Վիտալի Նույկին

Վիտալի Նույկին;
Ծնվել է	ապրիլի 5, 1939
Ծննդավայր	Mokhovskoye, Parfyonovo district, Ալթայի երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	փետրվար 1998 (58 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, Ռուսաստան
Գերեզման	Տրոեկուրովյան գերեզմանատուն
Կրթություն	Միջազգային հարաբերությունների Մոսկվայի պետական ինստիտուտ
Մասնագիտություն	հետախույզ
Ամուսին	Lyudmila Nuikina?
Պարգևներ և ; մրցանակներ	և

Վիտալի Նույկին (ապրիլի 5, 1939(1939-04-05), Mokhovskoye, Parfyonovo district, Ալթայի երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[1] - փետրվար 1998^[1], Մոսկվա, Ռուսաստան), խորհրդային անօրինական հետախույզ, ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի գնդապետ։

Կյանք և գործունեություն

Վիտալի Նույկինը ծնվել է 1939 թվականի ապրիլի 5-ին Ալթայի երկրամասի Պարֆենովսկի շրջանի Մոխովսկոյե գյուղում, աշխատողների ընտանիքում։

1960 թվականին ավարտել է Մոսկվայի միջազգային հարաբերությունների պետական ինստիտուտի միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետը։

1960 թվականից հատուկ ռեզերվում էր՝ ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդին առընթեր Պետական անվտանգության կոմիտեի (ԿԳԲ) Առաջին գլխավոր վարճության (ՊԳՀ, արտաքին հետախուզություն) «Ս» (ապօրինի հետախուզություն) բաժանմունքում։ Նույկինին անհատապես անգլերեն ժարգոն է սովորեցրել լեգենդար հետախույզ Կոնոն Մոլոդին, իսկ դանիերենը՝ Օլեգ Գորդիևսկին^[2]։

Արտերկրում Նույկինը ստացել է ինժեներական կրթություն և դարձել տեխնոլոգիայի ոլորտում հեղինակավոր մասնագետ։ Նա բացել է մի քանի ընկերություններ աշխարհի տարբեր երկրներում, որոնցից մեկը մինչ օրս գոյություն ունի և շահութաբեր գործունեություն է ծավալում^[2]։

Վիտալի Նույկինը կնոջ՝ Լյուդմիլայի հետ, որը նույնպես անօրինական հետախույզ էր, մինչև 1986 թվականը աշխատել է աշխարհի ավելի քան 18 երկրներում։ Ըստ ՌԴ արտաքին հետախուզության ծառայության պաշտոնական տեղեկանքի, որը հրապարակվել է 2020 թվականի հունվարին, «ապօրինի հետախույզներն աշխատել են խիստ վարչական և ոստիկանական ռեժիմով պետություններում կյանքի համար վտանգ պարունակող պայմաններում»։ Ինչպես հաղորդում է BBC-ի ռուսական ծառայությունը, Նույկինները ձեւացել են, թե ֆրանսախոս երկրների բնիկներ են, նրանց հիմնական գործունեությունը ծավալվել է Ֆրանսիայում, ինչպես նաև Աֆրիկայում և Հարավարևելյան Ասիայում։

Նրանք մասնագիտացած էին հիմնականում արդյունաբերական հետախուզության մեջ։ Մասնավորապես, 1960-ական թվականներին Նույկինները գողացան Արևմուտքից տեխնոլոգիա, որը հնարավորություն տվեց արտադրել հորատիչներ նավթի և գազի արտահանման համար, ինչի շնորհիվ դրանց անվտանգության մարժան կտրուկ ավելացավ, և հորատիչներն հնարավոր եղավ օգտագործել 3-4 օր, մինչդեռ սովետական արտադրության սարքերը ձխափանվում էին 3-4 ժամ աշխատելուց հետո։ Սարքերի աշխատանքային ցիկլը երկարացնելու նորարար, այն ժամանակվա տեխնոլոգիայի տիրապետումը հնարավորություն տվեց մի քանի անգամ բարձրացնել խորհրդային նավթի և գազի հանքավայրերում արտադրողականությունը։ Սա շահույթ բերեց ԽՍՀՄ-ին` բազմիցս ծածկելով արտերկրում տասնյակ անօրինական հետախույզների պահպանման ծախսերը:

1970-ական թվականներին Ֆրանսիայում «Նույկինները» կարողացան գրանցել ընկերություն և գողանալ ռազմաարդյունաբերական գաղտնիքներ խորհրդային հրթիռա-տիեզերական համալիրի համար: Նույկինները տեղեկություններ են հավաքել նաև Արևմտյան Եվրոպայի ռազմաքաղաքական իրավիճակի մասին^[3]^[4]^[5]։ Այն բանից հետո, երբ ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի փախուստի դիմած գնդապետ Օլեգ Գորդիևսկին տեղեկություն տարածեց Մեծ Բրիտանիայում խորհրդային գործակալների մասին, Վիտալի Նույկինը ձերբակալությունից խուսափելու համար ստիպված եղավ մի քանի օր թաքնվել նավահանգստում խարսխված խորհրդային նավի պահեստում։ BBC-ի ռուսական ծառայությունը նշել է, որ ԽՍՀՄ ճանապարհին Նույկինը քիչ էր մնում խեղդվեր ուժեղ փոթորկից, սակայն նավը կարողացավ ապահով կերպով հասնել իր նպատակակետ նավահանգիստ^[3]։ Նրա կինը ԽՍՀՄ է վերադարձել մի փոքր ավելի վաղ։ Վերադարձից հետո Նույկինները շարունակեցին աշխատել Կենտրոնում։ 1993 թվականից Վիտալի Նույկինը թոշակի է անցել։

1997 թվականին նախկին հետախույզը սրտի կաթված է ստացել, բժիշկները կարողացել են երկարացնել նրա կյանքը միայն մեկ տարով։ Վիտալի Նույկինը հանկարծամահ է եղել 1998 թվականի փետրվարին^[3]։

Ընտանիք

Նույկիններն ունեն երկու որդի՝ Յուրին և Անդրեյը (Անդրե), երկու թոռ և երկու թոռնուհի։ Յուրին գնդապետ է։ Անդրեյը (ծնված 1976 թվականի դեկտեմբերի 5-ին) ավարտել է Կառավարական հաղորդակցության ռազմական ինստիտուտը, 2020 թվականի դրությամբ նա հանդիսանում էր գլոբալ հանքարդյունաբերության և մետալուրգիական Evraz ընկերության տեղեկատվական համակարգերի անվտանգության բաժնի ղեկավարը^[4]^[5]^[6]:

Նույկինների որդիներից մեկի հետ ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի Յու.Վ.Անդրոպովի անվան ինստիտուտում, սովորել է ԽՍՀՄ ԿԳԲ-ի և Ղազախստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության կոմիտեի աշխատակից, դիվանագետ Օմիրթայ Բիտիմովը^[7]։

Անվան գաղտնազերծում

Մինչև 2020 թվականի հունվարը Վիտալի Նույկինի անունը գաղտնի էր։ 2018 թվականին Լյուդմիլա Նույկինան, առանց ամուսնու անունը նշելու, շատ հետաքրքիր մանրամասներ է ներկայացրել ամուսնու հետախուզական աշխատանքի և նրա հետ համատեղ օտարերկրյա ռազմական ու տեխնիկական նորույթները հայթայթելու մասին ՌԻԱ Նովոստիի հաղորդավար Սերգեյ Բրիլյովին տված հարցազրույցում^[4]^[5]։

2020 թվականի հունվարի 28-ին ՌԴ Արտաքին հետախուզության ծառայության տնօրեն Ս. Նարիշկինը ներկայացրել է մի շարք ռուս անօրինական հետախույզների անուններ, ովքեր իրենց աշխատանքով զգալի ներդրում են ունեցել երկրի անվտանգության ապահովման և նրա շահերի պաշտպանության գործում։ Նշվածների թվում էր Վիտալի Նույկինը^[8]։ Նույկինի կնոջ՝ Լյուդմիլա Իվանովնայի անօրինական հետախուզությանը պատկանելու մասին տեղեկությունը պաշտոնապես հայտարարվել է 2017 թվականի սեպտեմբերին^[9]։

Պարգևներ

Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան;
Կարմիր դրոշի 2 շքանշան (1984);
ԽՍՀՄ և Ռուսաստանի Դաշնության մեդալներ;
Կրծքանշան «Հետախուզության ոլորտում ծառայության համար

Գրականություն

Н. М. Долгополов Служили два полковника: Людмила Ивановна и Виталий Алексеевич Нуйкины // Легендарные разведчики-3. — М.: Молодая гвардия, 2021. — С. 222—233. — 352 с. — ISBN 978-5-235-04423-4
Елена Барабанова Разведчица-нелегал Л. И. Нуйкина: «Наши женщины могут все!» // Разведчик : журнал. — 2024. — № 1 (6). — С. 60—65. — ISBN 978-5-7164-1244-6.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 http://svr.gov.ru/history/person/nuykin.htm
↑ ^2,0 ^2,1 «МК, 21 февраля 2020. Ева Меркачева. Русская разведчица-нелегал описала роды за границей». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-02-27-ին. Վերցված է 2020-02-27-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 https://web.archive.org/web/20201214125347/https://www.bbc.com/russian/features-51284196. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-12-14-ին. Վերցված է 2020-01-31-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 https://web.archive.org/web/20200130003338/https://ria.ru/20180307/1515836517.html. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-30-ին. Վերցված է 2020-02-01-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 https://web.archive.org/web/20200124154328/https://www.youtube.com/watch?v=XeEIRtRKB0U. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-24-ին. Վերցված է 2020-02-01-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Андрей Нуйкин, начальник отдела обеспечения безопасности информационных систем. Биография». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-02-01-ին. Վերցված է 2020-02-01-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Руслан Исаков (2021-02-04). «Я – разведчик! И этим все сказано» (ռուսերեն). Казахстанская правда. Վերցված է 2024-10-27-ին.
↑ Иван Линдеманн (2020-01-28). «Директор СВР Нарышкин рассекретил 7 разведчиков-нелегалов» (ռուսերեն). ТК «Звезда». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-08-20-ին.
↑ СВР, 2020

Արտաքին հղումներ

«Нуйкин Виталий Алексеевич» (ռուսերեն). Служба внешней разведки Российской Федерации. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-02-03-ին.
Рассекреченные шпионы СССР. СВР назвала их имена, но что еще о них известно?Արխիվացված 2020-12-14 Wayback Machine
«Директор СВР России С.Е. Нарышкин назвал новые имена разведчиков» (ռուսերեն). Служба внешней разведки России. 2020-01-28. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-28-ին.
Глава СВР рассекретил имена семерых разведчиков-нелегалов Արխիվացված 2020-01-29 Wayback Machine
Директор СВР Нарышкин рассекретил 7 разведчиков-нелегалов Արխիվացված 2020-08-20 Wayback Machine
ДИРЕКТОР СВР РОССИИ С. Е. НАРЫШКИН НАЗВАЛ НОВЫЕ ИМЕНА РАЗВЕДЧИКОВ Արխիվացված 2020-01-28 Wayback Machine
СВР рассекретила данные о семерых разведчиках-нелегалах Արխիվացված 2020-01-29 Wayback Machine
Долгополов Н.М. Легендарные разведчики-3. — М.: Молодая гвардия, 2021. — 347 с.Արխիվացված 2021-01-21 Wayback Machine
Николай Долгополов Семеро вышли из тени. В год 100-летия Службы внешней разведки ее директор Сергей Нарышкин назвал семь неизвестных имен разведчиков-нелегалов(ռուս.) // Российская газета (столичный выпуск). — 2020. — № 17 (8071). Архивировано из первоисточника 21 մարտի 2020.
Компьютеры — Родине. Как семья нелегалов добыла нефтяные и ракетные секреты
«Приоткрыта завеса тайны легендарных разведчиков-нелегалов» (ռուսերեն). Взгляд. 2020-01-28. Վերցված է 2023-11-13-ին.

[_87b43995b29cecc7-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 http://svr.gov.ru/history/person/nuykin.htm

[Нелегал2020-2] 2,0 ^2,1 «МК, 21 февраля 2020. Ева Меркачева. Русская разведчица-нелегал описала роды за границей». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-02-27-ին. Վերցված է 2020-02-27-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[BBC2020-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 https://web.archive.org/web/20201214125347/https://www.bbc.com/russian/features-51284196. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-12-14-ին. Վերցված է 2020-01-31-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[РИАН-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 https://web.archive.org/web/20200130003338/https://ria.ru/20180307/1515836517.html. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-30-ին. Վերցված է 2020-02-01-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[Брилёв-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 https://web.archive.org/web/20200124154328/https://www.youtube.com/watch?v=XeEIRtRKB0U. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-24-ին. Վերցված է 2020-02-01-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[6] «Андрей Нуйкин, начальник отдела обеспечения безопасности информационных систем. Биография». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-02-01-ին. Վերցված է 2020-02-01-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[7] Руслан Исаков (2021-02-04). «Я – разведчик! И этим все сказано» (ռուսերեն). Казахстанская правда. Վերցված է 2024-10-27-ին.

[8] Иван Линдеманн (2020-01-28). «Директор СВР Нарышкин рассекретил 7 разведчиков-нелегалов» (ռուսերեն). ТК «Звезда». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-08-20-ին.

[СВР—2020——-9] СВР, 2020

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]