Վարդան Գրեգորյան

Վարդան Գրեգորյան;
Ծնվել է	ապրիլի 8, 1934
Ծննդավայր	Թավրիզ, Իրան
Մահացել է	ապրիլի 15, 2021 (87 տարեկան)
Քաղաքացիություն	Իրան
Կրոն	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Կրթություն	Սթենֆորդի համալսարան
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտություն	համալսարանի դասախոս
Աշխատանք	Բրաուն համալսարանի 16-րդ նախագահ
Աշխատավայր	Փենսիլվանիայի համալսարան, Carnegie Corporation of New York? և Նյու Յորքի հանրային գրադարան
Ամուսին	Կլար Գրիգորյան
Ծնողներ	Սամուել Գրիգորյան; Շուշանիկ Միրզայան
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ Ջեյմս Փարքս Մորթոնի միջեկեղեցական մրցանակ White House Fellows? Մայամիի համալսարանի պատվավոր դոկտոր American Library Association Honorary Membership? և
Անդամություն	Եվրոպական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և New York Academy of Medicine?
Երեխաներ	Դարեհ Գրիգորյան; Րաֆֆի Գրիգորյան; Վահե Գրիգորյան
	Vartan Gregorian Վիքիպահեստում

Վարդան Գրիգորյան (ապրիլի 8, 1934(1934-04-08)^[1]^[2], Թավրիզ, Իրան - ապրիլի 15, 2021(2021-04-15)^[3]), պատմաբան, կրթության ու մշակույթի ականավոր գործիչ, Կարնեգի հիմնադրամի նախագահ, «Ավրորա» մարդասիրական նախաձեռնության համահիմնադիր։

Կենսագրություն

Վարդան Գրիգորյանը ծնվել է 1934 թվականի ապրիլի 8- ին, Իրանի հյուսիսային շրջանի Թավրիզ քաղաքում^[9]։ Նա ունեցել է դժվար մանկություն․ քաղաքական մեղադրանքների համար ձերբակալված պապը մահացել է բանտում, մայրը՝ Շուշանիկ Միրզայանը մահացել է թոքաբորբից, 26 տարեկանում։ Վարդանի հայրը՝ Սամվել Գրիգորյանը եղել է հաշվապահ, աշխատել է անգլո-իրանական նավթային գործարանում, Վարդանի դաստիարակությամբ քիչ է զբաղվել։ Վարդանի և քրոջ՝ Եվգենիայի (Օժիկի) դաստիարակությամբ զբաղվել է մայրական տատը՝ Ոսկին։ Վարդանը մեծացել է աղքատության մեջ, մանկուց սիրել է ընթերցել, ներկա է եղել եկեղեցական պատարագներին։

Տարրական կրթությունը ստացել է Իրանում։ Այդ տարիներին նրան հովանավորել է Թավրիզում Ֆրանսիայի փոխհյուպատոս Էդգար Մալոյանը, որի խորհրդով էլ Վարդանը մեկնել է Լիբանան և շարունակել կրթությունը Համազգայինի «Նշան Փալանճյան» ճեմարանում։ Մինչ Բեյրութ մեկնելը խոսել է հայերեն, ռուսերեն, պարսկերեն և թուրքերեն։ Բեյրութում մեկ տարվա ընթացքում նա սովորեց ֆրանսերեն։ Նրա ուսուցիչներից է եղել Սիմոն Վրացյանը՝ Հայաստանի առաջին հանրապետության չորրորդ վարչապետը։ Վարդանը եղել է Սիմոն Վրացյանի ոչ պաշտոնական քարտուղարներից։ Բեյրութում աշխատել է նաև որպես լրագրող՝ նախքան 1956-ին Միացյալ Նահանգներ արտագաղթելը։ Գրիգորյանը մեկնել է Միացյալ Նահանգներ՝ Բեյրութ վերադառնալու նախնական մտադրությամբ՝ ավագ դպրոցում հայոց պատմություն դասավանդելու համար։ Հարցազրույցներից մեկում Գրիգորյանը ասել է, որ ինքը սովորել է պորտուգալերեն, որպեսզի կարողանա դառնալ Բրազիլիայի Սան Պաուլու քաղաքում գտնվող հայկական ավագ դպրոցի տնօրեն։

1956 թվականին ընդունվել է Սթենֆորդի համալսարան և երկու տարի անց ավարտել այն պատմության և հումանիտար գիտությունների բակալավրի կոչումով^[10]։

Գրիգորյանը Սթենֆորդի համալսարանում 1964 թվականին ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի կրկնակի աստիճան՝ պատմության և հումանիտար գիտությունների բնագավառում։ Նրա դիսերտացիայի թեման եղել է «Ավանդականությունն ու արդիականությունը իսլամում»։

Գրիգորյանն իր դասախոսական կարիերան սկսել է Բերքլիի Կալիֆոռնիայի համալսարանում, որտեղ 1960 թվականին որոշ ժամանակ դասավանդել է հայոց պատմություն ու մշակույթ։ 1962-1968 թվականներին Սան Ֆրանցիսկոյի պետական քոլեջում դասավանդել է Եվրոպայի և Մերձավոր Արևելքի պատմություն։ Դասավանդման ընթացքում՝ 1964 թվականին նշանակվել է դոցենտ, իսկ 1966 թվականին՝ պատմության դոցենտ։

1981-1989 թթ. - Նյու Յորքի հանրային գրադարանի նախագահ։
1988-1997 թթ. - Բրաունի համալսարանի նախագահ։
1997 թվականից - Կարնեգի բարեգործական կորպորացիայի նախագահ^[11]։

Պարգևներ և կոչումներ

ՀՀ ԳԱԱ անդամ
Մխիթար Գոշի մեդալ (2012)^[12]
ՀՀ ԳԱԱ ոսկե մեդալ
Ազգային հումանիտար մեդալ, ԱՄՆ
«Ազատության» մեդալ, 2004
Հայաստանի մանուկներ բարեգործական հիմնադրամի մարդասիրական մրցանակ, 2018^[13]
Նյու Յորքի հանրային գրադարանի Հումանիտար հետազոտությունների կենտրոնը 2023 թվականի նոյեմբերից կրում է Վարդան Գրեգորյանի անունը^[14]^[15]։

Մեջբերումներ Վարդան Գրեգորյանից

Հայերը ներդրումներ են արել Սինգապուրում, շենացրել են Փարիզը, Վիեննան, ամբողջ աշխարհը, սակայն պատմության ընթացքում անուշադրության ենք մատնել մեր տարածաշրջանը։ Հիմա այլեւս սրան արդարացում չկա։ Մենք պետք է ներդրումներ անենք մեր երկրում։

Հայաստանն ու հայկական սփյուռքը մեկ օրգանիզմ է՝ երկու թոքերով։ Եթե մի թոքը փակվում է, մյուսն ավելի շատ պետք է աշխատի, մինչ մյուսն առողջանա։

Մարդիկ այս կամ այն կերպ անմահության անհագուրդ ցանկություն ունեն, և կարծում եմ բացի գրադարանից աշխարհում չկա որևէ այլ ինստիտուտ, որը կարող է տալ այդ անմահությունը՝ երկրային անմահությունը… Բոլոր շենքերը փոխվում են, անունները փոխվում են, և միայն գրադարանն է, որ պահում է հիշողությունը, բոլորի ձեռքբերումները^[14]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #128593288 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^2,0 ^2,1 SNAC — 2010.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Vartan Gregorian, Savior of the New York Public Library, Dies at 87
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Directory of Fellows and Members — NYAM.
↑ Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
↑ https://commencement.miami.edu/about-us/archives/honorary-degree-recipients/index.html
↑ https://web.archive.org/web/20240217093730/https://www.ala.org/awardsgrants/awards/176/all_years
↑ ^8,0 ^8,1 Notable Names Database — 2002.
↑ «Gregorian, Vartan 1934- | Encyclopedia.com». web.archive.org. 2020 թ․ հունվարի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 3-ին.
↑ «As ever: a man for all intellectual seasons | Richard Heffner's Open Mind Archive | THIRTEEN». web.archive.org. 2015 թ․ մարտի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 3-ին.
↑ Վարդան Գրեգորյան. Կրթությունը անտեսելով՝ դավաճանում եք երկիրը
↑ Վարդան Գրեգորյանին Մխիթար Գոշի մեդալով պարգևատրելու մասին
↑ «4,1 միլիոն դոլար է հանգանակվել ՔՈԱՖ-ի գալա երեկոյին». COAF. 2018.
↑ ^14,0 ^14,1 «Նյու Յորքի Հանրային գրադարանի Հումանիտար հետազոտությունների կենտրոնը կկրի Վարդան Գրեգորյանի անունը».
↑ «NYPL Honors Vartan Gregorian with Renaming of Center for Research in the Humanities». The New York Public Library (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վարդան Գրեգորյան» հոդվածին։

[_3dd2a24dfc32fdf5-1] 1,0 ^1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #128593288 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_e63d874049599317-2] 2,0 ^2,1 SNAC — 2010.

[_d4ab27becd669b90-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Vartan Gregorian, Savior of the New York Public Library, Dies at 87

[_34c0cd72742cf9c3-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Directory of Fellows and Members — NYAM.

[_3deecdf550c937ef-5] Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա

[_0665d569d62c7b89-6] ttps://commencement.miami.edu/about-us/archives/honorary-degree-recipients/index.html

[_fae9e082cb2ab24d-7] ttps://web.archive.org/web/20240217093730/https://www.ala.org/awardsgrants/awards/176/all_years

[_ee8644a5d0f7436b-8] 8,0 ^8,1 Notable Names Database — 2002.

[9] «Gregorian, Vartan 1934- | Encyclopedia.com». web.archive.org. 2020 թ․ հունվարի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 3-ին.

[10] «As ever: a man for all intellectual seasons | Richard Heffner's Open Mind Archive | THIRTEEN». web.archive.org. 2015 թ․ մարտի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 3-ին.

[11] Վարդան Գրեգորյան. Կրթությունը անտեսելով՝ դավաճանում եք երկիրը

[12] Վարդան Գրեգորյանին Մխիթար Գոշի մեդալով պարգևատրելու մասին

[13] «4,1 միլիոն դոլար է հանգանակվել ՔՈԱՖ-ի գալա երեկոյին». COAF. 2018.

[aravot.am-14] 14,0 ^14,1 «Նյու Յորքի Հանրային գրադարանի Հումանիտար հետազոտությունների կենտրոնը կկրի Վարդան Գրեգորյանի անունը».

[15] «NYPL Honors Vartan Gregorian with Renaming of Center for Research in the Humanities». The New York Public Library (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 22-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]