Տասներկու ամիսներ (մուլտֆիլմ)

Տասներկու ամիսներ; ռուս.՝ Двенадцать месяцев
Տեսակ	մուլտֆիլմ
Ժանր	ֆենթեզի ֆիլմ և հեքիաթ
Հիմնված է	12 ամիս
Ռեժիսոր	Իվան Իվանով-Վանո և Միխայիլ Բոտով
Սցենարիստ	Սամուիլ Մարշակ և Նիկոլայ Էրդման
Պրոդյուսեր	Իվան Իվանով-Վանո
Երաժշտություն	Մոիսեյ Վայնբերգ
Օպերատոր	Ելենա Յուրևնա Պետրովա, Նիկոլայ Վոինով և Ելենա Պետրովա
Երկիր	ԽՍՀՄ
Լեզու	ռուսերեն
Ընկերություն	Սոյուզմուլտֆիլմ
Տևողություն	52 րոպե
Թվական	1956

Տասներկու ամիսներ (ռուս.՝ Двенадцать месяцев), խորհրդային լիամետրաժ նկարված մուլտֆիլմ, ստեղծված Իվան Իվանով-Վանոյի կողմից` ըստ Սամուիլ Մարշակի համանուն պիեսի մոտիվների, որը գրվել է 1942-43 թվականներին` Մեծ հայրենական պատերազմի ժամանակ, ՄԳԱԹի համար։

Պիեսն առաջին անգամ բեմադրվել է 1947 թվականին, Մոսկվայի պատանի հանդիսատեսի թատրոնում, մեկ տարի անց` ՄԳԱԹ-ում, և վերջապես 1957 թվականին թողարվել է մուլտֆիլմը։ Այն բնութագրվում է բարձրորակ և աշխատատար մուլտիպլիկացիայով։ Նկարահանվել է Մոսկվայի «Սոյուզմուլտֆիլմ» ստուդիայում։

Հեղինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սցենարի հեղինակներ` Սամուիլ Մարշակ և Նիկոլայ Էրդման
Բեմադրող ռեժիսոր` Իվան Իվանով-Վանո
Ռեժիսոր Միխայիլ Բոտով
Բեմադրող-նկարիչներ` Ալեքսանդր Բելյակով, Կոնստանտին Կարպով, Անատոլի Կուրիցին
Նկարիչ-մուլտիպլիկատորներ` Ելենա Խլուդովա, Տատյանա Ֆեոդորովա, Ֆեոդոր Խիտրուկ, Բորիս Մեերովիչ, Նիկոլայ Ֆյոդորով, Վլադիմիր Պոպով, Կոնստանտին Չիկին, Ֆաինա Եպիֆանովա, Վասիլի Ռյաբչիկով, Վլադիմիր Կրումին, Լև Պոպով, Բորիս Բուտակով
Նկարիչ-դեկորատորներ` Վերա Վալերիանովա, Ելենա Տաննենբերգ, Օլգա Գեմերլինգ, Կոնստանտին Մալիշև
Էքսիզների հեղինակ` Անատոլի Սազոնով
Օպերատորներ` Նիկոլայ Վոինով, Ելենա Պետրովա
Կոմպոզիտոր` Մոիսեյ Վայնբերգ
Հնչյունային օպերատոր` Նիկոլայ Պրիլուցկի
Ռեժիսորի օգնականներ` Վ. Սվեշնիկովա, Գալինա Անդրեևա, Լիդիա Սազոնովա
Նկարչի օգնական` Տատյանա Սազոնովա
Մուլտֆիլմի տնօրեն` Նաթան Բիթման

Մուլտֆիլմը վերականգնվել է 1987 թվականին Գորկու անվան կինոստուդիայում։ Վերականգնված տարբերակի ռեժիսորն է Վլադիմիր Բերենշտեյնը։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ձմեռ է։ Թագավորական պալատում ապրող երիտասարդ թագուհու համար դասընթացներ են անցկացնում։ Պրոֆեսորը պատմում է տարվա եղանակների մասին, և երբ հիշատակում է գարնանային ձնծաղիկների մասին, թագուհին հայտարարում է, որ անհապաղ ցանկանում է ձնծաղիկներ ունենալ իր պալատում։ Պրոֆեսորը փորձում է համոզել նրան, որ հունվարին դա անհնար է, սակայն թագուհին հրաման է արձակում և մի զամբյուղ ծաղիկի դիմաց խոստանում է մի զամբյուղ ոսկի։ Ժլատ Մայրիկը և նրա ծույլ աղջիկը, լսելով արքայական պարգևի մասին, միանգամից ուղարկում են խորթ աղջկան ձնծաղիկների հետևից։

Աղջիկը թափառում է անտառում և պատահաբար հայտնվում մի դաշտում, որտեղ խարույկի շուրջ բոլորը նստած էին տասներկու Եղբայր-ամիսիները։ Խորթ աղջիկը պատմում է նրանց իր դժբախտության մասին, և Ապրիլը համոզում եղբայրներին իրեն մեկ ժամ տրամադրել` աղջկան օգնելու համար։ Աղջիկը մի զամբյուղ ձնծաղիկ է հավաքում զամբյուղը, իսկ Ապրիլը նրան կախարդական մատանի է տալիս և խնդրում ոչ ոքի չպատմել անտառում տեսածի մասին։

Խորթ Մայրիկն իր աղջկա հետ ձնծաղիկները տանում է թագավորական պալատ։ Տեսնելով ծաղիկները` քմահաճ թագուհին պահանջում է, որ իրեն անմիջապես ցույց տան այն տեղը, որտեղ դրանք աճում են։ Խորթ Մայրիկն ու աղջիկն ստիպված խոստոնավում են, ծաղիկների հետևից գնացել էր Խորթ աղջիկը։ Աղջիկը համաձայնվում է կրկին գնալ անտառ ծաղիկների հետևից, սակայն հրաժարվում է ցույց տալ այն տեղը, որտեղից նա հավաքել էր ձնծաղիկները։ Այդ ժամանակ Խորթ մայրը ուղարկում է իր աղջկան` Խորթ քրոջ հետևելու, իսկ թագուհին իր շքախմբի հետ գնում է նրանց հետևից։ Այդպես էլ չիմանալով, թե ձմեռային անտառներում որտեղ է ձնծաղիկ աճում, ինքնահավան թագուհին աղջկանից խլում է կախարդական մատանին և նետում է ձյան մեջ։ Խորթ աղջիկը հասցնում է արտաբերել կախարդական բառերը և վազում է մատանում հետևից, իսկ թագուհին և նրա շքախումբն ընկնում են ձնաբքի մեջ և հայտնվում դաշտում։

Հանկարծ ձմեռը հրաշքով փոխվում է գարնան, գարունը` ամռան, ամառը` աշնան, և աշնանը նորից հաջորդում է ձմեռը։ Դաշտում հայտվում է Եղբայր-Հունվարը և առաջարկում են անկոչ հյուրերին կատարել նրանց ցանկությունները։ Թագուհին ցանկանում է վերադառնալ տուն, Պրոֆեսորը ցանկանում է, որպեսզի տարվա եղանակներն առաջվա նման հաջորդեն իրար, Զինվորը ցանկանում է ուղղակի կրակի մոտ տաքանալ, իսկ Խորթ մայրն ու աղջիկը ցանկանում են շան մորթուց վերարկու։ Հունվարը նրանց վերարկու է տալիս, նրանք սկսում են կռվել և վերածվում են շների։ Հունվարը պատվիրում է Զինվորին նրանց լծել սահնակին և ուղղություն վերցնել դեպի կրակը, քանի որ այնտեղ խարույկ է վառվում։

Դաշտում, խարույկի մոտ հավաքվում են Եղբայր-Ամիսները, նրանց հետ է գեղեցիկ հագնված Խորթ աղջիկը։ Փետրվարը նրան սահնակ է տալիս, իսկ Մայիսը` երեք ձի։ Թագուհին հրամայում է Խորթ աղջկան, որ վերջինս նրան հասցնի թագավորական պալատ` փոխարենը խոստանալով պարգևատրել արքայական ձևով, սակայն Աղջկան պարգևներ պետք չէին։ Զինվորը խորհուրդ է տալիս Թագուհուն խնդրել ոչ թե արքայաբար, այլ` մարդկայնորեն։

Դերերը հնչյունավորել են[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տատյանա Բարիշևա` խորթ մայր
Յուլյա Յուլսկայա` աղջիկ
Լյուդմիլա Կասատկինա` խորթ աղջիկ
Գալինա Նովոժիլովա` թագուհի
Էրաստ Գարին` պրոֆեսոր
Գրիգորի Շպիգել` այգեգործ
Գեորգի Վիցին` ագռավ, թութակ, Փետրվար
Ալեքսանդր Գրիբով` Հունվար
Վլադիմիր Վոլոդին` գայլ

Երաժշտություն և երգեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մուլտֆիլմի երգերը և երաժշտությունը գրել է Մոիսեյ Վայբերգը։ Մուլտֆիլմի երգերը ձայնապնակներով թողարկվել են մոսկովյան, ապրիլյան, լենինգրադյան և այլ ստուդիաներում, իսկ 1960-ական թվականների կեսերին ընդգրկվել են «Մեղեդի» ընկերության կողմից թողարկած մուլտֆիլմերի երգերի ժողովածուի մեջ։ ԱՎելի ուշ երգերը թողարկվել են նաև ձայներիզների վրա։ 1990-ական թվականներին երգերը ձայնագրվել են տարբեր աուդիոեզիզների և տեսաերիզների վրա, իսկ 1999 թվականից թողարկվել են MP3 ձևաչափով։

1990-ական թվականների երկրորդ կեսերին մուլտֆիլմի հիման վրա թողարկվել է դրա աուիդիոհեքիաթը` Ալեքսանդր Պոժարովի տեքստով։

Վիդեո թողարկում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1980-ական թվականներին մուլտֆիլմն սկսել է թողարկվել տեսաերիզներով։ 1990-ականների սկզբին մուլտֆիլմը թողարկվել է «Խոշոր պլան» ընկերության տեսաերիզներում։ 1990-ականների կեսերին այն ներառվել է խորհրդային լավագույն մուլտֆիլմերի VHS ձևաչափով տարբեր հավաքածուների մեջ։

1999 թվականին «Ջոուվ» ընկերության կողմից մուլտֆիլմը թողարկվել է իսպաներեն, ֆրանսերեն և անգլերեն լուսագրերով, իսկ 5 տարի հետո, 2004 թվականին, վաճառքի է հանվել դրա նորացված DVD տարբերակը։

Ցուցադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մոսկվայի պատկերասրահներից մեկում կայացած «Երբ վառվում են տոնածառի լույսերը։ 20-րդ դարի ռուսական ամանորյա անիմացիայի գլուխգործոցները» ցուցահանդեսի ժամանակ ցուցոադրվել են «12 ամիսներ», «Փոստատար ձնեմարդը», «Ամանորյա գիշեր» և այլ մուլտֆիլմեր^[1]