Վիետնամի պատերազմի վետերանների հուշահամալիր
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | National Memorial of the United States?, պատերազմի հուշահամալիր և Passport to Your National Parks cancellation location? |
| Երկիր |  ԱՄՆ[1] |
| Տեղագրություն | Վաշինգտոն, Կոլումբիայի շրջան[1][2][3][…] |
| Վայր | Constitution Gardens?[2] |
| Հասցե | 5 Henry Bacon Dr NW, Washington, DC 20002[4] |
| Կազմված է | The Wall?, Vietnam Women's Memorial?, Three Soldiers? և Vietnam Veterans Memorial Information Kiosk? |
| Սպասարկող | ԱՄՆ ազգային պարկերի ծառայություն |
| Հիմնադրված է | նոյեմբերի 13, 1982[3] |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Վայր՝ ԱՄՆ պատմական վայրերի ազգային ցանկից[2] |
 | |
 | |
| Պաշտոնական կայք | |
Վիետնամի պատերազմի վետերանների հուշահամալիր (անգլ.՝ Vietnam Veterans Memorial), ԱՄՆ ազգային հուշահամալիր[5], որը գտնվում է Վաշինգտոնում և նվիրված Է ամերիկացի զինծառայողներին, որոնք զոհվել կամ անհետ կորել են Վիետնամի պատերազմի ընթացքում։ Հուշարձանը բաղկացած է երեք մասից՝ Վիետնամի վետերանների հուշահամալիրի պատից, «Երեք զինվոր» քանդակից և Վիետնամի կանանց հուշահամալիրից։ 1980 թվականի հուլիսի 1-ին ԱՄՆ Կոնգրեսը որոշում ընդունեց շինարարության համար հատկացնել Լինքոլնի հուշահամալիրի մոտ գտնվող տարածք։ 1980 թվականի հոկտեմբերից մինչև 1981 թվականի մայիս անցկացվել է հուշահամալիրի լավագույն նախագծի մրցույթ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուշահամալիրի ստեղծման գաղափարը ծագել է Վիետնամական պատերազմի վետերան Յան Սկրագսի մոտ՝ «Եղնիկների որսորդը» ֆիլմի դիտումից հետո։ 1979 թվականի ապրիլին ստեղծվել է Վիետնամի վետերանների հուշահամալիրի հիմնադրամը (Vietnam Veterans Memorial Fund, Inc), որը սկսել է շինարարության համար միջոցների հանգանակություն։ Բոլոր միջոցները (8,4 մլն դոլար) հավաքվել են բացառապես տարբեր ընկերությունների, կազմակերպությունների և ավելի քան 275 հազար շարքային քաղաքացիների մասնավոր նվիրատվությունների հաշվին, դաշնային բյուջեից ֆինանսավորում չի կատարվել։ 1980 թվականի հուլիսի 1-ին ԱՄՆ Կոնգրեսը որոշում է ընդունել շինարարության համար հատկացնել Լինքոլնի հուշահամալիրի մոտ գտնվող տարածք։
1980 թվականի հոկտեմբերից մինչև 1981 թվականի մայիս ամիսները անցկացվել են հուշարձանի լավագույն դիզայնի մրցույթ։ Ավելի քան 1400 առաջարկներ ուսումնասիրելուց հետո կոմիտեն ընտրել է 21-ամյա չինացի ուսանողուհի Մայա Լինի նախագիծը։ Նրա նախագիծը մեծապես ինքնատիպ էր, քանի որ նրանում բացակա էին պատերազմի հուշարձաններին բնորոշ տարրեր (մասամբ դա կարող էր պայմանավորված լինել այն փաստով, որ Մայա Լինը գրեթե ոչինչ չգիտեր Վիետնամի պատերազմի մասին)։
Հուշահամալիրի տեղադրումը տեղի է ունեցել 1982 թվականի Մարտի 26-ին, իսկ պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել նույն տարվա նոյեմբերի 13-ին։ Այնուամենայնիվ, շինարարությունը վերջնականապես ավարտվել է Վետերանների օրը՝ 1984 թվականի նոյեմբերի 11-ին։
Պատ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիետնամի վետերանների հուշահամալիրի պատը հուշարձանի ամենահայտնի տարրն է, սովորաբար հենց դրա հետ է ասոցացվում հուշահամալիրը։ Հաճախ այն անվանում են պարզապես Պատ ("The Wall"). Կառուցվածքային առումով այն բաղկացած է սև գրանիտ ա-ից (արևմտյան և արևելյան) պատրաստված երկու պատերից, որը միացված է բութ անկյան տակ 125° 12"։ Պատի ընդհանուր երկարությունը 75 մետր։ Նրա բարձրությունը աճում է արևմտյան և Արևելյան պատերի ծայրերից դեպի իրենց միացման վայրը և ամենաբարձր կետը 3 մ է։ Պատը գտնվում է մակերևույթի մակարդակից ցածր խորության վրա, և նրա վերին եզրը կապված է շրջակա մարգագետինների հետ։
Պատի վրա նշված են Հարավարևելյան Ասիայում (Հարավային Վիետնամ, Հյուսիսային Վիետնամ, Լաոս, Կամբոջա, Չինաստան, Թաիլանդ, Բակբոյի ծոց) 1957 թվականից մինչև 1975 թվականը զոհված կամ անհայտ կորած ամերիկացի բոլոր զինծառայողների անունները։ Ցանկը ժամանակագրական է, սկսվում է 1Ե վահանակից (արևելյան պատի առաջին վահանակը)։ 40-րդ վահանակից հետո, որը հասնում է մինչև 1968 թվականի մայիսի 25-ը, Արևելյան պատը հանդիպում է Արևմտյան պատի հետ, և հետագա ցուցակը շարունակվում է 40W վահանակից մինչեւ 1W վահանակ։ Մեկ օրվա ընթացքում անունները դասավորված են այբբենական կարգով։
Գրանիտի մակերևույթը փայլեցված է այնպես, որ անուններին նայող մարդը պատի խորքում իր արտացոլումն է տեսնում։
Անունների ցուցակը կազմվել է ԱՄՆ պաշտպանության նախարարության տրամադրած տվյալների բազայի հիման վրա։ Կազմավորման ընթացքում առաջացել են բազմաթիվ դժվարություններ, որոնք կապված են առանձին անունների և ազգանունների, պատին ավելացնելու չափանիշների և այլնի հետ։ Չափանիշների մասին հարցի օրինակ է Հոնկոնգում տեղի ունեցած ավիավթարի հետեւանքով զոհված մոտ 50 ծովային հետևակայինների անունները՝ ովքեր այնտեղ անցկացրած արձակուրդից վերադարձել էին Հարավային Վիետնամ։ Նրանց անուններն ի վերջո ավելացվեցին պատին ՝ Ռոնալդ Ռեյգանի պատվերով։ Վերջնական ցուցակը պարզվեց, որ կիսատ է, մյուս կողմից՝ պատի մեջ են հայտնվել պատերազմի մի քանի ողջ մնացած վետերանների անուններ։
Շինարարությունն ավարտին Պատի վրա նշված էին 58159 անուն։ Դրանից հետո պարբերաբար լրացումներ էին լինում, և 2007 թվականի մայիսի 5-ի դրությամբ ցուցակում կար 58256 անուն։ Պատերազմից շատ տարիներ անց մարտական վերքերի հետևանքներից զոհված զինծառայողները նշված են առանձին։
Երեք զինվոր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երեք զինվորների ("the Three Soldiers" կամ "The Three Servicemen") արձանի ստեղծման պատճառ են դարձել Մայայի ընտրած դիզայնի շուրջ ծագած հակասությունները։ 1984 թվականին բրոնզե քանդակը, որը ստեղծվել է Ֆրեդերիկ Գարտի, ավելացվել է հուշահամալիրին։ Երեք զինվոր՝ Սպիտակ ամերիկացի, աֆրոամերիկացի և լատինոս կանգնած են պատից որոշ հեռավորության վրա և նայում են դրա ուղղությամբ՝ նրա հետ կազմելով միասնական կոմպոզիցիա[6]։
Վիետնամի կանանց հուշահամալիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1993 թվականի նոյեմբերի 11-ին բացվել է Վիետնամի կանանց հուշահամալիրը՝ նվիրված բոլոր ամերիկացի կանանց, ովքեր ծառայում էին Հարավարևելյան Ասիայում (հիմնականում՝ որպես բուժքույր)։ Քանդակի հեղինակը Գլեննա Գուդակրն է։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 archINFORM (գերմ.) — 1994.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 National Register Information System
- ↑ 3,0 3,1 Society of Architectural Historians SAH Archipedia — Chicago, IL, [Charlottesville, Va.], London: Society of Architectural Historians, University of Virginia Press, 2012. — ISBN 978-0-8139-3348-1
- ↑ https://www.nps.gov/vive/planyourvisit/basicinfo.htm
- ↑ Вашингтон / С. Г. Павлюк, А. Н. Шукурова // Большой Кавказ — Великий канал. — М. : Большая российская энциклопедия, 2006. — С. 673—675. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 4). — ISBN 5-85270-333-8.
- ↑ Facebook; Twitter; options, Show more sharing; Facebook; Twitter; LinkedIn; Email; URLCopied!, Copy Link; Print (1988 թ․ մայիսի 3). «Vandals Scratch Swastika on Face of Viet Veterans Memorial». Los Angeles Times (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
{{cite web}}:|last=has generic name (օգնություն)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- The Vietnam Veterans Memorial Wall Page (անգլ.)
- View the Wall (անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիետնամի պատերազմի վետերանների հուշահամալիր» հոդվածին։ |
| ||||||||||
