Վիքիպեդիա:Մաթեմատիկայի բառարան

1. Մաթեմատիկայի թեմայով թարգմանությունները հեշտացնելու համար այստեղ կենտրոնացված կհավաքենք բառեր, անձնանուններ կամ եզրեր՝ հայերեն, անգլերեն, ռուսերեն տարբերակները և համառոտ բացատրություն։
2. Հայերեն բառեր ըստ այբբենական կարգի են։ Ռուսերեն ու անգլերեն եզրերը գտնելու համար կարող եք հավաքել Ctrl+F և հայտնված պատուհանում տեղադրել որոնվող բառը։
3. Հայերենում եզրի կամ բառի առաջին օրինակը առավել շատ օգտագործվող տարբերակն է։

Հայերեն	Անգլերեն
համրիչ, նոմոգրամ	abacus
Աբելի նույնություն	Abel's identity
Աբելի անհավասարություն	Abel's inequality
աբելյան խումբ	Abelian group
աբերրացիտ, խոտորում	aberration
ընդունակություն	ability
ընդունակ	able
կրճատել	abridge
կրճատ բաժանում, բազմապատկում	abridged (or short) division, multiplication
վերն ապացուցված	above proved
աբսուրդ, անհեթեթ	absurd
անհեթեթություն, անհեթեթ լինել	absurdity
արագացում	acceleration
շտրիխ, գծիկ	accent
կուտակել	accumulate
կուտակման կետ	accumulation point
ճշտություն (մոտ լինել)	accuracy
մեկուսացած կետ (կորի)	acnod (of a curve)
ակր (մակերեսի չափ)	acre
ազդում	action
ակտուալ	actual
սուր (անկյուն) սուրանկյուն (եռանկյունի)	acute
սրություն (անկյան) սուրանկյունություն (եռանկյան)	acuteness
անպարբերական	acyclic
աբսուրդի վերածել, անհեթեթության հանգեցնել, զրույցն արտածել աբսուրդի վերածելով, անհեթեթության հանգեցնելով	absurdeum, reduce a statement a
գումարել	add
գումարելի	addend
գումարում	addition
ադիտիվ, գումարվող, գումարական	additive
կից	adjacent
առընթեր, կից անկյուններ	adjacent angles
միացնել	adjoin
միույթի, միույթային	adjoined
միացում, համակցում	adjunction
հարմարեցնել	adjust
ֆիքսվող, ամրացվող ստորակետ	adjustable point
հարմարանք	adjustment
թույլատրելի	admissable
աերոդինամիկա	aerodynamics
աերոմեխանիկա	aeromechanics
աֆին	affine
գծային, աֆին ձևափոխություն	affine transformation
աֆին երկրաչափություն	affine geometry
աֆինություն	affinity
աֆինության առանցքներ	axis of affinity
պնդում, հաստատում	affirmation
հաստատական, գրական նշել	affirmative
նշել	affix
հետազդում, հետազդեցություն	after-effect
ագրեգատ, բազմություն	aggregate
փակագծել, փակագծերի մեջ վերցնել (առնել) արտահայտությունը	aggregate an expression in parentheses
ալեֆ (հրեական այբուբենի տառ)	aleph
ալեֆ-զրո	aleph zero
հանրահաշիվ	algebra
հանրահաշիվների դասերի խումբ	group of class of algebras
ալգորիթմ, հաշվեկանոն	algorithm
Էվկլիդեսյան ալգորիթմ	Euclid's (Euclidean) algorithm
ամբողջ	all
թույլատրել՝	allow
թույլատրելի	allowable
թույլատրելիություն	allowance
համարյա	almost
համարյա ամենուրեք	almost everywhere
երկարությամբ	along
փոփոխում, փոփոխություն	alternative
խաչադիր	alternate
խաչադիր անկյուններ	alternate angles
նշանափոխ	alternating
հերթագայում	alternation
երկընտրանքային, ալտերնատիվ	alternative
բարձրաչափ, ալտիմետր	altimeter
բարձրություն	altitude
եռանկյան երեք բարձրությունների հատման կետ (օրթոկենտրոն)	intersection points of the three altitudes of a triangle
երկիմաստ	ambiguous
երկիմաստություն	ambitiousness (ambiguity)
ամպերմետր	ammeter
ամպեր-ժամ	amper-hour
ուժեղացում	amplification
ուժեղարար	amplifier
ուժեղացնել	amplify
բևեռանկյուն ամպլիտուդ	amplitude
անալագմատիկ	anallagmatic
մոդելող սարք	analog computer
հանգույն, միանուն	analogous
հանգունություն	analogy
վերլուծում անալիզ	analysis
վերլուծված	analysed
տոպոլոգիա	analysis situs
անալիտիկ, վերլուծական	analytic
անալիտիկ երկրաչափություն	analytic geometry
անալիտիկ ֆունկցիա	analytic function
տոր	anchor ring
անկյուն	angle
սուր անկյուն	acute angle
բութ անկյուն	obtuse angle
ուղիղ անկյուն	right angle
180° անկյուն	flat angle
180°-ի բազմապատիկ անկյուն	straight angle
360° անկյուն	perigon agle
180°-ից մեծ 360°-ից փոքր անկյուն	reflex (or convex)
գոգավոր անկյուն	concave angle
արտաքին անկյուն	exterior angle
ներքին անկյուն	interior angle
կից անկյուն	adjacent angle
համակողմ անկյուն	vertical angle
հակադիր անկյուն	complementary angle
լրացուցիչ, մինչև 360° անկյուն	explementary (conjugate) angle
կենտրոնական անկյուն	angle at center
կոնֆորմ	angle-preserving
անգստրեմ	angstrom
անկյունային	angular
աններդաշնակ	anharmonic
աններդաշնակ հարաբերություն	anharmonic ratio
անիզոմետրիկ, անհավասարաչափ	anisometric
անիզոտրոպություն, անհամասեռություն	anisotropy
միակցել, համակցել (օրինակ՝ զրոները)	annex (e.g. zeros)
աննիհիլյացիա	annihilation
օղակ	annulus
օղակաձև	annular
աննուլյացիա, վերացում	annulation
աննույլատոր	annulator
անորոշ ինտեգրալ	antiderivative
ֆունկցիայի անորոշ ինտեգրալ	antiderivative of a function
անտիլոգարիթմ, հակալոգարիթմ	antilogarithm
անտինոմիա	antinomy
հակազուգահեռ	antiparallel
հակազուգահեռագիծ	antiparallelogram
հակահամաչափ, հակասիմետրիկ	antisymmetri
հակահամաչափություն	antisymmetry
հակադիր	antithetic
հակաթեզ, անտիթեզ	antithesis
հակադարձ շրջանային	antitrigonometric
որևէ, ուզածդ, կամայական	any
անպարբերական, ոչ պարբերական, անպերիոդիկ	aperiodi
անպարբերականություն	aperiodicity
գագաթ (եռանկյուն)	apex (plural apexes or apius) (of a triangle)
գագաթնակետ	apogee
ապաբևեռ	apolar
ապաբևեռայնություն	apolarity
ապոստերիորի, էմպիրիկ, հակափորձական	a posteriori
հարթագիծ, ապոթեմ	apothem
լրացում, հավելում	appendix
կիրառելի, կիրառական	appliable
կիրառություն (կանոնի) կիրառում (ուժի)	application
կիրառական	applied
կիրառել (կանոնը) վերադրել կիրառել (ուժը)	apply
մոտեցնել, մոտենալ	approach
մոտենալ զրո սահմանին	approach the limit zero
մոտարկելիություն, մերձարկելիություն	approximability
մոտարկելի, մերձարկելի	approximable
մոտավոր	approximate
մոտարկել, մերձարկել	approximate
մոտարկում, մերձարկում	approximation
մոտավոր հաշիվ	approximation calculus
ապրիորի, նախափորձային	a priori
էքստրեմալ կետ (կորի)	apse (of a curve)
կամայական, կամայապես	arbitrary
կամայապես փոքր թիվ	arbitrary small number
աղեղ	arc
արկկոսեկանս	arc cosecant
արկկոսինուս	arc cosine
արկկոտանգես	arc cotangent
արքիմեդյան, Արքիմեդի	Archimediean
արկսեկանս	arc secant
արկսինուս	arc sine
արկտանգես	arc tangent
մակերես	area
մակերևույթային, մակերևույթով տարածված	areal
մակերևույթով տարածված ինտեգրալ	areal integral
բարիցենտրիկ կոորդինատների, ծանրակենտրոն կոորդինատներ	areal coordinates
մակերեսը պահպանող (արտապատկերում)	area-preserving (map ping)
փաստարկ, արգումենտ	argument
փաստարկում, արգումենտացիա	argumentation
թվաբանություն, թվաբանական	arithmetic
թվաբանական սարք, հանույց	arithmetic unit
կողմ (անկյան) բազուկ (լծակ)	arm
դասավորել	arrange
դասավորել ըստ նվազող աստիճանների	arrange in order of descending powers
արտադրություն, տարադրում	arrangement
նետ, սլաք	arrow
արհեստական	artificial
վերագրել, հետագրել	ascribe
բազմություն, համռություն, համռույթ	assemblage
պնդում	assertion
զուգորդել	associate
համապատասխանություն զուգորդում	association
զուգորդական	associative
գումարման զուգորդական օրենք	associative law of a addition
զուգորդականություն	associativity
հենց, հենց որ	as soon as
ենթադրել	assume
դուցուք, ենթադրենք	suppose
ընդունել, ստանալ	take
f(x)-ը ընդունում՝ ստանում է 0 արժեք	(take) f(x) assumes the value 0
ենթադրություն	assumption
անհամաչափ	asymmetric
անհամաչափություն	asymmetry
ասիմպտոտ	asymptote
ասիմպտոտական, ասիմպտոտիկ	asymptotic
ատրիբուտ, ներհատկություն	attribute
սեփական ֆունկցիա	autofunction
ավտոմորֆ	automorphic
ավտոմորֆիզմ	automorphism
օժանդակ	auxiliary
միջին	average
ընդհանուր անդամ	average term
առանցքային, առանցքի	axial
աքսիոմա	axiom
աքսիոմատիկ	axiomatic
աքսիոմատիկա	axiomatics
աքսիոմավորել	axiomatize
աքսիոմավորում	axiomatization
առանցք	axis
աքսոնոմետրիկա	axonometrie
աքսոնոմետրիա	axonometry
ազիմուտ	azimuth
հավասարակշռություն	balance equilibrium
մնացորդ	balance remainder
բալ	bale
բալիստիկ	ballistic
բալիստիկա	ballistics
բարոմետր, ծանրաչափ	barometer
ծանրության կենտրոն	barycenter
բարիցենտրիկ (կոորդինատներ)	barycentric (coordinates)
բազիս	base
լինել․ դիցուք y-ը x-ի ֆունկցիա է ութը հարաբերում է չորսին, ինչպես երկուսը մեկին	be (from) let y be a function of x  (in the ratio) eight is four as two to one
որովհետև, քանի որ	because
առաջ, նախ	before
վարք, ֆունկցիայի վարքը	behavior, behavior of a function
լինելով	being
ստորև, տակ	below
ծռ(վ)ել	bend
ճկում, ճկվածք	bending through
շրջման կետ (կորի)	bend point (of a curve)
բետա ֆունկցիա	beta function
միջև	between
երկանկյուն (ային)	biangular
կիսամյա, վեցամսյա	biannual
երկառանցք	biaxial
երկգոգավոր	biconcave
երկուռուցիկ	biconvexe
երկեղջյուր կոր	bicorn curve
երկչափ	bidimensional
երկչափություն	bidimensionality
երկամյա	biennial
երկհարմոնիկ	biharmonic
երկկողմ (անի)  (համաչափություն)	bilateral
երկգծային	bilinear
երկամսյա կիսամսյա, երկշաբաթյա	bimonthly (every two months) (semimonthly)
երկնիշ, բինար	binary
երկնիշ սիստեմով կրճատագրված	binary coded
երկանդամ, բինոմ	binomial
երկանդամ (ային), բինոմական	binomial
բինորմալ	binormal
երկբևեռ, բիպոլյար	bipolar
երկքառակուսի	biquadrate
երկուքառակուսի, երկքառակուսային	biquadratic
երկռացիոնալ, բիռացիոնալ	birational
երկուղղանկյուն	birectangular
կիսել, անկունը կիսել	bisect
կիսելը, կիսում	bisection
կիսորդ, միջնուղղահայաց (հատվածի)	bisector of a line segment of an angle
կիսորդ	bisectrix
երկնիշ, բինար թվանշան	bit
փոխմիարժեք	biunique
երկարժեքություն	bivalence
երկարժեք (քիմ․)	bivalent
հարված, զարկ	blow
մարմին	body
տարածական անկյունագիծ	body diagonal
եռման կետ	boiling point
գիրք	book
եզր	border
եզրափակել, սահմանափակել	border
փոխառել, փոխարինարար վերցնել	borrow
կոպար (բազմության), վերջին կոպար, ստորին կոպար	bound (of a set), upper bound, lower bound
եզր (տիրույթի)	boundary (of a domain)
եզրային պայման, սահմանային պայման	boundary condition
եզրաշերտ	boundary layer
եզրակետ, եզրային կետ	boundary point
եզրագիծ	boundary line
եզրարժեք, եզրային արժեք	boundary value
եզրային խնդիր	boundary value problem
սահմանափակություն, սահմանափակ լինելը	boundedness
անեզր	boundless
բրախիստոխրոն, արագագույն վայրէջքի կոր	brachistochrone
մեծ փակագիծ	brace
փակագիծ	bracket
ճյուղ (կորի)	branch (of a curve)
ճյուղավորման կետ (Ռիմանյան մակերևույթի)	branch point (of a Riemann surface)
բյուջե	budget
տրցակ	bundle
բայց	but
համաձայ, ըստ․ համաձայն (ըստ) բանաձևի բազմապատկել․․․․ով բաժանել․․․վրա	by according to; by formula multiplication; multiply by division; divided by
միջոցով	by means of
հաշվելիություն, համրելիություն	calculability
հաշվելի, համրելի	calculable
հաշվել, համրել	calculate
հաշիվ, համրունք	calculation
հաշիվ, վարիացիոն հաշիվ անալիզ, հաշիվ, անվերջ փոքրերի անալիզ, դիֆերենցիալ հաշիվ	caluclus (method of computation) c. of variation (analysis) infinitesimal calculus, differential calculus
օրացույց	calendar
տրամաչափել	calibrate
տրամաչափում	calubration
ջերմային	caloric
կալորիա	calorie, calory
ջնջել, վերացնել, կրճատել (կոտորակը)	cancel
ջնջում, վերացում, կրճատում (կոտորակի)	cancellation
կանոնական	canonical
ունակություն	capacity
հզորություն (բազմության)	cardinality
հզորաթիվ	cardinal number
սրտարդ, կորդիոիդ	cardioid
դեկարտյան, դեկարտյան կոորդինատներ, ուղղանկյուն կոորդինատներ	cartesian, cartesian coordinates
քարտեզագիր	cartogram
քարտեզագրություն	cartography
շղթայագիծ	catenary
դեպք	case
կտրական, կատեգորիկ, կատեգորիկ դատողություն	categorical, categorical judgement
կատեգորիա	category
պատճառ	cause
բջիջ	cell
կենտրոն	center
կենտրոնել	center
նմանության կենտրոն	center of similitude
սանտիգրամ	cantigram
սանտիմետր	cantimeter
ցենտներ	centner
կենտրոնական	central
կենտրոնախույս	centrifugal
կենտրոնաձիգ	centripetal
կենտրոնել	centrize
դար	century
շարան, կորտեժ (տարրերի կարգավորված հավաքածու)	tuple

Եզրեր

հայերեն	անգլերեն	ռուսերեն	բացատրություն
անսահման բազմություն	infinite set	бесконечное множество	անսահման անդամներով բազմություն․ օրինակ, բնակաան թվերի բազմությունը
1. ապրոքսիմացիա 2. մոտարկում	approximation	аппроксимация	մեթոդ, երբ առարկան փոխարինվում է որոշակի իմաստով բնօրինակին մոտ, բայց ավելի պարզ մեկ այլ առարկայով
բիեկցիա	bijection	биекция	փոխմիարժեք համապատասխանություն
Դեկարտյան արտադրյալ	Cartesian product		$A\times B=\{(a,b)\mid a\in A\ {\mbox{ և }}\ b\in B\}.$
Զերմելո-Ֆրենկելյան բազմությունների տեսություն	Zermelo–Fraenkel set theory
զուգորդականություն	associativity		$(a+b)+c=a+(b+c)$
ինեկցիա	injection	инъекция	$f:X\rightarrow Y$ ֆունկցիա, որ սահմանված է $\forall x\in X$ համար
կանգառի խնդիր	halting problem
կանխատեսականություն / անկանխատեսականություն	predicativism impredicativitiy
կարգված զույգ	ordered pair	пара	երկու օբյեկտների՝ $(a,b)$ զույգ, երբ նրանց հաջորդականությունը՝ կարգը, կարևոր է։ Այսինքն․ $(a,b)\neq (b,a)$
համավերջավորություն	cofinality
հաշվարկ	calculus
հաշվելի անսահմանություն	countably infinite	счётное множество
հզոր բազմություն	power set
նախամետրիկ տարածություն	premetric space
նշանակում	notation
(բազմությունների) միավորում	(set) union		$A\cup B$
չեզոք տարր	identity element		$i\in X$-ը « + »֊ման համար չեզոք տարր է, եթե $x+i=i+x=x\ \forall x\in X$ Սովորաբար սահմանվում է ինչ֊որ տիրույթի ու մաթեմատիկակն գործողության համար։ Օրինակ․ «բնական թվերի բազմապատկման համար 1-ը չեզոք տարր է»։
պայմանականություն	convention
տարանջատված բազմություններ	disjoint sets		$A,B\ni A\cap B=\emptyset$
տեղափոխականություն	commutativity		$a+b=b+a$
տեսակների տեսություն	type theory	теория типов
սահմանափակ բազմություն	bounded set	ограниченное множество	ինչ֊որ իմաստով սահմանափակ բազմություն
սեփական ենթաբազմություն	proper subset	собственное подмножество	$A$ բազմությունը համարվում է $B$ բազմության սեփական ենթաբազմություն, եթե $A\subset B$ և $A\neq B$
սիմմետրիկ հարաբերություն	symmetric relation		$\forall x,y$ $r(x,y)=r(y,x)$
վեկտորային տարածություն	vector space
վերջավոր բազմություն	finite set	конечное множество	որոշակի քանակի անդամներով բազմություն։ Օրինակ. $\{a,b,c,1,2,3\}$
փոփոխականների հաշվարկ	variational calculus

Անձնանուններ

հայերեն	անգլերեն	ռուսերեն
Հարտոգս, Ֆրիդրիխ	Friedrich Hartogs	Фридрих Гартогс
Ռիշար, Ժյուլ	Jules Richard	Ришар, Жюль
Քյոնիգ, Դյուլա	Gyula Kőnig	Дьюла Кёниг