Վիլյամ Սթայրոն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիլյամ Սթայրոն
անգլ.՝ William Styron
Ծնվել էհունիսի 11, 1925(1925-06-11)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՆյուփորտ Նյուս, Վիրջինիա, ԱՄՆ
Վախճանվել էնոյեմբերի 1, 2006(2006-11-01)[4][1][2][…] (81 տարեկան)
Վախճանի վայրՄարթաս Վինյարդ, Դյուկս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ[5][6]
Մասնագիտությունգրող և ռազմական գործիչ
Լեզուանգլերեն
Քաղաքացիություն ԱՄՆ[7]
ԿրթությունԴյուքի համալսարան (1947), Դեվեդսոն քոլեջ, Warwick High School? և Christchurch School?
Ժանրերդրամա, վեպ, ինքնակենսագրություն, գրաքննադատություն, script?[8][9] և էսսե
Ուշագրավ աշխատանքներSophie's Choice? և Darkness Visible?
ԱնդամակցությունԱրվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Fellowship of Southern Writers?
Պարգևներ
ԶավակներSusanna Styron? և Alexandra Styron?
Изображение автографа
 William Styron Վիքիպահեստում

Վիլյամ Սթայրոն (անգլ.՝ William Styron, հունիսի 11, 1925(1925-06-11)[1][2][3][…], Նյուփորտ Նյուս, Վիրջինիա, ԱՄՆ - նոյեմբերի 1, 2006(2006-11-01)[4][1][2][…], Մարթաս Վինյարդ, Դյուկս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ[5][6]), ամերիկացի գրող, մի շարք հեղինակավոր գրական պարգևների, այդ թվում՝ Պուլիտցերյան մրցանակի դափնեկիր[13]։ Ամենահայտնի երկերն են «Պառկիր խավարում» («Lie Down in Darkness»), «Նաթ Թրնըրի խոստովանությունները» («The Confessions of Nat Turner») և «Սոֆիի ընտրությունը» («Sophie's Choice»)[14] վեպերը, «Տեսանելի խավար» («Darkness Visible») հիշողությունների գիրքը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոլին Մարգրեթի ու Վիլյամ Քլարք Սթայրոնի որդին[15]՝ ապագա գրողը, ծնվել է Վիրջինիա նահանգի Նյուփորթ Նյուզ քաղաքի պատմական շրջանում՝ Հիլտոն Վիլիջում[16]։ Հասակ է առել Հարավում և խորամուխ է եղել նրա պատմության մեջ։ Վիլյամի ծննդավայրից հարյուր կիլոմետրից էլ պակաս հեռավորության վրա է գտնվում այն վայրը, որտեղ ծավալվել են Նաթ Թրնըրի գլխավորած ստրուկների ապստամբության իրադարձությունները, իրադարձություններ, որոնք նա տարիներ անց արտացոլել է բուռն վեճերի առիթ տված իր նշանավոր վեպում։

Քրայստչըրչի դպրոցն[17] ու քոլեջ ընդունվելուն նախապատրաստող կրթօջախն ավարտելուց հետո Սթայրոնն ընդունվել է Դեյվիդսոն քոլեջ[18], անդամակցել Phi Delta Theta կրթական եղբայրությանը։ Պատանության տարիներին շատ է ընթերցել, և Հարավի գրողներից նրա վրա խոր ազդեցություն են գործել հատկապես Ֆոլքներն ու Թոմաս Վուլֆը[18]։ 1943 թվականից ուսումը շարունակել է Դյուք համալսարանում, ընդգրկվել U.S. Navy and Marine Corps V-12 ծրագրում, որի նպատակն էր արագացված կարգով, քաղաքացիական մասնագիտությանը զուգընթաց, բանակի ու նավատորմի սպայի մասնագիտություն տալ ներգրավված երիտասարդներին։ Համալսարանում սովորելու տարիներին՝ 1944-1946 թվականների միջակայքում Սթայրոնն իր առաջին պատմվածքներն է հրատարակել բուհի գրական ամսագրում[19]։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտին ծառայել է բանակում, այնուհետև՝ 1947 թվականին ավարտել է Դյուքի համալսարանը՝ ստանալով անգլերենի և գեղարվեստի բակալավրի որակավորում[19]։ Ոչ տևական մի ժամանակամիջոց McGraw-Hill հրատարակչատանն աշխատելուց հետո ամբողջովին նվիրվել է գրական աշխատանքի։ 1951 թվականին լույս է ընծայել իր առաջին վեպը՝ «Պառկի'ր խավարում» («Lie Down in Darkness»)-ը, որն արժանացել է գրաքննադատների ու ընթերցողների ջերմ ընդունելությանը, ինչպես նաև՝ Rome Prize մրցանակի՝ Հռոմի ամերիկյան ակադեմիայի և արվեստների ու գրականության ամերիկյան ակադեմիայի կողմից։

1950-ական թվականների սկզբներին ապրել է Եվրոպայում, որտեղ 1953 թվականին նաև նրա եռանդուն ջանքերով հիմնադրվել է Paris Review ամսագիրը[18]։

1967 թվականին լույս է տեսել Սթայրոնի «Նաթ Թրնըրի խոստովանությունները» (The Confessions of Nat Turner) վեպը՝ տեղիք տալով բուռն բանավեճերի և գրողին բերելով Պուլիտցերյան մրցանակ[20],: Վեպը հետագայում բազմիցս վերահրատարակվել է, թարգմանվել ու լույս ընծայվել ևս քսան լեզուներով[21]։ Գլխավոր հերոսը՝ ստրուկների ապստամբության առաջնորդ Նաթ Թրնըրը, պատկերված է իբրև բոլոր սպիտակամորթների նկատմամբ ատելությամբ լցված անձնավորություն, նաև կրոնական ֆանատիկոս, որին հետապնդում են 18-ամյա ճերմակամորթ գեղեցկուհի Մարգրեթին բռնաբարելու տեսիլքները (նա ի վերջո սպանում է աղջկան)։ Սևամորթ գրողները սուր քննադատության են ենթարկել վեպը, գրողին մեղադրել ռասիզմի, պատմական փաստերն անտեսելու մեջ։ ԽՍՀՄ-ում այդ երկը երկար տարներ չի հրատարակվել, իսկ «Литературная газета»-ն տպագրել է մարքսիստ Հերբերտ Ապտեկերի գրախոսությունը, որտեղ Սթայրոնը մեղադրվում է «ժողովրդական հերոսի կերպարը» աղավաղելու մեջ[22]։

Ոչ միանշանակ արձագանք է առաջ բերել (այս անգամ արդեն հրեաների շրջանում) գրողի հաջորդ խոշոր երկը ևս՝ «Սոֆիի ընտրությունը» վեպը (1979 թ.), որտեղ պատմվում է ֆաշիստական համակենտրոնացման ճամբարի տառապանքների բովով անցած ու ողջ մնացած երիտասարդ մի լեհուհու մասին[21], ում հրեա սիրեկանը մեղադրում է, թե ինչո՝ւ է ողջ մնացել։ 1983 թվականին այդ վեպն էկրանավորվել է, և գլխավոր հերոսուհու՝ Սոֆիի դերը լավագույնս կատարելու համար Մերիլ Սթրիփն արժանացել է «Օսկար» կինոմրցանակի։ Էկրանավորվել է նաև Սթայրոնի «Shadrach» պատմվածքը (1998 թվականին. ի դեպ, ֆիլմի ռեժիսորներից մեկը գրողի դուստրն է՝ Սյուզաննա Սթայրոնը)։ Հիշատակման է արժանի նաև այն փաստը, որ «Սոֆիի ընտրությունը» վեպի հիման վրա գրվել է օպերա, որը ներկայացվել է Լոնդոնի Քովենտ Գարդենում, Բեռլինի Deutsche Oper-ում, Վաշինգտոնի Ազգային օպերայում[14]։

Սթայրոնի վերջին վեպը՝ «Մարտիկի ուղին», որի վրա նա ընդհատումներով աշխատել է շուրջ տասը տարի, լույս է տեսել 2001 թվականին[21]։

Համբավավոր գրողը մահացել է 2006 թվականի նոյեմբերի 1-ին՝ 81 տարեկան հասակում։ Հուղարկավորվել է Մասաչուսեթս նահանգի Դյուքս գավառի Վայնյարդ Հեյվն քաղաքի Վեստ Չոփ գերեզմանատանը[23]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պուլիտցերյան մրցանակից և Rome Prize-ից բացի, Վիլյամ Սթայրոնին շնորհվել են՝

Սենթ Լուիսի գրական մրցանակ՝ Սենթ Լուիսի գրադարանների ընկերակցության կողմից[24][25]

William Dean Howells Medal

Prix mondial Cino Del Duca

Ֆրանսիայի Հանրապետության «Պատվո լեգեոնի» շքանշան և այդ շքանշանի սպայի կոչում[26][27]։

Ֆիցջերալդ մրցանակ՝ Ֆրենսիս Սքոթ Ֆիցջերալդի ծննդյան 100-ամյակի կապակցությամբ՝ այդ առթիվ կազմակերպված գրական փառատոնի շրջանակում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.nytimes.com/2006/11/01/books/01cnd-styron.html?ref=books
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 http://www.boston.com/bostonglobe/regional_editions/globe_west/west/waltham/
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=990DEEDC133FF931A35752C1A9609C8B63
  7. ↑ http://www.nytimes.com/2009/11/22/books/review/Letters-t-STYRONANDTHE_LETTERS.html
  8. ↑ http://www.cduniverse.com/productinfo.asp?pid=9013683
  9. ↑ http://www.jonathanrosenbaum.net/2013/01/william-styron-vs-richard-burton-viewed-posthumously/
  10. ↑ William Styron - Living Legends — Library of Congress.
  11. ↑ Library of Congress to Honor "Living Legends" — Library of Congress, 2000.
  12. ↑ http://www.fondation-del-duca.fr/prix-mondial
  13. ↑ Christopher Lehmann-Haupt (November 2, 2006)։ «William Styron, Novelist, Dies at 81»։ The New York Times 
  14. ↑ 14,0 14,1 Kozinn Allan (May 19, 2009)։ «Nicholas Maw, British Composer, Is Dead at 73»։ The New York Times։ Վերցված է December 28, 2010 
  15. ↑ https://www.nytimes.com/2006/11/02/books/02styron.html
  16. ↑ The Return of a Village Histon'S Boosters See Potential In Its Quaint Wwi Structures
  17. ↑ «Արխիվացված պատճենը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-09-23-ին։ Վերցված է 2019-07-16 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Eric Homberger։ «Obituary: William Styron»։ the Guardian։ Վերցված է November 19, 2014 
  19. ↑ 19,0 19,1 «William Styron Papers, 1855-2007 and undated»։ Rubenstein Library, Duke University 
  20. ↑ Confessions of Nat Turner, Amazon.com
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 Ъ-Газета - Умер Уильям Стайрон
  22. ↑ Мельников Н. Бунтующий человек Уильяма Стайрона // Иностранная литература, 2006, № 4.
  23. ↑ «William Styron Find A Grave»։ Findagrave.com։ Վերցված է June 18, 2011 
  24. ↑ «Website of St. Louis Literary Award»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-23-ին։ Վերցված է 2019-07-16 
  25. ↑ Saint Louis University Library Associates։ «Recipients of the Saint Louis Literary Award»։ Արխիվացված է օրիգինալից July 31, 2016-ին։ Վերցված է July 25, 2016 
  26. ↑ «William Styron, Pulitzer Prize-Winning Author»։ ShopHiltonVillage.com։ Արխիվացված է օրիգինալից June 2, 2015-ին։ Վերցված է December 20, 2010 
  27. ↑ «Lifetime Honors - National Medal of Arts»։ Nea.gov։ Արխիվացված է օրիգինալից July 21, 2011-ին։ Վերցված է June 18, 2011 

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Վիլյամ Սթայրոն հոդվածին
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վիլյամ_Սթայրոն&oldid=8599169» էջից