Վիլնյուսի հեռուստաաշտարակ
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | հեռուստաաշտարակ |
| Երկիր |  Լիտվա |
| Տեղագրություն | Վիլնյուս |
| Վայր | Կարոլինիշկես |
| Բարձրություն | 326 մետր |
| Շինանյութ | բետոն |
| Սեփականատեր | Government of Lithuania? |
| Հիմնադրված է | 1980 |
| Բացված | հունվարի 31, 1981 |
| Պատվիրող | ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդ |
| Իրադարձություններ | շինարարություն |
 | |
 | |
| Պաշտոնական կայք | |
Վիլնյուսի հեռուստաաշտարակ (լիտ.՝ Vilniaus televizijos bokštas), հեռուստաաշտարակ Վիլնյուսում, Կարոլինիշկեսի շրջանում, Նյարիս գետի ափին։ Աշտարակի բարձրությունը 326 մ է, շահագործման է հանձնվել 1981 թվականի հունվարի 31-ին։ Աշտարակը Լիտվայի ամենաբարձր շենքն է[1]։ Այնտեղ է գտնվում Լիտվայի հեռուստառադիոհեռարձակման կենտրոնը։
165 մետր բարձրության վրա կա «Paukščių takas» («Ծիր Կաթին») պտտվող ռեստորան։ Այնտեղ բարձրանալու համար աշխատում է արագընթաց (6 մ/վ արագությամբ) վերելակ, որն այցելուներին գետնի մակարդակից ռեստորան է հասցնում 40 վայրկյանում։ Պտտվող դիտահարթակը պտտվում է 45 րոպեն մեկ և բացում է գեղատեսիլ տեսարան դեպի քաղաքը և նրա շրջակայքը։ Պարզ օրերին տեսանելիությունը կարող է հասնել մինչև Էլեկտրենայ քաղաք` մոտավորապես 40 կմ արևմուտք, որտեղ էլեկտրակայաններն արտադրում էին Վիլնյուսի էլեկտրաէներգիայի մեծ մասը խորհրդային տարիներին։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկաթբետոնե աշտարակի շինարարությունը սկսվել է 1974 թվականի ապրիլի 24-ին և տեղի է ունեցել Կարոլինիշկես բլրի վրա, քանի որ այն գտնվում է հին քաղաքից մոտ 60 մետր բարձրության վրա[2]։
Աշտարակի նախագիծը մշակել է Վլադիմիր Օբիդովը, իսկ ինժեներական հատվածը՝ Կ. Բալենասը։ Հիմքը դրվել է 1974 թվականի մայիսի 31-ին[3], շահագործման ընդունման մասին պետական հանձնաժողովի ակտը ստորագրվել է 1980 թվականի դեկտեմբերի 30-ին, Լիտվական ԽՍՀ Նախարարների խորհուրդը հաստատել է այս ակտը 1981 թվականի հունվարի 30-ին։ Նախկին հեռուստաաշտարակն ապամոնտաժվել է 1985 թվականի սեպտեմբերին[2]։
Շինարարությունը ֆինանսավորվել է Խորհրդային Միության 11-րդ հնգամյա պլանով, որը միջոցներ էր նախատեսում այն ժամանակվա Լիտվական ԽՍՀ-ում ռազմավարական ներդրումների համար։
Վիլնյուսի նոր հեռուստաաշտարակի շինարարության ավարտի արդյունքում հնարավոր է դարձել.
- հեռարձակվող ալիքների թիվը հասցվել չորսի
- ընդլայնել ծածկույթի շառավիղը մինչև 80 կմ
- բարելավել հեռուստատեսային հեռարձակումների որակը
- Գերկարճ տիրույթում հեռարձակվող ռադիոկայանների թիվը հասցնել չորսի, ավելացնել ծածկույթի տարածքը և բարելավել ձայնի որակը։
Տեխնիկական տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աշտարակի ամբողջ կառույցի քաշը 25-30 հազար տոննա է, բարձրությունը՝ 326,47 մ, տարածքի մակերեսը՝ 3355 մ²։ Վերին մասը ծածկված է պղնձե թիթեղներով և ջերմամեկուսացված է։ Աշտարակի հիմքի համար փորվել է 38 մետր տրամագծով և 8,25 մետր խորությամբ հիմք։
Կառույցը կազմված է բետոնե հիմքից, 190 մ երկարությամբ սնամեջ երկաթբետոնե խողովակից, երկաթբետոնե ափսեից և 136 մ (446 ֆտ) երկարությամբ պողպատե բութակից (spike): Ռադիոհաղորդիչները տեղադրված են բետոնե աշտարակի ստորին մասում` ալեհավաքներով, որոնք ամրացված են պողպատե բութակին։
Իրադարձություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
.jpg)
Հունվարյան դեպքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1991 թվականի հունվարի 13-ին խորհրդային զորքերը գրոհեցին հեռուստաաշտարակը, ինչի հետևանքով զոհվեց 14 մարդ, վիրավորվեց առնվազն 140-ը[4]։
Թանգարան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հեռուստաաշտարակի առաջին հարկում տեղակայված է փոքրիկ թանգարան, որը նվիրված է 1991 թվականի հունվարի ճակատամարտին, և շրջակա տարածքում տարբեր նշիչներով ցուցադրված են այն վայրերը, որտեղ Լիտվայի քաղաքացիները մահացել են՝ փորձելով ընդդիմնալ խորհրդային զորքերի շրջափակմանը։
Տոնական զարդարանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սուրբ Ծնունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2000 թվականի Ամանորի գիշերը և հաջորդ տարիներին յուրաքանչյուր Սուրբ Ծնունդ աշտարակը զարդարվել է տոնածառի պես (32 ծաղկաշղթա, յուրաքանչյուրը 170 մ երկարությամբ, լամպերի ընդհանուր թիվը մոտ 6 հազար է, ծաղկաշղթաների ընդհանուր քաշը` մոտ 1339 կգ)։ 2015 թվականի Նոր տարուն ընդառաջ` լամպերով ծաղկաշղթաները փոխարինվել են լազերներով (32 կանաչն ուղղված դեպի ներքև, 4- մանուշակագույն-կանաչը հորիզոնական)։
2019 թվականից աշտարակի զարդարանքները փոխվել են։ Տեղադրվել է LED լուսավորություն, և աշտարակը մթության մեջ փայլում է վառ կապույտ գույնով։ Ազգային տոնակատարությունների ժամանակ աշտարակը փոխում է իր գույնը՝ համաձայն Լիտվայի դրոշի գույների՝ դեղին, կանաչ և կարմիր, մի գույնից մյուսի մեջ լուծվելով և 2 րոպե շողալով մեկ գույնով։
Բասկետբոլի աշխարհի առաջնություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2006 թվականի բասկետբոլի աշխարհի առաջնության ժամանակ (օգոստոսի 19-ից) հեռուստաաշտարակի վրա լուսային մալուխով բասկետբոլի ամենամեծ զամբյուղն (տրամագիծը՝ 34,7 մ, ցանցի երկարությունը՝ 40 մ, օգտագործվել է 2560 մ լուսարձակող մետաղալար) է պատրաստվել[5]։ Զամբյուղը կրկին հայտնվել է 2011 թվականի օգոստոսի 29-ին՝ Լիտվայում կայացած Եվրոբասկետ-2011-ի բացման տոնակատարության ժամանակ։
Ռեկորդներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1999 թվականի փետրվարի 15 -ին աշտարակի վրա բարձրացվել է 326 մետր երկարությամբ և 3,5 մետր լայնությամբ ազգային ժապավեն, որը հյուսել է ժողովրդական նկարիչ Բիրուտե Յանավիչիենեն։
- 1999-ից 2013 թվականներին աշտարակը զարդարված էր ավելի քան 25000 լամպերով՝ որպես «աշխարհի ամենամեծ տոնածառը»[6]։ Այս գործողությունը գրառում է գտել Գինեսի ռեկորդների գրքում[7]։
- 2000 թվականի հուլիսի 6 -ին Անկախության օրվա պատվին բարձրացվել է Լիտվայի ամենամեծ դրոշը (մակերեսը 1215 մ², քաշը 80 (130) կգ)։
- 1999 թվականի հունիսի 12-ին` Ռադիոյի օրվա մրցավազքի ժամանակ Պետրաս Պրանցկունասը հեռուստաաշտարակի տարհանման աստիճաններով (917 աստիճան, 165 մ) բարձրացել է Ծիր Կաթին ռեստորան 5 րոպե 3,8 վրկ-ում։
- 2009 թվականի մայիսի 18 -ին Սեդրիկ Դյումոնը՝ ամենահայտնի բեյսջամփերը, կատարել է պարաշյուտով թռիչք աշտարակից[8]։
- 2020 թվականի դեկտեմբերի 5-ին 180 մ բարձրության վրա բացվել է Լիտվայի ամենաբարձր բաց դիտահարթակը[9]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Televizijos Bokštas» (լիտվերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ 2,0 2,1 «The history of the TV tower». TV bokštas (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 1-ին.
- ↑ «Vilniaus TV bokštas: nematoma matomiausio sostinės pastato pusė» (լիտվերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
- ↑ «1991: Bloodshed at Lithuanian TV station». BBC.
- ↑ «Vilniaus TV bokštas – didžiausias krepšinio krepšys pasaulyje». 15min.lt (լիտվերեն). Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 1-ին.
- ↑ Place meaning and attachment : authenticity, heritage and preservation. Dak Kopec, AnnaMarie Bliss. New York, NY. 2020. ISBN 978-0-367-23266-5. OCLC 1126350951.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) CS1 սպաս․ այլ (link) - ↑ «TV tower in Vilnius, Lithuania | Franks Travelbox» (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 1-ին.
- ↑ «Cedric Dumont». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 20-ին.
- ↑ «Vilniuje atidaroma aukščiausia šalyje apžvalgos aikštelė — Vilnius — Delfi miestai — m.DELFI.lt». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Официальный сайт телебашниԱրխիվացված 2018-03-06 Wayback Machine
- Высочайшие здания мираԱրխիվացված 2011-06-04 Wayback Machine(անգլ.)
- Репортаж: фото и видео с телебашни в ВильнюсеԱրխիվացված 2016-08-18 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիլնյուսի հեռուստաաշտարակ» հոդվածին։ |
|
