Վլադիմիր Լիպունով
| Վլադիմիր Լիպունով ռուս.՝ Владимир Михайлович Липунов | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 17, 1952[1] (73 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Ռայչիխինսկ, Ամուրի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան |
| Մայրենի լեզու | ռուսերեն |
| Կրթություն | ՄՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ (1976) |
| Կոչում | պրոֆեսոր |
| Գիտական աստիճան | ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր (1991) |
| Մասնագիտություն | աստղաֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և գիտաֆանտաստիկ գրող |
| Աշխատատու | Մոսկվայի պետական համալսարան |
| Պարգևներ և մրցանակներ |  |
| Անդամություն | Միջազգային աստղագիտական միություն |
Վլադիմիր Միխայլովիչ Լիպունով (ռուս.՝ Липунов, Владимир Михайлович, օգոստոսի 17, 1952[1], Ռայչիխինսկ, Ամուրի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ,) խորհրդային և ռուս աստղաֆիզիկոս, Մոսկվայի պետական համալսարանի պրոֆեսոր, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր (1991) և գիտաֆանտաստիկ գրող (Վլադիմիր Խլումով կեղծանունով)[2]։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծնվել է 1952 թվականի օգոստոսի 17-ին Ամուրի շրջանի Ռայչիխինսկ քաղաքում:
1976 թվականին ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանը և մինչև 1979 թվականը աշխատել է Կիևում՝ Ուկրաինական ԽՍՀ ԳԱ գլխավոր աստղադիտարանում։
1982 թվականին ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանի ասպիրանտուրան (սովորել է ակադեմիկոս Յա. Բ. Զելդովիչի մոտ), իսկ 1981-1992 թվականներին եղել է Մոսկվայի պետական համալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետի աստղագիտության ամբիոնի դոցենտ, աշխատել է Շտեռնբերգի անվան պետական աստղագիտական ինստիտուտում։ Այնուհետև նա սկսել է աշխատել որպես պրոֆեսոր Մոսկվայի պետական համալսարանի աստղաֆիզիկայի և աստղագիտության ամբիոնում, որտեղ դասախոսություններ և սեմինարներ է վարում մինչ օրս[3]: 2014 թվականի դեկտեմբերին Լիպունովը MASTER գլոբալ ռոբոտային աստղադիտակի ցանցի օգնությամբ հայտնաբերել է նոր աստերոիդ, որն ըստ ռուսական լրատվական գործակալությունների պոտենցիալ վտանգ է երկրացիների համար և չափերով ավելի մեծ է, քան արդեն հայտնի Ապոֆիս աստերոիդը: Նոր աստերոիդը ստացել է 2014 UR116 անվանումը[4][5]։ Հեղինակել է ավելի քան 100 գիտական աշխատություններ, այդ թվում՝ մենագրություններ, դասագրքեր և գիտահանրամատչելի գրքեր։
Նա առաջ է քաշել «Սցենարային մեքենայի» գաղափարը՝ տիեզերքում աստղերի էվոլյուցիայի եզակի համակարգչային մոդել: Սցենարային մեքենայի միջոցով հաշվարկվել է Տիեզերքի ստքոքաստիկ գրավիտացիոն ալիքի սպեկտրը և մեր Գալակտիկայի երկուական աստղերի կողմից առաջացած սպեկտրը (1987); Իրականացվել են նեյտրոնային աստղերի և սև խոռոչների միաձուլման հաճախականության, ինչպես նաև Տիեզերքի ամենահզոր պայթյունների աշխարհի առաջին հաշվարկները։ Այս հաշվարկները փայլուն հաստատում ստացան 2015 թվականի սեպտեմբերի 14-ին, երբ ամերիկյան LIGO մեգա նախագիծը հայտնաբերել է առաջին գրավիտացիոն ալիքները, որոնք առաջացել են սև խոռոչների բախումից[6]:
Ռուսաստանի գրողների միության անդամ է (հրատարակվում է Վլադիմիր Խլումով կեղծանունով)։ Նրա առաջին գիրքը եղել է «Ծեր աղախին Մերին» (1997), «Աստղերի զավակները» (1990), «Հին երգ» (1996), «Գիշերային պահակ» (1996), «Մոսկովյան աշնան տերևները» (1996), «Հմայքը» (1998) և «Այորագուլ» (1998) պատմվածքների հեղինակն է։ 1999 թվականի ապրիլին Լիպունովը ստեղծել է գրական ինտերնետային «Russian Binding» ամսագիրը[7]։
Մրցանակներ և աշխատանքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Լիպունովը Միջազգային աստղագիտական միության (1993) և Եվրոպական աստղագիտական ընկերության (1993) անդամ է։
- Գիտելիքի հասարակության համամիութենական մրցույթի դափնեկիր (1987) և Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարանի մրցանակի դափնեկիր (2002)։
- Ռուսաստանի Դաշնության բարձրագույն կրթության վաստակավոր գործիչ (2006):
- Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Ֆ. Ա. Բրեդիխինի անվան մրցանակ (2016)։
- Մոսկվայի պետական համալսարանի պատվավոր պրոֆեսորի կոչում (2018)[8]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ «Владимир Хлумов». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 23-ին.
- ↑ «Липунов Владимир Михайлович». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Российские астрофизики обнаружили новый астероид, который может быть опасен для Земли». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
- ↑ «ТАСС: Космос — Российские астрофизики обнаружили новый астероид, который может быть опасен для Земли». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
- ↑ «Липунов Владимир Михайлович | Открытые видеолекции учебных курсов МГУ». Лекции учёных МГУ (ռուսերեն). Վերցված է 2024 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
- ↑ «Владимир Хлумов». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 23-ին.
- ↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
Մատենագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Мартынов Д. Я., Липунов В. М. Сборник задач по астрофизике. — М.: Наука, 1986
- Липунов В. М. В мире двойных звезд. — М.: Наука, 1986. — 204 с. — (Серия: Библиотечка «Квант». Вып. 52)
- Липунов В. М. Астрофизика нейтронных звезд. — М.: Наука, 1987.
- Lipunov, V. M. Astrophysics of Neutron Stars. — Springer, 1992
- Липунов В. М. От Большого Взрыва до Великого Молчания. — М.: АСТ, 2018. — 464 с. — (Лекторий: как устроен мир). — ISBN 978-5-17-109903-9
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Վլադիմիր Միխայլովիչ Լիպունովը ԳԱԻՇ կայքում
- Հոդված «Մոսկվայի համալսարանի քրոնիկոն» կայքում
- Ինտերնետ Գլխավոր Էջ
- Հարցազրույց Վ. Մ. Լիպունովի հետ, 14.11.2002
- Վլադիմիր Խլումովը գիտաֆանտաստիկ արխիվ կայքում