Վիբորգի գրավատուն

Վիբորգի գրավատուն (ռուս.՝ Выборгский ломбард), առևտրային շենք Վիբորգում, որը կառուցվել է 1931 թվականին ճարտարապետ Ունո Ուլբերգի նախագծով։ Քաղաքի կենտրոնում` Վիբորգսկայա փողոցի սկզբնամասում գտնվող քառահարկ ֆունկցիոնալիզմի ոճով կառուցված շենքը ներառված է ճարտարապետական հուշարձանների ցանկում։

Պատմություն

1930-ականների սկզբին ճարտարապետ Ունո Ուլբերգը փոխել է իր նախագծերի ոճը։ Եթե ի սկզբանե նա ազգային ռոմանտիզմի նշանավոր ներկայացուցիչ էր, իսկ 1920-ականներին աշխատել է հյուսիսային եվրոպական նեոկլասիցիզմի հիմնական ուղղությունում, ապա նրա հետագա աշխատանքներին բնորոշ են եղել Ֆինլանդիայում լայն տարածում գտած ֆունկցիոնալիզմի տարրերը։ Հին քաղաքում այս ոճով կառուցված առաջին նշանակալի շենքը Վիբորգի ամենահին գրավատան շենքն է եղել։

Շինությունների շրջակայքի մոդեռնիստական կառույցները 19-րդդարի վերջում

1931 թվականին կառուցված մինիմալիստական ճակատային զարդարանքով քառահարկ սպիտակ շենքը զարմանալիորեն տարբերվել է հարևանությամբ գտնվող ճոխ զարդարված շենքերից, որոնք վերաբերվում են պատմականության ժամանակաշրջանին, դրանցից է «Վհուկների տունը»։ Այն նախագծելիս Ունո Ուլբերգը դուրս է եկել ժամանակակից ճարտարապետության մեկնակետերից՝ օգտագործելով երկաթբետոնե սյուներ և ժապավենային ապակեպատում շենքի ամբողջ ճակատի երկայնքով հիմնակմախքի կառուցվածքի շնորհիվ։ Առաջին հարկում` գրանիտով երեսապատված ցոկոլային հարկում, եղել է առանձին մուտքով և ելքով ընդունարան, որը սիմետրիկորեն տեղակայված է եղել ճակատի եզրերին, ինչպես նաև գրասենյակային տարածքներ։ Շենքում տեղակայված են եղել երկու սանդուղքներ, մեծ բեռնատար վերելակով, որոնք տարել են դեպի վերին հարկեր և նախատեսված էին ապրանքների պահեստավորման համար։ Ճակատը, ընդհանուր առմամբ, լակոնիկ էր, որոշ չափով լայնանում էր դռների մուտքի կիսաշրջանաձև վերջավորության մասում, որոնք համապատասխանում էին շենքի տանիքի տակ գտնվող երկու կլոր պատուհաններին։

Քաղաքի գրավատունը, ինչպես նաև Ալվար Աալտոյի գրադարանը, Վիբորգի արխիվը, կերպարվեստի թանգարանը, «Սավո-Կարելյան մեծածախ առևտրի» շենքը և «Կարյալա» ապահովագրական ընկերության շենքը, դարձան վիբորգյան ֆունկցիոնալիզմի վառ օրինակ, որը ստացել է «Սպիտակ Վիբորգ» անվանումը։

Երկաթբետոնե հենասյուն ժամանակակից հոսթելի ինտերիերում

Խորհրդա-ֆիննական պատերազմների ժամանակ (1939-1944) ավերվել է գրավատան հարակից շենքերից մեկը։ Իսկ նախկին գրավատան շենքում, որը գտնվում էր Պաշտպանության նախարարության ենթակայության ներքո, խորհրդային տարիներին տեղակայված են եղել ռազմական պահեստ և սպաների բնակարաններ։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո շենքը երկար ժամանակ դատարկ է եղել, բայց 2006 թվականին ավարտվել է տան վերակառուցումը, որը, հարմար հատակագծման և կրող պատերի բացակայության շնորհիվ, հարմարեցվել է հոսթելի և խանութի համար։

Գրականություն

• Кепп Е.Е. Выборг. Художественные достопримечательности / Ред. О.В. Казаков. — Выборг: «Фантакт», 1992. — 200 с.
• Мысько А.С. Архитектура Выборга разных эпох. Путешествия в прошлое. — СПб.: «Издательский центр «Остров», 2019. — 352 с. — ISBN 978-5-94500-136-7
• Неувонен П., Пёюхья Т., Мустонен Т. Выборг. Архитектурный путеводитель / Пер. Л. Кудрявцевой. — 2-е изд. — Выборг: «СН», 2008. — 160 с. — ISBN 5-900096-06-8

Արտաքին հղումներ

• Довоенные изображение здания на «Виртуальном Выборге» Արխիվացված 2021-01-14 Wayback Machine