Տիտանիտ
| Տիտանիտ | |
|---|---|
 | |
| Ընդհանուր | |
| Կատեգորիա | միներալների տեսակ |
| Բանաձև (կրկնվող միավորը) | CaTiSiO₅[1] |
| Նիկել-Շտրունցի դասակարգում | 9.AG.15[2] |
| Բյուրեղային համակարգ | Մոնոցիկլիկ բյուրեղային համակարգ[1] |
| Ենթակատեգորիա | titanite structural group?[3] և cyclosilicates? |
Տիտանիտ, (հնացած հոմանիշ uֆեն), միներալ։ Քիմիական կազմը՝ CaTiO[SiO4]: Բյուրեղագիտական համակարգը մոնոկլինային է։ Առաջացնում է աղյուսաձև, սեպանման, սակավ՝ պրիզմայաձև, ասեղնաձև բյուրեղներ։ Գույնը՝ շագանակագույն, դեղին, սպիտակ, կանաչ։ Կարծրությունը՝ 5–6, խտությունը՝ 3300–3600 կգ/մ3։ Տիտանիտ մագմատիկ ապարների լայնորեն տարածված միներալ է։
Անունը գալիս է տիտան քիմիական տարրից, որը հանքանյութի մի մասն է։ Հոմանիշ uֆեն (հին հունարեն՝ σφήν - սեպ) - կապված բյուրեղի կառուցվածքի հետ։
Հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկբեկում +0,105—0,135: Դիսպերսիա 0.051. Պլեոքրոիզմ՝ կանաչը - անգույնից կանաչ, դեղինը — ուժեղ, անգույնը — դեղին — վարդագույն-բեժ։ Լյումինեսցենցում չկա։ Բյուրեղները ծրարաձեւ են՝ սեպաձեւ խաչաձեւ կտրվածքով։ Ձևավորում է հատիկավոր, ասեղանման, շառավղային ճառագայթող ագրեգատներ։
Կազմ՝
- СаО — 28,6%
- ТiO2 — 40,8%
- SiO2 — 30,6%.
Հանքանյութի գտնվելու վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հաճախ աճում է այլ օգտակար հանածոների վրա, նաև ապարի մեջ ձևավորում է նուրբ տարածում, հազվադեպ դեպքերում՝ պինդ զանգվածներ (սովորաբար ալկալային հրային ապարներում, ինչպես Կոլա թերակղզում)։
Ռուսաստանում տարածված է Ուրալում, Կոլա թերակղզու ապատիտի հանքավայրերում։ Միևնույն ժամանակ, Կոլայի թերակղզում՝ Խիբիններ լեռներում, կան պինդ տիտանիտային հանքաքարերի՝ այսպես կոչված, սֆենիտների մեծ հանքավայրեր, որոնք ունեն արդյունաբերական նշանակություն։ Այն առաջին անգամ նկարագրվել է Ռուսաստանում Գուստավ Ռոուզի կողմից 1842 թվականին։
Թանկարժեք տիտանիտի գտածոները հայտնի են Մեքսիկայում և Բրազիլիայում։ Դարչնագույն գույնի գեղեցիկ կոլեկցիոն նմուշներ կարելի է գտնել Ուրալում, դեղնա-կանաչավուն՝ Նորվեգիայում, անգույն և մուգ շագանակագույնը՝ Շվեյցարիայում, դեղին և կարմրավուն՝ Իտալիայում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 12, էջ 14)։ 
|