Վարդի ասպետը
 գերմ.՝ Der Rosenkavalier | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | դրամատիկ-երաժշտական ստեղծագործություն |
| Ժանր | comic opera? |
| Կոմպոզիտոր | Ռիխարդ Շտրաուս |
| Լիբրետտոյի հեղինակ | Հուգո ֆոն Հոֆմանսթան |
| Գործողությունների քանակ | 3 արար |
| Կերպարներ | A milliner?, A notary?, A police inspector?, A vendor of pets?, An innkeeper?, An Italian singer?, Faninal's Major-Domo?, Four lackeys?, Four waiters?, 3 Noble orphans?, Sophie von Faninal?, The Marschallin's Major-Domo?, Valzacchi?, Octavian?, Marianne?, Annina?, The Marschallin?, Herr von Faninal?, Mohammed? և Baron Ochs auf Lerchenau? |
| Ստեղծման տարեթիվ | 1910 |
| Առաջնախաղի տարեթիվ | հունվարի 26, 1911 |
| Հրատարակման տարեթիվ | 20-րդ դար |
 Der Rosenkavalier Վիքիպահեստում | |
Վարդի ասպետը(գերմ.՝ Der Rosenkavalier, թարգմանության այլ տարբերակներ «Վարդերի ասպետ»,«Վարդով ասպետը»[1])՝ Ռիխարդ Շտրաուսի կատակերգական օպերան , որը ստեղծվել է 1909-1910 թվականներին Հուգո ֆոն Հոֆմանթսանի լիբրետտոյի հիման վրա։ Օպերայի պրեմիերան ռեժիսոր Մաքս Ռայնհարդի բեմադրմամբ կայացավ 1911 թվականին Դրեզդենի թագավորական օպերային թատրոնում(երաժշտավարում էր Էրնեստ ֆոն Շուհը)։
Ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օպերան ստեղծվել է Ռիխարդ Շտրաուսի կողմից 1909-1910 թվականներին թատերագիր Հուգո ֆոն Հոֆմանթսանի հետ գործակցելով, ով ավելի վաղ արդեն գրել էր լիբրետտո Շտրաուսի այլ օպերայի՝ «Էլեկտրայի», համար։ Հետագայում այդ ստեղծագործական միությունը շարունակվեց, և ստեղծվեցին «Արիադնան Նաքսոսում», «Կինը առանց ստվերի», «Եգիպտական Ելենան» և «Արաբելլան»։ Լիբրետտոյի ստեղծման ժամանակ Հոֆմանթսանը ձգտում էր հստակ ոճավորել այն 18-րդ դարի ստեղծագործություններին համապատասխան, մասնավորապես Մոցարտի օպերաներին համապատասխան։ Միաժամանակ կոմպոզիտորը ստեղծագործման ժամանակ ցուցաբերում է ավելի ազատություն, գիտակցաբար թույլ տալով անոխրոնիզմներ և, ինչպես նշում են երաժշտագետները, «համադրելով մելոդիկան, որը բնորոշ է հին ժամանականերին (վարդի մատուցման տեսարանը, իտալացի երգչի կանցոնետտան), վալսերով՝ ներկայացնելով նույնիսկ ոչ թե 19-րդ դարը, այլև 20-րդ դարը[2]»։ «Վարդի ասպետում» զետեղված են ծաղերգության տարրեր։ Օրինակ՝ Մարալշայի և Օքտավիանոսի միջև տեսարանում՝ օպերայի առաջին ակտից, ներկա է հղում սիրային տեսարանին Ռիխարդ Վագների՝ «Տրիստան և Իզոլդայի» երկրորդ ակտից[2]։ Ռուս հանդիսատեսին օպերան գրեթե հայտնի չէ։ Առաջին անգամ այն բեմադրել է 1928 թվականին Լենինգրադում Սերգեյ Ռադլովը[3]։ Ժամանակի ընթացքում մյուս բեմադրումը իրականացավ 2012 թվականին Մեծ թատրոնի թատերախմբով[4]։
Գործող անձինք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Դերերգ | Ձայն | Պրեմիերայում կատարող 1911 թվական հունվարի 26 Դերիժոր Էրնեստ ֆոն Շուհը |
|---|---|---|
| Մարալշա, իշխանուհի Մարիա Թերեզա ֆոն Վեդենբերգ | Մարգարետա Սիմս | |
| Օքտավիան, կոմս Ռոֆրանո | մեցցո-սոպրանո | Էվա ֆոն դեր Օստեն |
| Բարոն Օքս,Մարալշայի ազգական | բաս-բարիտոն | Կարլ Պերոն |
| Սոֆի ֆոն Ֆանինալ | սոպրանո | Միննի Նաստ |
| Պարոն ֆոն Ֆանինալ, Սոֆիի հայրը | բարիտոն | Կառլ Շայդեմանտել |
| Մարիաննա, Սոֆիի դաստիարակչուհին | սոպրանո | Ռիզա Այբենշյուց |
| Ֆալզաչի , բանսարկու | տենոր | Հանս Ռուդիգեր |
| Աննինա, նրա զարմուհին և մեղսակիցը | կոնտրալտո | Էրնա Ֆրոյնդ |
| Նոտար | բաս | Լյուդվիգ Էրմոլդ |
| Իտալացի երգիչ | տենոր | Ֆրից Զուտ |
| Որբ-ազնվականներ | սոպրանո, մեցցո-սոպրանո, կոնտրալտո | Մարի Կելդոլֆեր, Գերտրուդա Զակսե, Պաուլա Զայրինգ |
| Դերձակուհի | սոպրանո | Էլիզա Շտյունցներ |
| Կենդանիների վաճառող | տենոր | Յոզեֆ Պաուլի |
| Ծառայապետ Ֆանինալեյ | տենոր | Ֆրից Զուտ |
| Ոստիկանության կոմիսար | բաս | Յուլիուս Պուտլից |
| Մարալշայի ծառայապետը | տենոր | Անտոն Էրլ |
| Հյուրանոցի տերը | տենոր | Յոզեֆ Պաուլի |
| Մատուցողներ | տենորներ, բասեր | Յոզեֆ Պաուլի, Վիլհելմ Կվիդե, Ռուդոլֆ Շմալնաուեր, Ռոբերտ Բյուսել |
| Մատուցողներ | տենոր, բասեր | Յոզեֆ Պաուլի, Վիլհելմ Կվիդե, Ռուդոլֆ Շմալնաուեր, Ռոբերտ Բյուսել, Ֆրանց Նեբուշկա |
| Մուհամեդ, Մարալշայի սպասավորը | առանց երգեցողության | |
| Ֆլեյտահար, խոհարար, վարսավիր, վարսավիրի օգնական, գիտնական, անվանի որբևայրի | առանց երգեցողության | |
| Ծառաներ, երեխաներ, ոստիկաններ, կասկածելի անձինք | ||
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Jefferson, Alan (1985). Richard Strauss: Der Rosenkavalier. Cambridge: Cambridge Opera Handbooks. 0-521-27811-2.
- Kennedy, Michael (1999). Richard Strauss: Man, Musician, Enigma. Cambridge: Cambridge University Press. 9780521581738.
- Kennedy, Michael (2001). «Richard Strauss», pp. 886–905, in The New Penguin Opera Guide, edited by Amanda Holden. New York and London: Penguin Books. 0-14-029312-4.
- Murray, David (1992). «Rosenkavalier, Der», vol. 4, pp. 43–47, in The New Grove Dictionary of Opera, edited by Stanley Sadie. London: Macmillan. 0-333-73432-7.
- Strauss, Richard (1912). Der Rosenkavalier (The Rose-Bearer), Comedy for Music in three Acts by Hugo von Hofmannsthal, English Version by Alfred Kalisch, vocal score in English and German. London: Boosey & Hawkes. . See also file #117568 at IMSLP.
- Boyden, Matthew (1999). Richard Strauss. Boston: Northeastern University. 1-55553-418-X
- Del Mar, Norman (2000). Richard Strauss: A Critical Commentary on His Life and Works. Cornell University Press. 978-0-8014-9318-8 0801493188
- Reynolds, Michael. Creating 'Der Rosenkavalier': From Chevalier to Cavalier. The Boydell Press. 978-1-78327-049-1
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Действующие лица и либретто оперы Արխիվացված 2019-03-29 Wayback Machine
- Recording of «Da geht er hin» Արխիվացված 2011-07-09 Wayback Machine by Lotte Lehmann in MP3 format
- Marie Theres'! ... Hab' mir's gelobt" ՅուԹյուբում, sung by the original cast (Siems, von der Osten, Nast)
- Piano-vocal score of Der Rosenkavalier from the Indiana University School of Music
- German libretto of Der Rosenkavalier Արխիվացված 2009-05-12 Wayback Machine from opera-guide.ch
- Synopsis of Der Rosenkavalier Արխիվացված 2012-08-13 Wayback Machine (Metropolitan Opera)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վարդի ասպետը» հոդվածին։ |
| ||||||||||
