Վինցաս Կրևե

Վինցաս Կրևե; լիտ.՝ Vincas Krėvė (Mickevičius)
Ծնվել է	հոկտեմբերի 19, 1882
Ծննդավայր	Subartonys, Troki County, Վիլենի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	հուլիսի 17, 1954 (71 տարեկան) կամ հուլիսի 7, 1954 (71 տարեկան)
Վախճանի վայր	Broomall, Marple Township, Դելավեր շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ
Գերեզման	Subartonys
Մասնագիտություն	քաղաքական գործիչ, դրամատուրգ և բանաստեղծ
Լեզու	լիտվերեն
Քաղաքացիություն	Լիտվա
Կրթություն	Merkinė gymnasium?, Vilnius St. Joseph Seminary?, Շևչենկոյի անվան համալսարան (1905) և Լվովի համալսարան (1908)
Անդամակցություն	Լիտվայի գիտությունների ակադեմաի
Կուսակցություն	Lithuanian Nationalist and Republican Union?
Աշխատավայր	Բաքվի պետական համալսարան, Skaitymai?, Վիտովտ Մեծի համալսարան, Վիլնյուսի համալսարան և Փենսիլվանիայի համալսարան
	Vincas Krėvė-Mickevičius Վիքիպահեստում

Վինցաս Միկևիցիուս (լիտ.՝ Vincas Krėvė (Mickevičius), հոկտեմբերի 19, 1882(1882-10-19)^[1]^[2]^[3], Subartonys, Troki County, Վիլենի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հուլիսի 17, 1954(1954-07-17)^[1] կամ հուլիսի 7, 1954(1954-07-07)^[4], Broomall, Marple Township, Դելավեր շրջան, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ), ավելի հայտնի Վինցաս Կրևյե-Միկեվիցիյուս ծածկանունով, լիտվացի գրող, բանաստեղծ, վիպասան, դրամատուրգ և բանասեր։ Նաև հայտնի է Վինցաս Կրևյե անունով, կրճատ անունը օգտագործել է Միացյալ Նահանգներում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վինցաս Միկևիցիուսը ծնվել է 1882 թվականի հոկտեմբերի 19-ին Լիտվայի Ջուկիյա նահանգի Սուբարտոնիս գյուղում, գյուղատնտեսների ընտանիքում։ Տեղի գյուղացինները նրանց ընտանիքին կնքել են Կրևյե անունով, որն էլ Վենցասը հետագայում օգտագործել է որպես իր ծածկանուն։ Հարազատ շրջանի սովորույթներն ու ավանդույթները իր գրական կյանքի մշտական ոգեշնչման աղբյուր են հանդիսացել։

1898 թվականին նա կրթություն է կաթոլիկ քահանայություն Վիլնյուսի թեմական դպրոցում, բայց 1900 թվականին հեռացվել է։ 1904 թվականին նա ուսումը շարունակել է Շևչենկոյի անվան համալսարանում (Կիև)։ Մեկ տարի անց համալսարանը ժամանակավորապես փակվել Ռուսական կայսրությունում հեղափոխության պատճառով և Կրևյե Միկևիցիուսը, չցանկանալով ընդհատել ուսումը, ընդունվել է Գալիցիայում Լվովի համալսարան, որը ժամանակին Ավստրիական կայսրության մայրաքաղաքն էր։ 1908 թվականին նա ստացել է դոկտորի աստիճան բանասիրության ոլորտում։ Նույն տարում Կիևի համալսարանը նրան պարգևատրում է ոսկե մեդալով հնդեվրոպացիների բնակության իսկական վայրի թեմայի շուրջ։ 1913 թվականին Կիևի համալսարանը նրան պարգևատրել է Պատմահամեմատական լեզվաբանության վարպետի կոչումով՝ Բուդդայի և Պրաջեկաբուդա անունների ծագման դիսերտացիան պաշտպանելու համար։

1909 թվականին Կրևե Միկևիցիուսը Ադրբեջանի Բաքու քաղաքի ավագ դպրոցում դասավանդել է որպես ուսուցիչ։ Երեք տարի անց նա նպաստում է Բաքվում «Մարդկանց համալսարանը» հիմնադրելուն և այնտեղ կարդում է դասախոսություններ։

Լիտվան անկախություն է ստանում 1918 թվականին, իսկ մեկ տարի անց Կրևե Միկևիցիուսը դառնում է Գերմանիայի դեսպանը Ադրբեջանում։ 1920 թվականին նա վերադառնում է Լիտվա և բնակություն հաստատում Կաունասում, որն այդ պահին ժամանակավոր մայրաքաղաք էր համարվում։

1922 թվականին Լիտվայի համալսարանի հիմնադրման հետ մեկտեղ Վինցաս Կրևե Միկևիցիուսը դարձել սլավոնական լեզուների և գրականության պրոֆեսոր և երկու տասնամյակ մնաց այնտեղ որպես ֆակուլտետի մի մասնիկ։

Նրա առաջին փորձը գրականության մեջ տասնհինգ տարեկանում էր, սկզբում գրում էր ռուսերեն և լեհերեն։ Ինչևէ, 1902 թվականից հետո նա գրում է նաև լիտվերեն։ Իր հավաքված աշխատանքների առաջին հատորը հրատարակվել է 1921 թվականին։ Այդ ժամանակ նա հայտնի և հարգված անձնավորություն էր՝ աշխատելով որպես խմբագիր տարբեր ակադեմիական և գրական պարբերական մամուլներում։

1940 թվականի հունիսի 24-ին նա Լիտվայում նշանակվել է որպես վարչապետ։ Նա գլխավորել է «Լիտվայի մարդկանց կառավարությունը»։ 1940 թվականի հուլիսի 1-ին մի քանի կոմունիստների հետ այցելել է Խորհրդային միության վարչապետ՝ Վյաչեսլավ Մոլոտովին և խնդրել, որ Լիտվան ամբողջովին միանա Խորհրդային միությանը։ Վերադարձին նա ցանկացել է հեռանալ իր պաշտոնից, բայց մերժում է ստացել։

1941 թվականին Լիտվայում նացիստական շրջափակումը սկսելուց և 1943 թվականին Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների փակումից հետո Կրևե Միկևիցիուսը կամաց-կամաց կորցրել է իր հեղինակությունը։ 1944 թվականին սովետական ուժերը նորից շրջափակում են Լիտվան, այդ ժամանակ նա փախնում է երկրից և բնակություն հաստատում Գլասբեչի տեղահանվածների ճամբարում, որը մոտ է Զալցբուրգին, Ավստրիա։ Այնտեղ դասավանդում է տեղական ճամբարի ավագ դպրոցում։ 1947 թվականին Փենսիլվանիայի համալսարանը հրավեր է ուղարկել նրան միանալու այդ ֆակուլտետին։ Այնտեղ նա եղել է սլավոնական լեզուների և գրականության պրոֆեսսոր օգնական մինչև 1953 թվականը, հետո հեռացել է այդտեղից։ Վինչես Կրևյեն մահացավ 1954 թվականի հուլիսի 17-ին Բրումոլում, Փենսիլվանիա, Միացյալ Նահանգներ։

Նա համարվում էր գրականության բնագավառում Նոբելյան մրցանակի թեկնածու^[5]։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վինչես Կրևե Միկևիցիուսը թողել է մեծ և հարուստ ժառանգություն։ Նրա գրականության մեջ ներառված են պատմական դրամաններ, ժողովրդական բանահյուսության հավաքածուներ, մի շարք գործեր, որոնք պատմում են գյուղական կյանքի մասին, վեպեր ժամանակակից խնդիրների մասին և հեքիաթներ արևելյան թեմաներով։ Կյանքի վերջին տարիներին նա գրում էր մի մեծ աշխատություն, որը կոչվում էր «Երկնքի և երկրի որդիները»։ Այն մասամբ դրամա է, մասամբ պատմվածք։ Գրքի թեման աստվածաշնչյան է, որի գործողությունները տեղի են ունենում Պաղեստինում ՝ քրիստոնեական դարաշրջանի սկզբում։ Նրա աշխատանքը լցված է ռոմանտիկ ազդակներով՝ ուշադրությունը սևեռելով գյուղական կյանքին և արևելյան թեմաներին։ Այն նաև հավասարակշիռ է իր իրական պատմությամբ և նկարագրությամբ։ Նրա գիրը տարբերվում է հարուստ և մաքուր բառապաշարով։ Որոշ գիտնականներ հաստատում են, որ լիտվերենը ավելի գեղեցիկ տեսք է ստացել նրա աշխատանքների շնորհիվ։

Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1997 թվականին բացվել է Վինցաս Կրևեի թանգարանը իր վերջին բնակավայրում, մինչ Վիլնյուս արտագաղթելը^[6]։ Կաունասի Դաունավա շրջանի Լիտվա տանող ճանապարհը նույնպես կոչվեց նրա անունով։

Աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Šarūnas, Dainavos kunigaikštis, 1911
Dainavos šalies senų žmonių padavimai, 1912
Žentas, 1922
'Šiaudinėj pastogėj, 1922
Skirgaila, 1922
Dainavos krašto liaudies dainos, 1924
Likimo keliais, 1926-1929
Rytų pasakos, 1930
Sparnuočiai liaudies padavimuose, 1933
Karaliaus Mindaugo mirtis, 1935
Patarlės ir priežodžiai, 1934–37
Raganius, 1939
Miglose, 1940
Dangaus ir žemės sūnūs, 1949

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
↑ Genys, Arvydas (2000). «Laisvės ir literatūros hipostazės». Mokslo Lietuva (4). Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
↑ «Vincas Krėvė-Mickevičius Memorial Museum». Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 9-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

About Krėvė-Mickevičius in Classical Lithuanian Literature anthology. Includes a collection of texts.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վինցաս Կրևե» հոդվածին։

[_a3f4e9b57f6bc6d5-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_da64ea8edbeefda0-2] 2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica

[_f40c695f643817ed-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_6dd7b996587468c5-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.

[5] Genys, Arvydas (2000). «Laisvės ir literatūros hipostazės». Mokslo Lietuva (4). Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.

[6] «Vincas Krėvė-Mickevičius Memorial Museum». Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 9-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]