Վիքիպեդիա:Օրվա հոդված/Դեկտեմբեր 2017 թ.

Օրվա հոդվածի պահոց

• 2012
• 2013
• 2014
• 2015
• 2016
• 2017
• 2018
• 2019
• 2020
  
• Հունվար
• Փետրվար
• Մարտ
• Ապրիլ
• Մայիս
• Հունիս
• Հուլիս
• Օգոստոս
• Սեպտեմբեր
• Հոկտեմբեր
• Նոյեմբեր
• Դեկտեմբեր

Թարմացնել այս էջի քեշը

Դեկտեմբեր ամսվա հոդվածները
Դեկտեմբերի 1 Էնն (անգլ.՝ Ann), բրիտանացի նկարիչ Լոուրենս Սթիվեն Լաուրիի նկարների կերպար։ Արվեստագետները կարծում են, որ այդ կտավներում նկարիչը շեղվում է իր համար սովորական «Լաուրի ոճից»՝ քաղաքային մեծ տարածություններով և լուցկի մարդկանցով։ Լաուրիի կյանքի նշանակալի մասում ստեղծված նկարներում և էսքիզներում պատկերված է հանելուկային «Էնն» կերպարը։ Չնայած նկարչի կյանքի և ստեղծագործության բազմաթիվ ուսումնասիրություններին՝ Լաուրիի կենսագիրներից և ոչ ոք մինչ այժմ չի կարողացել հաստատել Էննի իրական գոյությունը և նույնացնել նրան նկարչի շրջապատից որևէ մեկի հետ։ Էննը արվեստի որոշ պատմագետների կարծիքով իրականում երբեք էլ գոյություն չի ունեցել։ Ենթադրվում է, որ նա կարող էր և հորինված կերպար լինել՝ ծագելով նկարչի գիտակցության մեջ այլ աղջիկների հետ շփման արդյունքում, որոնք սովորաբար բավականին փոքր էին Լաուրիից։ Բացի այդ, Լաուրիի ժամանակակիցները հաստատում էին, որ... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 2 Իրանական Ադրբեջան Իրանական Ադրբեջան (պարս.՝ آذربایجان), պատմաաշխարհագրական երկրամաս Իրանի հյուսիս-արևելքում, համապատասխանում է նախնադարում և վաղ միջնադարում գոյություն ունեցած Ատրպատական պետությանը և Մեծ Հայքի նահանգներից Վասպուրականի արևելքին ու Պարսկահայքին։ 7-րդ դարում նվաճվելով արաբների կողմից՝ «Ատրպատական» (Ատրփայագան) բառն անվանափոխվել է «Ազարբայեջան» անվան հետ՝ արաբերենում համապատասխան հնչյունների բացակայության պատճառով։ Իրանի շահական կառավարման ընթացքում այդպես էր կոչվում պետության հյուսիսը, որն այժմ բաժանված է 3 ոստանների (նահանգներ)՝ Արդաբիլ, Արևելյան Ադրբեջան և Արևմտյան Ադրբեջան նահանգների, իսկ Զենջանի նահանգը առավել մոտ է՝ մշակութային տեսանկյունից։ Տարածքը 140000 կմ2 է, բնակչությունը մոտ 9 միլիոն է, հիմնականում իսլամադավան, Արևմտյան Ադրբեջանում՝ քրդեր, մյուս նահանգներում... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 3 Առնոլֆինի ամուսինների դիմանկարը «Առնոլֆինի ամուսինների դիմանկարը» (հոլ.՝ Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw), հոլանդացի նկարիչ, 15-րդ դարի Վերածննդի հայտնի ներկայացուցիչ Յան վան Էյքի նկարներից: Այս ստեղծագործությունը Եվրոպայի գեղանկարչության մեջ առաջին հայտնի նկարն է, որտեղ պատկերված է ամուսնական զույգ: Դիմանկարը, որի չափերն են 81,8 × 59,7 սմ, ստեղծվել է Բրյուգգեում 1434 թվականին և 1842 թվականից ցայսօր պահպանվում և ցուցադրվում է Լոնդոնի ազգային պատկերասրահում (սրահ № 56, գույքագրում № NG186): Համարվում է, որ նկարում պատկերված է վաճառական Ջովանի դի Նիկոլաո Առնոլֆինին ու նրա կինը. ենթադրվում է, որ նրանք իրենց իսկ տան մեջ են՝ Բրյուգգեում: Այս նկարը համարվում է Արևմտյան գեղանկարչության Հյուսիսային Վերածննդի դպրոցի ամենաբարդ մեկնաբանելի ստեղծագործություններից մեկը, իսկ նկարում պատկերված ամուսնական զույգի իսկության վերաբերյալ... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 4 Առնոլֆինի ամուսինների դիմանկարը «Առնոլֆինի ամուսինների դիմանկարը» (հոլ.՝ Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw), հոլանդացի նկարիչ, 15-րդ դարի Վերածննդի հայտնի ներկայացուցիչ Յան վան Էյքի նկարներից: Այս ստեղծագործությունը Եվրոպայի գեղանկարչության մեջ առաջին հայտնի նկարն է, որտեղ պատկերված է ամուսնական զույգ: Դիմանկարը, որի չափերն են 81,8 × 59,7 սմ, ստեղծվել է Բրյուգգեում 1434 թվականին և 1842 թվականից ցայսօր պահպանվում և ցուցադրվում է Լոնդոնի ազգային պատկերասրահում (սրահ № 56, գույքագրում № NG186): Համարվում է, որ նկարում պատկերված է վաճառական Ջովանի դի Նիկոլաո Առնոլֆինին ու նրա կինը. ենթադրվում է, որ նրանք իրենց իսկ տան մեջ են՝ Բրյուգգեում: Այս նկարը համարվում է Արևմտյան գեղանկարչության Հյուսիսային Վերածննդի դպրոցի ամենաբարդ մեկնաբանելի ստեղծագործություններից մեկը, իսկ նկարում պատկերված ամուսնական զույգի իսկության վերաբերյալ... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 5 Առնոլֆինի ամուսինների դիմանկարը «Առնոլֆինի ամուսինների դիմանկարը» (հոլ.՝ Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw), հոլանդացի նկարիչ, 15-րդ դարի Վերածննդի հայտնի ներկայացուցիչ Յան վան Էյքի նկարներից: Այս ստեղծագործությունը Եվրոպայի գեղանկարչության մեջ առաջին հայտնի նկարն է, որտեղ պատկերված է ամուսնական զույգ: Դիմանկարը, որի չափերն են 81,8 × 59,7 սմ, ստեղծվել է Բրյուգգեում 1434 թվականին և 1842 թվականից ցայսօր պահպանվում և ցուցադրվում է Լոնդոնի ազգային պատկերասրահում (սրահ № 56, գույքագրում № NG186): Համարվում է, որ նկարում պատկերված է վաճառական Ջովանի դի Նիկոլաո Առնոլֆինին ու նրա կինը. ենթադրվում է, որ նրանք իրենց իսկ տան մեջ են՝ Բրյուգգեում: Այս նկարը համարվում է Արևմտյան գեղանկարչության Հյուսիսային Վերածննդի դպրոցի ամենաբարդ մեկնաբանելի ստեղծագործություններից մեկը, իսկ նկարում պատկերված ամուսնական զույգի իսկության վերաբերյալ... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 6 Վիեննայի ճակատամարտ Վիեննայի ճակատամարտ (գերմ.՝ Schlacht am Kahlen Berge կամ Kahlenberg, լեհ.՝ bitwa pod Wiedniem կամ odsiecz wiedeńskaմ թրք.: İkinci Viyana Kuşatması, օսմ.՝: Beç Ḳalʿası Muḥāṣarası), տեղի է ունեցել 1683 թվականի սեպտեմբերի 11-ին` Ավստրիայի մայրաքաղաք Վիեննայի երկամսյա պաշարումից հետո, Օսմանյան կայսրության և Սրբազան Հռոմեական կայսրության ու նրա դաշնակիցների միջև: Այս ճակատամարտում քրիստոնյաների հաղթանակը վերջնականապես վերջակետ դրեց Օսմանյան կայսրության՝ դեպի Եվրոպա արշավանքներին, իսկ Ավստրիան դարձավ Կենտրոնական Եվրոպայի ամենահզոր տերությունն առաջիկա մի քանի տասնամյակների ընթացքում: Լայնամասշտաբ ճակատամարտում հաղթեցին Լեհաստանի թագավոր և Լիտվիայի Մեծ իշխան Յան III Սոբեսկու ղեկավարած լեհա-ավստրիա-գերմանական զորքերը: Օսմանյան կայսրության զորքերը ղեկավարում էր Մեհմեդ IV-ի մեծ վեզիր Կարա-Մուստաֆան: Վիեննայի ճակատամարտը դարձավ շրջադարձային իրադարձություն Կենտրոնական Եվրոպայի պետությունների և... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 7 Ե․ Վախթանգովի անվան պետական ակադեմիական թատրոնի շենքը Եվգենի Վախթանգովի անվան պետական ակադեմիական թատրոն (ռուս.՝ Государственный академический театр имени Е. Вахтангова), դրամատիկական թատրոն Մոսկվայում, որը գործում է 1921 թվականից։ Տեղակայված է Արբատ փողոցի վրա։ 1921 թվականի նոյեմբերի 13-ին Ե․ Վախթանգովի բեմադրությամբ Մորիս Մետերլինկի «Սուրբ Անտոնիոսի հրաշքը» ներկայացումը դիտելու եկած հանդիսատեսը ականատես եղավ նոր թատրոնի՝ Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոնի երրորդ ստուդիայի ծնունդին, որը հետագայում՝ 1926 թվականին, վերանվանվեց՝ կրելով իր հիմնադրի և ղեկավարի՝ Եվգենի Վախթանգովի անունը։ 1913 թվականի վերջին Մոսկվայի տարբեր ուսումնական հաստատություններում սովորող մի քանի ուսանողներ որոշեցին ստեղծել Ուսանողական դրամատիկական ստուդիա և խաղալ այն ժամանակ նորաձև Ստանիսլավսկու համակարգով։ Սակայն... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 8 Տիգ­րան Թահ­թա (անգլերէն՝ Dikran Tahta, 7 Օգոստոս 1928, Մանչեսթըր - 2 Դեկտեմբեր 2006), ազգութեամբ հայ բրիտանացի մաթեմատիկոս, դասախօս եւ հեղինակ։ Ծնած է 7 Օ­գոս­տո­ս 1928-ին: Ան ան­ցեալ դա­րաս­կիզ­բի դէպ­քե­րէն ետք Մեծն Բրի­տա­նիոյ Մանչես­թըր քա­ղա­քը հաս­տա­տուած հայ ըն­տա­նի­քի մը զա­ւակն է, որ ման­կուց ստա­ցած է հա­յե­ցի դաս­տիա­րա­կու­թիւն: Տիգ­րան Թահ­թա մկրտուած է Դու­րեան եպիս­կո­պո­սի կող­մէ Ման­չես­թը­րի հայ­կա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ եւ իր Տիգ­րան անունն ալ կրճա­տուած եւ դար­ձած է Տիք: Այ­սու­հան­դերձ, ան եր­բե­ւէ չէ մոռ­ցած կամ ու­րա­ցած իր հայ­կա­կան ինք­նու­թիւ­նը եւ մին­չեւ իր կեան­քին վեր­ջը հաւա­տա­րիմ եղած է իր ար­մատ­նե­րուն: Այդ ա­մէ­նը արտա­յայ­տուած է մա­նա­ւանդ իր կեան­քի վեր­ջին տա­րի­նե­րուն գրած գիր­քե­րէն մէկուն՝ «Ա­րա­րատ զուգորդութիւննե­ր» (Ararat Associations) գիր­քին մէջ: Այդ գիր­քին մէջ բրի­տա­նա­հայ նշա­նա­ւոր ու­սողա­գէ­տը կը գրէ, թէ ինչ­պէս իր ծնող­քը կը փա­փա­քէին ի­րենց զաւակ­նե­րուն տալ անգ­լիա­կան կրթութիւն՝ միա­ժա­մա­նակ հա­մո­զուած ըլ­լա­լով, որ ա­նոնք տա­ն մէջ պի­տի... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 9 Տիգ­րան Թահ­թա (անգլերէն՝ Dikran Tahta, 7 Օգոստոս 1928, Մանչեսթըր - 2 Դեկտեմբեր 2006), ազգութեամբ հայ բրիտանացի մաթեմատիկոս, դասախօս եւ հեղինակ։ Ծնած է 7 Օ­գոս­տո­ս 1928-ին: Ան ան­ցեալ դա­րաս­կիզ­բի դէպ­քե­րէն ետք Մեծն Բրի­տա­նիոյ Մանչես­թըր քա­ղա­քը հաս­տա­տուած հայ ըն­տա­նի­քի մը զա­ւակն է, որ ման­կուց ստա­ցած է հա­յե­ցի դաս­տիա­րա­կու­թիւն: Տիգ­րան Թահ­թա մկրտուած է Դու­րեան եպիս­կո­պո­սի կող­մէ Ման­չես­թը­րի հայ­կա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ եւ իր Տիգ­րան անունն ալ կրճա­տուած եւ դար­ձած է Տիք: Այ­սու­հան­դերձ, ան եր­բե­ւէ չէ մոռ­ցած կամ ու­րա­ցած իր հայ­կա­կան ինք­նու­թիւ­նը եւ մին­չեւ իր կեան­քին վեր­ջը հաւա­տա­րիմ եղած է իր ար­մատ­նե­րուն: Այդ ա­մէ­նը արտա­յայ­տուած է մա­նա­ւանդ իր կեան­քի վեր­ջին տա­րի­նե­րուն գրած գիր­քե­րէն մէկուն՝ «Ա­րա­րատ զուգորդութիւննե­ր» (Ararat Associations) գիր­քին մէջ: Այդ գիր­քին մէջ բրի­տա­նա­հայ նշա­նա­ւոր ու­սողա­գէ­տը կը գրէ, թէ ինչ­պէս իր ծնող­քը կը փա­փա­քէին ի­րենց զաւակ­նե­րուն տալ անգ­լիա­կան կրթութիւն՝ միա­ժա­մա­նակ հա­մո­զուած ըլ­լա­լով, որ ա­նոնք տա­ն մէջ պի­տի... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 10 Մաութհաուզեն համակենտրոնացման ճամբարի հասարակաց տան շենքը Նացիստական Գերմանիայի ճամբարային հասարակաց տներ, Երրորդ Ռայխի համակենտրոնացման ճամբարների տարածքներում գործող հասարակաց տներ: ՍՍ-ի ռեյխսֆյուրեր Հենրիխ Հիմմլերի կարծիքով այսպիսի հաստատությունները պետք է բարձրացնեին բանտարկյալների աշխատանքի արտադրողականությունը: 1942-1945 թվականներին, ընդհանուր առմամբ, բացվել են 10 հասարակաց տներ, որոնցով անցել են մի քանի հարյուր կանայք: Ընդհուպ մինչև 1990-ական թվականները, համակենտրոնացման ճամբարները ուսումնասիրող գիտական աշխատություններում հասարակաց տների թեման եղել է... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 11 Մաութհաուզեն համակենտրոնացման ճամբարի հասարակաց տան շենքը Նացիստական Գերմանիայի ճամբարային հասարակաց տներ, Երրորդ Ռայխի համակենտրոնացման ճամբարների տարածքներում գործող հասարակաց տներ: ՍՍ-ի ռեյխսֆյուրեր Հենրիխ Հիմմլերի կարծիքով այսպիսի հաստատությունները պետք է բարձրացնեին բանտարկյալների աշխատանքի արտադրողականությունը: 1942-1945 թվականներին, ընդհանուր առմամբ, բացվել են 10 հասարակաց տներ, որոնցով անցել են մի քանի հարյուր կանայք: Ընդհուպ մինչև 1990-ական թվականները, համակենտրոնացման ճամբարները ուսումնասիրող գիտական աշխատություններում հասարակաց տների թեման եղել է... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 12 Մաութհաուզեն համակենտրոնացման ճամբարի հասարակաց տան շենքը Նացիստական Գերմանիայի ճամբարային հասարակաց տներ, Երրորդ Ռայխի համակենտրոնացման ճամբարների տարածքներում գործող հասարակաց տներ: ՍՍ-ի ռեյխսֆյուրեր Հենրիխ Հիմմլերի կարծիքով այսպիսի հաստատությունները պետք է բարձրացնեին բանտարկյալների աշխատանքի արտադրողականությունը: 1942-1945 թվականներին, ընդհանուր առմամբ, բացվել են 10 հասարակաց տներ, որոնցով անցել են մի քանի հարյուր կանայք: Ընդհուպ մինչև 1990-ական թվականները, համակենտրոնացման ճամբարները ուսումնասիրող գիտական աշխատություններում հասարակաց տների թեման եղել է... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 13 Թատրոնի շենքը Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոն, Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն (ռուս.՝ Московский Художественный театр, Московский Художественный академический театр), Կոնստանտին Ստանիսլավսկու և Վլադիմիր Նեմիրովիչ-Դանչենկոյի կողմից 1898 թվականին հիմնադրված դրամատիկական թատրոն։ Ի սկզբանե կոչվել է Հանրությանը հասանելի գեղարվեստական թատրոն։ 1901 թվականից՝ Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոն (МХТ), 1919 թվականից՝ Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն (МХАТ), 1932 թվականից՝ ԽՍՀՄ Մ․ Գորկու անվան Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն։ 1987 թվականին բաժանվել է 2 թատրոնի, որոնք պաշտոնապես կոչվել են Մոսկվայի Մ․ Գորկու անվան գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն և Մոսկվայի Ա․ Չեխովի անվան գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն։ 2004 թվականին Ա․ Չեխովի անվան թատրոնը աֆիշաներից հեռացրեց «ակադեմիական» բառը և այդ օրվանից այն կոչվում է... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 14 Թատրոնի շենքը Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոն, Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն (ռուս.՝ Московский Художественный театр, Московский Художественный академический театр), Կոնստանտին Ստանիսլավսկու և Վլադիմիր Նեմիրովիչ-Դանչենկոյի կողմից 1898 թվականին հիմնադրված դրամատիկական թատրոն։ Ի սկզբանե կոչվել է Հանրությանը հասանելի գեղարվեստական թատրոն։ 1901 թվականից՝ Մոսկվայի գեղարվեստական թատրոն (МХТ), 1919 թվականից՝ Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն (МХАТ), 1932 թվականից՝ ԽՍՀՄ Մ․ Գորկու անվան Մոսկվայի գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն։ 1987 թվականին բաժանվել է 2 թատրոնի, որոնք պաշտոնապես կոչվել են Մոսկվայի Մ․ Գորկու անվան գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն և Մոսկվայի Ա․ Չեխովի անվան գեղարվեստական ակադեմիական թատրոն։ 2004 թվականին Ա․ Չեխովի անվան թատրոնը աֆիշաներից հեռացրեց «ակադեմիական» բառը և այդ օրվանից այն կոչվում է... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 15 Նորագյուղի մուտքը Նորագյուղ, գյուղ Արցախի Հանրապետության արևելյան հատվածում՝ Ասկերանի շրջանում։ Գտնվում է շրջկենտրոն Ասկերանից՝ 7 կմ, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից՝ 17 կմ հեռավորության վրա։ Համայնքում գործում են գյուղապետարան, մշակույթի տուն, «Ասկերանի մանկական երաժշտական դպրոց» ՊՈԱԿ-ի Նորագյուղի մասնաճյուղը, բուժկետ, միջնակարգ դպրոց՝ անվանված Արցախի հերոս Վիտալի Պետրոսյանի անունով, որտեղ սովորում է 218 աշակերտ (2015 թվականի տվյալներով)։ 2011 թվականին Նորագյուղում բացվել է մանկապարտեզ՝ «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի միջոցներով։ Պատմական Արցախում Նոր շեն, Նորագյուղ անունները երևան են եկել հին գյուղերի տեղափոխման արդյունքում: Նորագյուղ անունը ստացել է հին գյուղի տեղափոխման արդյունքում: Իրողությունն այն է, որ այսօրվա Նորագյուղը չորս անգամ փոխել է իր տեղը և չորս անգամ կոչվել է Նորագյուղ: Նորագյուղը շատ դեպքերում անվանում են «դերու շեն», որովհետև շարունակություն․․․	Դեկտեմբերի 16 Եւրոպայի խորհրդանիշներ, եւրոպական հաստատութիւններու կողմէ ընդունուած պաշտօնական խորհրդանիշներ, որոնք կը բնութագրեն Եւրոպայի միասնականութեան եւ ամբողջականութեան գաղափարները։ Պատմութեան ընթացքին ստեղծուած են Եւրոպայի շարք մը խորհրդանիշներ։ Ըստ խորհրդանիշին, անիկա կրնայ օգտագործուիլ ոչ միայն Եւրոպական Միութեան, այլեւ ամբողջ Եւրոպայի համար։ Ամէնէն յայտնի խորհրդանիշները ստեղծուած են Եւրոպայի Խորհուրդին կողմէ՝ 1950-1960-ականներուն եւ հակառակ այն հանգամանքին, որ այդ խորհրդանիշները պէտք էր խորհրդանշէին ամբողջ Եւրոպան, այդուհանդերձ հասարակութեան մեծ մասը զանոնք կը կապէ միայն Եւրոպական Միութեան հետ։ Ի յաւելում համաեւրոպական ինքնութեան, ԵՄ-ն, իր ընդարձակման գործընթացին ատեն... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 17 Նացիստների շքերթ Լյուքսեմբուրգում, 1941 թվական Լյուքսեմբուրգը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում, Լյուքսեմբուրգի մեծ դքսության պատմության ժամանակաշրջան, որը սկսվեց 1940 թվականի մայիսի 10-ին՝ գերմանական ուժերի կողմից Լյուքսեմբուրգ ներխուժումով և ավարտվեց 1944 թվականի վերջին և 1945 թվականի սկզբին՝ Հակահիտլերյան խմբավորման կողմից երկրի ազատագրումով։ 1940 թվականի մայիսի 10-ին Լյուքսեմբուրգը լրիվ օկուպացվեց Երրորդ Ռայխի զորքերի կողմից։ 1942 թվականին պետությունը դարձավ Նացիստական Գերմանիայի մաս։ Օկուպացիայի ժամանակաշրջանում գերմանական իշխանությունները վարում էին Լյուքսեմբուրգի գերմանականացման քաղաքականություն։ Դրա վառ օրինակներից է այն, որ իշխանությունները դեմ էին Լյուքսեմբուրգում գերմաներենից բացի այլ լեզվի կիրառմանը։ 1940-1944 թվականներին լյուքսեմբուրգցիները զորակոչվում էին... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 18 Եւրոպայի խորհրդանիշներ, եւրոպական հաստատութիւններու կողմէ ընդունուած պաշտօնական խորհրդանիշներ, որոնք կը բնութագրեն Եւրոպայի միասնականութեան եւ ամբողջականութեան գաղափարները։ Պատմութեան ընթացքին ստեղծուած են Եւրոպայի շարք մը խորհրդանիշներ։ Ըստ խորհրդանիշին, անիկա կրնայ օգտագործուիլ ոչ միայն Եւրոպական Միութեան, այլեւ ամբողջ Եւրոպայի համար։ Ամէնէն յայտնի խորհրդանիշները ստեղծուած են Եւրոպայի Խորհուրդին կողմէ՝ 1950-1960-ականներուն եւ հակառակ այն հանգամանքին, որ այդ խորհրդանիշները պէտք էր խորհրդանշէին ամբողջ Եւրոպան, այդուհանդերձ հասարակութեան մեծ մասը զանոնք կը կապէ միայն Եւրոպական Միութեան հետ։ Ի յաւելում համաեւրոպական ինքնութեան, ԵՄ-ն, իր ընդարձակման գործընթացին ատեն... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 19 Եւրոպայի խորհրդանիշներ, եւրոպական հաստատութիւններու կողմէ ընդունուած պաշտօնական խորհրդանիշներ, որոնք կը բնութագրեն Եւրոպայի միասնականութեան եւ ամբողջականութեան գաղափարները։ Պատմութեան ընթացքին ստեղծուած են Եւրոպայի շարք մը խորհրդանիշներ։ Ըստ խորհրդանիշին, անիկա կրնայ օգտագործուիլ ոչ միայն Եւրոպական Միութեան, այլեւ ամբողջ Եւրոպայի համար։ Ամէնէն յայտնի խորհրդանիշները ստեղծուած են Եւրոպայի Խորհուրդին կողմէ՝ 1950-1960-ականներուն եւ հակառակ այն հանգամանքին, որ այդ խորհրդանիշները պէտք էր խորհրդանշէին ամբողջ Եւրոպան, այդուհանդերձ հասարակութեան մեծ մասը զանոնք կը կապէ միայն Եւրոպական Միութեան հետ։ Ի յաւելում համաեւրոպական ինքնութեան, ԵՄ-ն, իր ընդարձակման գործընթացին ատեն... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 20 Ծննդյան օրերի պարադոքս Ծննդյան օրերի պարադոքս, հավանականության տեսության պարադոքս, ըստ որի՝ 23 և ավելի անդամից բաղկացած խմբում հավանականությունը, որ նրանցից գոնե երկուսի ծննդյան օրը (ամիսն ու օրը) կհամընկնի, գերազանցում է 50%–ը։ Օրինակ՝ եթե դասարանում կա 23 և ավելի աշակերտ, ապա ավելի հավանական է, որ նրանցից երկուսի ծննդյան օրը կհամընկնի, քան այն, որ յուրաքանչյուրի ծննդյան օրը կլինի անկրկնելի։ 60 և ավելի մարդու դեպքում այդպիսի համընկնման հավանականությունը գերազանցում է 99%–ը, թեև Դիրիխլեի սկզբունքի համաձայն՝ 100%–ի հասնում է միայն այն դեպքում, երբ խմբում կա ոչ պակաս, քան 367 հոգի (1–ով ավելի նահանջ տարվա օրերի քանակից)։ Այսպիսի պնդումը կարող է թվալ ոչ տեսանելի, քանի որ տարվա ցանկացած օր երկու հոգու ծննդյան օրվա համընկնելու հավանականությունը (1/365 = 0,27 %) խմբի անդամների թվով բազմապատկելու դեպքում (23) ստացվում է ընդամենը (1/365)×23 = 6,3 %։ Այս դատողությունը ճիշտ չէ, քանի որ հնարավոր զույգերի թիվը (( 23 × 22 )/2 = 253) էականորեն գերազանցում է խմբի անդամների թվին (253 > 23)։ Այդ կերպ, այս պնդումը պարադոքս չի կարող համարվել իր խիստ գիտական իմաստով... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 21 Ծննդյան օրերի պարադոքս Ծննդյան օրերի պարադոքս, հավանականության տեսության պարադոքս, ըստ որի՝ 23 և ավելի անդամից բաղկացած խմբում հավանականությունը, որ նրանցից գոնե երկուսի ծննդյան օրը (ամիսն ու օրը) կհամընկնի, գերազանցում է 50%–ը։ Օրինակ՝ եթե դասարանում կա 23 և ավելի աշակերտ, ապա ավելի հավանական է, որ նրանցից երկուսի ծննդյան օրը կհամընկնի, քան այն, որ յուրաքանչյուրի ծննդյան օրը կլինի անկրկնելի։ 60 և ավելի մարդու դեպքում այդպիսի համընկնման հավանականությունը գերազանցում է 99%–ը, թեև Դիրիխլեի սկզբունքի համաձայն՝ 100%–ի հասնում է միայն այն դեպքում, երբ խմբում կա ոչ պակաս, քան 367 հոգի (1–ով ավելի նահանջ տարվա օրերի քանակից)։ Այսպիսի պնդումը կարող է թվալ ոչ տեսանելի, քանի որ տարվա ցանկացած օր երկու հոգու ծննդյան օրվա համընկնելու հավանականությունը (1/365 = 0,27 %) խմբի անդամների թվով բազմապատկելու դեպքում (23) ստացվում է ընդամենը (1/365)×23 = 6,3 %։ Այս դատողությունը ճիշտ չէ, քանի որ հնարավոր զույգերի թիվը (( 23 × 22 )/2 = 253) էականորեն գերազանցում է խմբի անդամների թվին (253 > 23)։ Այդ կերպ, այս պնդումը պարադոքս չի կարող համարվել իր խիստ գիտական իմաստով... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 22 Ազարիներ կամ իրանական ադրբեջանցիներ (ադրբ.՝ ایران آذربایجانلیلاری), ինչպես նաև՝ իրանցի թուրքեր, ադրբեջանցի թուրքեր կամ պարսկական ադրբեջանցիներ, էթնիկ խումբ Իրանում, որը պատմական Ատրպատականի հիմնական բնակչությունն է։ Մինչև ուշ միջնադար խոսել են իրանական լեզվով՝ ազարերենով, վերջին հարյուրամյակներին՝ ադրբեջաներենով, օգտագործում են արաբերենի այբուբենը։ Ի տարբերություն Հարավային Կովկասում գտնվող Ադրբեջանի՝ ազարիներն իրանցիներ են, ովքեր ժամանակին Օսմանյան կայսրության ձուլման քաղաքականության հետևանքով կորցրել են իրենց մայրենի իրանական լեզուն, սակայն պահպանել են սեփական իրանական մշակույթը, ուստիև իրենց համարում են իրանցիներ։ Իրանի հյուսիսային հատվածը, որտեղ բնակվում են ազարիները, կոչվում է Իրանական Ադրբեջան, իր մեջ ներառելով... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 23 Ազարիներ կամ իրանական ադրբեջանցիներ (ադրբ.՝ ایران آذربایجانلیلاری), ինչպես նաև՝ իրանցի թուրքեր, ադրբեջանցի թուրքեր կամ պարսկական ադրբեջանցիներ, էթնիկ խումբ Իրանում, որը պատմական Ատրպատականի հիմնական բնակչությունն է։ Մինչև ուշ միջնադար խոսել են իրանական լեզվով՝ ազարերենով, վերջին հարյուրամյակներին՝ ադրբեջաներենով, օգտագործում են արաբերենի այբուբենը։ Ի տարբերություն Հարավային Կովկասում գտնվող Ադրբեջանի՝ ազարիներն իրանցիներ են, ովքեր ժամանակին Օսմանյան կայսրության ձուլման քաղաքականության հետևանքով կորցրել են իրենց մայրենի իրանական լեզուն, սակայն պահպանել են սեփական իրանական մշակույթը, ուստիև իրենց համարում են իրանցիներ։ Իրանի հյուսիսային հատվածը, որտեղ բնակվում են ազարիները, կոչվում է Իրանական Ադրբեջան, իր մեջ ներառելով... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 24 Այսօրվա համար դեռևս հոդված ընտրված չէ։ Դուք կարող եք նոր հոդված առաջարկել թեկնածուների էջում։
Դեկտեմբերի 25 Ահեղ դատաստան Ահեղ դատաստան (իտալ.՝ Il Giudizio Universale), գեղանկարիչ Միքելանջելոյի ֆրեսկոն Սիքստինյան կապելլայի խորանի պատին` Վատիկանում: Նկարիչը աշխատել է ֆրեսկոյի վրա չորս տարի՝ 1537 թվականից 1541 թվականը: Միքելանջելոն Սիքստինյան կապելլայի առաստաղի նկարազարդումն ավարտելուց քսանհինգ տարի անց նորից վերադառնում է այնտեղ: Ընդգրկուն ֆրեսկոն զբաղեցնում է Սիքստինյան կապելլայի խորանի ողջ հետին պատը: Թեման է հանդիսացել Քրիստոսի երկրորդ գալուստը և Ապոկալուպիսը: «Ահեղ դատաստանը» համարվում է Վերածննդի դարաշրջանի ստեղծագործություն: Չնայած այն արտահայտում է աշխարհի կործանման գաղափարը, Հիսուսի կերպարում հեղինակը փառաբանել է մարդու գեղեցկությունն ու ուժը, հավատը բարու նկատմամբ: Որմնանկարը հարուստ է սարսափահար, խելակորույս և հուսահատ բազմաթիվ կերպարներով, որոնցից մեկն էլ... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 26 Ահեղ դատաստան Ահեղ դատաստան (իտալ.՝ Il Giudizio Universale), գեղանկարիչ Միքելանջելոյի ֆրեսկոն Սիքստինյան կապելլայի խորանի պատին` Վատիկանում: Նկարիչը աշխատել է ֆրեսկոյի վրա չորս տարի՝ 1537 թվականից 1541 թվականը: Միքելանջելոն Սիքստինյան կապելլայի առաստաղի նկարազարդումն ավարտելուց քսանհինգ տարի անց նորից վերադառնում է այնտեղ: Ընդգրկուն ֆրեսկոն զբաղեցնում է Սիքստինյան կապելլայի խորանի ողջ հետին պատը: Թեման է հանդիսացել Քրիստոսի երկրորդ գալուստը և Ապոկալուպիսը: «Ահեղ դատաստանը» համարվում է Վերածննդի դարաշրջանի ստեղծագործություն: Չնայած այն արտահայտում է աշխարհի կործանման գաղափարը, Հիսուսի կերպարում հեղինակը փառաբանել է մարդու գեղեցկությունն ու ուժը, հավատը բարու նկատմամբ: Որմնանկարը հարուստ է սարսափահար, խելակորույս և հուսահատ բազմաթիվ կերպարներով, որոնցից մեկն էլ... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 27 Արաբական արշաւանքները դէպի Պարսկաստան ('Պարսկաստանի իսլամական նուաճում, նաեւ Իրանի արաբական նուաճում), Սասանեան Պարսկաստանի գրաւումը իսլամ արաբներիու կողմէն 651 թուականին եւ Իրանի մէջ զրադաշտականութեան աստիճանական անկումը։ Իսլամներու վերելքը ինկաւ Պարսկաստանի քաղաքական եւ ռազմական անկման հետ։ Ժամանակին երկու գերհզոր կայսրութիւններ Սասանեան Պարսկաստանն ու Արեւելահռոմէական կայսրութիւնը քսան տարի տեւած քայքայիչ պատերազմի հետեւանքով հիւծուած էին։ Խոսրով Բ. Փարուեզի սպանութիւնէն ետք 4 տարուայ ընթացքին գահին նստած էին 10 տարբեր թեկնածուներ, իսկ վերջինը՝ Հազկերտ Գ.-ը ընդամենը 8 տարեկան երեխայ էր։ Արաբները առաջին անգամ յարձակեցան Սասանեան Պարսկաստանի վրայ 633 թուականին, երբ զօրավար Խալիդ իբն Վալիդը ներխուժեց Միջագետք (ներկայիս Իրաք), որ Սասանեաններու քաղաքական եւ տնտեսական կեդրոնն էր: Սակայն Խալիդի տեղափոխումը դէպի բիւզանդական տարածք, թոյլ տուաւ պարսիկներուն անցնիլ հակայարձակման եւ ետ բերել կորսուած տարածքները։ Երկրորդ ներխուժումը սկսաւ 636 թուականին Սաադ իբն Աբի Վաքասի գլխաւորութեամբ, որուն օրով արաբները վճռական հաղթանակ տարին Քադիսիոյ ճակատամարտին: Այդ պարտութեան հետեւանքով պարսիկները կորսնցուցին... Ավելին⇒	Դեկտեմբերի 28 Արաբական արշաւանքները դէպի Պարսկաստան ('Պարսկաստանի իսլամական նուաճում, նաեւ Իրանի արաբական նուաճում), Սասանեան Պարսկաստանի գրաւումը իսլամ արաբներիու կողմէն 651 թուականին եւ Իրանի մէջ զրադաշտականութեան աստիճանական անկումը։ Իսլամներու վերելքը ինկաւ Պարսկաստանի քաղաքական եւ ռազմական անկման հետ։ Ժամանակին երկու գերհզոր կայսրութիւններ Սասանեան Պարսկաստանն ու Արեւելահռոմէական կայսրութիւնը քսան տարի տեւած քայքայիչ պատերազմի հետեւանքով հիւծուած էին։ Խոսրով Բ. Փարուեզի սպանութիւնէն ետք 4 տարուայ ընթացքին գահին նստած էին 10 տարբեր թեկնածուներ, իսկ վերջինը՝ Հազկերտ Գ.-ը ընդամենը 8 տարեկան երեխայ էր։ Արաբները առաջին անգամ յարձակեցան Սասանեան Պարսկաստանի վրայ 633 թուականին, երբ զօրավար Խալիդ իբն Վալիդը ներխուժեց Միջագետք (ներկայիս Իրաք), որ Սասանեաններու քաղաքական եւ տնտեսական կեդրոնն էր: Սակայն Խալիդի տեղափոխումը դէպի բիւզանդական տարածք, թոյլ տուաւ պարսիկներուն անցնիլ հակայարձակման եւ ետ բերել կորսուած տարածքները։ Երկրորդ ներխուժումը սկսաւ 636 թուականին Սաադ իբն Աբի Վաքասի գլխաւորութեամբ, որուն օրով արաբները վճռական հաղթանակ տարին Քադիսիոյ ճակատամարտին: Այդ պարտութեան հետեւանքով պարսիկները կորսնցուցին... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 29 Այսօրվա համար դեռևս հոդված ընտրված չէ։ Դուք կարող եք նոր հոդված առաջարկել թեկնածուների էջում։	Դեկտեմբերի 30 Նոբելյան մրցանակակիր կանանց բաշխումը ըստ տարիների Նոբելյան մրցանակակիր կանանց ցանկ, կանանց անվանացանկ, ովքեր արժանացել են Նոբելյան մրցանակի (այդ թվում՝ տնտեսագիտության բնագավառում): Նոբելյան մրցանակները ամեն տարի հանձնում են Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիան, Կարոլինյան ինստիտուտը և Նորվեգական նոբելյան կոմիտեն: Մրցանակը շնորհվում է այն անձանց, ովքեր էական ներդրում են ունենում քիմիայի, ֆիզիկայի, գրականության, խաղաղության ամրապնդման, ֆիզիոլոգիայի կամ բժշկության բնագավառում: Մրցանակը ստեղծվել է 1895 թվականին Ալֆրեդ Նոբելի կամքով, ով նշում էր, որ մրցանակների գումարը պետք է լինի Նոբելյան հիմնադրամի տնօրինության տակ: Եվս մեկ մրցանակ՝ տնտեսագիտության բնագավառում Նոբելյան մրցանակը, ստեղծվել է 1968 թվականին Շվեդիայի կենտրոնական բանկի կողմից և շնորհվում է տնտեսագիտության բնագավառում ունեցած էական ներդրման համար: Յուրաքանչյուր մրցանակ շնորհվում է համապատասխան կոմիտեի կողմից. Շվեդիայի թագավորական ակադեմիան մրցանակներ է շնորհում ֆիզիկայի, քիմիայի և տնտեսագիտության բնագավառում, Կարոլինյան ինստիտուտը՝ ֆիզիոլոգիայի և բժշկության, իսկ նորվեգական նոբելյան կոմիտեն շնորհում է խաղաղության մրցանակները: Մրցանակակիրները ստանում են կրծքանշան, դիպլոմ և դրամական խրախուսանք, որը... Ավելին⇒
Դեկտեմբերի 31 Նոբելյան մրցանակակիր կանանց բաշխումը ըստ տարիների Նոբելյան մրցանակակիր կանանց ցանկ, կանանց անվանացանկ, ովքեր արժանացել են Նոբելյան մրցանակի (այդ թվում՝ տնտեսագիտության բնագավառում): Նոբելյան մրցանակները ամեն տարի հանձնում են Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիան, Կարոլինյան ինստիտուտը և Նորվեգական նոբելյան կոմիտեն: Մրցանակը շնորհվում է այն անձանց, ովքեր էական ներդրում են ունենում քիմիայի, ֆիզիկայի, գրականության, խաղաղության ամրապնդման, ֆիզիոլոգիայի կամ բժշկության բնագավառում: Մրցանակը ստեղծվել է 1895 թվականին Ալֆրեդ Նոբելի կամքով, ով նշում էր, որ մրցանակների գումարը պետք է լինի Նոբելյան հիմնադրամի տնօրինության տակ: Եվս մեկ մրցանակ՝ տնտեսագիտության բնագավառում Նոբելյան մրցանակը, ստեղծվել է 1968 թվականին Շվեդիայի կենտրոնական բանկի կողմից և շնորհվում է տնտեսագիտության բնագավառում ունեցած էական ներդրման համար: Յուրաքանչյուր մրցանակ շնորհվում է համապատասխան կոմիտեի կողմից. Շվեդիայի թագավորական ակադեմիան մրցանակներ է շնորհում ֆիզիկայի, քիմիայի և տնտեսագիտության բնագավառում, Կարոլինյան ինստիտուտը՝ ֆիզիոլոգիայի և բժշկության, իսկ նորվեգական նոբելյան կոմիտեն շնորհում է խաղաղության մրցանակները: Մրցանակակիրները ստանում են կրծքանշան, դիպլոմ և դրամական խրախուսանք, որը... Ավելին⇒