Վերջին աղջիկ
Վերջին աղջիկ (անգլ.՝ Final Girl), սարսափ ֆիլմերում ավանդական գլխավոր հերոսն է, ով հաճախ ֆիլմում վերջին կենդանի մնացողն է լինում։ «Վերջին աղջկա» հիմնական խնդիրն է դիմանալ այս ժանրի ֆիլմի հակառակորդին` կինոնկարի մոլագար հերոսին։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին անգամ այս տեսակը հայտնվել է «Հելոուին» սլեշերում[1], որից հետո այն դարձել է նման ժանրի ֆիլմերի համար գերիշխող տեսակ[2]։ Տերմինը հորինել է Քերոլ Ջեյ Քլովերը իր «Տղամարդիկ, կանայք և բենզալցակայանները[3]» գրքում, որտեղ հեղինակը հետազոտում է սարսափ ֆիլմերի, մասնավորապես` սլեշերների նկատմամբ տարածվածությունն ու հետաքրքրությունը ֆեմինիզմի տեսանկյունից[4][5][6]
Տերմինի օգտագործում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Վերջին աղջիկ» տերմինը, որն ի սկզբանե ստեղծվել է Քլովերի կողմից 1992 թվականի ուսումնասիրության արդյունքում, ունի բավականին նեղ իմաստ։ Հետազոտողն ուսումնասիրել է 1970-1980-ականների սլաշեր ֆիլմերը (այս ժանրի ժամանակաշրջանը կոչվում է նաև «ոսկե դարաշրջան») և «վերջին աղջիկ» կերպարը ներկայացրել է որպես մի աղջիկ, որը հետապնդվում է չարագործների կողմից և որը մի խումբ մարդկանցից (սովորաբար երիտասարդներ կամ դեռահասներ) միակ փրկվածն է։ Ֆիլմի վերջում «վերջին աղջիկը» վերջին ընդհարումում բախվում է չարագործին (աղջիկը ինքն է սպանում նրան կամ փրկվում է վերջին րոպեին, օրինակ նրան փրկում է ոստիկանը)։ Նա ունի նման «արտոնություն»՝ գոյատևել, իր ակնհայտ բարոյական գերազանցության պատճառով (օրինակ, նա միակն է, ով հրաժարվում է սեքսից, թմրանյութերից կամ այլ նմանատիպ գործողություններից, ի տարբերություն իր ընկերների)։
Այնուամենայնիվ, «վերջին աղջիկ» տերմինը վերջերս ավելի լայն իմաստով օգտագործվել է սլաշեր ժանրից դուրս` իգական սեռի այն կերպարների մասին, որոնք պարտադիր չէ «բարոյապես մաքուր» լինեն կամ նույնիսկ հնարավոր է, որ գոյատևեն ուրիշների հետ։ Նման կերպարը, ինչպիսին է կարծրատիպային «մաքուր աղջիկը», հակադրվում է իր անհնազանդ ընկերներին, և ֆիլմում գորշնականորեն այսօր չի օգտագործվում։ Բացի այդ, վերջին տասնամյակների ընթացքում սլեշ ֆիլմերը պակաս տարածված են դարձել։ Դրանք փոխարինվել են գիտաֆանտաստիկ սարսափ ֆիլմերով 90-ականներին և դրանից հետո 21-րդ դարում գերբնական մասին սարսափ ֆիլմերով։ Մի ուսումնասիրություն պնդում է, որ 21-րդ դարի սարսափ ֆիլմերում կանանց ամենատարածված կերպարը «Դիսֆունկցիոնալ մայրն» է[7]։
Փոխաբերության կոնցեպտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սարսափ ֆիլմում նկարահանված մեկ ընդհանուր սյուժեում չարագործը մեկ առ մեկ սպանում է իր զոհերին, որն ավարտվում է վերջնական ճակատում գոյատևող խմբի անդամի և չարագործի բախմամբ։ Ամենից հաճախ պարզվում է, որ դա այն աղջիկն է, ով ի վերջո կա՛մ հաղթում է մարդասպանին, կա՛մ փախչում է։
«Վերջին աղջկա» փոխաբերությունը զարգացել է ժամանակի ընթացքում՝ վաղ վերապրած հերոսուհիներից, որոնք պատկերվել են որպես «դժբախտության մեջ գտնվող կույսեր» (փրկվել է ուժեղ տղամարդկային կերպարի նման, օրինակ` ոստիկանի կամ հերոսական անծանոթի կողմից), մինչև ավելի ժամանակակից «վերջին աղջիկներ», որոնք գոյատևում են իրենց սեփական ունակությունների շնորհիվ
Չնայած դրան, հետազոտողները թերահավատորեն են վերաբերվում «վերջին աղջկա»՝ տղամարդկանց հետ միասին ուժեղ կերպարի ձևավորմանը։ Ըստ Թոնի Ուիլյամսի, շատ սլեշ ֆիլմերում վերապրած աղջկա հաղթանակը մարդասպանի հակառակորդի կամ որոշակի անձի նկատմամբ այնքան էլ միանշանակ չէ կամ միայն առաջին հայացքից է[8]։ Այսպիսով, շատ ֆիլմերում ավարտը հուշում է, որ հակառակորդը կարող է դեռ կենդանի լինել (որպես ֆիլմի հետագա շարունակության հիմք), կամ դա ցույց է տալիս վերապրած հերոսուհու անորոշ ապագան։ Շատ հաճախ «վերջին աղջիկը» կա՛մ հայտնվում է հոգեբուժարանում, կա՛մ հետագայում սպանվում է։ Օրինակ, «Ռւրբաթ, ամսի 13-ին» ֆիլմի երրորդ մասում Քրիստինա Հիգինսը ֆիլմի վերջում Ջեյսոնի հետ մենամարտից հետո անցնում է կատատոնիկ ստուպոր։ Ալիսա Հարդին գոյատևում է առաջին «Ռւրբաթ, ամսի 13-ին» ֆիլմում, սակայն սպանվում է երկրորդ ֆիլմի սկզբում։
Դերեկ Սոուլսը կարծում է, որ «վերջին աղջիկների» ողբերգական ճակատագիրը ցույց է տալիս նահապետական հասարակության գաղափարը՝ ունակ ու անկախ կանանց զսպելու կամ ոչնչացնելու մասին[9]։ Հետագա ֆիլմերում միտումը սկսեց փոխվել, և «վերջին աղջկա» կերպարի ճակատագիրը կանխորոշված և ողբերգական չէ (ուշագրավ օրինակ է «Ճիչը» ֆիլմերի շարքը)։
Օրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Էլլեն Փիլլի (Օտարը)
- Սիդնեյ Պրեսկոտ (Ճիչ)
- Լորի Ստրոուդ (Հելոին)
- Նենսի Թոմփսոն (Վյազ փողոցի մղձավանջը)
- Ամանդա Յանգ (Սղոց 2)
- Ալիս Լ. Հարդի (13-րդ ուրբաթ)
- Ջուլի Ջեյմս (Ես գիտեմ, թե ինչ էիք դուք անում անցյալ ամառ)
- Սալի Հարդեստի (Տեխասի շղթայական կոտորած)
- Քեյթ Լլոյդ (Ինչ-որ բան)
- Ջեսս Բրեդֆորդ (Սև Սուրբ ծնունդ)
- Ալիս (Չարի բնակավայր)
- Ռեյչեր Քեյներ (Զանգը)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Rogers, 2002, էջեր 118,120
- ↑ Totaro, 2002
- ↑ Carol J. Clover Men, Women, and Chainsaws: Gender in the Modern Horror Film, Princeton University Press, 1992 and the British Film Institute, 2004.
- ↑ «The Final Girl: A Few Thoughts on Feminism and Horror». horschamp.qc.ca. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 22-ին.
- ↑ «Clover, C. J.: Men, Women, and Chain Saws: Gender in Modern Horror Film». press.princeton.edu. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 22-ին.
- ↑ Clover, 1992, էջեր 260
- ↑ Lauren, Cupp "The Final Girl Grown Up: Representations of Women in Horror Films from 1978-2016" // Who Was Who. — Retrieved April 28, 2018..
- ↑ Williams, Tony "Trying To Survive on the Darker Side". In Grant, Barry Keith. The Dread of Difference. University of Texas Press.
- ↑ The Essentials of Academic Writing, by Derek Soles, pg 374. .
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Battis, Jes What It Feels Like for a Slayer: Buffy Summers and the Paradox of Mothering // Blood Relations. — McFarland, 2005. — ISBN 978-0-7864-2172-5
- Clover, Carol J.[en] Men, Women and Chain Saws: Gender in the Modern Horror Film. — Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1992. — ISBN 978-0-691-04802-4
- Cornea, Christine Science Fiction Cinema. — Edinburgh University Press[en], 2007. — ISBN 978-0-7486-1642-8
- Ezra, Elizabeth Uncanny Resemblances: Alien Resurrection // Jean-Pierre Jeunet. — University of Illinois Press, 2008. — (Contemporary Film Directors). — ISBN 978-0-252-07522-3
- Harper, Jim The Heroine // Legacy of Blood: A Comprehensive Guide to Slasher Movies. — Manchester: Critical Vision, 2004. — ISBN 978-1-900486-39-2
- Kearney, Mary Celeste Girlfriend and Girl Power // Sugar, Spice, and Everything Nice / Gateward, Frances K.; Pomerance, Murray. — Wayne State University Press[en], 2002. — ISBN 978-0-8143-2918-4
- McCracken, Allison At Stake: Angel's Body, Fantasy Masculinity, and Queer Desire in Teen Television // Undead TV / Levine, Elana; Parks, Lisa. — Duke University Press[en], 2007. — ISBN 978-0-8223-4043-0
- Middleton, Jason Buffy as Femme Fatale: The Cult Heroine and the Male Spectator // Undead TV / Levine, Elana; Parks, Lisa. — Duke University Press[en], 2007. — ISBN 978-0-8223-4043-0
- Rogers, Nicholas Halloween: From Pagan Ritual to Party Night. — Oxford: Oxford University Press, 2002. — Professor Nicholas Rogers discusses how the «final girl» aspect of the Halloween films undermines «the misogynist thrust of slasher movies».
- Totaro, Donato The Final Girl: A Few Thoughts on Feminism and Horror(անգլ.) // OffScreen : journal. — 2002. — ISSN 1712-9559.
- Tropiano, Stephen "Like Totally Serious": "It was the bogeyman" // Rebels and Chicks: A History of the Hollywood Teen Movie. — New York: Back Stage Books, 2005. — ISBN 978-0-8230-9701-2
- Williams, Tony Trying To Survive On The Darker Side // The Dread of Difference / Grant, Barry Keith. — University of Texas Press, 1996. — ISBN 978-0-292-72794-6