Տիտոսի հաղթակամար

Տիտոսի հաղթակամար;
Տեսակ	հաղթակամար և հնագիտական հուշարձան
Քանդակագործ	անհայտ
Ստեղծում	82
Երկիր	Իտալիա
Քաղաք	Հռոմի ֆորում
Բնակավայր	Հռոմի ֆորում
Գտնվելու վայր	Arch of Titus (Rome) - Reliefs?
Շինության ձև	հաղթակամար
	պատկերված են
	կայք
	Arch of Titus (Rome) Վիքիպահեստում

Տիտոսի հաղթակամար (իտալերեն՝ Arco di Tito), միաթռիչք կամար^[3], որը գտնվում է Հռոմի Սուրբ Ճանապարհի վրա (Via Sacra), Հռոմի ֆորումից հարավ-արևելք։ Կառուցվել է Դոմիցիանոս կայսեր հրամանով, 81 թվականին (Տիտոս Ֆլավիոս Վեսպասիանոսի մահվանից հետո)` ի պատիվ Երուսաղեմի` 70 թվականի գրավմանը։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լինելով Հռոմի ամենահին հաղթակամարը՝ այն որպես նախատիպ է ծառայել նոր ժամանակների շատ այլ կամարների կառուցման համար։ Հուշակոթողի բարձրությունը 15,4 մետր է, լայնությունը՝ 13,5 մետր։

Հաղթակամարի նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շինարարության մեջ օգտագործված հիմնական հումքը Ատտիկեից բերված հատուկ տեսակի մարմարն էր։ Հաղթակամարի անկյուններում փորագրված է հաղթանակի աստվածուհի Վիկտորյայի չորս պատկեր։ Կամարի ներս ընկած հատվածի գլխավոր զարդարանքները երկու խորաքանդակներն են։ Առաջինը պատկերում է Երուսաղեմից բերած ռազմավարներով երթը, երկրորդը՝ Տիտոս կայսերը քառաձի մարտակառքով։ Նմանատիպ պատկերով զարդարված է եղել հաղթակամարի նաև վերին մասը, սակայն. դժբախտաբար, այն չի պահպանվել մինչև մեր օրերը։

Միջնադարում Տիտոսի հաղթակամարը կործանման վտանգի տակ էր, Ֆրագիպանի ընտանիքը այն վերափոխելով վերածում է քառաթև աշտարակի^[4]։ Հռոմի պապ Պիոս VII-ի նախաձեռնությամբ՝ 1821 թվականին հուշակոթողի վերականգնողական աշխատանքներ են տարվում։ Կամարի վերակառուցված հատվածն արդեն ոչ թե մարմարից էր, այլ տրավերտինից։ Վերակագնողական այս գործունեությունից հետո կամարի վրա ևս մեկ մակագրություն է հայտնվում՝ ի պատիվ Պիոս VII-ի ու նրա հիանալի նախաձեռնության^[4]^[5]։

Երուսաղեմի գրավումից հետո ստրուկի կարգավիճակով ավելի քան 50 000 հրեա է բերվել Հռոմ։ Այս հրեաների մեծ մասը մասնակցել է Տիտոսի հաղթակամարի կառուցման աշխատանքներին։ Հին հռոմեացիների համար կամարը երկնքի խորհրդանիշ էր, իսկ կամարի վրա պատկերված հրամանատարը կամ առաջնորդը խորհրդանշում էր կյանքի հաղթանակը մահվան հանդեպ։

Տիտոսի հաղթակամարը հիշատակվում է միջնադարյան հռոմեացի պատմիչ Միրաբիլա Ուրբիսի ձեռագրերում^[6]^[7]։

Տիտոս կայսեր քառաձի մարտակառքը
Կամարի աղեղը
Ռազմավարներով երթի խորքանդակը

Արձանագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հռոմեական գլխատառերով արձանագրությունում գրված է.

SENATVS

POPVLVSQVE·ROMANVS

DIVO·TITO·DIVI·VESPASIANI·F(ILIO)

VESPASIANO·AVGVSTO

(Senatus Populusque Romanus divo Tito divi Vespasiani filio Vespasiano Augusto)^[8]

«Հռոմեական Սենատը և ժողովուրդը (նվիրում է սա) աստվածային Տիտոս Վեսպասիանոս Օգոստոսին, աստվածային Վեսպասիանոսի որդուն»

1821 թվականին հուշակոթողի վերականգնողական աշխատանքների արդյունքում Տիտոսի կամարի հակառակ կողմում հայտնաբերված արձանագրությունում նշված է

INSIGNE · RELIGIONIS · ATQVE · ARTIS · MONVMENTVM

VETVSTATE · FATISCENS
PIVS · SEPTIMVS · PONTIFEX · MAX(IMVS)
NOVIS · OPERIBVS · PRISCVM · EXEMPLAR · IMITANTIBVS
FVLCIRI · SERVARIQVE · IVSSIT

ANNO · SACRI · PRINCIPATVS · EIVS · XXIIII

(Insigne religionis atque artis, monumentum, vetustate fatiscens: Pius Septimus, Pontifex Maximus, novis operibus priscum exemplar imitantibus fulciri servarique iussit. Anno sacri principatus eius XXIV)

«Այս հուշարձանը, որ նշանավոր է թե հավատքի և թե արվեստի մեջ, խամրել է ժամանակի ընթացքում։ Պիոս VII Նորին Սրբազնություն պոնտացի։ Վերականգնված է հնագույն նմուշի վրա, որը պահպանվել է և ամրացվել Նորին Սրբազնության կառավարման 24-րդ տարում»

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաղթական կամարը արվեստում
Ջիովանի Պաոլո Պանինի, 1740 թ.
Ջիովանի Պաոլո Պանինի, 1740 թ.
Ջովաննի Անտոնիո Կանալետտո, 1744 թ.
Ջովաննի Անտոնիո Կանալետտո, 1744 թ.
Ջովաննի Բատիստա Պիրանեզի, 1748-74 թթ.
Ջովաննի Բատիստա Պիրանեզի, 1748-74 թթ.
Կոնստանտին Հանսեն, 1839 թ.
Կոնստանտին Հանսեն, 1839 թ.

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

R. Ross Holloway. “Some Remarks on the Arch of Titus,” L’antiquité classique 56 (1987) pp. 183–191.

M. Pfanner. Der Titusbogen. Mainz: P. von Zabern, 1983.

L. Roman. "Martial and the City of Rome." The Journal of Roman Studies 100 (2010) pp. 1–30.

Jewish Telegraph agency.^[9]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Make Lists, Not War — 2013.

↑ ^2,0 ^2,1 archINFORM (գերմ.) — 1994.

↑ Դա չի եղել հաղթական կամարը, հաղթական կամարը եղել է Մեծ Կրկեսում

↑ ^4,0 ^4,1 A Let's Go City Guide: Rome, p. 76, Vedran Lekić, 2004; ISBN 1-4050-3329-0.

↑ The Buildings of Europe: Rome, page 33, Christopher Woodward, 1995; ISBN 0-7190-4032-9.

↑ [1] (անգլ.), "Arcus septem lucernarum Titi et Vespasiani, ubi est candelabrum Moysi cum arca habens septem brachia in piede turris cartulariae" (լատ.), Mirabilia Urbis Romae, page 4

↑ For a review of historical references to the Arch of Titus, see: Élisabeth Chevallier, Raymond Chevallier, Iter Italicum: les voyageurs français à la découverte de l'Italie ancienne, Les Belles Lettres, 1984, ISBN 9782251333106, pages 274-91

↑ Corpus Inscriptionum Latinarum 6.945

↑ http://www.jta.org/?s=%22arch+of+titus%22&orderby=date&order=desc

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տիտոսի հաղթակամար
էջը Վիքիպահեստում

Samuel Ball Platner, A Topographical Dictionary of Ancient Rome: Arch of Titus

Arch of Titus Archived 2004-11-09 at the Wayback Machine. History and photos

YU-CIS: The Arch of Titus Digital Restoration Project

One Man's Campaign Against the Arch of Titus — and How It Changed Italy's Jews, by Morton Satin

The Arch of Titus history and photos

Arch of Titus (Smarthistory essay)

Թեմատիկ կայքեր
GeoNames
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Բրիտանիկա (օնլայն) · Բրոքհաուս · Մեծ նորվեգական
Չափորոշչային վերահսկողություն
GND: 4224634-9

[_ed38dba64312d5dd-1] 1,0 ^1,1 Make Lists, Not War — 2013.

[_83278160b54c76aa-2] 2,0 ^2,1 archINFORM (գերմ.) — 1994.

[3] Դա չի եղել հաղթական կամարը, հաղթական կամարը եղել է Մեծ Կրկեսում

[LetsGo76-4] 4,0 ^4,1 A Let's Go City Guide: Rome, p. 76, Vedran Lekić, 2004; ISBN 1-4050-3329-0.

[Woodward-5] The Buildings of Europe: Rome, page 33, Christopher Woodward, 1995; ISBN 0-7190-4032-9.

[6] [1] (անգլ.), "Arcus septem lucernarum Titi et Vespasiani, ubi est candelabrum Moysi cum arca habens septem brachia in piede turris cartulariae" (լատ.), Mirabilia Urbis Romae, page 4

[7] For a review of historical references to the Arch of Titus, see: Élisabeth Chevallier, Raymond Chevallier, Iter Italicum: les voyageurs français à la découverte de l'Italie ancienne, Les Belles Lettres, 1984, ISBN 9782251333106, pages 274-91

[8] Corpus Inscriptionum Latinarum 6.945

[9] ttp://www.jta.org/?s=%22arch+of+titus%22&orderby=date&order=desc

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]