Jump to content

Վաշխառություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Վաշխառություն, պարտքով գումարի տրամադրում՝ տոկոսագումարով վերադարձնելու պայմանով (տոկոսով գումարի տրամադրում): Ժամանակակից պայմաններում վաշխառություն է կոչվում անհիմն բարձր տոկոսադրույքով[1][2] կամ իրերի գրավադրմամբ ֆինանսական միջոցներ տրամադրելը[3]։

Վաշխառությունը հայտնի է եղել հնագույն ժամանակներից, նույնիսկ մինչև փողի առաջացումը։ Առաջին փոխատվությունները տրվել և վերադարձվել են բնամթերքով, օրինակ՝ հացահատիկով կամ անասուններով։ Չի բացառվում, որ փոխատվության «աճի» գաղափարը ծագել է պրակտիկայից. կենդանին, որը վերցվել է որպես կենդանի քարշուժ կամ կաթի համար, վերադարձվել է բնական քաշի ավելացմամբ կամ ծնաճով[4]։

Վաշխառությունը տարածված էր Հին Հունաստանում։ Արիստոտելը «Քաղաքականություն» տրակտատում (մ. թ. ա. 335-322) նկարագրել է տոկոսների գանձումը որպես բնությանը հակառակ երևույթ և փողի հիմնական նպատակը հատկացրել փոխանակային առևտրին[5]: Արիստոտելը տնտեսությունը հակադրել է քրեմատիստիկային, որին էլ դասել է վաշխառությունը։ Արիստոտելի տեսակետը արտացոլում էր ստրկատերերի դասի կարծիքը, քանի որ վաշխառությունը անտիկ հասարակության կազմալուծմանը նպաստող գործոններից մեկն էր[6]։

Վաշխառուական վարկը բնորոշ էր դրամավարկային հարաբերությունների վաղ ձևերին, երբ այն սպասարկում էր ֆեոդալական ազնվականության, մանր արհեստավորների և գյուղացիների անարտադրողական ծախսերը[7][8][9]:

Վարկի օրինական և չափազանց մեծ (վաշխառուական) տոկոսադրույքի միջև տարբերությունը առաջացել է եվրոպական տնտեսական մտածողության մեջ 14-րդ դարի սկզբին: Մինչ արդյունաբերական վարկի և բանկերի ի հայտ գալը վաշխառությունը լայնորեն տարածված էր Եվրոպայում[4]։

Կիևյան Ռուսիայում և ավելի ուշ Ռուսական կայսրությունում վաշխառությունը համարվում էր բարոյազանց, և վաշխառուի կողմից որոշակի տոկոսադրույքի գերազանցումը օրենսդրորեն հետապնդվում էր[10]։ Դրա համար հիմք են ծառայել այն պատկերացումները, որ գյուղատնտեսությունը կամ արդյունաբերական արտադրությունը «արդարացիորեն»  ընդլայնվում է աշխատանքի հաշվին, իսկ դրամական միջոցները ավելանում են «խաբեությամբ», քանի որ վաշխառուն ոչ մի ջանք չի գործադրում։ Այնուամենայնիվ, ուղղափառ վանքերը վարկեր էին տալիս հողի և զարդերի գրավադրմամբ: Վարկի համար գանձվել են տոկոսներ (ներառյալ՝ բարդ): Վաշխառությամբ զբաղվում էին հայրապետական տներն ու ծխական եկեղեցիները։ Հացը նույնպես տրվում էր տոկոսադրույքով[11][12][13][14][15][16][17]։

Գիտական գնահատականներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտական գրականության մեջ «վաշխառություն» հասկացության մեկնաբանությունները շատ հակասական են։ Ընդ որում, հաճախ օգտագործվում են անորոշ չափանիշներ (օրինակ՝ գերագնահատված, չափազանց բարձր, անօրինական տոկոս): Որոշ հեղինակներ տոկոսադրույքով ցանկացած վարկավորում համարում են վաշխառություն[18]։

Ըստ մի շարք հեղինակների՝ վաշխառությունը հանգեցնում է ապրանքներով չապահովված դրամական զանգվածի ավելացմանը, հետևաբար տոկոսով վարկավորումը հանգեցնում է ինֆլյացիայի. փոխատվության տոկոսը ներառված է ապրանքի արժեքի մեջ և բարձրացնում է դրա գինը[19]: Գանձվող տոկոսների չափի սահմանափակման մասին օրենքները պայմանագրային ազատության սահմանափակման բնորոշ օրինակ են՝ տնտեսապես թույլ սուբյեկտների շահերը պաշտպանելու համար[20]։

Ազատ շուկայի կողմնակից ամերիկացի տնտեսագետ Ռոտբարդ Մյուրեյը քննադատել է վարկավորման սահմանափակման մասին օրենքները։ Նրա կարծիքով նման սահմանափակումները, ինչպես նաև ազատ գործարքների պետական սահմանափակումների ցանկացած այլ ձև հանգեցնում են բացառապես բացասական արդյունքների։ Մասնավորապես, տոկոսների չափի սահմանափակումը հանգեցնում է վարկային ռեսուրսների դեֆիցիտի, իսկ այս կամ այն գործարքների արգելքը՝ սև շուկայի և արգելված ապրանքների թանկացման[21]:

Այլ հեղինակներ ցույց են տալիս վարկի տոկոսադրույքի և ինֆլյացիայի մակարդակների միջև ուղղակի կապի բացակայությունը: Վերլուծելով Հին Հռոմի դարաշրջանը՝ տնտեսական գիտությունների դոկտոր Սերգեյ Վլադիմիրովիչ Լուկինը նշում է, որ չնայած վաշխառուական տոկոսադրույքին (տարեկան 30-50%), ինֆլյացիան բացակայում էր կամ աննշան էր, ինչը իրական վաշխառուական տոկոսը դարձնում էր անվանական տոկոսից փոքր-ինչ ցածր[22]: Տնտեսական գիտությունների դոկտոր Վլադիմիր Կոնստանտինովիչ Բուրլաչկովը կարծում է, որ տոկոսադրույքը առավելագույնս կարող է բարձրացնել շահութաբերությունը[23], այսինքն՝ ոչ թե տոկոսադրույքն է ձևավորում գինը, այլ շահութաբերությունն է ձևավորում տոկոսադրույքը:

Վաշխառության անարդարությունը հետևյալն է. վարկառուն միշտ չէ, որ հստակ գիտի արդյունքի չափը, որը նա կստանա վարկային միջոցներն օգտագործելիս, իսկ վարկատուն ի սկզբանե ունի գրավի միջոցով վարկի և տոկոսների վերադարձման երաշխիք[24]:

Տնտեսական գիտությունների թեկնածու Օլգա Պեչոնիկի կարծիքով, իրական սեկտորում միջին շահութաբերության տոկոսադրույքի չափի գերազանցումը հանգեցնում է տնտեսության անհավասարակշռության և սոցիալական անարդարության[25]:

Օրենսդրական կարգավորումը տարբեր երկրներում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանի Դաշնության օրենսդրությունը չի սահմանում «վաշխառություն» տերմինը և չի օգտագործում այն, բայց Ռուսաստանի Դաշնության Քաղաքացիական օրենսգրքի 809-րդ էջի 5-րդ կետում տոկոսները, որոնք երկու կամ ավելի անգամ գերազանցում են նման դեպքերում սովորաբար գանձվող գումարը, կոչվում են «վաշխառու տոկոսներ». նշվում է, որ նման դեպքերում տոկոսը «դատարանի կողմից կարող է կրճատվել համանման հանգամանքներում սովորաբար գանձվող տոկոսների չափով»:

Կանադայի քրեական օրենսգիրքը սահմանափակում է վարկի առավելագույն տոկոսադրույքը տարեկան մինչև 60%[26]:

Ճապոնական օրենսդրությունը նույնպես սահմանափակում է տոկոսադրույքները։ Քաղաքացիական օրենսդրության համաձայն, առավելագույն տոկոսադրույքը տատանվում է տարեկան 15%-ից մինչև 20%՝ կախված գումարից (ավելի մեծ գումարներն ունեն ավելի ցածր առավելագույն տոկոսադրույք): Տարեկան ավելի քան 20% գանձումը ենթակա է քրեական պատժի (մինչ 2010 թվականի իջեցումը առավելագույն գանձումը կազմում էր 29,2%)[27]:

ԱՄՆ-ում վաշխառության մասին օրենքներն այն պետական օրենքներն են, որոնք սահմանում են հնարավոր առավելագույն օրինական տոկոսադրույքը, որով կարող են տրվել վարկերը[28]: ԱՄՆ-ում վաշխառությունը կարգավորելու հիմնական իրավական ուժը մեծ մասամբ պատկանում է պետություններին: ԱՄՆ-ի յուրաքանչյուր նահանգ ունի իր օրենքը, որը որոշում է, թե որքան առավելագույն տոկոսադրույք կարող է սահմանվել նախքան տոկոսի վաշխառուական և անօրինական ճանաչվելը[29]:

Վաշխառություն և կրոն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիսուսը վաշխառուներին վռնդում է տաճարից (Լուկաս Կրանախի փորագրություն)

Կապիտալի տոկոսը դատապարտող աստվածաբանական գրականությունը կարելի է բաժանել երկու կատեգորիայի. առաջինը պարունակում է տոկոս գանձելու հանդեպ գարշանք: Երկրորդում՛՝ հղումներ բնական իրավունքին և վաշխառության անիրավության փաստարկված հիմնավորումներ[30]:

Ավստրիացի տնտեսագետ Օյգեն Բյոմ-Բավերկը առանձնացնում է չորս փաստարկ, որոնք քրիստոնյա աստվածաբանները բերում են վարկային կապիտալի տոկոսների դեմ.

  • Եպիսկոպոս Կովարուբիասի հայտարարությունը. «փողն ինքնին ոչ մի բարիք չի բերում և չի արտադրում, ուստի անթույլատրելի է և անարդար է օգտագործման համար վերցնել հավելյալ գումար, քանի որ դա ձևավորվել է ոչ այնքան փողից, որը պտուղ չի տալիս, որքան ուրիշի աշխատանքից»[31]:
  • Վաշխառության անիրավազարությունն ըստ Թովմա Աքվինացու. «Երբ մարդը զիջում է ինչ-որ բան, միաժամանակ զիջում է այն տնօրինելու իրավունքը: Ըստ այդմ, մեկ ապրանքի համար հետագայում պահանջվում է երկու գին՝ համարժեք ապրանքի վերադարձը և օգտագործման գինը, որը կոչվում է տոկոս»։
  • Ըստ էության մոտ է քրիստոնյա աստվածաբանների՝ ընդդեմ տոկոսադրույքով գումար վարկավորելու փաստարկը. «եթե ինչ-որ մեկը օգտվում է փոխատվության փողի պտուղներից, միևնույն է՝ դրանք մետաղադրամներ կլինեն, թե որևէ այլ բան, ապա նա օգտվում է մի բանի պտուղներից, որը իրեն չի պատկանում, և, հետևաբար, դա լիովին համարժեք է «այդ պտուղները» գողանալուն»[32]:
  • Թոմվա Աքվինացին նաև առաջ է քաշում շատ յուրահատուկ փաստարկ. քանի որ տոկոսի մեծությունը կախված է որոշակի ժամանակահատվածից, հետևաբար վաշխառուն վաճառում է ժամանակը: Այս փաստարկը հիմնված է այն փաստի վրա, որ վաշխառուն վաճառում է ժամանակը: Եվ քանի որ ժամանակը պատկանում է բոլորին, համապատասխանաբար նա մեղք է գործում[33]:

Քրիստոնեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիստոնեության մեջ վաշխառության դատողությունները մեծապես հենվում են Հին Կտակարանի գաղափարների վրա: Վաշխառությունն ու պարտքային ստրկությունն առաջարկվում է միայն սահմանափակել և կանոնակարգել։ Օրինակ՝ «Իսկ եթէ նա այդքան կարողութիւն չունենայ, որ կարողանայ հողի տիրոջը հատուցել փոխարժէքը, ապա վաճառուածը մինչեւ ազատագրման տարին թող պատկանի նրան, ով այն գնել էր: Ազատագրման տարում արտը պէտք է վերադարձուի նախկին տիրոջը» (Ղևտական, 25։ 28)[34]: Աստվածաշնչում պարտքային ստրկությունը չի արգելվում, այլ սահմանափակվում է միայն վեց տարով՝ ավելի մեղմ վերաբերմունքով պարտքային աշխատողի նկատմամբ, քան սովորական ստրուկի նկատմամբ[35]:

Նոր Կտակարանում տոկոսների գանձման ուղղակի արգելք չկա: Թեև Բյոմ-Բավերկը նման արգելք էր տեսնում[36] Ղուկասի Ավետարանում. «Ամէն մարդու, որ քեզնից ուզում է, տո՛ւր, եւ ինչ որ մէկը քեզնից վերցնի, ետ մի՛ պահանջիր» (Ղուկաս, 6։ 30)[37]: «Եւ եթէ փոխ էք տալիս նրանց, որոնցից յետ առնելու ակնկալութիւն ունէք, ո՞րն է ձեր արած շնորհը, որովհետեւ մեղաւորներն էլ են փոխ տալիս մեղաւորներին, որպէսզի նոյն չափով յետ առնեն» (Ղուկաս, 6։ 34)[37]:

Հովհաննես Ոսկեբերանը, որը հարգված է որպես համընդհանուր ուսուցիչ, ում հեղինակությունը հատուկ կշիռ ունի եկեղեցու դոգմատիկայի, կազմակերպման և երկրպագության ձևավորման գործում, ոչ միայն դեմ է վաշխառությանը, այլև կարծում է, որ ոչինչ ավելի ամոթալի և անողորմ չէ, քան հավելագումար վերցնելն այստեղ՝ երկրի վրա[38]: Սրբազանը նշում է, որ վաշխառուն հարստանում է ուրիշի դժբախտությունների հաշվին, որը վերածվում է շահույթի, պահանջում է վճար իր մարդասիրության համար, և կարծես, վախենալով անողոք թվալուց՝ մարդասիրության անվան տակ ավելի խորն է փոսը փորում:

Եկեղեցու մյուս հայրը՝ Բարսեղ Կեսարացին վաշխառուներին համեմատում է «դևերի» հետ, որոնք «ընկնավորություն են առաջացնում» և «հարձակվում են աղքատների վրա»։ Միևնույն ժամանակ, Բարսեղ Կեսարացին նշում է, որ «նիհար վճարումը» սպասվում է ինչպես վաշխառուին, այնպես էլ նրան, ով իրենից վարկ է վերցնում: Միայն եթե պարտապանին սպասվում է «փողի վնաս», ապա վաշխառուն «վնասում է ինքն իրեն»[39]:

Քրիստոնեական եկեղեցին միջնադարում փորձել է արգելել վաշխառությունը։ 1311 թվականին Վիեննայի տաճարում Հռոմի պապ Կլիմենտ V-ը սպառնում էր վտարել այն կառավարիչներին, ովքեր օրենսդրորեն թույլատրում էին վարկի տոկոսադրույքը կամ 3 ամսվա ընթացքում չէին վերացնի արդեն իսկ գոյություն ունեցող կանոնակարգերը[40]: Բայց լիովին հրաժարվել վարկի տոկոսադրույքից չի հաջողվել։

Իսլամում վաշխառությունը (rիբա) միանշանակ դատապարտվում է[41]: «Ալլահը թույլատրել է առևտուրը և արգելել շորթումը»: Վաշխառությունն արգելված է իսլամական որոշ երկրներում (Իրան, Պակիստան): Ժամանակակից իսլամական մեկնաբանությամբ՝ վարկավորումը և բանկերը թույլատրվում են կա՛մ անտոկոս հիմունքներով, կա՛մ տոկոսադրույքի սահմանափակմամբ, որը «բացառում է չարաշահումը»[42]։

Հուդայականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հուդայականության մեջ հրեաներին և նրանց հետ ապրող օտարներին տոկոսադրույքով վարկ տալը արգելված է․ «Եթէ արծաթ ես փոխ տալիս աղքատ եղբօրդ, նեղը մի՛ գցիր նրան եւ տոկոսներ մի՛ պահանջիր նրանից» (Ելք, 22:25)[43]: «Եթէ եղբայրդ աղքատանայ եւ ի վիճակի չլինի աշխատելու, նրան պիտի պատսպարես իբրեւ եկուորի ու պանդխտի: Նա քեզ մօտ պիտի մնայ ու ապրի: Նրանից վաշխ ու տոկոս չպիտի վերցնես: Վախեցի՛ր քո Տէր Աստծուց, քանզի ես եմ Տէրը: Քո եղբայրը թող քեզ մօտ ապրի» (Ղևտական, 25:35, 36)[34]: Այլադավան օտարների համար նման սահմանափակումներ չկան: «Քեզ պատկանող, բայց օտար մարդու փոխ տրուած բանը կը պահանջես, բայց ինչ որ եղբայրդ քեզ պարտք է, այն կը զիջես» (Երկրորդ օրենք, 15:3)։ «Շատ ազգերի փոխ կը տաս, բայց ինքդ պարտք չես վերցնի, բազում ազգերի կը տիրես, բայց քեզ չեն տիրի» (Երկրորդ օրենք, 15։ 6)[44]: Թորայի համաձայն՝ հրեաները կարող են վարկ տալ այլադավանին, և նույն օրենքի համաձայն՝ այլադավանը կարող է վարկ տալ հրեաներին[45]։

Վաշխառությունը արվեստում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արվեստի գործերում վաշխառությունը սովորաբար դատապարտվում է. վաշխառուի բնորոշ կերպարը տարեց ագահ մարդ է, որի կյանքի ամբողջ իմաստը փող աշխատելն է:

Ն. Վ. Գոգոլի «Դիմանկար» պատմվածքում վաշխառուի կերպարը, ինչ-որ իմաստով, սատանայական կերպար է։ Ֆ.Մ. Դոստոևսկու «Ոճիր և պատիժ» վեպում վաշխառու ծեր կնոջը նկարագրում է որպես մակաբույծ և փոքրոգի էակ։

Ա. Ս. Պուշկինը դժոխքը նկարագրելիս պատկերել է վաշխառուին, որին այրում է փոքրիկ սատանան։

Դանթեն իր «Աստվածային կատակերգություն» ստեղծագործությունում վաշխառուներին հանդիպել է յոթերորդ շրջանի սահմանին՝ նրանց պարանոցից կախված դրամապանակներով։ Դրամապանակների զինանշանները մատնանշում էին բանաստեղծի հայտնի ժամանակակիցներին, որոնք զբաղվում էին վաշխառությամբ[46]։

Ֆրանսիացի գրող Օնորե դը Բալզակի «Գոբսեկ» պատմվածքում վաշխառուն նկարագրվում է ոչ միայն որպես ագահ փողատեր, այլև մարդկային էության նուրբ գիտակ։ Գլխավոր հերոսներից մեկի խոսքով․

Նրա մեջ ապրում են երկու արարածներ՝ ժլատ և փիլիսոփա, ստոր և վսեմ։
- Բալզակ, «Գոբսեկ» [47]

:

Վաշխառությունը արտացոլված է տարբեր դարաշրջանների գեղանկարչության մեջ:

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Ростовщичество. Словарь по экономике и финансам
  2. usury Արխիվացված 2015-05-13 Wayback Machine Oxford University Press
  3. Ростовщичество. Большой юридический словарь
  4. 4,0 4,1 Тарасевич, 2000
  5. Аристотель, 1983
  6. Приходько, Драгункина, 2015
  7. ФиК, 2006
  8. Харитонович Д. «Ростовщичество. Из истории ростовщичества» (ռուսերեն). Лекции online. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-01-ին. Վերցված է 2010-06-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  9. Нечаев В. М.,Яроцкий В. Г. (1890–1907). «Процент, в экономике и с юридической точки зрения». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  10. «Ростовщичество в Древней Руси и Российской Империи». Արխիվացված է օրիգինալից 2008-12-04-ին. Վերցված է 2009-03-26-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  11. Ростиславов
  12. Дмитриев, 1984
  13. Иванов, 2007, Таблица 62
  14. Иванов, 2007
  15. Изюмов, 1912
  16. Nestor, 1907
  17. «Под бременем церковного ростовщичества / История / Независимая газета». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-09-ին. Վերցված է 2015-04-28-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  18. Продолятченко, 2015
  19. Джаншанло, 2013
  20. Канторович, 2013
  21. Ротбард, 2010
  22. Лукин, 2008
  23. Бурлачков, 2008: «Если процентная ставка превышает уровень, за которым рентабельное использование банковских кредитов в реальном секторе становится невозможным, денежный мультипликатор снижается.»
  24. Анохов, 2010
  25. Печоник, 2012
  26. «Criminal Code». Criminal Interest Rate (անգլերեն). Canada Dept Of Justice. 1985. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-01-14-ին. Վերցված է 2022-01-20-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  27. «上限金利の引き下げ». Japan Financial Services Association. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-02-27-ին. Վերցված է 2014-01-16-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  28. Larson, Aaron (2016-08-17). «Legal Limits on Interest Rates for Loans and Credit». ExpertLaw.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-03-07-ին. Վերցված է 2018-04-06-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  29. «Maximum Interest Rate Matrix» (PDF). docutech. Docutech Corporation. 2013-05. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021-03-04-ին. Վերցված է 2018-04-06-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  30. Бём-Баверк. Глава II, 2009, էջ 281—286
  31. Бём-Баверк. Глава II, 2009, էջ 283
  32. Бём-Баверк. Глава II, 2009, էջ 283—284
  33. Бём-Баверк. Глава II, 2009, էջ 284
  34. 34,0 34,1 «ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ». www.qahana.am. Վերցված է 2024-08-11-ին.
  35. Нуреев, 1987
  36. Бём-Баверк. Глава II, 2009
  37. 37,0 37,1 «ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ». www.qahana.am. Վերցված է 2024-08-11-ին.
  38. «Святитель Иоанн Златоуст. Беседы на святого Матфея евангелиста». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-25-ին. Վերցված է 2016-08-22-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  39. «Святитель Василий Великий. Том 1. Беседы на Шестоднев. Беседы на псалмы. Беседа на окончание 14 псалма и на ростовщиков». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-08-23-ին. Վերցված է 2016-08-22-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  40. Бём-Баверк. Глава III, 2009
  41. «Тюменский имам. Закят и запрет ростовщичества — гарант от потрясений». islamnews.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին. Վերցված է 2011-09-30-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  42. Кямилев, 1987
  43. «ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ». www.qahana.am. Վերցված է 2024-08-11-ին.
  44. «ԱՍՏՈՒԱԾԱՇՈՒՆՉ». www.qahana.am. Վերցված է 2024-08-11-ին.
  45. «…законы об ограничении лихвы были обязательны только для коренных римлян, а не для союзных с ними народов (Тит Ливий, 35, 7)» (1890–1907). «Заем». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հրեական հանրագիտարան: In 86 Volumes (82 Volumes and 4 Additional Volumes). St. Petersburg.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link).
  46. Данте, Ад, песнь семнадцатая, с. 34—78
  47. Бальзак

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Wayne A.M. Visser, Alastair McIntosh A Short Review of the Historical Critique of Usury(անգլ.) // Accounting, Business & Financial History. — London: Routledge, 1998. — Т. 8. — № 2. — С. 175—189. — doi:10.1080/095852098330503
  • Нуреев Р. М. Ветхий завет: борьба с ростовщичеством и долговым рабством // Всемирная история экономической мысли: В 6 томах / Гл. ред. В. Н. Черковец. — М.: Мысль (издательство, Москва), 1987. — Т. I. От зарождения экономической мысли до первых теоретических систем политической жизни. — С. 66—69. — 606 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-244-00038-1
  • Соболев, Михаил Николаевич (экономист) (1890–1907). «Ростовщичество». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  • Тарасевич Л.С., Гальперин В.М., Игнатьев С.М. Лекция 18. Потребительский выбор во времени РАЗДЕЛ 4. Из истории ростовщичества // 50 лекций по микроэкономике. — 2000. — ISBN 9785902402046
  • Книга первая (А), глава III, 23 // трактат «Политика». — Москва: Мысль, 1983. — Т. 4. — (Аристотель. Сочинения В 4 т.).
  • Андрей Приходько, Надежда Драгункина О ростовщичестве и проценте // История экономических учений. Ответы на экзаменационные вопросы. — Litres, 2015. — 290 с. — ISBN 9785457541689
  • Кредит и кредитный рынок // Финансы и кредит / Под ред. проф. М. В. Романовского и проф. Г. Н. Белоглазовой. — М.: Высшее образование, 2006. — С. 324—325. — 575 с. — ISBN 5-9692-0039-5
  • Александр Изюмов Жилецкие землевладения в 1632 году // Летопись Историко-родословного общества в Москве.. — 1912. — (Вып. 3 и 4.).
  • Чтения в Историческом обществе Нестора Летописца. — 1907. — (Кн. 19. Отд. V.).
  • Приходо-расходные книги Азовского Предтечева монастыря. — 1699—1701. — (К характеристике монастырского быта)).
  • Иванов, Владимир Иванович Бюджет Соловецкого монастыря в 1620/1621 годах // Монастыри и монастырские крестьяне Поморья в XVI—XVII веках: механизм становления крепостного права / Абышко Л. А.. — Санкт-Петербург: Издательство Олега Абышко, 2007. — 600 с. — ISBN 978-5-903525-09-6
  • Лев Дмитриев Памятники литературы Древней Руси. Конец XV — первая половина XVI века. — Москва: Художественная литература, 1984. — 707 с. — (Памятники литературы Древней Руси). — 50 000 экз.
  • Ростиславов Дмитрий Иванович Указ. соч..
  • Продолятченко П.А. ЧАСТНОЕ И КОРПОРАТИВНОЕ РОСТОВЩИЧЕСТВО: ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА УПРАВЛЕНИЯ. — Теоретические и прикладные аспекты современной науки: сборник научных трудов по материалам V I I Международной научно — практической конференции 3 1 января 2015 г.: в 10 ч. — Белгород: АГЕНТСТВО ПЕРСПЕКТИВНЫХ НАУЧНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ (АПНИ), 2015. — С. 124—136. — ISBN 978-5-9906141-8-
  • Канторович Я. А. Основные идеи гражданского права. — Directmedia, 2013. — С. 54. — 308 с. — ISBN 9785445800798
  • Рамзан Джаншанло ХРЕМАТИСТИКА И СОВРЕМЕННАЯ ЭКОНОМИКА // НАУЧНО—ОБЩЕСТВЕННЫЙ ЖУРНАЛ «Вестник КазЭУ». — 2013. — В. 93. — № 3. — ISSN 2224-5561.
  • Ротбард М. Трёхстороннее вмешательство // Власть и рынок: Государство и экономика = Power and Market. Government and the Economy / Пер. с англ. Б. С. Пинскера под ред. Гр. Сапова. — Социум, 2010. — ISBN 978-5-91603-013-6
  • Лукин Сергей Владимирович НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ ХРИСТИАНСКОГО НОРМАТИВНОГО УЧЕНИЯ О ПРОЦЕНТЕ // Проблемы современной экономики (Евразийский международный научно-аналитический журнал). — 2008. — В. 28. — № 4.
  • Владимир Бурлачков Денежная мультипликация и сеньораж // Банковский весник. — 2008.
  • Анохов И.В. РОЛЬ РОСТОВЩИЧЕСТВА В ЭКОНОМИКЕ // Журнал «Известия Иркутской государственной экономической академии». — 2010. — № 6. Архивировано из первоисточника 15 Սեպտեմբերի 2016.
  • Ольга Ивановна Печоник Принципы модернизации кредитных отношений в экономике знаний // Фінансовий простір Міжнародний науково-практичний журнал. — Київ: Університет банківської справи Національного банку України, 2012. — В. 5. — № 1. — С. 19—23. Архивировано из первоисточника 24 Մայիսի 2015.
  • Кямилев, Саид Хайбулович и др. Социально-политические представления в Исламе. — М.: Институт востоковедения АН СССР, 1987. — С. 84. — 115 с.
  • Бём-Баверк, Ойген фон Капитал и процент, 1884—1889. Глава II. Античные философы и канонисты как противники ссудного процента // Избранные труды о ценности, проценте и капитале. — М.: Эксмо, 2009. — С. 279. — 912 с. — (Антология экономической мысли). — 2000 экз. — ISBN 978-5-699-22421-0
  • Бём-Баверк, Ойген фон Капитал и процент, 1884—1889. Глава III. Защитники ссудного процента с XVI по XVIII век. Упадок учения канонистов // Избранные труды о ценности, проценте и капитале. — М.: Эксмо, 2009. — С. 286. — 912 с. — (Антология экономической мысли). — 2000 экз. — ISBN 978-5-699-22421-0
  • Пушкин, Александр Сергеевич «И дале мы пошли — и страх обнял меня...» // Полное собрание сочинений в десяти томах. — Т. 2. — С. 348.
  • Данте Алигьери Ад, песнь семнадцатая, с. 34—78 // Божественная комедия / перевод Михаила Лозинского.
  • Оноре де Бальзак Гобсек, повесть / перевод Н.И. Немчиновой.