Վարդան Գրեգորյան

Վարդան Գրեգորյան;
Ծնվել է	ապրիլի 8, 1934
Ծննդավայր	Թավրիզ, Իրան
Մահացել է	ապրիլի 15, 2021 (87 տարեկան)
Քաղաքացիություն	Իրան
Կրոն	Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցի
Կրթություն	Սթենֆորդի համալսարան
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտություն	համալսարանի դասախոս
Աշխատանք	Բրաուն համալսարանի 16-րդ նախագահ
Աշխատավայր	Փենսիլվանիայի համալսարան և Carnegie Corporation of New York?
Ամուսին	Կլար Գրեգորյան
Ծնողներ	Սամուել Գրեգորյան; Շուշանիկ Միրզայան
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ Ազգային հումանիտարական մեդալ Ջեյմս Փարքս Մորթոնի միջեկեղեցական մրցանակ White House Fellows? և honorary doctor of the University of Miami?
Անդամություն	Եվրոպական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և New York Academy of Medicine?
Երեխաներ	Դարե Գրեգորյան; Րաֆֆի Գրեգորյան; Վահե Գրեգորյան
	Vartan Gregorian Վիքիպահեստում

Վարդան Գրեգորյան (ապրիլի 8, 1934(1934-04-08), Թավրիզ, Իրան - ապրիլի 15, 2021(2021-04-15)^[1]), պատմաբան, կրթության ու մշակույթի ականավոր գործիչ, Կարնեգի հիմնադրամի նախագահ, «Ավրորա» մարդասիրական նախաձեռնության համահիմնադիր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարդան Գրեգորյանը ծնվել է 1934 թվականի ապրիլի 8- ին, Իրանի հյուսիսային շրջանի Թավրիզ քաղաքում^[6]։ Նա ունեցել է դժվար մանկություն․ քաղաքական մեղադրանքների համար ձերբակալված պապը մահացել է բանտում, մայրը՝ Շուշանիկ Միրզայանը մահացել է թոքաբորբից, 26 տարեկանում։ Վարդանի հայրը՝ Սամվել Գրեգորյանը եղել է հաշվապահ, աշխատել է անգլո-իրանական նավթային գործարանում, Վարդանի դաստիեարակությամբ քիչ է զբաղվել։ Վարդանի և քրոջ՝ Եվգենիայի (Օժիկի) դաստիարակությամբ զբաղվել է մայրական տատը՝ Ոսկին։ Վարդանը մեծացել է աղքատության մեջ, մանկուց սիրել է ընթերցել, ներկա է եղել եկեղեցական պատարագներին։

Տարրական կրթությունը ստացել է Իրանում, սովորել է ռուսերեն և պարսկերեն։ Այդ տարիներին նրան հովանավորել է Թավրիզում Ֆրանսիայի փոխհյուպատոս Էդգար Մալոյանը, որի խորհրդով էլ Վարդանը մեկնել է Լիբանան և շարունակել կրթությունը։ Մինչ Բեյրութ մեկնելը խոսել է հայերեն, ռուսերեն, պարսկերեն և թուրքերեն։ Բեյրութում մեկ տարվա ընթացքում նա սովորեց ֆրանսերեն։ Նրա ուսուցիչներից է եղել Սիմոն Վրացյանը՝ Հայաստանի առաջին հանրապետության չորրորդ վարչապետը։ Վարդանը եղել է Սիմոն Վրացյանի ոչ պաշտոնական քարտուղարներից։ Բեյրութում աշխատել է նաև որպես լրագրող՝ նախքան 1956-ին Միացյալ Նահանգներ արտագաղթելը։ Գրեգորյանը մեկնել է Միացյալ Նահանգներ՝ Բեյրութ վերադառնալու նախնական մտադրությամբ՝ ավագ դպրոցում հայոց պատմություն դասավանդելու համար։ Հարցազրույցներից մեկում Գրեգորյանը ասել է, որ ինքը սովորել է պորտուգալերեն, որպեսզի կարողանա դառնալ Բրազիլիայի Սան Պաուլու քաղաքում գտնվող հայկական ավագ դպրոցի տնօրեն։

1956 թվականին ընդունվել է Սթենֆորդի համալսարան և երկու տարի անց ավարտել այն պատմության և հումանիտար գիտությունների բակալավրի կոչումով^[7]։

Գրեգորյանը Սթենֆորդի համալսարանում 1964 թվականին ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի կրկնակի աստիճան՝ պատմության և հումանիտար գիտությունների բնագավառում։ Նրա դիսերտացիայի թեման եղել է «Ավանդականությունն ու արդիականությունը իսլամում»։

Վարդանն իր դասախոսական կարիերան սկսել է Բերքլիի Կալիֆոռնիայի համալսարանում, որտեղ 1960 թվականին որոշ ժամանակ դասավանդել է Հայոց պատմություն ու մշակույթ։ 1962-1968 թվականներին Սան Ֆրանցիսկոյի պետական քոլեջում դասավանդել է Եվրոպայի և Մերձավոր Արևելքի պատմություն։ Դասավանդման ընթացքում՝ 1964 թվականին նշանակվել է դոցենտ, իսկ 1966 թվականին` պատմության դոցենտ։

1956 թ. Իրանից տեղափոխվել է ԱՄՆ։ Ավարտել է Ստենֆորդի համալսարանը, ապա ստացել է պատմության և հումանիտար գիտությունների դոկտորի, պրոֆեսորի կոչում։
1981-1989 թթ. - Նյու Յորքի հանրային գրադարանի նախագահ։
1988-1997 թթ. - Բրաունի համալսարանի նախագահ։
1997 թվականից - Կարնեգի բարեգործական կորպորացիայի նախագահ^[8]։

Պարգևներ և կոչումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՀՀ ԳԱԱ անդամ
Մխիթար Գոշի մեդալ (2012)^[9]
ՀՀ ԳԱԱ ոսկե մեդալ
Ազգային հումանիտար մեդալ, ԱՄՆ
«Ազատության» մեդալ, 2004
Հայաստանի մանուկներ բարեգործական հիմնադրամի մարդասիրական մրցանակ, 2018^[10]

Մեջբերումներ Վարդան Գրեգորյանից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայերը ներդրումներ են արել Սինգապուրում, շենացրել են Փարիզը, Վիեննան, ամբողջ աշխարհը, սակայն պատմության ընթացքում անուշադրության ենք մատնել մեր տարածաշրջանը։ Հիմա այլեւս սրան արդարացում չկա։ Մենք պետք է ներդրումներ անենք մեր երկրում։

Հայաստանն ու հայկական սփյուռքը մեկ օրգանիզմ է՝ երկու թոքերով։ Եթե մի թոքը փակվում է, մյուսն ավելի շատ պետք է աշխատի, մինչ մյուսն առողջանա։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Vartan Gregorian, Savior of the New York Public Library, Dies at 87
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Directory of Fellows and Members — NYAM.
↑ Guggenheim Fellows database
↑ https://commencement.miami.edu/about-us/archives/honorary-degree-recipients/index.html
↑ ^5,0 ^5,1 Notable Names Database — 2002.
↑ «Gregorian, Vartan 1934- | Encyclopedia.com»։ web.archive.org։ 2020-01-27։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-27-ին։ Վերցված է 2021-07-03
↑ «As ever: a man for all intellectual seasons | Richard Heffner's Open Mind Archive | THIRTEEN»։ web.archive.org։ 2015-03-14։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-03-14-ին։ Վերցված է 2021-07-03
↑ Վարդան Գրեգորյան. Կրթությունը անտեսելով՝ դավաճանում եք երկիրը
↑ Վարդան Գրեգորյանին Մխիթար Գոշի մեդալով պարգևատրելու մասին
↑ «4,1 միլիոն դոլար է հանգանակվել ՔՈԱՖ-ի գալա երեկոյին»։ COAF։ 2018

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[_d4ab27becd669b90-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Vartan Gregorian, Savior of the New York Public Library, Dies at 87

[_34c0cd72742cf9c3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Directory of Fellows and Members — NYAM.

[_27c5df4ba162a35e-3] Guggenheim Fellows database

[_0665d569d62c7b89-4] ttps://commencement.miami.edu/about-us/archives/honorary-degree-recipients/index.html

[_ee8644a5d0f7436b-5] 5,0 ^5,1 Notable Names Database — 2002.

[6] «Gregorian, Vartan 1934- | Encyclopedia.com»։ web.archive.org։ 2020-01-27։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-01-27-ին։ Վերցված է 2021-07-03

[7] «As ever: a man for all intellectual seasons | Richard Heffner's Open Mind Archive | THIRTEEN»։ web.archive.org։ 2015-03-14։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-03-14-ին։ Վերցված է 2021-07-03

[8] Վարդան Գրեգորյան. Կրթությունը անտեսելով՝ դավաճանում եք երկիրը

[9] Վարդան Գրեգորյանին Մխիթար Գոշի մեդալով պարգևատրելու մասին

[10] «4,1 միլիոն դոլար է հանգանակվել ՔՈԱՖ-ի գալա երեկոյին»։ COAF։ 2018

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]