Վիլլի Մյունցենբերգ

Վիլլի Մյունցենբերգ; գերմ.՝ Willi Münzenberg
Ծնվել է	օգոստոսի 14, 1889[…]
Ծննդավայր	Էրֆուրտ
Մահացել է	հոկտեմբերի 21, 1940 (51 տարեկան) կամ հունիսի 22, 1940 (50 տարեկան)
Մահվան վայր	Saint-Marcellin
Քաղաքացիություն	Գերմանական ռայխ
Մասնագիտություն	կինոպրոդյուսեր, քաղաքական գործիչ, հրատարակիչ և հրապարակախոս
Զբաղեցրած պաշտոններ	Վայմարի Հանրապետության Ռայխսթագի պատգամավոր
Կուսակցություն	Գերմանիայի կոմունիստական կուսակցություն և Young Socialists Switzerland?
	Ստորագրություն;
	Willi Münzenberg Վիքիպահեստում

Վիլլի Մյունցենբերգ (օգոստոսի 14, 1889(1889-08-14)^[1]^[2]^[3]^[…], Էրֆուրտ^[4] - հոկտեմբերի 21, 1940(1940-10-21)^[4] կամ հունիսի 22, 1940(1940-06-22)^[5], Saint-Marcellin), գերմանացի կոմունիստ, հրատարակիչ, կոմերիտական ակտիվիստ և Միջազգային աշխատանքային օգնություն կազմակերպության հիմնադիր: Վալտեր Լակերը նրան բնութագրել է որպես «փայլուն մշակութային իմպրեսարիո»^[6]։

Կյանք և գործունեություն

Վիլլի Մյունցենբերգ ծնվել է պանդոկապետի ընտանիքում, պատանեկության տարիներին անդամագրվել է Գերմանիայի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությանը։ 1914 թվականին նա միացավ կուսակցության արմատական փոքրամասնությանը, որը դեմ էր պատերազմին և ձևավորեց Գերմանիայի անկախ սոցիալ-դեմոկրատակ կուսակցություն (USPD): 1915 թվականի ապրիլին Բեռնի միջազգային սոցիալիստական երիտասարդական կոնֆերանսում ընտրվել է Միջազգային երիտասարդության քարտուղարության գլխավոր քարտուղար։ Պատերազմի տարիներին Շվեյցարիայում հաճախ է հանդիպել Լենինի հետ։

1920 թվականի սկզբին նա կազմակերպեց Աշխատողների օգնության միջազգային հիմնադրամը (Межрабпом), որը պաշտոնապես գումար էր հավաքում Վոլգայի շրջանի սովահար մարդկանց օգնելու համար, նաև իրականացնում էր լայնածավալ առևտրային գործունեություն: Մեժրաբպոմ-ն ուներ իր սեփական կինոստուդիաները, այդ թվում՝ խորհրդային ամենամեծ կինոստուդիան՝ «Межрабпо́м-Русь», և տասնյակ ամսագրեր ու թերթեր ամբողջ աշխարհում: Münzenberg Trust-ը լավ շահույթ ապահովեց: Մյունցենբերգին անվանում էին «կարմիր միլիոնատեր», և նշվում էր, որ նա սովոր է ոճային կյանքով ապրելու^[7]։

1924 թվականին Մյունցենբերգն ընտրվել է Ռայխստագի անդամ Գերմանիայի կոմունիստական կուսակցությունից։ 1927 թվականին Մյունցենբերգը դարձել է Բրյուսելի հակաիմպերիալիստական լիգայի հիմնադիրներից մեկը։

1933 թվականին Հիտլերի իշխանության գալուց հետո Մյունցենբերգը Բաբետա Գրոսի հետ գաղթեց Ֆրանսիա։ Այստեղ նա հրատարակեց «Շագանակագույն գիրք՝ Հիտլերի տեռորի և ռայխստագի հրկիզման մասին», որը թարգմանվեց ավելի քան 20 լեզուներով և դարձավ հակաֆաշիստական քարոզչության կարևոր տարր։ Համարվում է մեծագույն քարոզչական հաջողություններից մեկը Կոմինտերնի ողջ պատմության մեջ^[8]^[9]։

Ֆրանսիայում Մյունցենբերգը կազմակերպեց Գերմանական ֆաշիզմի զոհերի օգնության համաշխարհային միությունը և 1935 թվականին Փարիզում անցկացրեց մշակութային գործիչների միջազգային հակաֆաշիստական կոնգրես:

1936 թվականին աջակցել է Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմին մասնակցելու միջազգային բրիգադների կազմակերպմանը։ Նույն թվականին նա քննադատել է ստալինիզմը, և այդ պատճառով 1937 թվականին Մյունցենբերգը հեռացվել է Գերմանիայի կոմկուսի Կենտրոնական կոմիտեից Վալտեր Ուլբրիխտի պահանջով։

1939 թվականի օգոստոսի 23-ին Մոսկվայում ստորագրվեց Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտը։ Վիլլի Մյունցենբերգը կտրուկ դեմ է արտահայտվել դրան։ «Ստալին, դու դավաճան ես», - համարձակ գրել է նա։ Այնուհետև նա երկար հոդված է հրապարակել հականացիստական Zukunft ամսագրում և 1939 թվականին հեռացվել կուսակցությունից։

1939-1940 թվականներին աշխատել է ֆրանսիական ռադիոյում՝ հեռարձակումներ կազմակերպելով դեպի Գերմանիա։

1940 թվականի հունիսին նա փախել է Փարիզից՝ փրկվելով առաջխաղացող գերմանացիներից։ Նա ձերբակալվել է Դալադիեի կառավարության կողմից և ուղարկվել ճամբար (Camp militaire de Chambaran), որտեղից փախել է, հավանաբար ՆԿՎԴ-ի գործակալների օգնությամբ։

1940 թվականի հոկտեմբերի 17-ին որսորդները նրան գտել են անտառում՝ խեղդամահ արված։ Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ Մյունցենբերգը սպանվել է Գեստապոյի համար աշխատող գերմանական գործակալների կողմից, որոնք ներթափանցել էին նրա կազմակերպություն 1939 թվականին^[10]:

Նա սպանվել է 1940 թվականի ամռանը սովորական չարաբաստիկ և առեղծվածային հանգամանքներում։ Ինչպես լինում է նման դեպքերում, մարդասպաններն անհայտ են, և կան միայն անուղղակի հուշումներ, որոնք բոլորն ուղղված են նույն ուղղությամբ, ինչպես մագնիսական ասեղները՝ դեպի բևեռը

- Արթուր Քեսթլեր^[11]

Աշխատություններ

Սոցիալիստական երիտասարդական կազմակերպությունները Առաջին համաշխարհային պատերազմից առաջ և ընթացքում, Լիբրոկոմ հրատ․, Մոսկվա, 2012:

Հիշատակ

Լենինգրադում կար Վիլի Մյունցենբերգի անվան դպրոց (Վիլլի Մյունցենբերգի անվան մանկական և կանանց զգեստների կարի գործարանին կից)։

Գրականություն

The Red Millionaire: A Political Biography of Willi Münzenberg, Moscow’s Secret Propaganda Tsar in the West, 1917—1940, Sean McMeekin, 2004. Yale University Press. ISBN 0-300-09847-2(անգլ.)
Double Lives: Stalin, Willi Munzenberg and the Seduction of the Intellectuals, Stephen Koch, 1994, 1995. Enigma Books. ISBN 1-929631-20-0(անգլ.)

Աղբյուրներ

Christopher Andrew and Oleg Gordievsky, KGB: The Inside Story of its Foreign Operations from Lenin to Gorbachev. London: Hodder & Stoughton, 1990.
Babette Gross, Willi Münzenberg: A Political Biography. Translated by Marian Jackson. East Lansing: Michigan State University Press, 1974.
Arthur Koestler, The Invisible Writing. The Second Volume of an Autobiography: 1932–40. (1954) London: Vintage, 2005; pp. 250–259, 381–386.
Leo, Gerhard, Frühzug nach Toulouse. Verlag der Nation, Berlin 1988.
Green, John, Willi Münzenberg: Fighter against Fascism and Stalinism, Routledge, London 2019.
Martin Mauthner, German Writers in French Exile, 1933–1940, London: Vallentine Mitchell, 2007.
Sean McMeekin, The Red Millionaire: A Political Biography of Willi Münzenberg, Moscow's Secret Propaganda Tsar in the West, 1917–1940. New Haven, CT: Yale University Press, 2004.
Henri Mora, Les vérités qui dérangent parcourent des chemins difficiles, 29 September 2008
Stephen Koch, Double Lives: Stalin, Willi Munzenberg and the Seduction of the Intellectuals. New York: Free Press, 1994.
Fredrik Petersson, "In Control of Solidarity? Willi Münzenberg, the Workers’ International Relief and League against Imperialism, 1921–1935"(չաշխատող հղում), Comintern Working Paper 8, Åbo Akademy University, 2007.
Fritz Tobias, The Reichstag Fire. Arnold J. Pomerans, trans. New York: Putnam, 1963.
Boris Volodarsky, The Orlov KGB File: The Most Successful Espionage Deception of All Time. New York: Enigma Books, 2009.
"Wilhelm Munzenberg, International Secretary YPSL" Արխիվացված 2013-10-17 Wayback Machine, The Young Socialists' Magazine, vol. 12, no. 4 (April 1918), pp. 2, 15.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Schellenberg W., Schutzstaffel Sonderfahndungsliste G.B. — Schutzstaffel, 1940.
↑ ^3,0 ^3,1 filmportal.de — 2005.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118585541 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Internet Movie Database — 1990.
↑ Hatherley, Owen (4 February 2021). «The Marxist Rupert Murdoch». Tribune. Արխիվացված օրիգինալից 16 February 2021-ին. Վերցված է 19 February 2021-ին.
↑ McMeekin, Sean, The Red Millionaire: A Political Biography of Willi Münzenberg, Moscow’s Secret Propaganda Tsar in the West, 1917—1940, New Haven, CT: Yale University Press (2004), p. 128(անգլ.)
↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2022-04-02-ին. Վերցված է 2021-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-31-ին. Վերցված է 2021-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Braskén, Kasper, "Hauptgefahr jetzt nicht Trotzkismus, sondern Münzenberg: East German Uses of Remembrance and the Contentious Case of Willi Münzenberg(չաշխատող հղում)", Åbo Akademi University (2011), retrieved 24 July 2011
↑ The God that Failed, Harper & Brothers, New York, 1949, p. 63

Արտաքին հղումներ

Willi Münzenberg Archive marxists.org կայքում
"Breitbart for the Left", Jacobin, 25 մարտի, 2017.
Jacoby, Russell, "Willi the Red", The Nation, 29 հունվարի, 2004
Koch, Stephen, "Lying for the truth: Münzenberg & the Comintern", The New Criterion, 2011
Mora, Henri, Les vérités qui dérangent parcourent des chemins difficiles, 2011

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիլլի Մյունցենբերգ» հոդվածին։

[_f7d24f33698e4472-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_e6fd85e65755b184-2] 2,0 ^2,1 Schellenberg W., Schutzstaffel Sonderfahndungsliste G.B. — Schutzstaffel, 1940.

[_c620159e63cbf6ee-3] 3,0 ^3,1 filmportal.de — 2005.

[_0d518abaa255a6d6-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118585541 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_56c3e858bd209c77-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Internet Movie Database — 1990.

[hatherley-6] Hatherley, Owen (4 February 2021). «The Marxist Rupert Murdoch». Tribune. Արխիվացված օրիգինալից 16 February 2021-ին. Վերցված է 19 February 2021-ին.

[7] McMeekin, Sean, The Red Millionaire: A Political Biography of Willi Münzenberg, Moscow’s Secret Propaganda Tsar in the West, 1917—1940, New Haven, CT: Yale University Press (2004), p. 128(անգլ.)

[8] «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2022-04-02-ին. Վերցված է 2021-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[9] «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-07-31-ին. Վերցված է 2021-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[BRA-10] Braskén, Kasper, "Hauptgefahr jetzt nicht Trotzkismus, sondern Münzenberg: East German Uses of Remembrance and the Contentious Case of Willi Münzenberg(չաշխատող հղում)", Åbo Akademi University (2011), retrieved 24 July 2011

[11] The God that Failed, Harper & Brothers, New York, 1949, p. 63

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]