Վաշխառություն
Վաշխառություն, պարտքով գումարի տրամադրում՝ տոկոսագումարով վերադարձնելու պայմանով (տոկոսով գումարի տրամադրում): Ժամանակակից պայմաններում վաշխառություն է կոչվում անհիմն բարձր տոկոսադրույքով[1][2] կամ իրերի գրավադրմամբ ֆինանսական միջոցներ տրամադրելը[3]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վաշխառությունը հայտնի է եղել հնագույն ժամանակներից, նույնիսկ մինչև փողի առաջացումը։ Առաջին փոխատվությունները տրվել և վերադարձվել են բնամթերքով, օրինակ՝ հացահատիկով կամ անասուններով։ Չի բացառվում, որ փոխատվության «աճի» գաղափարը ծագել է պրակտիկայից. կենդանին, որը վերցվել է որպես կենդանի քարշուժ կամ կաթի համար, վերադարձվել է բնական քաշի ավելացմամբ կամ ծնաճով[4]։
Վաշխառությունը տարածված էր Հին Հունաստանում։ Արիստոտելը «Քաղաքականություն» տրակտատում (մ. թ. ա. 335-322) նկարագրել է տոկոսների գանձումը որպես բնությանը հակառակ երևույթ և փողի հիմնական նպատակը հատկացրել փոխանակային առևտրին[5]: Արիստոտելը տնտեսությունը հակադրել է քրեմատիստիկային, որին էլ դասել է վաշխառությունը։ Արիստոտելի տեսակետը արտացոլում էր ստրկատերերի դասի կարծիքը, քանի որ վաշխառությունը անտիկ հասարակության կազմալուծմանը նպաստող գործոններից մեկն էր[6]։
Վաշխառուական վարկը բնորոշ էր դրամավարկային հարաբերությունների վաղ ձևերին, երբ այն սպասարկում էր ֆեոդալական ազնվականության, մանր արհեստավորների և գյուղացիների անարտադրողական ծախսերը[7][8][9]:
Վարկի օրինական և չափազանց մեծ (վաշխառուական) տոկոսադրույքի միջև տարբերությունը առաջացել է եվրոպական տնտեսական մտածողության մեջ 14-րդ դարի սկզբին: Մինչ արդյունաբերական վարկի և բանկերի ի հայտ գալը վաշխառությունը լայնորեն տարածված էր Եվրոպայում[4]։
Կիևյան Ռուսիայում և ավելի ուշ Ռուսական կայսրությունում վաշխառությունը համարվում էր բարոյազանց, և վաշխառուի կողմից որոշակի տոկոսադրույքի գերազանցումը օրենսդրորեն հետապնդվում էր[10]։ Դրա համար հիմք են ծառայել այն պատկերացումները, որ գյուղատնտեսությունը կամ արդյունաբերական արտադրությունը «արդարացիորեն» ընդլայնվում է աշխատանքի հաշվին, իսկ դրամական միջոցները ավելանում են «խաբեությամբ», քանի որ վաշխառուն ոչ մի ջանք չի գործադրում։ Այնուամենայնիվ, ուղղափառ վանքերը վարկեր էին տալիս հողի և զարդերի գրավադրմամբ: Վարկի համար գանձվել են տոկոսներ (ներառյալ՝ բարդ): Վաշխառությամբ զբաղվում էին հայրապետական տներն ու ծխական եկեղեցիները։ Հացը նույնպես տրվում էր տոկոսադրույքով[11][12][13][14][15][16][17]։
Գիտական գնահատականներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գիտական գրականության մեջ «վաշխառություն» հասկացության մեկնաբանությունները շատ հակասական են։ Ընդ որում, հաճախ օգտագործվում են անորոշ չափանիշներ (օրինակ՝ գերագնահատված, չափազանց բարձր, անօրինական տոկոս): Որոշ հեղինակներ տոկոսադրույքով ցանկացած վարկավորում համարում են վաշխառություն[18]։
Ըստ մի շարք հեղինակների՝ վաշխառությունը հանգեցնում է ապրանքներով չապահովված դրամական զանգվածի ավելացմանը, հետևաբար տոկոսով վարկավորումը հանգեցնում է ինֆլյացիայի. փոխատվության տոկոսը ներառված է ապրանքի արժեքի մեջ և բարձրացնում է դրա գինը[19]: Գանձվող տոկոսների չափի սահմանափակման մասին օրենքները պայմանագրային ազատության սահմանափակման բնորոշ օրինակ են՝ տնտեսապես թույլ սուբյեկտների շահերը պաշտպանելու համար[20]։
Ազատ շուկայի կողմնակից ամերիկացի տնտեսագետ Ռոտբարդ Մյուրեյը քննադատել է վարկավորման սահմանափակման մասին օրենքները։ Նրա կարծիքով նման սահմանափակումները, ինչպես նաև ազատ գործարքների պետական սահմանափակումների ցանկացած այլ ձև հանգեցնում են բացառապես բացասական արդյունքների։ Մասնավորապես, տոկոսների չափի սահմանափակումը հանգեցնում է վարկային ռեսուրսների դեֆիցիտի, իսկ այս կամ այն գործարքների արգելքը՝ սև շուկայի և արգելված ապրանքների թանկացման[21]:
Այլ հեղինակներ ցույց են տալիս վարկի տոկոսադրույքի և ինֆլյացիայի մակարդակների միջև ուղղակի կապի բացակայությունը: Վերլուծելով Հին Հռոմի դարաշրջանը՝ տնտեսական գիտությունների դոկտոր Սերգեյ Վլադիմիրովիչ Լուկինը նշում է, որ չնայած վաշխառուական տոկոսադրույքին (տարեկան 30-50%), ինֆլյացիան բացակայում էր կամ աննշան էր, ինչը իրական վաշխառուական տոկոսը դարձնում էր անվանական տոկոսից փոքր-ինչ ցածր[22]: Տնտեսական գիտությունների դոկտոր Վլադիմիր Կոնստանտինովիչ Բուրլաչկովը կարծում է, որ տոկոսադրույքը առավելագույնս կարող է բարձրացնել շահութաբերությունը[23], այսինքն՝ ոչ թե տոկոսադրույքն է ձևավորում գինը, այլ շահութաբերությունն է ձևավորում տոկոսադրույքը:
Վաշխառության անարդարությունը հետևյալն է. վարկառուն միշտ չէ, որ հստակ գիտի արդյունքի չափը, որը նա կստանա վարկային միջոցներն օգտագործելիս, իսկ վարկատուն ի սկզբանե ունի գրավի միջոցով վարկի և տոկոսների վերադարձման երաշխիք[24]:
Տնտեսական գիտությունների թեկնածու Օլգա Պեչոնիկի կարծիքով, իրական սեկտորում միջին շահութաբերության տոկոսադրույքի չափի գերազանցումը հանգեցնում է տնտեսության անհավասարակշռության և սոցիալական անարդարության[25]:
Օրենսդրական կարգավորումը տարբեր երկրներում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռուսաստանի Դաշնության օրենսդրությունը չի սահմանում «վաշխառություն» տերմինը և չի օգտագործում այն, բայց Ռուսաստանի Դաշնության Քաղաքացիական օրենսգրքի 809-րդ էջի 5-րդ կետում տոկոսները, որոնք երկու կամ ավելի անգամ գերազանցում են նման դեպքերում սովորաբար գանձվող գումարը, կոչվում են «վաշխառու տոկոսներ». նշվում է, որ նման դեպքերում տոկոսը «դատարանի կողմից կարող է կրճատվել համանման հանգամանքներում սովորաբար գանձվող տոկոսների չափով»:
Կանադայի քրեական օրենսգիրքը սահմանափակում է վարկի առավելագույն տոկոսադրույքը տարեկան մինչև 60%[26]:
Ճապոնական օրենսդրությունը նույնպես սահմանափակում է տոկոսադրույքները։ Քաղաքացիական օրենսդրության համաձայն, առավելագույն տոկոսադրույքը տատանվում է տարեկան 15%-ից մինչև 20%՝ կախված գումարից (ավելի մեծ գումարներն ունեն ավելի ցածր առավելագույն տոկոսադրույք): Տարեկան ավելի քան 20% գանձումը ենթակա է քրեական պատժի (մինչ 2010 թվականի իջեցումը առավելագույն գանձումը կազմում էր 29,2%)[27]:
ԱՄՆ-ում վաշխառության մասին օրենքներն այն պետական օրենքներն են, որոնք սահմանում են հնարավոր առավելագույն օրինական տոկոսադրույքը, որով կարող են տրվել վարկերը[28]: ԱՄՆ-ում վաշխառությունը կարգավորելու հիմնական իրավական ուժը մեծ մասամբ պատկանում է պետություններին: ԱՄՆ-ի յուրաքանչյուր նահանգ ունի իր օրենքը, որը որոշում է, թե որքան առավելագույն տոկոսադրույք կարող է սահմանվել նախքան տոկոսի վաշխառուական և անօրինական ճանաչվելը[29]:
Վաշխառություն և կրոն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կապիտալի տոկոսը դատապարտող աստվածաբանական գրականությունը կարելի է բաժանել երկու կատեգորիայի. առաջինը պարունակում է տոկոս գանձելու հանդեպ գարշանք: Երկրորդում՛՝ հղումներ բնական իրավունքին և վաշխառության անիրավության փաստարկված հիմնավորումներ[30]:
Ավստրիացի տնտեսագետ Օյգեն Բյոմ-Բավերկը առանձնացնում է չորս փաստարկ, որոնք քրիստոնյա աստվածաբանները բերում են վարկային կապիտալի տոկոսների դեմ.
- Եպիսկոպոս Կովարուբիասի հայտարարությունը. «փողն ինքնին ոչ մի բարիք չի բերում և չի արտադրում, ուստի անթույլատրելի է և անարդար է օգտագործման համար վերցնել հավելյալ գումար, քանի որ դա ձևավորվել է ոչ այնքան փողից, որը պտուղ չի տալիս, որքան ուրիշի աշխատանքից»[31]:
- Վաշխառության անիրավազարությունն ըստ Թովմա Աքվինացու. «Երբ մարդը զիջում է ինչ-որ բան, միաժամանակ զիջում է այն տնօրինելու իրավունքը: Ըստ այդմ, մեկ ապրանքի համար հետագայում պահանջվում է երկու գին՝ համարժեք ապրանքի վերադարձը և օգտագործման գինը, որը կոչվում է տոկոս»։
- Ըստ էության մոտ է քրիստոնյա աստվածաբանների՝ ընդդեմ տոկոսադրույքով գումար վարկավորելու փաստարկը. «եթե ինչ-որ մեկը օգտվում է փոխատվության փողի պտուղներից, միևնույն է՝ դրանք մետաղադրամներ կլինեն, թե որևէ այլ բան, ապա նա օգտվում է մի բանի պտուղներից, որը իրեն չի պատկանում, և, հետևաբար, դա լիովին համարժեք է «այդ պտուղները» գողանալուն»[32]:
- Թոմվա Աքվինացին նաև առաջ է քաշում շատ յուրահատուկ փաստարկ. քանի որ տոկոսի մեծությունը կախված է որոշակի ժամանակահատվածից, հետևաբար վաշխառուն վաճառում է ժամանակը: Այս փաստարկը հիմնված է այն փաստի վրա, որ վաշխառուն վաճառում է ժամանակը: Եվ քանի որ ժամանակը պատկանում է բոլորին, համապատասխանաբար նա մեղք է գործում[33]:
Քրիստոնեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քրիստոնեության մեջ վաշխառության դատողությունները մեծապես հենվում են Հին Կտակարանի գաղափարների վրա: Վաշխառությունն ու պարտքային ստրկությունն առաջարկվում է միայն սահմանափակել և կանոնակարգել։ Օրինակ՝ «Իսկ եթէ նա այդքան կարողութիւն չունենայ, որ կարողանայ հողի տիրոջը հատուցել փոխարժէքը, ապա վաճառուածը մինչեւ ազատագրման տարին թող պատկանի նրան, ով այն գնել էր: Ազատագրման տարում արտը պէտք է վերադարձուի նախկին տիրոջը» (Ղևտական, 25։ 28)[34]: Աստվածաշնչում պարտքային ստրկությունը չի արգելվում, այլ սահմանափակվում է միայն վեց տարով՝ ավելի մեղմ վերաբերմունքով պարտքային աշխատողի նկատմամբ, քան սովորական ստրուկի նկատմամբ[35]:
Նոր Կտակարանում տոկոսների գանձման ուղղակի արգելք չկա: Թեև Բյոմ-Բավերկը նման արգելք էր տեսնում[36] Ղուկասի Ավետարանում. «Ամէն մարդու, որ քեզնից ուզում է, տո՛ւր, եւ ինչ որ մէկը քեզնից վերցնի, ետ մի՛ պահանջիր» (Ղուկաս, 6։ 30)[37]: «Եւ եթէ փոխ էք տալիս նրանց, որոնցից յետ առնելու ակնկալութիւն ունէք, ո՞րն է ձեր արած շնորհը, որովհետեւ մեղաւորներն էլ են փոխ տալիս մեղաւորներին, որպէսզի նոյն չափով յետ առնեն» (Ղուկաս, 6։ 34)[37]:
Հովհաննես Ոսկեբերանը, որը հարգված է որպես համընդհանուր ուսուցիչ, ում հեղինակությունը հատուկ կշիռ ունի եկեղեցու դոգմատիկայի, կազմակերպման և երկրպագության ձևավորման գործում, ոչ միայն դեմ է վաշխառությանը, այլև կարծում է, որ ոչինչ ավելի ամոթալի և անողորմ չէ, քան հավելագումար վերցնելն այստեղ՝ երկրի վրա[38]: Սրբազանը նշում է, որ վաշխառուն հարստանում է ուրիշի դժբախտությունների հաշվին, որը վերածվում է շահույթի, պահանջում է վճար իր մարդասիրության համար, և կարծես, վախենալով անողոք թվալուց՝ մարդասիրության անվան տակ ավելի խորն է փոսը փորում:
Եկեղեցու մյուս հայրը՝ Բարսեղ Կեսարացին վաշխառուներին համեմատում է «դևերի» հետ, որոնք «ընկնավորություն են առաջացնում» և «հարձակվում են աղքատների վրա»։ Միևնույն ժամանակ, Բարսեղ Կեսարացին նշում է, որ «նիհար վճարումը» սպասվում է ինչպես վաշխառուին, այնպես էլ նրան, ով իրենից վարկ է վերցնում: Միայն եթե պարտապանին սպասվում է «փողի վնաս», ապա վաշխառուն «վնասում է ինքն իրեն»[39]:
Քրիստոնեական եկեղեցին միջնադարում փորձել է արգելել վաշխառությունը։ 1311 թվականին Վիեննայի տաճարում Հռոմի պապ Կլիմենտ V-ը սպառնում էր վտարել այն կառավարիչներին, ովքեր օրենսդրորեն թույլատրում էին վարկի տոկոսադրույքը կամ 3 ամսվա ընթացքում չէին վերացնի արդեն իսկ գոյություն ունեցող կանոնակարգերը[40]: Բայց լիովին հրաժարվել վարկի տոկոսադրույքից չի հաջողվել։
Իսլամ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իսլամում վաշխառությունը (rիբա) միանշանակ դատապարտվում է[41]: «Ալլահը թույլատրել է առևտուրը և արգելել շորթումը»: Վաշխառությունն արգելված է իսլամական որոշ երկրներում (Իրան, Պակիստան): Ժամանակակից իսլամական մեկնաբանությամբ՝ վարկավորումը և բանկերը թույլատրվում են կա՛մ անտոկոս հիմունքներով, կա՛մ տոկոսադրույքի սահմանափակմամբ, որը «բացառում է չարաշահումը»[42]։
Հուդայականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հուդայականության մեջ հրեաներին և նրանց հետ ապրող օտարներին տոկոսադրույքով վարկ տալը արգելված է․ «Եթէ արծաթ ես փոխ տալիս աղքատ եղբօրդ, նեղը մի՛ գցիր նրան եւ տոկոսներ մի՛ պահանջիր նրանից» (Ելք, 22:25)[43]: «Եթէ եղբայրդ աղքատանայ եւ ի վիճակի չլինի աշխատելու, նրան պիտի պատսպարես իբրեւ եկուորի ու պանդխտի: Նա քեզ մօտ պիտի մնայ ու ապրի: Նրանից վաշխ ու տոկոս չպիտի վերցնես: Վախեցի՛ր քո Տէր Աստծուց, քանզի ես եմ Տէրը: Քո եղբայրը թող քեզ մօտ ապրի» (Ղևտական, 25:35, 36)[34]: Այլադավան օտարների համար նման սահմանափակումներ չկան: «Քեզ պատկանող, բայց օտար մարդու փոխ տրուած բանը կը պահանջես, բայց ինչ որ եղբայրդ քեզ պարտք է, այն կը զիջես» (Երկրորդ օրենք, 15:3)։ «Շատ ազգերի փոխ կը տաս, բայց ինքդ պարտք չես վերցնի, բազում ազգերի կը տիրես, բայց քեզ չեն տիրի» (Երկրորդ օրենք, 15։ 6)[44]: Թորայի համաձայն՝ հրեաները կարող են վարկ տալ այլադավանին, և նույն օրենքի համաձայն՝ այլադավանը կարող է վարկ տալ հրեաներին[45]։
Վաշխառությունը արվեստում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արվեստի գործերում վաշխառությունը սովորաբար դատապարտվում է. վաշխառուի բնորոշ կերպարը տարեց ագահ մարդ է, որի կյանքի ամբողջ իմաստը փող աշխատելն է:
Ն. Վ. Գոգոլի «Դիմանկար» պատմվածքում վաշխառուի կերպարը, ինչ-որ իմաստով, սատանայական կերպար է։ Ֆ.Մ. Դոստոևսկու «Ոճիր և պատիժ» վեպում վաշխառու ծեր կնոջը նկարագրում է որպես մակաբույծ և փոքրոգի էակ։
Ա. Ս. Պուշկինը դժոխքը նկարագրելիս պատկերել է վաշխառուին, որին այրում է փոքրիկ սատանան։
Դանթեն իր «Աստվածային կատակերգություն» ստեղծագործությունում վաշխառուներին հանդիպել է յոթերորդ շրջանի սահմանին՝ նրանց պարանոցից կախված դրամապանակներով։ Դրամապանակների զինանշանները մատնանշում էին բանաստեղծի հայտնի ժամանակակիցներին, որոնք զբաղվում էին վաշխառությամբ[46]։
Ֆրանսիացի գրող Օնորե դը Բալզակի «Գոբսեկ» պատմվածքում վաշխառուն նկարագրվում է ոչ միայն որպես ագահ փողատեր, այլև մարդկային էության նուրբ գիտակ։ Գլխավոր հերոսներից մեկի խոսքով․
Նրա մեջ ապրում են երկու արարածներ՝ ժլատ և փիլիսոփա, ստոր և վսեմ։ - Բալզակ, «Գոբսեկ» [47]
|
:
Վաշխառությունը արտացոլված է տարբեր դարաշրջանների գեղանկարչության մեջ:
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Ростовщичество. Словарь по экономике и финансам
- ↑ usury Արխիվացված 2015-05-13 Wayback Machine Oxford University Press
- ↑ Ростовщичество. Большой юридический словарь
- ↑ 4,0 4,1 Тарасевич, 2000
- ↑ Аристотель, 1983
- ↑ Приходько, Драгункина, 2015
- ↑ ФиК, 2006
- ↑ Харитонович Д. «Ростовщичество. Из истории ростовщичества» (ռուսերեն). Лекции online. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-01-ին. Վերցված է 2010-06-09-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Нечаев В. М.,Яроцкий В. Г. (1890–1907). «Процент, в экономике и с юридической точки зрения». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ «Ростовщичество в Древней Руси и Российской Империи». Արխիվացված է օրիգինալից 2008-12-04-ին. Վերցված է 2009-03-26-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Ростиславов
- ↑ Дмитриев, 1984
- ↑ Иванов, 2007, Таблица 62
- ↑ Иванов, 2007
- ↑ Изюмов, 1912
- ↑ Nestor, 1907
- ↑ «Под бременем церковного ростовщичества / История / Независимая газета». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-09-ին. Վերցված է 2015-04-28-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Продолятченко, 2015
- ↑ Джаншанло, 2013
- ↑ Канторович, 2013
- ↑ Ротбард, 2010
- ↑ Лукин, 2008
- ↑ Бурлачков, 2008: «Если процентная ставка превышает уровень, за которым рентабельное использование банковских кредитов в реальном секторе становится невозможным, денежный мультипликатор снижается.»
- ↑ Анохов, 2010
- ↑ Печоник, 2012
- ↑ «Criminal Code». Criminal Interest Rate (անգլերեն). Canada Dept Of Justice. 1985. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-14-ին. Վերցված է 2022-01-20-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ «上限金利の引き下げ». Japan Financial Services Association. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-02-27-ին. Վերցված է 2014-01-16-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Larson, Aaron (2016-08-17). «Legal Limits on Interest Rates for Loans and Credit». ExpertLaw.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-03-07-ին. Վերցված է 2018-04-06-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ «Maximum Interest Rate Matrix» (PDF). docutech. Docutech Corporation. 2013-05. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021-03-04-ին. Վերցված է 2018-04-06-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Бём-Баверк. Глава II, 2009, էջ 281—286
- ↑ Бём-Баверк. Глава II, 2009, էջ 283
- ↑ Бём-Баверк. Глава II, 2009, էջ 283—284
- ↑ Бём-Баверк. Глава II, 2009, էջ 284
- ↑ 34,0 34,1 «ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ». www.qahana.am. Վերցված է 2024-08-11-ին.
- ↑ Нуреев, 1987
- ↑ Бём-Баверк. Глава II, 2009
- ↑ 37,0 37,1 «ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ». www.qahana.am. Վերցված է 2024-08-11-ին.
- ↑ «Святитель Иоанн Златоуст. Беседы на святого Матфея евангелиста». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-25-ին. Վերցված է 2016-08-22-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ «Святитель Василий Великий. Том 1. Беседы на Шестоднев. Беседы на псалмы. Беседа на окончание 14 псалма и на ростовщиков». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-23-ին. Վերցված է 2016-08-22-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Бём-Баверк. Глава III, 2009
- ↑ «Тюменский имам. Закят и запрет ростовщичества — гарант от потрясений». islamnews.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին. Վերցված է 2011-09-30-ին.
{{cite web}}
: Unknown parameter|deadurl=
ignored (|url-status=
suggested) (օգնություն) - ↑ Кямилев, 1987
- ↑ «ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ». www.qahana.am. Վերցված է 2024-08-11-ին.
- ↑ «ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ». www.qahana.am. Վերցված է 2024-08-11-ին.
- ↑ «…законы об ограничении лихвы были обязательны только для коренных римлян, а не для союзных с ними народов (Тит Ливий, 35, 7)» (1890–1907). «Заем». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հրեական հանրագիտարան: In 86 Volumes (82 Volumes and 4 Additional Volumes). St. Petersburg.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link). - ↑ Данте, Ад, песнь семнадцатая, с. 34—78
- ↑ Бальзак
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Wayne A.M. Visser, Alastair McIntosh A Short Review of the Historical Critique of Usury(անգլ.) // Accounting, Business & Financial History. — London: Routledge, 1998. — Т. 8. — № 2. — С. 175—189. —
- Нуреев Р. М. Ветхий завет: борьба с ростовщичеством и долговым рабством // Всемирная история экономической мысли: В 6 томах / Гл. ред. В. Н. Черковец. — М.: Мысль (издательство, Москва), 1987. — Т. I. От зарождения экономической мысли до первых теоретических систем политической жизни. — С. 66—69. — 606 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-244-00038-1
- Соболев, Михаил Николаевич (экономист) (1890–1907). «Ростовщичество». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Тарасевич Л.С., Гальперин В.М., Игнатьев С.М. Лекция 18. Потребительский выбор во времени РАЗДЕЛ 4. Из истории ростовщичества // 50 лекций по микроэкономике. — 2000. — ISBN 9785902402046
- Книга первая (А), глава III, 23 // трактат «Политика». — Москва: Мысль, 1983. — Т. 4. — (Аристотель. Сочинения В 4 т.).
- Андрей Приходько, Надежда Драгункина О ростовщичестве и проценте // История экономических учений. Ответы на экзаменационные вопросы. — Litres, 2015. — 290 с. — ISBN 9785457541689
- Кредит и кредитный рынок // Финансы и кредит / Под ред. проф. М. В. Романовского и проф. Г. Н. Белоглазовой. — М.: Высшее образование, 2006. — С. 324—325. — 575 с. — ISBN 5-9692-0039-5
- Александр Изюмов Жилецкие землевладения в 1632 году // Летопись Историко-родословного общества в Москве.. — 1912. — (Вып. 3 и 4.).
- Чтения в Историческом обществе Нестора Летописца. — 1907. — (Кн. 19. Отд. V.).
- Приходо-расходные книги Азовского Предтечева монастыря. — 1699—1701. — (К характеристике монастырского быта)).
- Иванов, Владимир Иванович Бюджет Соловецкого монастыря в 1620/1621 годах // Монастыри и монастырские крестьяне Поморья в XVI—XVII веках: механизм становления крепостного права / Абышко Л. А.. — Санкт-Петербург: Издательство Олега Абышко, 2007. — 600 с. — ISBN 978-5-903525-09-6
- Лев Дмитриев Памятники литературы Древней Руси. Конец XV — первая половина XVI века. — Москва: Художественная литература, 1984. — 707 с. — (Памятники литературы Древней Руси). — 50 000 экз.
- Ростиславов Дмитрий Иванович Указ. соч..
- Продолятченко П.А. ЧАСТНОЕ И КОРПОРАТИВНОЕ РОСТОВЩИЧЕСТВО: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА УПРАВЛЕНИЯ. — Теоретические и прикладные аспекты современной науки: сборник научных трудов по материалам V I I Международной научно — практической конференции 3 1 января 2015 г.: в 10 ч. — Белгород: АГЕНТСТВО ПЕРСПЕКТИВНЫХ НАУЧНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ (АПНИ), 2015. — С. 124—136. — ISBN 978-5-9906141-8-
- Канторович Я. А. Основные идеи гражданского права. — Directmedia, 2013. — С. 54. — 308 с. — ISBN 9785445800798
- Рамзан Джаншанло ХРЕМАТИСТИКА И СОВРЕМЕННАЯ ЭКОНОМИКА // НАУЧНО—ОБЩЕСТВЕННЫЙ ЖУРНАЛ «Вестник КазЭУ». — 2013. — В. 93. — № 3. — ISSN 2224-5561.
- Ротбард М. Трёхстороннее вмешательство // Власть и рынок: Государство и экономика = Power and Market. Government and the Economy / Пер. с англ. Б. С. Пинскера под ред. Гр. Сапова. — Социум, 2010. — ISBN 978-5-91603-013-6
- Лукин Сергей Владимирович НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ ХРИСТИАНСКОГО НОРМАТИВНОГО УЧЕНИЯ О ПРОЦЕНТЕ // Проблемы современной экономики (Евразийский международный научно-аналитический журнал). — 2008. — В. 28. — № 4.
- Владимир Бурлачков Денежная мультипликация и сеньораж // Банковский весник. — 2008.
- Анохов И.В. РОЛЬ РОСТОВЩИЧЕСТВА В ЭКОНОМИКЕ // Журнал «Известия Иркутской государственной экономической академии». — 2010. — № 6. Архивировано из первоисточника 15 Սեպտեմբերի 2016.
- Ольга Ивановна Печоник Принципы модернизации кредитных отношений в экономике знаний // Фінансовий простір Міжнародний науково-практичний журнал. — Київ: Університет банківської справи Національного банку України, 2012. — В. 5. — № 1. — С. 19—23. Архивировано из первоисточника 24 Մայիսի 2015.
- Кямилев, Саид Хайбулович и др. Социально-политические представления в Исламе. — М.: Институт востоковедения АН СССР, 1987. — С. 84. — 115 с.
- Бём-Баверк, Ойген фон Капитал и процент, 1884—1889. Глава II. Античные философы и канонисты как противники ссудного процента // Избранные труды о ценности, проценте и капитале. — М.: Эксмо, 2009. — С. 279. — 912 с. — (Антология экономической мысли). — 2000 экз. — ISBN 978-5-699-22421-0
- Бём-Баверк, Ойген фон Капитал и процент, 1884—1889. Глава III. Защитники ссудного процента с XVI по XVIII век. Упадок учения канонистов // Избранные труды о ценности, проценте и капитале. — М.: Эксмо, 2009. — С. 286. — 912 с. — (Антология экономической мысли). — 2000 экз. — ISBN 978-5-699-22421-0
- Пушкин, Александр Сергеевич «И дале мы пошли — и страх обнял меня...» // Полное собрание сочинений в десяти томах. — Т. 2. — С. 348.
- Данте Алигьери Ад, песнь семнадцатая, с. 34—78 // Божественная комедия / перевод Михаила Лозинского.
- Оноре де Бальзак Гобсек, повесть / перевод Н.И. Немчиновой.