Վեստ Ինդիայի դաշնություն

**Վեստ Ինդիայի դաշնություն**
*Բրիտանիայի գաղութ*
Վեստ Ինդիայի դաշնության դրոշը	Վեստ Ինդիայի դաշնության զինանշանը
	Քարտեզ
	Վեստ Ինդիայի դաշնության քարտեզը
	Ընդհանուր տեղեկանք
Մայրաքաղաք	Չագուարամաս, Պորտ օֆ Սպեյն
Մակերես	մակերես 20,239 քմ2
Լեզու	անգլերեն
Արժույթ	Արևմտահնդկական դոլլար

Վեստ Ինդիայի դաշնություն կամ Անգլիական Վեստ Ինդիայի դաշնություն), Կարիբյան ծովում բրիտանական կղզիների ունեցվածքի միավորում։

Գոյություն է ունեցել 1958 թվականի հունվարի 3-ից մինչև 1962 թվականի մայիսի 31-ը։ Ֆեդերացիայի ստեղծման հայտարարված նպատակն էր ձևավորել քաղաքական համայնք, որը կարող էր անկախություն ձեռք բերել Մեծ Բրիտանիայից որպես ամբողջություն։ Սակայն մինչ դա տեղի կունենար, ֆեդերացիան փլուզվեց ֆեդերացիայի անդամների միջև աճող ներքին հակամարտությունների պատճառով։

Ընդհանուր տեղեկություն

Մայրաքաղաքը Պորտ Սփեյնն է։
Ֆեդերացիայի ղեկավար՝ Մեծ Բրիտանիայի միապետ՝ ի դեմս գեներալ-նահանգապետի։ Այս պաշտոնը, կրթությունից մինչև լուծարումը, զբաղեցնում էր Պատրիկ Ջորջ Թոմաս Բյուքեն-Հեփբերնը, բարոն Հեյլսը։
Գլխավոր նահանգապետը վարչապետ է նշանակել։ Նա Բարբադոսի Լեյբորիստական կուսակցության առաջնորդ Գրանթլի Հերբերտ Ադամսն էր, ով նախկինում եղել է Բարբադոսի վարչապետը
Դրամական միավոր՝ Վեստ Ինդիայի դոլար։

Կազմ

Վեստ Ինդիայի դաշնության անդամներ․

Անտիգուա
Բարբադոս
Գրենադա
Դոմինիկա
Մոնտսերատ
Սենթ Քրիստոֆեր և Նևիս (ներկայում՝ Սենթ Քիթս և Նևիս և Անգիլիա)
Սենթ Լյուսիա
Սենթ Վինսենթ
Տրինիդադ և Տոբագո

Ջամայկա (որին որպես կախյալ տարածքներ միացվել են Կայմանյան կղզիները և Թերքս և Կայկոս կղզիները)։

Տարածաշրջանի մնացած բրիտանական ունեցվածքը — Բահամյան կղզիներ, Բելիզ, Բերմուդա, Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներ և Գայանա ի սկզբանե ներառված չէին Արևմտյան Հնդկաստանի ֆեդերացիայի մեջ՝ հավատալով, որ իրենց ապագան կապված է Հյուսիսային Ամերիկայի, Կենտրոնական Ամերիկայի, ԱՄՆ Վիրջինյան կղզիների և Հարավային Ամերիկայի հետ։

Քաղաքական կառուցվածք

Վեստ Ինդիայի դաշնությունը դաշնային պետություն էր՝ ներքին ինքնակառավարմամբ, որը բաղկացած էր 10 գավառներից, որոնք բրիտանական թագի գաղութային սեփականությունն էին։ Ֆեդերացիան ստեղծվել է Մեծ Բրիտանիայի կողմից 1958 թվականին Բրիտանական Վեստ Ինդիայի նահանգներից։ Ենթադրվում էր, որ ֆեդերացիան շուտով դուրս կգա թագի ազդեցությունից և կդառնա անկախ պետություն՝ դրանով իսկ բավարարելով տարածաշրջանի բոլոր գաղութների անկախության խնդրանքը։ Սակայն սուբյեկտների միջև քաղաքական անախորժությունների պատճառով նախագիծը դատապարտված էր, և ֆեդերացիան այդպես էլ անկախություն ձեռք չբերեց։

Դաշնային խորհրդարանը բաղկացած էր երկու պալատներից՝ նշանակված Սենատից և ժողովրդի կողմից ընտրված Ներկայացուցիչների պալատից։ Սենատը բաղկացած էր 19 անդամից, որոնք նշանակվում էին գլխավոր նահանգապետի կողմից տեղական իշխանությունների հետ հանդիպումից հետո։ Յուրաքանչյուր նահանգ ուներ Սենատի 2 անդամ (բացառությամբ Մոնսերատի)։ Ներկայացուցիչների պալատը բաղկացած էր 45 ընտրված անդամներից՝ 17 տեղ Ջամայկայում, 10՝ Տրինիդադ եւ Տոբագոյում, 5՝ Բարբադոսում, մեկը՝ Մոնսերատում եւ երկուսը՝ մնացած կղզիներից յուրաքանչյուրում։

Սակայն գործադիր իշխանության ղեկավարը մնաց պետական խորհուրդը՝ գլխավոր նահանգապետի գլխավորությամբ, այլ ոչ թե նախարարների կաբինետը։ Այն բաղկացած էր վարչապետից և 10 այլ պետական պաշտոնյաներից։

Վեստ Ինդիայի դաշնությունը չուներ եկամտի անկախ աղբյուրներ (փոխարենը հիմնվում էր կղզիներում պարտադիր վճարների վրա) և չէր կնքում որևէ համաձայնագիր մաքսային միության, ազատ առևտրի և ազատ տեղաշարժի վերաբերյալ։^[1]

Դաշնային Գերագույն դատարան

Գործում էր նաև Դաշնային Գերագույն դատարանը, որը բաղկացած էր գլխավոր դատավորից և երեք (հետագայում հինգ) այլ դատավորներից^[2]։ Դաշնային Գերագույն դատարանն ինքը եղել է Վեստ Ինդիայի վերաքննիչ դատարանի իրավահաջորդը (ստեղծվել է 1919 թվականին)^[3] և իրավասություն ուներ նույն տարածքների նկատմամբ (Բարբադոս, Բրիտանական Գվիանա, Լիվարդի կղզիներ (ներառյալ Բրիտանական Վիրջինյան կղզիները), Տրինիդադ և Տոբագոն և Հողմային կղզիները), ի լրումն Ջամայկայի և նրա կախյալ տարածքների^[4]։

Սըր Սթենլի Յուջին Գոմեսը։, Տրինիդադ և Տոբագոյի գլխավոր դատավորը, նշանակվել է ֆեդերացիայի գլխավոր դատավոր 1961 թվականի օգոստոսին^[5]։

Առաջարկվող և փաստացի մայրաքաղաքներ

Ֆեդերացիայի մայրաքաղաքի սեփականատերեր են առաջարկվել երեք անդամ երկրներ՝ Ջամայկան, Բարբադոսը և Տրինիդադն ու Տոբագոն։ Նախկինում դաշնային իշխանությունների հետ բանակցություններում ընդհանուր համաձայնությունն այն էր, որ մայրաքաղաքը պետք է լինի փոքր կղզիներից մեկում, որպեսզի այն չեզոք լինի ավելի մեծ տարածքների նկատմամբ և կարող է որոշակի դինամիկա հաղորդել (այն ժամանակ) աղքատ տնտեսություններից մեկին^[6]։ Այդ նպատակով Գրենադան նախկինում ընտրվել էր որպես անդամ երկիր՝ մայրաքաղաքը հյուրընկալելու համար, սակայն որոշ ներգրավված կողմերի բողոքներից հետո այն լքվեց, և Լոնդոնի կոնֆերանսում ավելի փոքր կղզիները բացառվեցին քննարկման համար։ Տրինիդադ և Տոբագոյում առաջին առաջարկված օբյեկտը Չագուարամասն էր՝ Պորտ Սփեյնից մի քանի մղոն դեպի արևմուտք, բայց տեղանքը Միացյալ Նահանգների ռազմածովային բազայի մի մասն էր^[7]։ Գործնականում Պորտ Սփեյնը ֆեդերացիայի գոյության ողջ ընթացքում ծառայել է որպես ֆեդերացիայի դե ֆակտո մայրաքաղաք։

Սպորտ

Դաշնությունը հասցրել է մասնակցել 1960 թվականին Հռոմում կայացած ամառային օլիմպիական խաղերին՝ Անտիլներ անունով։ Մարզիկները նվաճել են երկու բրոնզե մեդալ։

Ծանոթագրություններ

↑ Getachew, Adom (2019). Worldmaking after Empire: The Rise and Fall of Self-Determination. Princeton University Press. էջեր 119–120, 125–128. ISBN 978-0-691-17915-5. JSTOR j.ctv3znwvg. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2025 թ․ ապրիլի 16-ին.
↑ «British Caribbean Federation Act, 1956 Sec.1 p.4». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
↑ «West Indian Court of Appeal Act, 1919» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
↑ «British Caribbean Federation Act, 1956 Sec. 1 p.5». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
↑ «The West Indies Gazette, Vol 4, No 34». Governor General. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 28-ին.
↑ Nantambu, Dr. Kwame (2005 թ․ դեկտեմբերի 12). «W.I. Federation: Failure From the Start». Trinicenter.com. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
↑ «Federal Capital (Site) (Hansard, 9 July 1957)». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.

Գրականություն

Carmichael, Dr. Trevor A. 2001. Passport to the Heart: Reflections on Canada Caribbean Relations. Ian Randle Publishers, Kingston 6, Jamaica. 976-637-028-1 The book’s Forward passage, synopsis
Stewart, Alice R. Canadian—West Indian Union, 1884–1885(անգլ.) // Canadian Historical Review : journal. — University of Toronto Press, 1950. — Т. Number 4,. — С. Pgs. 369—389. — ISSN 0008-3755. — doi:10.3138/CHR-031-04-02
Fraser, Cary. 1994. Ambivalent anti-colonialism : the United States and the genesis of West Indian independence, 1940—1964. Greenwood Press
Ghany, Dr Hamid 1996. Kamal: a Lifetime of Politics Religion and Culture Multimedia Production Centre, University of the West Indies.
Ralph Gonsalves 1994. History and the Future: A Caribbean Perspective. Quik-Print, Kingstown, St. Vincent.
Hoyes, F. A. 1963. The Rise of West Indian Democracy: The Life and Times of Sir Grantley Adams. Advocate Press.
Mahabir, Dr Winston 1978 In and Out of Politics Inprint Caribbean.
Mordecai, John, Sir. 1968. Federation of the West Indies Evanston, Northwestern University Press
Wickham, P.W. 1997 «Factors in the Integration and Disintegration of the Caribbean» published as part of Issues in the Government and Politics of the West Indies, edited by JG LaGuerre, Multimedia Production Centre, University of the West Indies.
Williams, Eric. 1964. British Historians and the West Indies. P.N.M. Publishing Company, Port of Spain.
McIntyre, W. David The Commonwealth of Nations: Origins and Impact, 1869-1971(անգլ.) // Europe and the World in the Age of Expansion : journal. — University of Minnesota Press, 1954. — Т. 9. — С. Pgs. 432—441. — ISBN 0-8166-0855-5.

Արտաքին հղումներ

The British Monarch’s website — On the Caribbean region
West Indies Federal Archives Centre, at the University of the West Indies (Cave Hill Campus)
Caribbean Community (CARICOM) Secretariat, The West Indies Federation
The British Hansard Digitisation Project, British Parliament — The Caribbean Federation Act 1956 Արխիվացված 2011-05-22 Wayback Machine
The British Government’s Office of Public Sector Information (OPSI) — West Indies Act 1962 (c.19) — UK Statute Law Database (SLD)
Why 'Federation' really fell apart — Sunday, October 22, 2006: Trinidad and Tobago Express

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վեստ Ինդիայի դաշնություն» հոդվածին։

[:1-1] Getachew, Adom (2019). Worldmaking after Empire: The Rise and Fall of Self-Determination. Princeton University Press. էջեր 119–120, 125–128. ISBN 978-0-691-17915-5. JSTOR j.ctv3znwvg. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2025 թ․ ապրիլի 16-ին.

[2] «British Caribbean Federation Act, 1956 Sec.1 p.4». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.

[West_Indian_Court_of_Appeal,_1919-3] «West Indian Court of Appeal Act, 1919» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.

[4] «British Caribbean Federation Act, 1956 Sec. 1 p.5». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.

[5] «The West Indies Gazette, Vol 4, No 34». Governor General. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 28-ին.

[6] Nantambu, Dr. Kwame (2005 թ․ դեկտեմբերի 12). «W.I. Federation: Failure From the Start». Trinicenter.com. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.

[7] «Federal Capital (Site) (Hansard, 9 July 1957)». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]