Վտարանդի կառավարություն
Վտարանդի կառավարություն, քաղաքական խումբ է, որը հավակնում է լինել երկրի կամ կիսաինքնիշխան պետության օրինական իշխանությունը, սակայն չի կարողանում օրինական իշխանություն իրականացնել և փոխարենը բնակվում է մեկ այլ նահանգում կամ օտար երկրում[1]։ Վտարանդի կառավարությունները սովորաբար ծրագրում են վերադառնալ իրենց հայրենիք և վերահաստատել պաշտոնական իշխանությունը։ Վտարանդի կառավարությունը տարբերվում է «կոճղ- պետությունից» նրանով, որ «կոճղ-պետությունը» վերահսկում է իր նախկին տարածքի առնվազն մի մասը[2]։ Օրինակ, Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գրեթե ողջ Բելգիան օկուպացված էր Գերմանիայի կողմից, բայց Բելգիան և նրա դաշնակիցները երկրի արևմուտքում պահեցին մի փոքրիկ կտոր[3]։ Ընդհակառակը, վտարանդի կառավարությունը կորցրեց իր ողջ տարածքը։
Վտարանդի կառավարությունները սովորաբար առաջանում են պատերազմական օկուպացիայի ժամանակ կամ քաղաքացիական պատերազմից, հեղափոխությունից կամ ռազմական հեղաշրջումից հետո։ Օրինակ՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գերմանական էքսպանսիայի ժամանակ որոշ եվրոպական կառավարություններ ապաստան փնտրեցին Բրիտանիայում՝ նացիստական Գերմանիայի ձեռքով կործանվելու փոխարեն[4]։ Մյուս կողմից, Ազատ Հնդկաստանի ժամանակավոր կառավարությունը փորձում էր օգտագործել ներխուժող ճապոնացիների աջակցությունը[5]՝ երկրի վրա վերահսկողություն ձեռք բերելու համար, որը նա համարում էր բրիտանական օկուպանտներից[6][7][8]։ Վտարանդի կառավարություն կարող է ձևավորվել նաև հիմնադիրների այն համոզմունքի հիման վրա, որ իշխող կառավարությունը ոչ լեգիտիմ է։ Օրինակ, 2011 թվականին Սիրիայում քաղաքացիական պատերազմի բռնկման կապակցությամբ ստեղծվել է Սիրիայի հեղափոխական և ընդդիմադիր ուժերի ազգային կոալիցիան խմբերի կողմից, որոնց անդամները ձգտում էին վերջ տալ իշխող Բաաս կուսակցության կառավարմանը[9]։
Վտարանդի կառավարության արդյունավետությունը հիմնականում կախված է այն աջակցության չափից, որը նա ստանում է կամ արտասահմանյան կառավարություններից, կամ սեփական երկրի բնակչության կողմից։ Որոշ վտարանդի կառավարություններ վերածվում են ահեղ ուժերի՝ լուրջ մարտահրավեր նետելով երկրի ներկայիս իշխանություններին, իսկ մյուսներին կարելի է աջակցել հիմնականում որպես խորհրդանշական ժեստ։
Վտարանդի կառավարություն ֆենոմենը նախորդել է տերմինի պաշտոնական կիրառմանը։ Միապետական կառավարման ժամանակաշրջաններում աքսորված Միապետները կամ դինաստիաները երբեմն վտարանդիության դատարաններ էին ստեղծում, ինչպես Ստյուարտի տունը, երբ նրանք գահընկեց արվեցին Օլիվեր Կրոմվելի կողմից, և կրկին Պանծալի հեղափոխության ժամանակ[10]։ Բուրբոնների տունը ևս մեկ օրինակ կլիներ, քանի որ այն շարունակեց ճանաչվել այլ երկրների կողմից, մինչդեռ Ֆրանսիայի օրինական կառավարությունը Ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակ ժողովրդի կողմից տապալվելուց հետո։ Սա շարունակվեց Նապոլեոն Բոնապարտի կառավարման և Նապոլեոնյան պատերազմների ողջ ընթացքում՝ 1803-1804 և 1815 թվականներին[11]։ Սահմանադրական միապետության տարածմամբ վտարված միապետական կառավարությունները սկսեցին ունենալ վարչապետ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Princeton University WordNet». Wordnetweb.princeton.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
- ↑ Tir, Jaroslav (Feb 22, 2005). Keeping the Peace After Secessions։ Territorial Conflicts Between Rump and Secessionist States. Annual Meeting of the International Studies Association. Hilton Hawaiian Village, Honolulu։ Hawaii Online. Retrieved Oct 26, 2014.
- ↑ De Schaepdrijver, Sophie (2014). «Violence and Legitimacy։ Occupied Belgium, 1914–1918». The Low Countries։ Arts and Society in Flanders and the Netherlands. 22: 46. OCLC 948603897.
- ↑ Vít, Smetana; Kathleen, Geaney, eds. (2018). Exile in London։ The Experience of Czechoslovakia and the Other Occupied Nations, 1939–1945 (անգլերեն). Charles University in Prague, Karolinum Press. ISBN 978-80-246-3701-3.
- ↑ Toye, Hugh (1959). [https։//books.google.com/books?id=_ACwkShmNzUC&pg=PA187 The Springing Tiger։ A Study of the Indian National Army and of Netaji Subhas Chandra Bose]. Allied Publishers. էջ 187. ISBN 978-8184243925.
{{cite book}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ Singh, Harkirat (2003) The INA trial and the Raj. Atlantic Publishers & Distributors. pp. 102–103. 81-269-0316-3
- ↑ Sarkar, S. (1983), [https։//archive.org/details/modernindia1885100sark/page/412 Modern India։ 1885–1947], Delhi: Macmillan India, էջ [https։//archive.org/details/modernindia1885100sark/page/412 412], ISBN 978-0-333-90425-1
{{citation}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ Bandyopādhyāẏa, Śekhara (2004) From Plassey to partition. Orient Blackswan. p. 428. 81-250-2596-0
- ↑ [http։//www.syriancouncil.org/en/mission-statement.html «Syrian Nation Council Mission & Program»]. www.syriancouncil.org. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 6-ին.
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն) - ↑ Corp, Edward (2009). A Court in Exile։ The Stuarts in France, 1689-1718. Cambridge University Press. էջ 12. ISBN 978-0521108379.
- ↑ [https։//viewer.rusneb.ru/ru/rsl01003876694?page=597&rotate=0&theme=white Людовик XVIII]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վտարանդի կառավարություն» հոդվածին։ |
| ||||||
