Տարանցիկ աստղադիտակ
Տարանցիկ աստղադիտակը փոքր աստղադիտակ է՝ չափազանց ճշգրիտ աստիճանավորված հենարանով, որն օգտագործվում է աստղերի դիրքերի ճշգրիտ դիտարկման համար: Նախկինում դրանք լայնորեն օգտագործվել են աստղագիտական և ռազմածովային աստղադիտարաններում՝ ծովային նավավարության մեջ կիրառվող ծովային օրացույցներում զետեղված աստղերի դիրքերը չափելու, ինչպես նաև ճշգրիտ ժամացույցների (մինչև ատոմային ժամացույցները) կարգաբերման համար կիրառվող աստղերի անցումները դիտարկելու համար, այս ժամացույցները օգտագործվել են նավերի վրա ճշգրիտ երկայնությունը որոշելու համար: Սարքերը կարելի է բաժանել երեք խմբի՝ միջօրեականային, զենիթային և համընդհանուր օգտագործման գործիքներ:
Տեսակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Միջօրեականային գործիքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աստղային անցումների դիտարկման համար՝ հարավ կամ հյուսիս ճշգրիտ ուղղությամբ.
Զենիթային գործիքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համընդհանուր օգտագործման գործիքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թույլատրում են անցման չափումներ ցանկացած ուղղությամբ
- Թեոդոլիտ (Թեոդոլիտը որպես անցում նկարագրելը կարող է վերաբերել աստղադիտակը հորիզոնական առանցքի շուրջ լրիվ պտույտ կատարելու ունակությանը, որը հարմար միջոց է դիտման ուղղությունը շրջելու կամ նույն օբյեկտը լծակով հակառակ ուղղություններով դիտելու համար, ինչը թույլ է տալիս խուսափել որոշ գործիքի հետ կապված սխալներից[1]:}
- Ալտազի աստղադիտակներ՝ աստիճանավորված դիտոցներով
- Կինեթեոդոլիտներ
Դիտարկման մեթոդներ և ճշգրտություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կախված գործիքի տեսակից, չափումները կատարվում են՝
- տեսողական և ձեռքով ժամանակի գրանցում (վայրկենաչափ, քրոնոգրաֆ)
- տեսողական՝ միկրոմետրով (շարժվող թել ավտոմատ գրանցմամբ)
- լուսանկարչական գրանցում
- Լիցքով միացված սարքերով կամ այլ էլեկտրաօպտիկական տվիչներով։
Ճշգրտությունը հասնում է 0.2 դյույմից (թեոդոլիտներ, փոքր աստրոլաբներ) մինչև 0.01 դյույմ (ժամանակակից միջօրեական շրջաններ, Դանժոն)։ Վաղ գործիքները (ինչպես Տիխո Բրահեի որմնադիրի քառորդները) չունեին աստղադիտակ և սահմանափակվում էին մոտ 0.01° ճշտությամբ։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Աստղագիտական անցում
- Աշխարհագրական լայնություն
- Աշխարհագրական երկայնություն
- Ոլորտային աստղագիտություն
- Գեոդեզիական աստղագիտություն
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Brinker, Russell C. (1987), «Surveying Field Notes, Data Collectors», The Surveying Handbook, Boston, MA: Springer US, էջեր 1–39, doi:10.1007/978-1-4757-1188-2_1, ISBN 978-1-4757-1190-5, Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 24-ին
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Karl Ramsayer: Geodätische Astronomie, Vol.2a of Handbuch der Vermessungskunde, 900 p., J.B.Metzler, Stuttgart 1969
- Cauvenet and Brünnow's Handbooks of Spherical Geodesy
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Transit instrument». The Columbia Encyclopedia (6th ed.). The Columbia University Press. 2018 թ․ սեպտեմբերի 29.
- Dreyer, John Louis Emil (1911). . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 27 (11th ed.). էջեր 181–183.
- Great Transit at Lick Observatory, +Photo
- Modern roboter telescopes
- The Carlsberg Automatic Meridian Circle
- Photo of a 19th-century transit instrument (Jones 1826)
- Transit instruments used by the Survey of India, 1867