Վլադիմիր Բարտոլ

Վլադիմիր Բարտոլ
Ծնվել է	փետրվարի 24, 1903(1903-02-24)
Ծննդավայր	Imperial Free City of Trieste, Austrian Littoral, Ավստրո-Հունգարիա
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 12, 1967(1967-09-12) (64 տարեկան)
Վախճանի վայր	Լյուբլյանա, Սլովենիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ
Գերեզման	Ժալե գերեզմանոց
Մասնագիտություն	գրող, վիպասան, դրամատուրգ և ակնարկագիր
Քաղաքացիություն	Հարավսլավիայի Դաշնային Ժողովրդական Հանրապետություն,  Free Territory of Trieste,  Իտալիայի թագավորություն և  Ցիսլեյտանիա
Կրթություն	Փարիզի արվեստների ֆակուլտետ և Լյուբլյանայի համալսարան
Անդամակցություն	Սլովենական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա
Vladimir Bartol Վիքիպահեստում

Վլադիմիր Բարտոլ (սլովեն.՝ Vladimir Bartol. փետրվարի 24, 1903(1903-02-24), Imperial Free City of Trieste, Austrian Littoral, Ավստրո-Հունգարիա - սեպտեմբերի 12, 1967(1967-09-12), Լյուբլյանա, Սլովենիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ), սլովենիացի և հարավսլավացի արձակագիր, թատերագիր, էսսեիստ, հրապարակախոս, Սլովենիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիայի անդամ։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1903 թվականի փետրվարի 24-ին Տրիեստի արվարձան Սան Ջովանիում (սլովեներեն՝ Sveti Ivan), որն այն ժամանակ Ավստրո-Հունգարիայի կազմում էր։ Ծնողները իտալական այդ քաղաքի սլովենական փոքրամասնության ներկայացուցիչներ էին. հայրը՝ Գրեգոր Բարտոլը, փոստի ծառայող էր, մայրը՝ Մարիցա Բարտոլ Նադլիշեկը, ճանաչված մանկավարժ, խմբագիր, ֆեմինիստ գրող։ Նրանք ոչինչ չեն խնայել իրենց որդուն լավ կրթություն տալու համար։ Վլադիմիրը հայրենի քաղաքում դպրոցն ավարտելուց հետո մինչև 1925 թվականը ուսանել է Լյուբլյանայի համալսարանում, որտեղ խորացել է կենսաբանության, փիլիսոփայության, հոգեբանության ուսումնասիրության մեջ, այնուհետև կատարելագորվել է Փարիզում՝ Սորբոնի համալսարանում (1926—1927): 1928 թվականին ծառայել է բանակում։

1933-1934 թվականներին ապրել է Բելգրադում, խմբագրել «Բելգրադի սլովենյան շաբաթաթերթ» պարբերականը։ Այնուհետև վերադարձել է Լյուբլյանա, աշխատակցել մի շարք պարբերականների, խմբագրել «Մոդրա պտիցա» ամսագիրը, ստեղծագործել որպես ազատ գրող։ Գտնվել է Ֆրիդրիխ Նիցշեի, Զիգմունդ Ֆրոյդի, Կարլ Յունգի ուսմունքների, ինչպես նաև ռուս հանրաճանաչ գրող Ֆեոդոր Դոստոևսկու ստեղծագործության ուժեղ ազդեցության ներքո։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին մասնակցել է պարտիզանական շարժմանը, եղել Սլովենիայի ազատագրական ճակատի պլենումի քարտուղարներից մեկը մշակույթի գծով։

Պատերազմից հետո մի կարճ ժամանակ աշխատել է Լյուբլյանայի դրամայի թատրոնում, ապա մեկնել է իր ծննդավայրը՝ Տրիեստ, որտեղ անց է կացրել մի ամբողջ տասնամյակ՝ 1946—1956 թթ.: Այնուհետև ընտրվել է Սլովենիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիայի թղթակից-անդամ, վերադարձել Լյուբլյանա, աշխատանքի անցել այդ ակադեմիայում. աշխատել է այնտեղ մինչև իր մահը։ Վախճանվել է 1967 թվականի սեպտեմբերի 12-ին, թաղվել Լյուբլյանայի Ժալե գերեզմանատանը, որը Սլովենիայի մայրաքաղաքի ամենամեծ և կենտրոնական հանգստարանն է։

Ստեղծագործություններ

Վլադիմիր Բարտոլը գրականություն մուտք է գործել 1933 թվականին «Դոն Լորենցո դե Սպադոնի» («Don Lorenzo de Spadoni») նորավեպով, որի գլխավոր հերոսը դիվային իր էությամբ չարիք է բերում շրջապատին։ Հերոսի այդպիսի տիպ է հանդես գալիս նաև Բարտոլի գլուխգործոցը համարվող «Ալամուտ» («Alamut», 1938) վեպում, որը սլովենական գրականության առավել տարածված երկն է աշխարհում (թարգմանվել է քսանից ավելի լեզուներով) և որով էլ առաջին հերթին ճանաչում են Բարտոլին։ Դա սլովենական առաջին ինտելեկտուալ վեպն է, որտեղ միաձուլված են պատմական, փիլիսոփայական և հոգեբանական արձակի բնորոշ գծերը։

Գրականագետներից ոմանք «Ալամուտ»-ն ու մի քանի այլ գործեր մեկնաբանում են որպես այլաբանություն՝ նկատի առնելով Իտալիայում սլովեն փոքրամասնության դեմ 1920-1947 թվականներին իրականացված հալածանքներն ու դրանց դեմ սլովենացի աշխարհազորայինների պայքարը։ «Ալամուտ»-ում գործողությունները ծավալվում են միջնադարյան Պարսկաստանում, ասսասինների ուխտի ներկայացուցիչների մասնակցությամբ։

Գրողի ուշագրավ գրքերից են նաև «Լոպես» («Lopez», 1932) դրաման, «Ալ Արաֆ» («Al Araf», 1935) և «Տրիեստյան հումորեսկներ» («Tržaške humoreske», 1957) պատմվածքների ժողովածուները, «Պատանությունը Սուրբ Հովհաննեսում» («Mladost pri Sv. Ivanu», 1955—1956) հիշողությունների գիրքը, «Հյուրընկալվելով սլովենյան գիտնականներին» («Obiski pri slovenskih znanstvenikih», 1961) հարցազրույցների ժողովածուն։ Հետմահու հրատարակվել են նրա «Դևն ու էրոսը» («Demon in еros», 1974) նորավեպերի ժողովածուն, «Հրաշքը գյուղում» («Čudež na vasi», 1984) դետեկտիվ վեպը, «Դիմակավորված տրուբադուրը» («Zakrinkani trubadur», 1993) էսսեների ժողովածուն։

Երկերի ընտրանի

• Lopez (1932, թատերգություն)
• Al Araf (1935, պատմվածքների ժողովածու)
• Alamut (վեպ, 1938), թարգմանվել է չեխերեն (1946), սերբերեն (1954), ֆրանսերեն (1988), իսպաներեն, իտալերեն (1989), գերմաներեն (1992), թուրքերեն, պարսկերեն (1995),անգլերեն (2004), հունգարերեն (2005), արաբերեն, հունարեն, կորեերեն և այլ լեզուներով։
• Tržaške humoreske (1957, պատմվածքների ժողովածու)
• Čudež na vasi (1984, վեպ)
• Don Lorenzo (1985, պատմվածք)
• Mladost pri Svetem Ivanu (2001, ինքնակենսագրական)
• Zakrinkani trubadur (1993, էսսեների ժողովածու)

Արտաքին հղումներ

• Vladimir Bartol(սլովեն.)
• The Hundredth Anniversary of Vladimir Bartol, the Author of Alamut(անգլ.)
• Webarchiv | url=http://www.ukom.gov.si/en/media_relations/background_information/culture/vladimir_bartol_the_author_of_alamut/ Արխիվացված 2013-10-29 Wayback Machine | wayback=20131029190041 | text=Vladimir Bartol, the Author of Alamut}}, Porträt auf der Website des Government Communication Office der Republik Slowenien, Februar 2003 (auch als PDF Արխիվացված 2019-07-13 Wayback Machine)
• Vladimir Bartol: Far Ahead of His Time, Auszug aus Rodna Gruda, März 2003
• Miran Hladnik: Das Dilemma der Nation: Alamut von Vladimir Bartol Übersetzt von Madita Šetinc Salzmann. Salzburger Festspiele 2005 (Version vom 5. Mai 2006).
• Embassy of the Republic of Slovenia in Tehran: Alamut: A Bridge between Slovenia and Iran. (pdf, Englisch)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վլադիմիր Բարտոլ» հոդվածին։