերլ Հարբորի վրա կանխարգելիչ հարձակմանը, ինչը հանգեցել է Ամերիկայի մուտքին Խաղաղօվկիանոսյան պատերազմին[83]։

1973–1974 թվականներին Արաբական նավթ արտահանող երկրների կազմակերպությունը հրահրել 1973 թվականի նավթային ճգնաժամը ՝ ԱՄՆ-ի և այլ արդյունաբերական երկրների դեմ նավթային էմբարգոյի միջոցով, որոնք աջակցել էին Իսրայելին Յոմ Կիպուրի պատերազմում։ Արդյունքների թվում էին նավթի գների և ՕՊԵԿ-ի եկամուտների կտրուկ աճը, էներգիայի ռացիոնալացման արտակարգ շրջանը, համաշխարհային տնտեսական անկումը, լայնածավալ պահպանման ջանքերը և երկարատև անցումը դեպի բնական գազ, էթանոլ, միջուկային և այլընտրանքային էներգիայի այլ աղբյուրներ[84][85]։ Այնուամենայնիվ, Իսրայելը շարունակել է ստանալ Արևմուտքի աջակցությունը։

2010 թվականին Եվրամիությունը որոշում է կայացրել պատժամիջոցներ կիրառել Իրանի նկատմամբ՝ միջուկային ծրագրին նրանց ներգրավվածության պատճառով[86]։ Թերեզա Պապադեմետրիուն նշում է ԵՄ-ի կողմից Իրանի նկատմամբ սահմանված կոնկրետ սահմանափակումները՝ «ապահովագրության տրամադրման արգելք, դեպի Իրան և Իրանից միջոցների փոխանցումների սահմանափակումների և անհրաժեշտ ծանուցումների ավելացում, որոշակի նավթագազային հանքավայրերում օգտագործվող տեխնոլոգիաների և սարքավորումների մատակարարման կամ շրջանառության սահմանափակումներ և այդ հանքավայրերում ներդրումների արգելք, այն ապրանքների և տեխնոլոգիաների ցանկի ընդլայնում, որոնց մատակարարումը Իրան կամ ենթակա է նախնական թույլտվության, կամ լիովին արգելված է, և նոր վիզային սահմանափակումներ»[86]։ Նաև 2010 թվականին ՄԱԿ-ի Խորհուրդը պատժամիջոցներ է կիրառել Իրանի նկատմամբ՝ միջուկային ծրագրին նրանց մասնակցության պատճառով[87]։ Այս պատժամիջոցները արգելել են Իրանին փորձարկումներ անցկացնել իր միջուկային զենքի վրա և արգելեցին զենքի տեղափոխումը երկիր[87]։ Այս պատժամիջոցները հանգեցրին Իրանի տնտեսության կտրուկ մակրոտնտեսական անկման, այդ թվում՝ ՀՆԱ-ի անկայունության, գործազրկության աճի և գնաճի աճի[88]։

Գործող պատժամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ թիրախային երկրի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատժամիջոցների տակ գտնվող երկրների ցանկը[89]՝

  • ԱՄՆ-ի կողմից Աֆղանստանի դեմ պատժամիջոցները[90]
  • Չինաստանը ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի կողմից։ Զենքի էմբարգոյի վերաբերյալ պատժամիջոցներ, որոնք ընդունվել են 1989 թվականի Տյանանմեն հրապարակի բողոքի ցույցերի ի պատասխան[91]
    • Եվրոպական Միության կողմից Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության նկատմամբ զենքի էմբարգոն
    • Հոնկոնգ, ընդունվել է Ազգային անվտանգության մասին օրենքին ի պատասխան
  • ԱՄՆ-ի կողմից Կուբայի նկատմամբ սահմանված էմբարգոներ։ Այն վերաբերում է զենքին, սպառողական ապրանքներին և ֆինանսական ակտիվներին, ընդունվել է 1958 թվականին[92]։
  • 2014 թվականի օգոստոսից ի վեր Ռուսաստանի կողմից ԵՄ-ի, ԱՄՆ-ի, Ավստրալիայի, Կանադայի և Նորվեգիայի կողմից տավարի, խոզի մսի, մրգերի և բանջարեղենի, թռչնամսի, ձկան, պանրի, կաթի և կաթնամթերքի վրա դրված էմբարգոն ընդլայնվեց՝ ներառելով Ալբանիան, Չեռնոգորիան, Իսլանդիան և Լիխտենշտեյնը[93][94]։
  • Գազայի հատվածը գտնվում է Իսրայելի կողմից 2001 թվականից, շրջափակման մեջ է 2007 թվականից, ենթադրաբար՝ պատերազմ մղելու համար օգտագործվող մեծ քանակությամբ անօրինական զենքի շրջանառության պատճառով։
  • Ավստրալիայի կողմից Ինդոնեզիան կենդանի անասունների վրա՝ Ինդոնեզիայում ենթադրաբար դաժան մորթման մեթոդների պատճառով[95]
  • ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների կողմից Իրանի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցները, մասնավորապես՝ արգելելով միջուկային, հրթիռային և բազմաթիվ ռազմական արտահանումները Իրան և թիրախավորելով ներդրումները հետևյալ ոլորտներում՝ նավթ, գազ և նավթաքիմիական արտադրանք, վերամշակված նավթամթերքի արտահանում, բանկեր, ապահովագրություն, ֆինանսական հաստատություններ և նավագնացություն[96]։ Ընդունվել է 1979 թվականին, հետագա տարիների ընթացքում աճել է և իր ամենածանր կետին հասել է 2010 թվականին։ 2019 թվականի ապրիլին ԱՄՆ-ն սպառնաց պատժամիջոցներ կիրառել այն երկրների նկատմամբ, որոնք կշարունակեին նավթ գնել Իրանից, 2018 թվականի նոյեմբերին հայտարարված նախնական վեցամսյա արտոնության ժամկետի ավարտից հետո[97]։ BBC-ի հաղորդմամբ՝ Իրանի դեմ ԱՄՆ պատժամիջոցները «հանգեցրել են Իրանի տնտեսության կտրուկ անկման՝ արժույթի արժեքը հասցնելով ռեկորդային ցածր մակարդակի, քառապատկելով տարեկան գնաճի մակարդակը, վանելով օտարերկրյա ներդրողներին և հրահրելով բողոքի ցույցեր»[98]։
  • Մալի ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի կողմից՝ կապված անվտանգության իրավիճակի սրման և ռազմական գործողությունների հետ, որոնք խախտում են 2017 թվականի Խաղաղության և հաշտեցման համաձայնագիրը[99]։
  • ԵՄ-ի կողմից Մյանմարի նկատմամբ պատժամիջոցներ։ Պատժամիջոցները կիրառվել են Մյանմարի դեմ՝ ժողովրդավարության վատթարացման և մարդու իրավունքների խախտումների պատճառով[100]։
  • Նիկարագուան Մեծ Բրիտանիայի կողմից։ 2020 թվականին կիրառված պատժամիջոցներ՝ կառավարությանը ժողովրդավարական սկզբունքներն ու իրավական ինստիտուտները հարգելուն դրդելու համար[101]։
  • Հյուսիսային Կորեայի դեմ պատժամիջոցներ
    • 1950-1953 թվականների Կորեական պատերազմից ի վեր Հյուսիսային Կորեայի նկատմամբ սահմանված միջազգային պատժամիջոցները մեղմացվել են Հարավային Կորեայի նախագահ Կիմ Դե Չժունգի և ԱՄՆ նախագահ Բիլ Քլինթոնի «Արևի լույսի քաղաքականության» շրջանակներում[102] սակայն կրկին խստացել է 2010 թվականին[103]։
    • ՄԱԿ-ի, ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի կողմից զենքի վերաբերյալ 2006 թվականին ընդունված օրենքը[104]
    • ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 1718 (2006) բանաձևը՝ արձագանք ԿԺԴՀ-ի կողմից միջուկային փորձարկման մասին պնդումին
  • Ռուսաստանի պատժամիջոցներ
    • ԱՄՆ-ի կողմից։ 2017 թվականի օգոստոսի 2-ին նախագահ Դոնալդ Թրամփը ստորագրեց «Ամերիկայի հակառակորդներին պատժամիջոցների միջոցով հակազդելու մասին» օրենքը, որը միավորում էր Ռուսաստանի, Իրանի և Հյուսիսային Կորեայի դեմ պատժամիջոցները[105][106]
    • ԵՄ-ի կողմից։ 2021 թվականի մարտին Reuters-ը հաղորդել է, որ ԵՄ-ն անհապաղ պատժամիջոցներ է կիրառել ինչպես Չեչնիայի, այնպես էլ Ռուսաստանի նկատմամբ՝ ԼԳԲՏԻՔ+ անձանց նկատմամբ կառավարության կողմից հովանավորվող և աջակցվող բռնության պատճառով[107]
    • Միջազգային պատժամիջոցները կիրառվեցին նաև 2014 թվականին սկսված ռուս-ուկրաինական պատերազմին ի պատասխան
    • միջազգային պատժամիջոցներ 2022 թվականի Ռուսաստանի կողմից Ուկրաինա ներխուժման ժամանակ
  • Արևմուտքի կողմից Սոմալիի նկատմամբ կիրառված պատժամիջոցները 2012 թվականից ի վեր պայմանավորված էին մարդու իրավունքների խախտումներով և ծովահենության դեմ պայքարի միջոցառումներով ու մտահոգություններով։
  • Սուդանը ԱՄՆ-ի կողմից 1997 թվականին[108][109]
  • ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի կողմից Սիրիայի դեմ զենքի և նավթի ներմուծման դեմ սահմանված պատժամիջոցներ[110]
  • ՄԱԿ-ի կողմից Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետության նկատմամբ սպառողական ապրանքների վրա սահմանված էմբարգո, որն ուժի մեջ է մտել 1994 թվականից[111]
  • ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների կողմից Վենեսուելայի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցները 2015 թվականից ի վեր[112][113]։ Զենքի էմբարգոն և ակտիվների վաճառքն արգելվել էին մարդու իրավունքների խախտումների, կառավարության բարձր կոռուպցիայի, թմրամիջոցների կարտելների հետ կապերի և 2018 թվականի Վենեսուելայի նախագահական ընտրություններում ընտրակեղծիքների պատճառով[114][115]։ Կանադայի կողմից 2017 թվականից[116][117][118] և 2018 թվականից Մեքսիկայի[119] Պանամայի[120] Շվեյցարիայի[121] ողմից կիրառված պատժամիջոցներ։

Ըստ պատժամիջոցներ կիրառող երկրի կամ կազմակերպության

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ավստրալիան ներկայումս պատժամիջոցներ է կիրառել 9 երկրի նկատմամբ[122]
  • Չինաստանի դեմ պատժամիջոցներ
    • Չինաստանից հազվագյուտ մետաղների արտահանման սահմանափակումներ են սահմանվել
  • Հնդկաստանի դեպ պատժամիջոցներ
  • Միացյալ Թագավորությունն այժմ պատժամիջոցներ ունի 27 երկրների նկատմամբ[123]
  • Միավորված Ազգերի Կազմակերպությունը 1966 թվականից ի վեր սահմանել է 30 պատժամիջոցների ռեժիմ երկրների (օրինակ՝ Հարավային Ռոդեզիա, Հարավային Աֆրիկա, Հարավսլավիա և այլն) և կազմակերպությունների (օրինակ՝ ԻԼԻՊ, Ալ-Կաիդա և Թալիբան) նկատմամբ[124]
  • Միացյալ Նահանգների պատժամիջոցներ և Միացյալ Նահանգների էմբարգոն
    • 2002 թվականին Միացյալ Նահանգները պողպատի վրա սահմանեց ԱՄՆ-ի կողմից սահմանված պողպատի մաքսատուրք՝ իր արդյունաբերությունը Չինաստանի և Ռուսաստանի նման օտարերկրյա արտադրողներից պաշտպանելու համար։ Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությունը որոշել է, որ մաքսատուրքերը անօրինական են։ Եվրամիությունը սպառնաց պատասխան մաքսատուրքեր սահմանել ամերիկյան մի շարք ապրանքների վրա, որոնք հիմնականում կազդեն տատանվող պետությունների վրա։ Այնուհետև ԱՄՆ կառավարությունը վերացրեց պողպատի մաքսատուրքերը 2004 թվականի սկզբին։

Նպատակային գործունեության միջոցով

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 2015 թվականի ապրիլի 1-ին կիբեռհարձակումներին ի պատասխան՝ նախագահ Օբաման հրամանագիր ստորագրեց, որով սահմանվել են պատմության մեջ առաջին տնտեսական պատժամիջոցները։ Գործադիր հրամանագիրը նախատեսված է եղել ազդելու այն անհատների և կազմակերպությունների («նշանակված անձանց») վրա, որոնք պատասխանատու են կիբեռհարձակումների համար, որոնք սպառնում են ԱՄՆ ազգային անվտանգությանը, արտաքին քաղաքականությանը, տնտեսական առողջությանը կամ ֆինանսական կայունությանը։ Մասնավորապես, գործադիր հրամանագիրը լիազորել է Ֆինանսների նախարարությանը սառեցնել նշանակված անձանց ակտիվները[125]։ Եվրոպական Միությունը կիբերակտիվության վերաբերյալ իր առաջին նպատակային ֆինանսական պատժամիջոցները կիրառեց 2020 թվականին[126]։
  • Ռուսաստանի կողմից հաքերային գործողությունների և 2016 թվականի ԱՄՆ ընտրություններին միջամտության վերաբերյալ հետախուզական վերլուծությանը ի պատասխան՝ նախագահ Օբաման ընդլայնեց նախագահական լիազորությունները՝ պատժամիջոցներ կիրառելու ժողովրդավարական ընտրություններին սպառնացող կիբերակտիվության դեմ[127]: Հաշվի առնելով, որ սկզբնական հրամանագիրը նախատեսված էր կարևորագույն ենթակառուցվածքների պաշտպանության համար, կարելի է պնդել, որ ընտրական գործընթացը պետք է ներառված լիներ սկզբնական հրամանագրում։

Երկկողմ առևտրային վեճեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1990-ականներին կապիտալիստական ազդեցությունների հետևանքով և Կամբոջայի դեմ պատժամիջոցներ կիրառելով՝ Վիետնամը ընդունում է պատասխանատվությամբ կիրառվող պատժամիջոցները։
  • Բրազիլիան ԱՄՆ-ի դեմ պատժամիջոցներ է սահմանել 2010 թվականի մարտին։ Այս պատժամիջոցները սահմանվել են, քանի որ ԱՄՆ կառավարությունը վճարում էր բամբակ արտադրող ֆերմերներին իրենց արտադրանքի համար՝ խախտելով Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության կանոնները։ Պատժամիջոցները վերաբերում են բամբակին, ինչպես նաև մեքենաներին, մաստակին, մրգերին և բանջարեղենին[128]։ ԱՀԿ-ն ներկայումս վերահսկում է պետությունների միջև պատժամիջոցները վերացնելու բանակցությունները

Նախկին պատժամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Արևմտյան ճամբարի կողմից Կոմերոնյան միության անդամ երկրներին (ԿոԿոմի արտահանման վերահսկողություն)
  • Ռուսաստանի կողմից Վրաստանի և Մոլդովայի կողմից գյուղատնտեսական արտադրանքի, գինու և հանքային ջրերի ներմուծման արգելք (2006–2013)[129]
  • ԱՄՆ-ի կողմից Իրաքի նկատմամբ կիրառված պատժամիջոցներ (1990–2003)[130]
  • Իսրայելի բոյկոտը արաբական երկրների կողմից
  • Իտալիան Ազգերի լիգայի կողմից 1935 թվականին՝ Աբիսինիայի իտալական ներխուժումից հետո
  • Ճապոնիան (ABCD գիծ) ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, Չինաստանի և Նիդեռլանդների կողմից 1940 թվականին՝ միլիտարիզմը կանխելու համար։
  • Լիբիան ՄԱԿ-ի կողմից 2011 թվականին՝ լիբիացի ցուցարարների/ապստամբների զանգվածային սպանությունների պատճառով։ Ավարտվել է 2012 թվականին՝ Կադաֆիի տապալումից և մահապատժից հետո։
  • Հնդկաստանը Մեծ Բրիտանիայի կողմից՝ միջուկային արտահանման սահմանափակման պատճառով[131]
  • Մակեդոնիայի լիակատար առևտրային էմբարգո Հունաստանի կողմից (1994–1995)
  • 2012 թվականին ECOWAS-ի կողմից Մալիի նկատմամբ լիակատար էմբարգո՝ խունտային ստիպելու համար վերադարձնել իշխանությունը քաղաքացիական կառավարությանը և վերականգնել ազգային սահմանադրությունը[132][133]
  • Նիկարագուայի վրա ԱՄՆ-ի կողմից սահմանված էմբարգոն
  • Հյուսիսային Վիետնամի (և այնուհետև միավորված Վիետնամի) առևտրային էմբարգո ԱՄՆ-ի կողմից (1964–1994)[134]
  • Մեծ Բրիտանիայի կողմից Պակիստանի կողմից 2002 թվականին միջուկային արտահանման սահմանափակումների վերաբերյալ[131]
  • Պաղեստինի ազգային վարչակազմի կողմից Իսրայելի, ԱՄՆ-ի և այլ երկրների կողմից պատժամիջոցներ (2006–2007)
  • Սաուդյան Արաբիայի , Միացյալ Արաբական Էմիրությունների, Բահրեյնի և Եգիպտոսի կողմից Կատարի կողմից ահաբեկչական կազմակերպություններին ենթադրյալ աջակցության պատճառով (2017–2021)[135]
  • Ապարտհեյդի ժամանակ Հարավային Աֆրիկայի միջազգային հանրության կողմից կիրառված պատժամիջոցները
  • Սերբիան՝ Կոսովոյի միակողմանիորեն հռչակված կառավարության կողմից 2011 թվականին[136]
  • ՄԱԿ-ի կողմից Հարավսլավիայի դեմ պատժամիջոցները Բոսնիական պատերազմի (1992–2001) ի պատասխան[137][138]
  • 1807 թվականի էմբարգոյի մասին օրենք

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Drezner, Daniel W. (2021). «The United States of Sanctions». Foreign Affairs (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0015-7120.
  2. ↑ 2,0 2,1 Biersteker, Thomas J.; Tourinho, Marcos; Eckert, Sue E. (2016), Tourinho, Marcos; Eckert, Sue E.; Biersteker, Thomas J. (eds.), «The effectiveness of United Nations targeted sanctions», Targeted Sanctions: The Impacts and Effectiveness of United Nations Action, Cambridge University Press, էջեր 220–247, ISBN 978-1-107-13421-8
  3. ↑ 3,0 3,1 Drezner, Daniel W. (2003). «The Hidden Hand of Economic Coercion». International Organization. 57 (3): 643–659. doi:10.1017/S0020818303573052. ISSN 0020-8183. JSTOR 3594840. S2CID 154827129.
  4. ↑ 4,0 4,1 Pape, Robert A. (1997). «Why Economic Sanctions Do Not Work». International Security. 22 (2): 90–136. doi:10.2307/2539368. ISSN 0162-2889. JSTOR 2539368.
  5. ↑ Haidar, J.I., 2017."Sanctions and Exports Deflection: Evidence from Iran," Economic Policy (Oxford University Press), April 2017, Vol. 32(90), pp. 319–355.
  6. ↑ 6,0 6,1 Drezner, Daniel W. (2011). «Sanctions Sometimes Smart: Targeted Sanctions in Theory and Practice». International Studies Review. 13 (1): 96–108. doi:10.1111/j.1468-2486.2010.01001.x. ISSN 1521-9488. JSTOR 23016144.
  7. ↑ 7,0 7,1 Drezner, Daniel W. (2024). «Global Economic Sanctions». Annual Review of Political Science (անգլերեն). 27 (1): 9–24. doi:10.1146/annurev-polisci-041322-032240. ISSN 1094-2939.
  8. ↑ Farrell, Henry; Newman, Abraham L. (2019). «Weaponized Interdependence: How Global Economic Networks Shape State Coercion». International Security. 44 (1): 42–79. doi:10.1162/isec_a_00351. ISSN 0162-2889. S2CID 198952367.
  9. ↑ 9,0 9,1 Drezner, Daniel W. (2022). «How not to sanction» (PDF). International Affairs (անգլերեն). 98 (5): 1533–1552. doi:10.1093/ia/iiac065. ISSN 0020-5850. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  10. ↑ Giumelli, Francesco (2015 թ․ նոյեմբեր). «Understanding United Nations targeted sanctions: an empirical analysis». International Affairs. Oxford University Press. 91 (6): 1351–1368. doi:10.1111/1468-2346.12448.
  11. ↑ «Continental System Napoleon British Embargo Napoleon's 1812». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 10-ին.
  12. ↑ Mitchell, Ryan Martinez (2022). Recentering the World: China and Transformation of International Law (անգլերեն). Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-49896-8.
  13. ↑ Mulder, Nicholas (2022). The Economic Weapon: The Rise of Sanctions as a Tool of Modern War (անգլերեն). Yale University Press. ISBN 978-0-300-26252-0.
  14. ↑ Potter, Pitman B. (1922). «Sanctions and Guaranties in International Organization». American Political Science Review (անգլերեն). 16 (2): 297–303. doi:10.2307/1943965. ISSN 0003-0554. JSTOR 1943965. S2CID 143600305.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Morgan, T. Clifton; Syropoulos, Constantinos; Yotov, Yoto V. (2023). «Economic Sanctions: Evolution, Consequences, and Challenges». Journal of Economic Perspectives (անգլերեն). 37 (1): 3–29. doi:10.1257/jep.37.1.3. ISSN 0895-3309. S2CID 256661026.
  16. ↑ Buell, Raymond Leslie (1925). International Relations (անգլերեն). H. Holt. էջեր 564–565.
  17. ↑ Richard Pankhurst, "The Italo-Ethiopian War and League of Nations Sanctions, 1935–1936." Genève-Afrique/Geneva-Africa 13.2 (1974): 5+.
  18. ↑ George W. Baer, Test Case: Italy, Ethiopia, and the League of Nations (Hoover Institution Press, 1976).
  19. ↑ Gaines Post, Jr, "The Machinery of British Policy in the Ethiopian Crisis." International History Review 1#4 (1979): 522–541.
  20. ↑ G. Bruce Strang, "'The Worst of all Worlds:' Oil Sanctions and Italy's Invasion of Abyssinia, 1935–1936." Diplomacy and Statecraft 19.2 (2008): 210–235.
  21. ↑ Neuenkirch, Matthias; Neumeier, Florian (2015 թ․ դեկտեմբերի 1). «The impact of UN and US economic sanctions on GDP growth» (PDF). European Journal of Political Economy. 40: 110–125. doi:10.1016/j.ejpoleco.2015.09.001. ISSN 0176-2680.
  22. ↑ Oryoie, Ali Reza (2024 թ․ հունիսի 6). «The impact of international sanctions on income mobility: Evidence from Iran». Review of Development Economics (անգլերեն). 28 (4): 1695–1717. doi:10.1111/rode.13123. ISSN 1363-6669.
  23. ↑ Griswold, Daniel (2000 թ․ նոյեմբերի 27). «Going Alone on Economic Sanctions Hurts U.S. More than Foes». Cato.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 30-ին.
  24. ↑ Hufbauer, Gary Clyde; Schott, Jeffrey J.; Elliott, Kimberly Ann; Oegg, Barbara (2008). Economic Sanctions Reconsidered (3 ed.). Washington, DC: Columbia University Press. էջ 67. ISBN 9780881324822. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 10-ին. «By far, regime change is the most frequent foreign policy objective of economic sanctions, accounting for 80 out of the 204 observations.»
  25. ↑ Hufbauer, Gary Clyde; Schott, Jeffrey J.; Elliott, Kimberly Ann; Oegg, Barbara (2007). Economic Sanctions Reconsidered (անգլերեն). Peterson Institute. էջ 158. ISBN 978-0-88132-536-2.
  26. ↑ Pape, Robert A. (Summer 1998). «Why Economic Sanctions Still Do Not Work». International Security. 23 (1): 66–77. doi:10.1162/isec.23.1.66. JSTOR 2539263. S2CID 57565095. «I examined the 40 claimed successes and found that only 5 stand up. Eighteen were actually settled by either direct or indirect use of force; in 8 cases there is no evidence that the target state made the demanded concessions; 6 do not qualify as instances of economic sanctions, and 3 are indeterminate. If I am right, then sanctions have succeeded in only 5 of 115 attempts, and thus there is no sound basis for even qualified optimism about the effects of sanctions.»
  27. ↑ A Strategic Understanding of UN Economic Sanctions: International Relations, Law, and Development, Golnoosh Hakimdavar, p. 105.
  28. ↑ Marcus, Jonathan (2010 թ․ հուլիսի 26). «Analysis: Do economic sanctions work?». BBC News. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 30-ին.
  29. ↑ Capdevila, Gustavo (2000 թ․ օգոստոսի 18). «United Nations: US Riled by Economic Sanctions Report». Institute for Agriculture and Trade Policy. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 20-ին.
  30. ↑ Peksen, Dursun; Jeong, Jin Mun (2017 թ․ օգոստոսի 30). «Domestic Institutional Constraints, Veto Players, and Sanction Effectiveness». Journal of Conflict Resolution. 63: 194–217. doi:10.1177/0022002717728105. S2CID 158050636 – via Sage Journals.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Giumelli, Francesco (2015 թ․ նոյեմբեր). «Understanding United Nations targeted sanctions: an empirical analysis». International Affairs. Oxford University Press. 91 (6): 1351–1368. doi:10.1111/1468-2346.12448.
  32. ↑ Whang, Taehee (2011 թ․ սեպտեմբերի 1). «Playing to the Home Crowd? Symbolic Use of Economic Sanctions in the United States». International Studies Quarterly. Ingentaconnect.com. 55 (3): 787–801. doi:10.1111/j.1468-2478.2011.00668.x. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 30-ին.
  33. ↑ Hufbauer; Schott; Elliott; Oegg (2007). Economic Sanctions Reconsidered (3rd ed.). Washington, DC: Peterson Institute for International Economics (PIIE). ISBN 978-0-88132-408-2.
  34. ↑ Mertens, Claas (2024 թ․ մարտի 28). «Carrots as Sticks: How Effective Are Foreign Aid Suspensions and Economic Sanctions?». International Studies Quarterly. 68 (2). doi:10.1093/isq/sqae016.
  35. ↑ Peksen, Dursen (2009). «"Better or Worse?": The Effect of Economic Sanctions on Human Rights». Journal of Peace Research. 46: 59–77. doi:10.1177/0022343308098404. S2CID 110505923.
  36. ↑ Habibzadeh, Farrokh (2018 թ․ սեպտեմբեր). «Economic sanction: a weapon of mass destruction». The Lancet. 392 (10150): 816–817. doi:10.1016/S0140-6736(18)31944-5. PMID 30139528.
  37. ↑ Mueller, John; Mueller, Karl (1999). «Sanctions of Mass Destruction». Foreign Affairs. 78 (3): 43–53. doi:10.2307/20049279. JSTOR 20049279.
  38. ↑ Emile Yusupoff (2013). «Video: Why Economic Sanctions Don't Work». The Libertarian. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 27-ին.
  39. ↑ Hans Köchler (ed.), Economic Sanctions and Development. Vienna: International Progress Organization, 1997. 3-900704-17-1.
  40. ↑ Gordon, Joy (1999 թ․ ապրիլի 4). «Sanctions as siege warfare». The Nation. 268 (11): 18–22. ISSN 0027-8378. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  41. ↑ Vengeyi, Obvious (2015). «Sanctions against Zimbabwe: A Comparison with Ancient Near Eastern Sieges». Journal of Gleanings from Academic Outliers. 4 (1): 69–87.
  42. ↑ Lee, Yong Suk (2018). «International isolation and regional inequality: Evidence from sanctions on North Korea». Journal of Urban Economics. 103 (C): 34–51. doi:10.1016/j.jue.2017.11.002. S2CID 158561662.
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 Gordon, Joy. “Smart Sanctions Revisited.” Ethics & International Affairs, vol. 25, no. 3, 2011, pp. 315–335., doi:10.1017/S0892679411000323
  44. ↑ Kanji, Laura. "Moving Targets: The Evolution and Future of Smart Sanctions." Harvard International Review 37.4 (2016): 39–42. ProQuest. Web. 30 Nov. 2023
  45. ↑ 45,0 45,1 Ashford, Emma. “Not-So-Smart Sanctions: The Failure of Western Restrictions Against Russia.” Foreign Affairs, vol. 95, no. 1, 2016, pp. 114–123. JSTOR 43946631. Accessed 6 Dec. 2023.
  46. ↑ «Do I need an export licence?». GOV.UK (անգլերեն). 2020 թ․ դեկտեմբերի 11. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.
  47. ↑ «SAP Help Portal». help.sap.com. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.
  48. ↑ «US Trade Sanctions Are a Trap for the Unwary | Norton Rose Fulbright». www.projectfinance.law (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.
  49. ↑ «Office of Foreign Assets Control - Sanctions Programs and Information | U.S. Department of the Treasury». home.treasury.gov. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.
  50. ↑ «Perform Sanction, PEPs and Watchlist Verification w/ Lexis Diligence». www.lexisnexis.com. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.
  51. ↑ «SAP Help Portal». help.sap.com. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.
  52. ↑ «World-Check KYC Screening & Due Diligence». www.refinitiv.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.
  53. ↑ «Export Control and Sanctions Compliance | About SAP». SAP (English). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  54. ↑ «Embargo Check». AnaSys a Bottomline Company (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.
  55. ↑ «Embargo Check». Uniserv GmbH - Customer Data Experts. (անգլերեն). 2021 թ․ հունվարի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.
  56. ↑ Manu Karuka (2021 թ․ դեկտեմբերի 9). «Hunger Politics: Sanctions as Siege Warfare». Sanctions as War. BRILL. էջեր 51–62. doi:10.1163/9789004501201_004. ISBN 9789004501201.
  57. ↑ «How four U.S. presidents unleashed economic warfare across the globe». Washington Post (անգլերեն). 2024.
  58. ↑ Haidar, J.I., 2017."Sanctions and Exports Deflection: Evidence from Iran," Economic Policy (Oxford University Press), April 2017, Vol. 32(90), pp. 319-355.
  59. ↑ «Chapter 3: State Sponsors of Terrorism». Country Reports on Terrorism 2009. United States Department of State. 2010 թ․ օգոստոսի 5. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 11-ին.
  60. ↑ «Where is OFAC's Country List? What countries do I need to worry about in terms of U.S. sanctions?». OFAC. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 22-ին.
  61. ↑ «OFAC Homepage». Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 22-ին.
  62. ↑ «Sanctioned Destinations». Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 22-ին.
  63. ↑ «Economic Sanctions Policy and Implementation». Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 22-ին.
  64. ↑ «The Embargo of 1807». digitalhistory.uh.edu. 2013.
  65. ↑ Aaron Snyder; Jeffrey Herbener (2004 թ․ դեկտեմբերի 15). «The Embargo of 1807» (PDF). gcc.edu. Grove City College. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ մայիսի 17-ին.
  66. ↑ «Embargo of 1807». monticello.org. 2013 թ․ ապրիլի 8.
  67. ↑ Conley, Heather A. (2016). The Kremlin Playbook: Understanding Russian influence in Central and Eastern Europe : a report of the CSIS Europe Program and the CSD Economics Program. Mina, James, Stefanov, Ruslan, Vladimirov, Martin, Center for Strategic and International Studies (Washington, D.C.), Center for the Study of Democracy (Bulgaria). Washington, DC. ISBN 9781442279582. OCLC 969727837.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  68. ↑ A law on sanctions for individuals violating fundamental human rights and freedoms of Russian citizens has been signed Արխիվացված 2013-01-02 Wayback Machine // Kremlin.ru, 28 December 2012.
  69. ↑ 69,0 69,1 69,2 Newnham, Randall (2013 թ․ հուլիս). «Pipeline Politics: Russian Energy Sanctions and the 2010 Ukrainian Elections». Journal of Eurasian Studies. 4 (2): 115–122. doi:10.1016/j.euras.2013.03.001.
  70. ↑ «Russia-Ukraine 'Gas War' Damages Both Economies». www.worldpress.org (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  71. ↑ 71,0 71,1 71,2 Newnham, Randall E. (2015). «Georgia on my mind? Russian sanctions and the end of the 'Rose Revolution'». Journal of Eurasian Studies. 6 (2): 161–170. doi:10.1016/j.euras.2015.03.008.
  72. ↑ 72,0 72,1 Section, United Nations News Service (2016 թ․ մայիսի 4). «UN sanctions: what they are, how they work, and who uses them». UN News Service Section (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  73. ↑ Section, United Nations News Service (2011 թ․ մարտի 14). «New UN project uses financial incentives to try to save the dugong». UN News Service Section (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  74. ↑ Giumelli, Francesco (2015 թ․ նոյեմբեր). «Understanding United Nations targeted sanctions: an empirical analysis». International Affairs. Oxford University Press. 91 (6): 1351–1368. doi:10.1111/1468-2346.12448.
  75. ↑ «Security Council Committee pursuant to resolutions 751 (1992) and 1907 (2009) concerning Somalia and Eritrea». www.un.org (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  76. ↑ «UN Arms embargo on Libya». www.sipri.org (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  77. ↑ «Evaluating the Impacts and Effectiveness of Targeted Sanctions». graduateinstitute.ch. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.(չաշխատող հղում)
  78. ↑ «Literature Review on the Effects of Targeted Sanctions». www.unicefinemergencies.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  79. ↑ «Security Council lifts arms embargo on Central African Republic forces». www.news.un.org (անգլերեն). 2024 թ․ հուլիսի 30. Վերցված է 2024 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  80. ↑ «Oil Embargo against Apartheid South Africa on richardknight.com». richardknight.homestead.com.
  81. ↑ Murphy, Caryle (1979 թ․ ապրիլի 27). «To Cope With Embargoes, S. Africa Converts Coal Into Oil». Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  82. ↑ Jonathan Zimmerman (2013년 Դեկտեմբեր 13일). «Nelson Mandela, A True Believer in Sanctions». History News Network (անգլերեն). Wikidata Q121303715.
  83. ↑ «Pearl Harbor Raid, 7 December 1941». Department of the Navy – Naval Historical Center. 2000 թ․ դեկտեմբերի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2000 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 20-ին. «The 7 December 1941 Japanese raid on Pearl Harbor was one of the great defining moments in history. A single carefully-planned and well-executed stroke removed the United States Navy's battleship force as a possible threat to the Japanese Empire's southward expansion. [...] The Japanese military, deeply engaged in the seemingly endless war it had started against China in mid-1937, badly needed oil and other raw materials. Commercial access to these was gradually curtailed as the conquests continued. In July 1941 the Western powers effectively halted trade with Japan. From then on, as the desperate Japanese schemed to seize the oil and mineral-rich East Indies and Southeast Asia, a Pacific war was virtually inevitable.»
  84. ↑ Maugeri, Leonardo (2006). The Age of Oil. Greenwood Publishing Group. էջեր 112–116. ISBN 9780275990084.
  85. ↑ «Energy Crisis (1970s)». The History Channel. 2010.
  86. ↑ 86,0 86,1 «European Union: Renewed Sanctions Against Iran». Library of Congress, Washington, D.C. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  87. ↑ 87,0 87,1 Sen, Ashish (2018 թ․ մայիսի 8). «A Brief History of Sanctions on Iran». Atlantic Council (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  88. ↑ Sashi, Sivramkrishna; Bhavish, Sharma (2019 թ․ դեկտեմբերի 1). «Macroeconomic Implications of US Sanctions on Iran: A Sectoral Financial Balances Analysis». Studies in Business and Economics. 14 (3): 182–204. doi:10.2478/sbe-2019-0053. ISSN 2344-5416.
  89. ↑ «Sanctions risk by countries».
  90. ↑ «Biden administration freezes billions of dollars in Afghan reserves, depriving Taliban of cash». The Washington Post. 2021 թ․ օգոստոսի 17.
  91. ↑ Leo Cendrowicz (2010 թ․ փետրվարի 10). «Should Europe Lift Its Arms Embargo on China?». Time. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 13-ին.
  92. ↑ «United States embargo against Cuba - History». Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 16-ին.
  93. ↑ «Russia expands food imports embargo to non-EU states». English Radio. 2015 թ․ օգոստոսի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  94. ↑ «Russia expands food import ban». BBC News. 2015 թ․ օգոստոսի 13. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 17-ին.
  95. ↑ «Australia bans all live cattle exports to Indonesia». BBC News. 2011 թ․ հունիսի 8. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 2-ին.
  96. ↑ «What You Need To Know About U.S. Economic Sanctions» (PDF). treasury.gov.
  97. ↑ Wroughton, Lesley (2019 թ․ ապրիլի 22). «U.S. to end all waivers on imports of Iranian oil, crude price jumps». Reuters.
  98. ↑ «Iran oil: US to end sanctions exemptions for major importers». BBC News. 2019 թ․ ապրիլի 22.
  99. ↑ «Mali sanctions regime». Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 16-ին.
  100. ↑ Howse, Robert L. and Genser, Jared M. (2008) "Are EU Trade Oh hell no on Burma Compatible with WTO Law?" Արխիվացված Հունիս 7, 2010 Wayback Machine Michigan Journal of International Law 29(2): pp. 165–96
  101. ↑ «Financial sanctions, Nicaragua». GOV.UK (անգլերեն). 2021 թ․ նոյեմբերի 15. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 16-ին.
  102. ↑ «Clinton Ends Most N. Korea Sanctions». Globalpolicy.org. 1999 թ․ սեպտեմբերի 18. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 30-ին.
  103. ↑ [1] Արխիվացված Հուլիս 23, 2010 Wayback Machine
  104. ↑ «Democratic People's Republic of Korea (North Korea)». Department for Business Innovation and Skills. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 8-ին.
  105. ↑ "Senate overwhelmingly passes new Russia and Iran sanctions". The Washington Post. 15 June 2017.
  106. ↑ «Iran says new U.S. sanctions violate nuclear deal, vows 'proportional reaction'». Reuters. 2017 թ․ օգոստոսի 2.
  107. ↑ «EU sanctions Russians over rights abuses in Chechnya». Reuters. 2021 թ․ մարտի 22.
  108. ↑ «U.S. Imposes New Sanctions on Sudan - Sudan | ReliefWeb». reliefweb.int (անգլերեն). 1997 թ․ նոյեմբերի 4. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 7-ին.
  109. ↑ «Treasury Department's Office of Foreign Asset Control (OFAC)». William & Mary (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 27-ին.
  110. ↑ «Syria sanctions». BBC News. 2011 թ․ նոյեմբերի 27.
  111. ↑ Talmon, Stefan (2001). «The Cyprus Question before the European Court of Justice». European Journal of International Law. 12 (4): 727–750. doi:10.1093/ejil/12.4.727.
  112. ↑ Rhodan, Maya (2015 թ․ մարտի 9). «White House sanctions seven officials in Venezuela». Time. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 2-ին.
  113. ↑ «U.S. declares Venezuela a national security threat, sanctions top officials». Reuters. 2015 թ․ մարտի 10. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 2-ին.
  114. ↑ Neuman, Scott (2018 թ․ մայիսի 22). «President Trump Approves New Sanctions On Venezuela». NPR.
  115. ↑ Emmott, Robin (2017 թ․ նոյեմբերի 13). «EU readies sanctions on Venezuela, approves arms embargo». Reuters.
  116. ↑ «Canada imposes sanctions on key Venezuelan officials». CBC Canada. Thomson Reuters. 2017 թ․ սեպտեմբերի 22. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 3-ին.
  117. ↑ Zilio, Michelle (2017 թ․ սեպտեմբերի 22). «Canada sanctions 40 Venezuelans with links to political, economic crisis». The Globe and Mail. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 3-ին. Also at Կաղապար:Usurped and El Nacional
  118. ↑ «Canada to impose sanctions on more Venezuelan officials». VOA News. Reuters. 2018 թ․ մայիսի 30. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 4-ին.
  119. ↑ «México rechaza elecciones en Venezuela y sanciona a siete funcionarios». Sumarium group (իսպաներեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 21-ին.(չաշխատող հղում) Also at VPITV
  120. ↑ Camacho, Carlos (2018 թ․ մարտի 27). «Panama sanctions Venezuela, including Maduro & 1st Lady family companies». Latin American Herald Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 3-ին.
  121. ↑ «Swiss impose sanctions on seven senior Venezuelan officials». Reuters. 2018 թ․ մարտի 28. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 3-ին. Also at Diario Las Americas
  122. ↑ «Sanctions Regimes». www.dfat.gov.au. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 28-ին.
  123. ↑ «UK sanctions regimes». GOV.UK (անգլերեն). 2020 թ․ դեկտեմբերի 31. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 28-ին.
  124. ↑ «Sanctions | United Nations Security Council». www.un.org. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 28-ին.
  125. ↑ «Sanctions: U.S. action on cyber crime» (PDF). pwc. PwC Financial Services Regulatory Practice, April, 2015.
  126. ↑ Thompson, Natalie (2020 թ․ հոկտեմբերի 1). «Countering Malicious Cyber Activity: Targeted Financial Sanctions» (անգլերեն). doi:10.2139/ssrn.3770816. S2CID 236785768. SSRN 3770816. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  127. ↑ Bennett, Cory (2016 թ․ մարտի 29). «Obama extends cyber sanctions power». The Hill.
  128. ↑ «Brazil slaps trade sanctions on U.S. to retaliate for subsidies to cotton farmers». Content.usatoday.com. 2010 թ․ մարտի 9. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 30-ին.
  129. ↑ «Georgia Doubles Wine Exports as Russian Market Reopens». RIA Novosti. 2013 թ․ դեկտեմբերի 16.
  130. ↑ «Resolution 1483 - UN Security Council - Global Policy Forum». Globalpolicy.org. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 30-ին.
  131. ↑ 131,0 131,1 «India and Pakistan (Nuclear Exports)». BIS. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 18-ին.
  132. ↑ Lydia Polgreen (2012 թ․ ապրիլի 2). «Mali Coup Leaders Suffer Sanctions and Loss of Timbuktu». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ փետրվարի 1-ին.
  133. ↑ Callimachi, Rukmini (3 April 2012) "Post-coup Mali hit with sanctions by African neighbours". The Globe and Mail. Retrieved 4 May 2012.
  134. ↑ Cockburn, Patrick (1994 թ․ փետրվարի 4). «US finally ends Vietnam embargo». The Independent. London. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ փետրվարի 24-ին.
  135. ↑ Boomer, Elizabeth (2021 թ․ փետրվարի 17). «International: United Nations Welcomes Loosening of Sanctions in Gulf Region». Library of Congress. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 16-ին.
  136. ↑ «Kosovo imposes embargo on Serbia». The Sofia Echo. 2011 թ․ հուլիսի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 2-ին.
  137. ↑ Esteves, Sandra María (2005). «Mandala de Elegua». Nuyorican Feminist Performance: From the Café to Hip Hop Theater. University of Michigan Press Ebook Collection. doi:10.3998/mpub.6710954.cmp.21. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 27-ին.
  138. ↑ Sukovic, Danilo; Jovanovic, Predrag (2001). «A Decade Under Sanctions». transparentnost.org.rs. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 27-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ashouri, Mahan "The Role of transnational Private Actors in Ukraine International Flight 752 Crash in Iran Under Economic Sanctions Pressure" (2021) [2]
  • Brzoska, Michael. "International sanctions before and beyond UN sanctions." International Affairs 91.6 (2015): 1339–1349.
  • Caruso, Raul. "The impact of international economic sanctions on trade: An empirical analysis." Peace Economics, Peace Science and Public Policy 9.2 (2003) online.
  • Cortright, David, et al. The sanctions decade: Assessing UN strategies in the 1990s (Lynne Rienner Publishers, 2000).
  • Doxey, Margaret P. International sanctions in contemporary perspective (1987) online
    • Doxey, Margaret. "International sanctions: a framework for analysis with special reference to the UN and Southern Africa." International organization 26.3 (1972): 527–550.
    • Doxey, Margaret. "International sanctions in theory and practice." Case Western Reserve Journal of International Law 15 (1983): 273+. online
  • Drezner, Daniel W. The Sanctions Paradox. (Cambridge University Press, 1999)
  • Escribà-Folch, Abel, and Joseph Wright. "Dealing with tyranny: International sanctions and the survival of authoritarian rulers." International studies quarterly 54.2 (2010): 335–359. online
  • Felbermayr, Gabriel; Morgan, T. Clifton; Syropoulos, Constantinos; Yotov, Yoto V. (2025). "Economic Sanctions: Stylized Facts and Quantitative Evidence". Annual Review of Economics.
  • Farrall, Jeremy Matam. United Nations sanctions and the rule of law (Cambridge University Press, 2007). online
  • Hufbauer, Gary C. Economic sanctions and American diplomacy (Council on Foreign Relations, 1998) online.
  • Hufbauer, Gary C., Jeffrey J. Schott, and Kimberley Ann Elliott. Economic Sanctions Reconsidered: History and Current Policy (Washington DC: Peterson Institute for International Economics, 1990)
  • Kaempfer, William H. International economic sanctions: a public choice perspective (1992) online
  • Köchler, Hans. The United Nations sanctions policy & international law (1995) online
  • Krugman, Paul, "The American Way of Economic war: Is Washington Overusing Its Most Powerful Weapons?" (review of Henry Farrell and Abraham Newman, Underground Empire: How America Weaponized the World Economy, Henry Holt, 2023, 288 pp.), Foreign Affairs, vol. 103, no. 1 (January/February 2024), pp. 150–156. "The [U.S.] dollar is one of the few currencies that almost all major banks will accept, and... the most widely used... As a result, the dollar is the currency that many companies must use... to do international business." (p. 150.) "[L]ocal banks facilitating that trade... normally... buy U.S. dollars and then use dollars to buy [another local currency]. To do so, however, the banks must have access to the U.S. financial system and... follow rules laid out by Washington." (pp. 151–152.) "But there is another, lesser-known reason why the [U.S.] commands overwhelming economic power. Most of the world's fiber-optic cables, which carry data and messages around the planet, travel through the United States." (p. 152.) "[T]he U.S. government has installed 'splitters': prisms that divide the beams of light carrying information into two streams. One... goes on to the intended recipients, ... the other goes to the National Security Agency, which then uses high-powered computation to analyze the data. As a result, the [U.S.] can monitor almost all international communication." (p. 154) This has allowed the U.S. "to effectively cut Iran out of the world financial system... Iran's economy stagnated... Eventually, Tehran agreed to cut back its nuclear programs in exchange for relief." (pp. 153–154.) "[A] few years ago, American officials... were in a panic about [the Chinese company] Huawei... which... seemed poised to supply 5G equipment to much of the planet [thereby possibly] giv[ing] China the power to eavesdrop on the rest of the world – just as the [U.S.] has done.... The [U.S.] learned that Huawei had been dealing surreptitiously with Iran – and therefore violating U.S. sanctions. Then, it... used its special access to information on international bank data to [show] that [Huawei]'s chief financial officer, Meng Wanzhou (... the founder's daughter), had committed bank fraud by falsely telling the British financial services company HSBC that her company was not doing business with Iran. Canadian authorities, acting on a U.S. request, arrested her... in December 2018. After... almost three years under house arrest... Meng... was allowed to return to China... But by [then] the prospects for Chinese dominance of 5G had vanished..." (pp. 154–155.) Farrell and Newman, writes Krugman, "are worried about the possibility of [U.S. Underground Empire] overreach. [I]f the [U.S.] weaponizes the dollar against too many countries, they might... band together and adopt alternative methods of international payment. If countries become deeply worried about U.S. spying, they could lay fiber-optic cables that bypass the [U.S.]. And if Washington puts too many restrictions on American exports, foreign firms might turn away from U.S. technology." (p. 155.)
  • Mulder, Nicholas. The Economic Weapon: The Rise of Sanctions as a Tool of Modern War (2022) excerpt also see online review
  • Nossal, Kim Richard. "International sanctions as international punishment." International Organization 43.2 (1989): 301–322.
  • Royal Institute of International Affairs. International Sanctions (1935).
  • Selden, Zachary (1999). Economic Sanctions as Instruments of American Foreign Policy. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-96387-3.
  • Stevenson, Tom, "First Recourse for Rebels" (review of Nicholas Mulder, The Economic Weapon: The Rise of Sanctions as a Tool of Modern War, Yale, 2022, 978 0 300 25936 0, 434 pp.), London Review of Books, vol. 44, no. 6 (24 March 2022), pp. 25–29. "US sanctions are based on monopoly power over a global commons: the world's reserve currency and medium of exchange." (p. 25.) "At some point the US may no longer be in a position to exploit its financial centrality as it does now. For large parts of the world that moment will be cause for celebration." (p. 29.)

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
BNF: 119735879 · LCCN: sh85040838 · Microsoft: 2779084495 · NDL: 00576299 · NKC: ph120828
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Տնտեսական_պատժամիջոցներ&oldid=10313820» էջից