Վահե Վահյան

Վահե Վահյան; արմտ. հայ.՝ Վահէ Վահեան
Ծննդյան անուն	արմտ. հայ.՝ Սարգիս Ապտալեան
Ծնվել է	դեկտեմբերի 28, 1908
Ծննդավայր	Կյուրին, Սեբաստիայի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է	օգոստոսի 19, 1998 (89 տարեկան)
Վախճանի վայր	Բեյրութ, Լիբանան
Գրական անուն	Վահէ-Վահեան
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, թարգմանիչ, լրագրող և գրող
Լեզու	արևմտահայերեն
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն և Լիբանան
Կրթություն	Aleppo College? և Բեյրութի ամերիկյան համալսարան (1930)
Աշխատավայր	Բրումմանայի վարժարան, Մելքոնյան կրթական հաստատություն և Անի
Պարգևներ
	Ներշնչվել է
	Վահե Վահյան Վիքիդարանում
	Vahe Vahian Վիքիպահեստում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Աբդալյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Վահե Վահյան (Վահէ-Վահեան, ծնվ.՝ Սարգիս Աբդալյան դեկտեմբերի 28, 1908(1908-12-28), Կյուրին, Սեբաստիայի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն - օգոստոսի 19, 1998(1998-08-19), Բեյրութ, Լիբանան), հայ բանաստեղծ, գրող, խմբագիր, հասարակական գործիչ, մանկավարժ և հռետոր^[1]^[2]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վահե Վահյանը ծնվել է Սեբաստիայի նահանգի Կյուրին քաղաքում։ 1915 թվականի ջարդերի ժամանակ ենթարկվել է հայկական կոտորածների սարսափազդու արհավիրքներին։ 1918 թվականին վերադարձել է Այնթապ, մի քանի ամիս արհեստ է սովորել, մտել է Վարդանյան վարժարան, սակայն խռովությունների և կռիվների պատճառով չի ավարտել այն։ 1920 թվականին հաստատվել է Հալեպում, սովորել և ավարտել է ամերիկացիներին փոխանցած հայ բողոքականների վարժարանում։ 1925 թվականին նրան հաջողվել է մտնել Բեյրութի ամերիկյան համալսարան, հետևել ճարտարագիտության, մաթեմատիկայի և բնական գիտությունների դասընթացներին։ 1930 թվականին Պսակավոր արվեստից տիտղոսով ավարտել է համալսարանը։ Նույն թվականին աշխատել է Բրումմանայի անգլիական գիշերօթիկ երկրորդական վարժարանում՝ որպես մաթեմատիկայի, բնագիտության և տարրաբանության ուսուցիչ։ 1934 թվականին Անթիլիասի դպրեվանքում հայոց լեզու և գրականություն է դասավանդել։ 1935 թվականից պաշտոնավարել է Մելքոնյան կրթական հաստատությունում։

Ստեղծագործական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն է մուտք գործել Սարգիս Մեհյան, Ս. Հ. Հարզվարթյան, 1933 թվականից՝ Վ-Վ. գրական կեղծանուններով։ Աշխատակցել է «Անահիտ», «Զվարթնոց», «Արագած» և այլ պարբերականների։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո, իր «Անի» ամսագրով դարձել է սփյուռքահայ գրական շարժման առաջնորդներից մեկը և միաժամանակ շարունակել ուսուցչական գործունեությունը Բեյրութի ՀԲԸՄ երկրորդական վարժարաններում։

Բանաստեղծությունների առաջին հատորը՝ «Արև-անձրև» ժողովածուն, լույս է տեսել 1933 թվականին, Բեյրութում, երկրորդ հատորը՝ «Ոսկի կամուրջ»-ը, 1945 թվականին, նույնպես Բեյրութում, որից հետո հրապարակել է «Հարալեզներու հաշտությունը» (1952) և բավական ընդմիջումից հետո՝ 1968 թվականին բանաստեղծությունների երրորդ ժողովածուն՝ «Մատյան սիրո և մորմոքի»։ 1974 թվականին Բեյրութում հրատարակել է չորրորդ ժողովածուն՝ «Հուշարձան Վահրամիս»-ը։ Կազմել և խմբագրել է բազմաթիվ պատկառելի և արժեքավոր գեղարվեստական հատորներ^[3]։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բանաստեղծությունների ժողովածուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արև-անձրև, Բեյրութ, 1933^[4]
Ոսկի կամուրջ, Բեյրութ, 1946։
Ոսկի կամուրջ (բանաստեղծություններ, հուշեր և քննադատություն), Երևան, 1958։
Մատեան սիրոյ և մորմոքի, Բեյրութ, 1968։
Մատյան սիրո և մորմոքի, Երևան, 1971։
Յուշարձան Վահրամիս Բեյրութ, 1977։
Հատընտիր, Բեյրութ, 1986։
Ղօղանջ ու մրմունջ վերջալուսային, Բեյրութ, 1990։

Արձակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յարալէզներու հաշտութիւնը (Հուշեր հայրենիք այցից), Բեյրութ, 1953
Բերքահաւաք (էսսեներ 3 հատորով), հատ. I, Երուսաղեմ, 1978, հատ. II, Բեյրութ, 1987, հատ. III Բեյրութ, 1993^[5]

Հետմահու հրատարակված գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրաժեշտի քերթուածներ, Բեյրութ (Լիբանան), 2009։
Բանաստեղծին սիրտը (նամակներ), Բեյրութ, 2012։

Խմբագրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայ գրականութիւնը - պատմուածքներ, հատ. I, Բեյրութ (Լիբանան), 1978
Ծաղկաքաղ արձակի (3 հատորով), Բեյրութ (Լիբանան), 1984, 1985 և 1988

Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անծանօթ գլուխ-գործոցը (Le Chef-d'Oeuvre Inconnu Honore de Balzac, ֆրանսերեն բնօրինակից), Բեյրութ (Լիբանան), 1950
Մարգարէն (The Prophet by Gebran Khalil Gebran, անգլերենից), Բեյրութ (Լիբանան), 1984
Պարտիզպանը, Կիթանճալի և Մրգահաւաք (The Gardener, Gitanjali & Fruit-gethering Rabindranath Tagore, անգլերենից), Բեյրութ, 1985
Տորիան Կրէյի պատկերը (The Picture of Dorian Gray Oscar Wilde, անգլերեն բնօրինակից), Բեյրութ (Լիբանան), 1992։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Famous Poet Editor and Writer Vahe Vahian Dies». Asbarez. 1998 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 24-ին.
↑ Stephen Cushman, Clare Cavanagh, Jahan Ramazani, Paul Rouzer (2012). The Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics. Princeton University Press. էջ 85. ISBN 1400841429.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ «Վահե Վահյանի կենսագրությունը avproduction.am կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 11-ին.
↑ Bardakjian, Kevork B. (2000). A Reference Guide to Modern Armenian Literature 1500-1920. Wayne State University Press. էջ 248. ISBN 0-8143-2747-8.
↑ «Բերքահավաք». 1978. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 24-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վահե-Վահյան, Ծննդյան 75 և գրական գործունեության 50-ամյակը, Նյու Յորք, 1985։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վահե Վահյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վահե Վահյան» հոդվածին։

[asbarez1998-1] «Famous Poet Editor and Writer Vahe Vahian Dies». Asbarez. 1998 թ․ օգոստոսի 25. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 24-ին.

[2] Stephen Cushman, Clare Cavanagh, Jahan Ramazani, Paul Rouzer (2012). The Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics. Princeton University Press. էջ 85. ISBN 1400841429.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[3] «Վահե Վահյանի կենսագրությունը avproduction.am կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 11-ին.

[4] Bardakjian, Kevork B. (2000). A Reference Guide to Modern Armenian Literature 1500-1920. Wayne State University Press. էջ 248. ISBN 0-8143-2747-8.

[5] «Բերքահավաք». 1978. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 24-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]