Վալեդուպար

Բնակավայր
Վալեդուպար
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Կոլումբիա
Համայնք	Cesar Department?
Հիմնադրված է	1550 թ.
Մակերես	4400 կմ²
ԲԾՄ	180±1 մետր
Բնակչություն	544 134 մարդ (2021)
Ժամային գոտի	EDT?
Փոստային դասիչ	200001–200005
Պաշտոնական կայք	valledupar.gov.co
Վալեդուպար (Կոլումբիա)
Վալեդուպար Վիքիպահեստում

Վալեդուպար (իսպ.՝ Valledupar, [baʝeðuˈpaɾ]), քաղաք և մունիցիպալիտետ Կոլումբիայի հյուսիս-արևելքում։ Այն Սեզար նահանգի մայրաքաղաքն է։ Նրա անունը՝ Վալլե դե Ուպար (Ուպարի հովիտ), դրվել է ի պատիվ հնդկացիական ցեղի, որն իշխում էր հովտում։ Քաղաքը գտնվում է Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտա լեռների և Սերրանիա դել Պերիա լեռնաշղթայի միջև՝ մինչև Գուատապուրի և Սեզար գետերի սահմանները։

Վալեդուպարը կարևոր գյուղատնտեսական, անասնաբուծական, ածխի արդյունահանման և ագրոարդյունաբերական կենտրոն է Սեսար նահանգի և Լա Գուախիրա նահանգի հարավային մունիցիպալիտետների միջև ընկած տարածաշրջանի համար, որը նախկինում հայտնի էր որպես Պադիլյա նահանգ: Վալեդուպարը նշանավոր է որպես «վալենատոյի» երաժշտության օրրան, որը ներկայացնում է կոլումբիական մշակույթը: Քաղաքում անցկացվում է Վալենատոյի լեգենդի փառատոնը:

1980-ականների, 1990-ականների և 2000-ականների սկզբի ընթացքում քաղաքը տուժել է Կոլումբիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ՝ բազմաթիվ առևանգումներով, հազարավոր մարդկանց բռնությամբ և հանցագործությունը վերահսկելու ձախողմամբ։

Վալեդուպարում է գտնվում Կոլումբիայի ամենաժամանակակից առավելագույն անվտանգության բանտերից մեկը:

Աշխարհագրություն

Վալեդուպարը գտնվում է Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտա նահանգի հարավ-արևելքում: Նրա միջին ջերմաստիճանը 28 °C է։ Իր համեմատաբար բարձր բարձրության և հասարակածին մոտ լինելու պատճառով այն ունի տարբեր միձավայրեր՝ տաք ջերմաստիճանից մինչև հավերժական ձյուն: Վալեդուպարի ուշագրավ աշխարհագրական առանձնահատկությունները ներառում են Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտայի գագաթները՝ Կոդացցին, Էլ Գուրադիանը, Օխեդան և Լա Ռեյնան: Բազմաթիվ գետեր են հոսում նրա ձյունածածկ գագաթներից և լճերից՝ Արիգուանի, Արիգուանիչիտո, Բադիլո, Կալդերաս, Սեզար, Կուրիբա, Դոնաչուի, Գարուպալ, Գուատապուրի, որը սահմանակից է Վալեդուպար քաղաքին, և Մարիանգոլան:

Վալեդուպարի քաղաքապետարանը հյուսիսից սահմանակից է Լա Գուաջիրա նահանգի Ռիոհաչա և Սան Խուան դել Սեզար մունիցիպալիտետներին։ Հարավում գտնվում են Սեզարի նահանգի Էլ Պասո և Լոս Ռոբլես Լա Պազ մունիցիպալիտետները, դեպի արևելք գտնվում են Վիլանուևա և Ուրումիտա մունիցիպալիտետները, որոնք նույնպես Լա Գուաջիրա նահանգի մաս են կազմում։ Արևմուտքում՝ Մագդալենայի նահանգում, գտնվում են Ֆունդասիոն և Արակատակա մունիցիպալիտետները։

Քաղաքապետարանն ունի մոտ 4977,96 կմ² տարածք, որից 72660 կմ²-ը պատկանում է Արհուակոս հնդկացիական արգելոցին, 399,52 կմ²-ն՝ Կոգուի և Վիվա հնդկացիական արգելոցին, և 425,60 կմ²-ը՝ Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտա ազգային պարկին:

Ֆաունա և ֆլորա

Մունիցիպալիտետում բնակվում են բազմաթիվ էնդեմիկ տեսակներ, որոնք հիմնականում ապրում են Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտա և Սերրանիա դել Պերիջա լեռների էկոհամակարգում, որն աշխարհի ամենակենսաբազմազան վայրերից մեկն է: Մեղուների ամենավերջին հայտնաբերված տեսակը գտնվել է Վալեդուպարի գյուղական վայրերում և անվանվել Stelis vallenata՝ ի հարգանք տեղական Վալենատոյի երաժշտության:

Քաղաքի խորհրդանիշ թռչունը տուրպիալն է: Տարածաշրջանում բնակվող այլ նշանավոր թռչուններ են թութակները, որոնք ողջ տարվա ընթացքում հավաքվում են պտղատու ծառերի վրա:

Գաղութատիրության ժամանակաշրջանում իսպանացիները տարածաշրջան են ներմուծել եվրոպական ինվազիվ կենդանիներ, ինչպիսիք են շները, կատուները, առնետները, մկները, խոշոր եղջերավոր անասունները, ձիերը, ջորիները, այծերը, խայտահավերը, աղավնիները և այլն: Իսպանացիները նաև ամբողջ աշխարհից տարածաշրջան են ներմուծել բուսական աշխարհի բազմաթիվ տեսակներ, հատկապես մանգոյի ծառերը, որը դարձել է քաղաքի և քաղաքապետարանի ամենահայտնի ծառը: Այնուամենայնիվ, քաղաքի խորհրդանշական ծառերը երկու տեսակի դեղին տաբեբուիա են, որոնք բնակիչներն անվանում են «Կանագուատ» և «Պույ»: Այս ծառերը չոր սեզոնի ընթացքում ծածկում են տարածաշրջանը իրենց աչքի ընկնող դեղին ծաղիկներով:

Տարածաշրջանում կենդանական և բուսական աշխարհի պաշտպանության և վերահսկման համար պատասխանատու մարմիններն են Կոլումբիայի շրջակա միջավայրի նախարարությունը, տեղական ապակենտրոնացված «Corpocesar» գործակալությունը՝ Սեզար նահանգի նահանգապետի և Կոլումբիայի ազգային ոստիկանության բնապահպանական ոստիկանության ենթակայության տակ: Այս կազմակերպությունների հետ համագործակցում են այլ ոչ առևտրային կազմակերպություններ:

Կլիմա

Վալեդուպար մունիցիպալիտետում կլիման որոշվում է՝ կախված բարձրությունից: Տարածաշրջանի կեսը լեռնային է, իսկ մնացածը հարթավայրային է Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտայի և Սերրանիա դել Պերիջայի լեռնաշղթաների միջև: Տարվա ընթացքում տարածաշրջանն ունի երկու չոր և երկու անձրևային սեզոններ, որոնք ազդում են Էլ Նինոյի և Լա Նինիայի երևույթների վրա: Լեռնային շրջանի գագաթներին ձյուն է գալիս անձրևային սեզոնին և շատ ավելի զով օրերին, և կախված եղանակային պայմաններից՝ ողջ տարածաշրջանը ենթարկվում է թեթև կարկտահարության և ամպրոպի: Տարածաշրջանները փոքր-ինչ տուժում են Կարիբյան ծովի ամենամյա փոթորիկների սեզոնից: Անձրևային սեզոնին գետերի և ջրային տարածքների մակարդակն բարձրանում է, իսկ բուսականությունը դառնում կանաչ և թփուտային: Չոր սեզոնին բուսականությունը չորանում է և հիմնականում դեղնում, մինչդեռ ջրային տարածքների մակարդակը իջնում են:

2013 թվականին Վալեդուպարը միջին հաշվով դասակարգվել է որպես Կոլումբիայի ամենաշոգ վայր՝ ըստ Կոլումբիայի օդերևութաբանական ինստիտուտի՝ IDEAM-ի:

Վալեդուպարի կլիմայական տվյալները
Ամիս	հունվ	փետ	մարտ	ապր	մայ	հուն	հուլ	օգոս	սեպ	հոկ	նոյ	դեկ	Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F)	39.5 (103.1)	39.8 (103.6)	42.0 (107.6)	39.8 (103.6)	39.4 (102.9)	40.8 (105.4)	46.0 (114.8)	40.2 (104.4)	39.0 (102.2)	38.2 (100.8)	38.0 (100.4)	39.8 (103.6)	46.0 (114.8)
Միջին բարձր °C (°F)	36.4 (97.5)	36.5 (97.7)	36.6 (97.9)	36.5 (97.7)	35.5 (95.9)	35.4 (95.7)	35.7 (96.3)	35.5 (95.9)	34.6 (94.3)	33.8 (92.8)	34.1 (93.4)	35.1 (95.2)	35.3 (95.5)
Միջին օրական °C (°F)	30.4 (86.7)	30.5 (86.9)	30.3 (86.5)	30.2 (86.4)	29.7 (85.5)	29.8 (85.6)	29.9 (85.8)	29.8 (85.6)	29.3 (84.7)	28.8 (83.8)	29.0 (84.2)	29.7 (85.5)	29.8 (85.6)
Միջին ցածր °C (°F)	23.8 (74.8)	24.3 (75.7)	24.3 (75.7)	24.2 (75.6)	24.2 (75.6)	24.2 (75.6)	24.2 (75.6)	24.0 (75.2)	23.7 (74.7)	23.6 (74.5)	23.6 (74.5)	23.5 (74.3)	23.9 (75)
Ռեկորդային ցածր °C (°F)	16.8 (62.2)	19.8 (67.6)	20.6 (69.1)	18.2 (64.8)	18.0 (64.4)	20.4 (68.7)	17.2 (63)	18.0 (64.4)	17.2 (63)	18.8 (65.8)	18.4 (65.1)	17.2 (63)	16.8 (62.2)
Տեղումներ մմ (դյույմ)	6.8 (0.268)	28.5 (1.122)	78.1 (3.075)	125.9 (4.957)	181.3 (7.138)	119.1 (4.689)	114.4 (4.504)	140.7 (5.539)	154.8 (6.094)	169.7 (6.681)	148.9 (5.862)	40.0 (1.575)	1295,3 (50,996)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ {{{միավոր տեղումների օրեր}}})	1	2	5	9	11	9	9	12	12	12	9	3	94
% խոնավություն	63	62	63	63	66	65	65	66	68	70	69	65	66
Միջին ամսական արևային ժամ	269.7	234.5	238.7	201.0	189.1	186.0	207.7	210.8	180.0	179.8	201.0	244.9	2543,2
Միջին օրական արևային ժամ	8.7	8.3	7.7	6.7	6.1	6.2	6.7	6.8	6.0	5.8	6.7	7.9	7.0
աղբյուր: Instituto de Hidrologia Meteorologia y Estudios Ambientales

Պատմություն

Հուշարձան ի պատիվ Վալեդուպարի հիմնադիր Հերնանդո դե Սանտանայի հարգանքին

Իսպանացիները անվանել են Valle de Upar (Ուպարի հովիտ) ի պատիվ լեգենդար տեղացի հնդկացիականա Ուպար ցեղի՝ բնիկ Չիմիլա ազգի առաջնորդի: Տարածաշրջանն առաջին անգամ ուսումնասիրել է Պեդրո դե Բադիլոն։ 1532 թվականին այն գրավել է Վենեսուելայի նահանգապետ գերմանացի Ամբրոսիուս Էհինգերը, ով ներխուժել է Սանտա Մարտայի կառավարությանը պատկանող տարածք։ Քաղաքը հիմնադրվել է 1550 թվականին իսպանացի կոնկիստադոր, կապիտան Էրնանդո դե Սանտանան, ով էլ անվանել է քաղաքը։ Կաթոլիկ եկեղեցին քաղաքը սովորաբար անվանում էր «Ciudad de los Santos Reyes de Valle de Upar» (Վալեդուպարի սուրբ թագավորների քաղաք), քանի որ այն հիմնադրվել է հունվարի 6-ին՝ Աստվածահայտնության օրը, այն օրը, երբ երեք մոգերը այցելեցին մանուկ Հիսուսին: Անունն աստիճանաբար փոխվեց Վալե Դուպարի, ապա՝ Վալեդուպարի։

Գաղութացման ժամանակաշրջանից ի վեր տարածաշրջանը եղել է Կարիբյան ավազանի տարածքից ներմուծման և դեպի ցամաքային տարածք բաշխման կենտրոն։ Իսպանացիները ճանապարհորդել էին այդ տարածքով և հիմնել լայնածավալ հողագործություն՝ հիմնականում բուծելով ներմուծված եվրոպական անասուններ և զբաղվելով գյուղատնտեսությամբ։ Չիմիլա ազգի բնակչության մեծ մասը մահացել է եվրոպացիների կողմից նոր վարակիչ հիվանդությունների համաճարակներից։ Փրկվածները հարկադիր աշխատանքի էին անցնում, որոնցից շատերը զոհվում էին մարտերի ժամանակ:

1810 թվականի մայիսի 22-ին Վալե դե Ուպարի Կաբիլդոյի մոտ 400 բնակիչներ ապստամբեցին իսպանական միապետության դեմ՝ բողոքելով քաղաքապետ-գնդապետ Մարկես դե Վալդե-Հոյոսի դեմ։ Քաղաքապետը փախել է հարևան Սան Խուան դել Սեզար՝ թողնելով ղեկավար Վ. Ռուիս դե Գոմեսին: 1813 թվականին Իսպանիայից անկախությունը հռչակել է Մարիա Կոնսեպսիոն Լոպերենա դե Ֆերնանդես դե Կաստրոն՝ հարուստ հողատեր, ով օգնեց երեք հարյուր ձի մատակարարել Էլ Լիբերտադոր Սիմոն Բոլիվարի հեղափոխական բանակին։

1850 թվականին քաղաքը դարձել է Վալեդուպար նահանգի մայրաքաղաքը, իսկ 1864 թվականին բարձրացվել է Մագդալենայի Դաշնային նահանգի մաս կազմող Վալեդուպար նահանգի մայրաքաղաքի կարգավիճակի: 1915 թվականին, Կոլումբիայի Միացյալ նահանգների դարաշրջանում, քաղաքական և վարչական բաժանման վերակառուցումից հետո՝ Վալեդուպարը հռչակվել է Մագդալենայի Դաշնային նահանգի մաս կազմող Վալեդուպար նահանգի մունիցիպալիտետ: Տարածաշրջանը պահպանեցլ է հարաբերական մեկուսացումը երկրի մնացած մասից՝ այն ժամանակվա իր ցածր կարևորության պատճառով: Կոլումբիայի տարբեր կառավարությունների կատաղի քաղաքական պայքարը տեղի է ունեցել հիմնականում ավելի մեծ քաղաքներում, ինչպիսին է Բոգոտան:

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին քաղաքն ընդունել է բազմաթիվ ներգաղթյալների Եվրոպայից, հատկապես ֆրանսիացիների, գերմանացիների և իտալացիների։ Հետագայում այն սկսել էր Մերձավոր Արևելքից գրավել ներգաղթյալների։ 1956 թվականին կաթոլիկ եկեղեցու կողմից այն հռչակվել է ծխական։ Այն բանից հետո, երբ ստեղծվել է Կոլումբիայի Հանրապետությունը և 1967 թվականին ստեղծվել Սեզարի նահանգը, Վալեդուպարը դարձել էր վերջինիս մայրաքաղաքը։

Տարածաշրջանը սկսել էր արագ զարգանալ նախկին նախագահ Ալֆոնսո Լոպես Միխելսենի, Սեզարի նահանգապետի և Կոլումբիայի Լիբերալ կուսակցության առաջին կառավարչի քաղաքական աջակցության շնորհիվ: Վալեդուպարը հայտնի էր դարձել որպես «sorpresa caribe» (Կարիբյան անակնկալ) 1970-ականների ընթացքում իր արագ տնտեսական աճի պատճառով, հատկապես բամբակի արտադրության մեջ, որը տեղացիներն անվանել էին «սպիտակ ոսկի»: Վալեդուպարն այս ընթացքում Կոլումբիայի տնտեսական շահույթով զբաղեցրել է երկրորդ տեղը: Քաղաքային աճը և սոցիալական փոփոխությունները ուղեցել էին բարգավաճմանը, և քաղաքն այս տարիների ընթացքում զարգացրել էր իր մշակութային ինքնությունը: «Վալենատոյի» երաժշտության վերածնունդը խիստ խորհրդանշում է Կոլումբիայի մշակույթը:

Վալեդուպարի կենտրոնը պահպանում է իսպանական գաղութային ճարտարապետության մեծ մասը

Բռնության շրջանը բռնկվել էր 1980-ականների կեսերին՝ խաթարելով խաղաղ աճը։ Պայքարող ձախակողմյան քաղաքական կուսակցությունը՝ Հայրենասիրական միությունը (UP), գլխավորում էր բանկիր Յուվենալ Օվիդիո Ռիկարդո Պալմերա Պինեդան: Գլխավոր հրապարակում գյուղացիների գործադուլի և բողոքի ցույցի ժամանակ նրա հրահրիչ արտահայտությունների պատճառով նա բանտարկվել էր։ Նահանգի կառավարիչ Խորխե Դանգոնդ Դազայի կողմից համաներում ստանալուց հետո Պալմերան թաքնվել էր: Ազգային կառավարությունը և պահպանողական խմբերը հալածանք էին սկսել UP-ի առաջնորդների և հետևորդների նկատմամբ։ Պալմերայի շատ հետևորդներ աքսորվեցին Եվրոպա:

Նա փախավ դեպի լեռները՝ ապաստանելով UP-ի զինված թևի՝ Կոլումբիայի հեղափոխական զինված ուժերի (FARC) մոտ։ Պալմերան դարձավ պարտիզանական առաջնորդ. որպես բանկիր՝ նա գիտեր, թե ովքեր են քաղաքում և մարզում հարուստ: Նա սկսեց առևանգել (և երբեմն սպանել) հայտնի քաղաքական առաջնորդների, լրագրողների և հարուստ հողատերերի (ներառյալ իր ընտանիքի անդամներին)՝ օգտագործելով փրկագինը՝ իր կազմակերպությունը ֆինանսավորելու համար: Նա վերցրել էր Սիմոն Տրինիդադ կեղծանունը:

Այս ընթացքում աճել էր ընդհանուր հանցագործությունը, և 1994 թվականի հոկտեմբերի 15-ին թալանվել էր «El Banco de la Republica» (Հանրապետության բանկ) ազգային բանկը: Գողացված գումարը կազմեց 24,075 միլիոն COP չթողարկված թղթադրամ (մոտ 11 միլիոն ԱՄՆ դոլար), և այն հայտնի դարձավ որպես «El Robo del Siglo» (Դարի բանկային կողոպուտ)։

FARC-ի և Ազգային ազատագրական բանակի (ELN)-ի չարաշահումներին հակազդելու համար և մոտավորապես տասնհինգ տարի Վալեդուպարի հասարակությունը խեղդելուց և կոլումբիական բանակի կողմից անտեսումից հետո, Վալեդուպարի որոշ հայտնի առաջնորդներ, հողատերեր և այդ կազմակերպությունների զոհերը որոշել էին դառնալ ինքնապաշտպանական ուժերի մաս կամ խթանել դրանց գործունեությանը, որոնք հետագայում միացել են Կոլումբիայի միացյալ ինքնապաշտպանական ուժերի (AUC) հետ և որպես առաջնորդ նշանակել մեկ այլ «Վալենատյան»Ռոդրիգո Տովար Պուպոյին, հայտնի որպես Խորխե 40։

Ինքնապաշտպանական ուժերը որդեգրել են այնպիսի մեթոդներ, ինչպիսին պարտիզանականն է, ներառյալ թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառությունը՝ իրենց գործողությունները ֆինանսավորելու համար: Նրանք օգտագործում էին ահաբեկչության մարտավարություն, որը նույնպես ազդում էր անմեղ մարդկանց վրա, ինչպիսիք են ընտրովի և պատահական առևանգումները, ինչպես նաև ռեկետային և ընտրովի սպանությունների համակցությունները՝ Մահվան ջոկատների առևտրային նշանը: «AUC»-ն օգնել էր հետ վերցնել շրջանը պարտիզաններից, սակայն Վալեդուպարի բնակիչները ստիպված էին նման անորոշության հետ առնչվել քաղաքը վերահսկող անօրինական և ահաբեկչական կազմակերպություն ունենալու հարցում:«AUC» հյուսիսային բլոկը զորացրվել է 2006 թվականի մարտի 10-ին։ Դեռևս անորոշ է՝ կոլումբիացի զինվորականները կարող են վերահսկել երկու ահաբեկչական կազմակերպությունները, թե՞ վերացնել դրանք։ Երկարատև բռնությունների պատճառով շատ գյուղացիներ գաղթել էին քաղաք։ Սպանվել են տարածաշրջանի ականավոր առաջնորդներ. մյուսները ստիպված են եղել սնանկանալ կամ դուրս գալ տարածաշրջանից:

Չնայած բռնություններին՝ քանի որ այն դարձել է Սեզարի նահանգի մայրաքաղաքը, Վալեդուպարը զարգացել է որպես կարևոր գյուղատնտեսական և անասնաբուծական կենտրոն տարածաշրջանի համար՝ Սեզարի նահանֆի և Լա Գուաջիրայի հարավային մասերի միջև: Այն առավել ուշագրավ է որպես վալենատոյի երաժշտության բնօրրան, որը հնչում է ակորդեոնով, փոքրիկ թմբուկով (caja) և քերող գործիքով (guacharaca): 1968 թվականից՝ ապրիլի վերջին, քաղաքում անցկացվում է ամենամյա քառօրյա փառատոն՝ Վալենատոյի լեգենդ փառատոնը։

Քաղաքականություն

Սեզարի նահանգի կառավարության և Պատգամավորների պալատի, ինչպես նաև նահանգի մակարդակի այլ մարմինների գրասենյակները տեղակայված են Վալեդուպարում: Քաղաքային մակարդակում քաղաքապետը և քաղաքային խորհրդականները պաշտոնավարում են երեք տարի ժամկետով և պատասխանատու են տեղական կառավարման հարցերի համար: Քաղաքապետի լիազորությունները մեծապես կախված են գերատեսչության կողմից հատկացված բյուջեից՝ ծրագրերն իրականացնելու համար:

Տեղական ինքնակառավարման մարմինների շատ ղեկավարներ ներգրավված են եղել կոռուպցիոն գործերում, հետաքննվել և երբեմն էլ բանտարկվել: Կառավարական բյուրոկրատիան խիստ քաղաքականացված է՝ որոշ ծրագրերի իրագործմամբ՝ կախված քաղաքական շահերից և առավելություններ շահելով քաղաքական հակառակորդների նկատմամբ։ Տեղի դատական համակարգը նույնպես խոցելի է կոռուպցիայի համար, ինչպես նաև հանդիսանում է ահաբեկիչների և պարտիզանների հիմնական թիրախը:

Նովալիտո թաղամասը գտնվում է Վալեդուպարի հյուսիսում և Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտա լեռան հետին պլանում:

Վարչական բաժանումներ

Վալեդուպարում ընդհանուր բնակչության 84%-ն ապրում է մունիցիպալիտետի քաղաքային բնակավայրերում՝ մոտավորապես 68,4 բնակիչ/կմ² խտությամբ (1)։

Քաղաքում

Վալեդուպար քաղաքը բաղկացած է 6 համայնքներից, որոնք բաժանված են 138 թաղամասերի և շրջանների:

Թաղամասերում

Վալեդուպարի նահանգը բաժանված է վեց տարբեր աշխարհագրական գոտիների, որոնք կազմված են «Corregimiento» (թաղամաս, 25) կոչվող ստորաբաժանումներից, իսկ դրա ենթաբաժանումները կոչվում են «Vereda» (125) և համարվում են Վալեդուպար քաղաքի գյուղական տարածքներ։

• Հյուսիսային գոտի: 5 թաղամաս՝ բաժանված 42 գյուղական տարածքների.

Թաղամասեր՝

• • Ատանկես
  • Գուատապուրի
  • Չեմեսկեմենա
  • Լա Մինա
  • Լոս Հատիկոս
• Հյուսիսարևմտյան գոտի: 10 թաղամաս՝ բաժանված 4 գյուղական տարածքների.

Թաղամասեր՝

• • Գուակոչե
  • Գուակոչիտը
  • Լա Վեգա Առիբա
  • Լոս Կորասոնես
  • Էլ Խաբո
  • Լաս Ռաիսես
  • Էլ Ալտո լա Վուելտա
  • Բադիլյո
  • Պատիլյալ
  • Ռիո Սեկո
• Հարավարևելյան գոտի: 2 թաղամաս՝ բաժանված 13 գյուղական տարածքների.

Վալեդուպար նահանգի թաղամասերը

Թաղամասեր

• • Ագուաս Բլանկաս
  • Վալենսիա դե Խեզուս
• Հարավային գոտի: 4 թաղամաս՝ բաժանված 15 գյուղական տարածքների.

Թաղամասեր

• • Գուայմարալ
  • Կարակոլի
  • Լոս Վենադոս
  • Էլ Պերրո
• Հարավարևմտյան գոտի: 2 թաղամաս՝ բաժանված 30 գյուղական տարածքների.

Թաղամասեր՝

• • Մարիանգոլա
  • Վիլլա Գերմանիա
• Հյուսիսարևմտյան գոտի: 2 թաղամաս՝ բաժանված 21 գյուղական տարածքների.

Թաղամասեր՝

• • Սաբանա Կրեսպո
  • Ազուկար Բուենա

Ժողովրդագրություն

Կրթություն

Կոլումբիայում կրթությանը հետևում է Ազգային կրթության նախարարությունը՝ համաձայն Սահմանադրության: Նախարարությունը նաև հաստատում է մասնավոր կամ պետական ուսումնական հաստատությունների գործունեությունը։

Վալեդուպարի ամենամեծ միջնակարգ դպրոցը «Colegio Nacional Loperena»-ն է (Լոպերենայի ազգային դպրոց): Քաղաքի ամենաբարձր ակադեմիական մակարդակ ունեցող ավագ դպրոց-հաստատություններն են՝ «Fundación Colegio Bilingüe de Valledupar»-ը, «Colegio La Sagrada Familia»-ը, «Colegio Gimnasio del Norte»-ը, «Colegio San Fernando»-ը և «Colegio Santa Fe»-ը:

Ամենամեծ պետական համալսարանը Սեզարի Ժողովրդական Համալսարանն է (Universidad Popular del Cesar), որն ունի երկու համալսարան քաղաքում: Քաղաքում գործում են այլ մասնավոր համալսարաններ, ինչպիսիք են Սանտանդերի համալսարան (Universidad de Santander, UDES) և Անդինա տարածքի համալսարան (Universidad del Area Andina, AREANDINA): Համաձայն ECAES-ի 2013 թվականի գնահատականների՝ Սեզարի բարձրագույն կրթությունը դասվում է Կոլումբիայի «ամենացածր որակի» շարքին:

Վալեդուպարում գործում են նաև տեխնիկական դպրոցներ, առավել նշանավոր է պետական SENA-ն:

Ընդհանուր կրթական վիճակագրություն (2004-ից մեր օրեր)

• • Մանկապարտեզ= 6300
  • Միջնակարգ դպրոց = 24,561
  • Ավագ դպրոց = 17,026
  • Համալսարան (թերի բարձրագույն) = 11,910
  • Համալսարան (բարձրագույն) = 938

Էթնիկ խմբեր

Հնդկացիների երեք խմբեր, որոնք Թաիրոնայի մշակույթի մաս են կազմում, հաստատված են այս տարածաշրջանի մոտ՝ հնդկացիական արգելոցներում։ Բոլորը անվանված են Սիեռա Նևադա դե Սանտա Մարտայի անուններով՝ Արուակո արգելոցը (բնակչություն՝ 18,500), Կանկուամո արգելոցը (բնակչություն՝ 12,000) և Կոգի-Վիվա արգելոցը (բնակչություն՝ 4,500): Ամերիկյան մշակույթները նպաստել են ավանդական արվեստներին և արհեստներին, ինչպես նաև մշակաբույսերի աճեցման բազմաթիվ մեթոդներին: Աֆրիկացիներն իրենց ներդրումն են ունեցել սննդի, կրոնի և երաժշտության մեջ, իսկ եվրոպացիները նպաստել են ճարտարապետությանը, կաթոլիկ կրոնի աճին և այլ ասպեկտներին, հատկապես իսպանական գաղութատիրության ժամանակաշրջանում:

«Վալենատոյի» երաժշտությունը եղել է այս երեք մշակույթների միաձուլումը. եվրոպական ակորդեոնը, աֆրիկյան թմբուկը ու հարվածային գործիքները և հնդկացիական «գուաչարական»:

Եվրոպացի ներգաղթյալների մեկ այլ հոսք եկել էր 1940-1950-ական թվականներին՝ փորձելով խուսափել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից կամ սոցիալական ճգնաժամից: Եկվորները հիմնականում Իսպանիայից էին, Գերմանիայից և Ֆրանսիայից:

Մոտավորապես 1960-ական թվականներից քաղաք սկսվել էր Մերձավոր Արևելքից ներգաղթյալների հոսք։ Տեղացիների կողմից նրանց կարեկցաբար անվանել են «Turcos» (թուրքեր): Ներգաղթյալները ընդունվել էին և դարձել հասարակության մի մասը՝ ամուսնանալով Վալեդուպարի ավանդական ընտանիքների հետ:

Տնտեսություն

Բամբակը՝ երբեմնի Վալեդուպարի հիմնական ապրանքային բերքը

Երիտասարդ բրահման հորթ

Վալեդուպարի տնտեսությունը հիմնականում հիմնված է քաղաքային տարածքում առևտրի, մանրածախ առևտրի ու բանկային գործունեության, սպասարկման ոլորտի և զբոսաշրջության ոլորտի վրա՝ հիմնականում Վալենատոյի լեգենդի քառօրյա փառատոնի ընթացքում: Քաղաքը նաև ծառայում է որպես բիզնես կենտրոն երկու մոտակա ածխահանքերի՝ Սերեխոնի (Լա Գուաջիրա) և Դրումմոնդի (Սեզար) համար։ Տարածաշրջանի տնտեսությունը նաև հիմնված է առաջնային կարևորություն ունեցող ոլորտների՝ գյուղատնտեսության և անասնապահություն վրա, որոնք տեղական տնտեսության պատմական հիմքն են: 1970-ականներին տարածաշրջանը տնտեսական վերելք է ապրել բամբակի զանգվածային արտադրության շնորհիվ, այն ժամանակ, երբ դրա համաշխարհային պահանջարկը մեծ էր: Սա օգնել է արդիականացնել Վալեդուպարը, և որոշ ժամանակով այն դարձրել Կոլումբիայի երկրորդ ամենաարդյունաբերական շրջանը: Բամբակի վերելքը ավարտվել է 1980-ականներին բռնության տարիներին բամբակի արտադրության նվազման պատճառով: Դրա հետևանքով առաջացած տնտեսական ճգնաժամը շատերին թողեց պարտքերի մեջ և անկարող՝ վերադարձնել բանկերին վարկերը: Այս տարիների ընթացքում մարիմբերոն կամ մարիխուանա վաճառողները նույնպես նպաստում էին տնտեսական վերելքին՝ Միացյալ Նահանգներում մեծ պահանջարկի շնորհիվ:

Վալեդուպարը հիմնականում արտադրում է բամբակ, բրինձ, արմավենու ձեթ, ծխախոտ, սուրճ, կակաո և այլ շահութաբեր մշակաբույսեր։ 20-րդ դարի վերջից քաղաքը օգուտ է քաղել Սեսար դեպարտամենտի ածխահանքերի զարգացումից Լա Խագուա դե Իբիրիկո և Էլ Պասո տարածաշրջանում: Երկրորդային հատվածը ծաղկում էր մի քանի գյուղատնտեսական ապրանքների և խոշոր եղջերավոր անասունների շնորհիվ:

Ահաբեկչական խմբավորումներ դեռևս առկա են և ազդում են տեղական տնտեսության վրա. FARC-ը, ELN-ը և նախկին AUC-ը, որոնք հիմնականում ֆինանսավորվում են թմրանյութերի անօրինական վաճառքով: Մաֆիայի ոճի այլ խմբեր՝ BACRIM-ները, առաջ են գնացել տարածաշրջանում՝ թմրանյութերի անօրինական արտադրությունից անցնելով դեպի վառելիքի, ինչպես նաև այլ արտադրանքների անօրինական առևտրի Վենեսուելայից: Այս խմբերը նպաստում են նահանգում թմրանյութերի ապօրինի արդյունաբերությանը: Տարածքում նրանք աճեցնում են մեծ քանակությամբ ափիոն և մարիխուանա:

Նահանգն օգտագործում է տեխնոլոգիաներ ավելի ժամանակակից քաղաքի վերածվելու համար։ Ավելի փոքր մասշտաբով տնտեսության այլ աղբյուրներ են՝ ձկնորսությունը, տրանսպորտը, շինարարությունը, արդյունաբերական արտադրությունը, էլեկտրաէներգիան և գազը, առևտուրը, հյուրանոցային արդյունաբերությունը, կառավարությունը, անշարժ գույքը, կրթությունը, առողջապահությունը և կենցաղային ծառայությունները։

Վալենատոյի լեգենդ փառատոնը տնտեսական նշանակություն է ձեռք բերել Վալեդուպարի տնտեսության վրա ունեցած ազդեցության պատճառով: Փառատոնը դարձել է զբոսաշրջային արդյունաբերության վայր և հնարավորություն է տվել առաջ մղել տեղական այլ ապրանքներ: Տարածաշրջանի ժամանակակից արվեստն ու արհեստը, էկոտուրիզմը և խոհանոցը նպաստել են հյուրանոցային բիզնեսի աճին:

2006 թվականին Վալենատոյի լեգենդ փառատոնի ժամանակ Կոլումբիայի Ֆեդերացիան համաձայնել էր առաջ մղել տեղական սուրճը որպես իրենց արտադրանքներից մեկը՝ «Cafe Festival de la Leyenda Vallenata» (Վալենատոյի լեգենդ փառատոնի սուրճ) անվան տակ։ Այս ջանքերն ուղղված են Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտայի և Սերրանիա դել Պերիջայի տեղական փոքր և միջին ֆերմաների արտադրած սուրճի խթանմանը:

Օգոստոսի վերջին Վալեդուպարը ամեն տարի հյուրընկալում է խոշոր եղջերավոր անասունների տոնավաճառներից մեկը (իսպ.՝ Ferias Ganaderas) Կոլումբիայում: Սա նաև հնարավորություն է ներկայացնելու գյուղատնտեսական և կենցաղային այլ ապրանքներ։

Մշակույթ

Վալեդուպարի մշակութային ֆոնը գալիս է երեք տարբեր հիմնական մշակույթներից. աֆրիկյան, եվրոպական և հնդկացիական: Այս մշակույթների խառնուրդը զարգացրել է յուրահատուկ երաժշտական ոճեր, ինչպիսիք են վալենտոն և կումբիան: Վալեդուպարը ստեղծվել է որպես իսպանական գաղութային քաղաք, որտեղ գաղութարարները փորձում էին վերահաստատել այն, ինչ գիտեին ծանոթ սովորույթների, սննդի, ժողովրդական կրոնի, երաժշտության, պարերի և կաստիլիական իսպաներենի առումով:

Վալենատա Սիրենի լեգենդը հարգող հուշարձան Գուատապուրի գետի մոտ:

Գաղութատիրության ժամանակաշրջանի շատ ժառանգներ դարձան կաթոլիկ։ Միևնույն ժամանակ, սովորությունները կլանել են ամերիկյան և աֆրիկյան մշակույթների ասպեկտները, քանի որ քրիստոնեությունը սինկրետ էր: Ապրիլին տեղի ունեցող Ավագ շաբաթը նշվում է գրեթե նույն կերպ, ինչ գաղութային ժամանակներում՝ պահքով, եկեղեցի հաճախելով և Հիսուսին ու Սանտո Էչեհոմոյին երկրպագելու երթով: Քրիստի մարմնի և արյան տոնը նշվում է հուլիսին։ Կրոնական սովորություններում քրիստոնյաները կազմում են բնակչության մեծամասնությունը: Կան մուսուլմանների փոքրամասնություն:

«Tecoma chrysostricha» ծաղկող բույս, որը տեղական անվանումով հայտնի է որպես «Cañaguate»

Ավանդական բանավոր պատմություններն օգնել են պահպանել պատմություններ, առասպելներ և լեգենդներ, ինչպիսիք են հայտնի «գուատապուրի ջրահարսի լեգենդը» կամ «silborcito»-ն (գլխատված նազարեթցին), «Լերտա»-ն («Սատանայի և Ֆրանցիսկոսի միջև մենամարտը»), «մոնիտոս»-ը, «Լյորոնա»-ն (լացող կինը), «la madre monte»-ն (մայր բնություն), «la mano pelua» (մազոտ ձեռքը), և «el cuco», ի թիվս այլ պատմությունների, որոնք դեռ կենդանի են: Տարածաշրջանում շատ տարածված են հեքիաթասացները, ինչպես նաև ավանդական կատակերգուները: Այս պատմասացները՝ սովորաբար շրջագայող ֆերմերները, որոնք վաճառում էին իրենց անասունները տարածաշրջանում, վերակենդանացրին արդեն ավանդական իսպանական «juglares»-ը (մինստրեներ): Գյուղից գյուղ նրանք երգում էին այլ քաղաքների նորություններն ու պատմությունները՝ սովորաբար նվագելով։ Ենթադրվում էր, որ այսպես է ծնվել Վալենատո երաժշտությունը:

Պարերը շատ կարևոր դեր են խաղում այս հասարակության մշակութային ինքնության մեջ, որոնք գալիս են այն երեք տարբեր մշակույթներից։ Այդ պարերից են՝ «Tambora La Cumaná», «El Pilon Vallenato», «Ցhicote kankuamo» և «Los Diablos danzantes de Corpus» ( Քրիստոսի մարմնին պարող սատանաներ): Վերջինս ծագել է գաղութային թատերական պիեսում, որը մշակվել է չար և բարի ուժերը ներկայացնելու համար՝ հնդկացիների քրիստոնեության դարձի բերելու ջանքերի ժամանակ: Վալեդուպարը նաև նշում է կառնավալ փետրվարին, ավելի փոքր, բայց նման է Բարանկիլյայի կառնավալին: Կառնավալի հեթանոսական ավանդույթների տոնակատարությունը արագորեն օգնեց աֆրիկյան և հնդկացիական ավանդույթներին դառնալ հասարակության մաս:

• Casa de la Cultura (Մշակույթի տուն) և Escuela de Bellas Artes (Գեղարվեստի դպրոց)

Այս երկու հաստատությունները Կոլումբիայի մշակույթի նախարարության մասն են կազմում, և նրանց հիմնական նպատակն է խթանել և պահպանել տեղական մշակութային ավանդույթները, զարգացնել տարածաշրջանի մշակութային կարողությունները և խթանել տարբեր մշակույթներին ծանոթանալու այլընտրանքային ուղիներ:

• Գրադարաններ:
• Ռաֆայել Կարիլլո Լուկեսի անվան Հանրային գրադարանը և նրա «Consuelo Araujo Noguera» գրադարանի բաժինը բացվել է 2002 թվականի մայիսի 8-ին։ Ստեղծվել է համայնքի սոցիալական, կրթական և մշակութային զարգացմանը նպաստելու հիմնական նպատակով՝ մոտ 12000 հատորանոց նախնական հավաքածուով՝ մարդկային գիտելիքների բոլոր ոլորտներում։ Այն ունի երեխաների, երիտասարդների և մեծահասակների համար նախատեսված տարածք, տրամադրում է բոլոր օգտատերերին գրականութգրական արվեստի, պլաստիկ արվեստի, երաժշտության սեմինարներ, կոնֆերանսներ, ցուցահանդեսներ և տեղական գրողների գրքերի շնորհանդեսներ:

Ընդհանուր հավաքածու և ծանոթագրություն. Այն ունի հարյուր մարդու համար նախատեսված դահլիճ՝ բաց դարակներով և հավաքածուների ազատ մատչելիությամբ: Մանկական սենյակ և արվեստանոց. առանձին ունի նաև մանկական դասախոսությունների և արվեստանոցի սենյակ՝ մանկական և պատանեկան գրականության մասնագիտացված հավաքածուով, ինչպես նաև տեսաձայնային նյութերով և պլաստիկ արվեստում աշխատելու այլ տարրերով: Այս սենյակում շաբաթ օրերին ժամը 10-ին անցկացվում է պատմվածքների ընթերցման «La Hora del Cuento» (պատմության ժամ) նախագիծը, իսկ ուրբաթ օրերին ժամը 16:00-ին՝ մանկական ֆիլմերի ցուցադրություն:

• • Այս համակարգն օգնում է գտնել օգտատերերին անհրաժեշտ տեղեկատվությունը և պարունակում է տեղական մատենագիտական նյութերի տեղեկատվություն, որը միացված է «Banco de la Republica» ազգային գրադարանների ցանցին:
  • Տեսաձայնային ծառայություններ. գրադարանն ունի նաև երեք անհատական խցիկ տեսաձայնային նյութերի օգտագործման համար, որոնք հիմնականում պարունակում են մշակութային և գիտական նյութեր:
• Առևտրի կենտրոն

Վալեդուպար քաղաքն ունի երկու խոշոր կենտրոն. «Guatapurí Plaza»-ն, որը գտնվում է քաղաքից հյուսիս՝ «Parque de la leyenda Vallenata»-ի մոտ։ Համալիրը բացվել է 2007 թվականի նոյեմբերին՝ ունենալով երեք հիմնական բաժին. Առևտրի կենտրոն, որը բացվել է 2008 թվականին, որտեղ ներկայացված են ավելի քան 50 խոշոր ազգային և միջազգային մանրածախ խանութներ, ինչպիսիք են Nike-ը, Levis-ը և այլն: Այն ներառում է նաև նշանավոր ռեստորաններ, ինչպիսիք են Subway-ն, Խուան Վալդեզ սրճարանը և Քարֆուր սուպերմարկետը: Կինոթատրոն, որը բացվել է 2008 թվականի նոյեմբերի 28-ին և շահագործվում է Cinemark-ի և հյուրանոցի կողմից, որը կոչվում է «Sonesta Hotel» և բացվել է 2009 թվականին:

«Mayales Plaza»-ն, որը բացվել է 2013 թվականին, գտնվում է Վալեդուպար քաղաքից արևելք:

Քաղաքի համար կան ևս երեք խոշոր առևտրի կենտրոնների նախագծեր, որոնցից առավել հայտնի են «MegaMall»-ը և «Unicentro»-ն:

Սպորտ

Վալեդուպարն ունի «Valledupar FC» ֆուտբոլային թիմ, որը խաղում է Կոլումբիայի երկրորդ դիվիզիոնում և Կոլումբիայի գավաթի մրցաշարերում։ Վալեդուպարից շատ ֆուտբոլիստներ խաղում են կամ խաղացել են Պրիմերա A-ի կամ այլ երկրների բարձրագույն դիվիզիոններում, ինչպես նաև Կոլումբիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականում, հատկապես դարպասապահ Խոսե Մարիա Պազոն: Նշանավոր միջազգային խաղացողներից է Ումբերտո Օսորիո Բոտելոն, որը Լա Լիգայում խաղացել է «Ռեալ Վալյադոլիդում»։

«INDUPAL»-ի աջակցությամբ մարզվում են նաև մարտարվեստ (թեկվոնդո, ձյուդո և կարատե), հեծանվավազք, անվաչմուշկ, բասկետբոլ, սոֆթբոլ, վոլեյբոլ և աթլետիկա:

Ծնունդով Վալեդուպարից Օսկար Մունյոսը թեկվոնդոյի բրոնզե մեդալ է նվաճել 2012 թվականին Լոնդոնում կայացած ամառային Օլիմպիական խաղերում՝ Կոլումբիայի համար մրցելիս:

Մարզական կառույցներից են «Armando Maestre Pavajeau» մարզադաշտը (որը նախատեսվում է վերակառուցել) և «Coliseo Cubierto de Valledupar»-ը։

Խորհրդանիշներ

Ալֆոնսո Լոպեզ հրապարակը Վալեդուպարի կենտրոնում՝ «քայլող հեղափոխություն» հուշարձանի և քաղաքապետարանի տեսարանով:

Քաղաքի հիմն

Վալեդուպարի օրհներգը՝ «Himno de Valledupar»-ը, հաստատվել է 1984 թվականին՝ այդ ժամանակվա քաղաքապետ Միգել Մեզա Վալերայի կողմից հանրային մրցույթի միջոցով: Հաղթող է ճանաչվել մերձակա Սանտա Մարտայից կոմպոզիտոր Ռիտա Ֆերնանդես Պադիլյան։ Երաժշտության հեղինակն է Կառլոս Խուլիո Պարան:

Դրոշ

Դրոշն ունի տարբեր գույների երեք հորիզոնական հավասար շերտեր.

• Վերևում կապույտն է, որը խորհրդանշում է երկինքը և նահանգով հոսող գետերը։
• Մեջտեղում սպիտակն է, որը խորհրդանշում է Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտա լեռնաշղթայի սպիտակ ձյան գագաթները և ցանկալի խաղաղությունը:
• Ներքևում կարմիրն է, որը խորհրդանշում է պատմության ընթացքում շատերի զոհաբերությունները, ովքեր օգնել են Վալեդուպարի զարգացմանը:

Զինանշան

Զինանշանը վերջերս վերաձևավորվել է, որպեսզի համապատասխանի Վալեդուպարի նոր ինքնությանը, և այժմ ներառում է վալենատոյի երաժշտական գործիքները

• Երեք գագաթներով վերևում գտնվող թագը խորհրդանշում է Հիսուսին այցելած երեք թագավորներին, ինչպես նաև հիշեցնում է Վալեդուպարի իսպանական ժառանգությունն ու պատմությունը, որը ժամանակին իսպանական միապետության մաս էր կազմում:
• Գրերը ներկայացնում են Վալեդուպարի լրիվ անվանումը իսպաներենով՝ Սուրբ թագավորների քաղաք Վալեդուպար։
• Վերևի ձախ նկարում պատկերված են Սիերա Նևադա դե Սանտա Մարտա լեռների ձնառատ գագաթները:
• Վերևի աջ կողմում պատկերված են Վալենատոյի երաժշտության երեք հիմնական գործիքները. ակորդեոն, կախա և գուաչարակա։
• Ներքևի ձախ նկարում պատկերված է ցուլ, որը խորհրդանշում է անասնապահությունը։
• Ներքևի աջ կողմը խորհրդանշում է գյուղատնտեսությունը՝ երեք հիմնական մշակաբույսերի պատկերներով՝ բամբակ, սուրճ և սորգո։

Տրանսպորտ

Վալեդուպարն ունի չորս տարբեր ցամաքային մուտքեր, և հատվում է հարավից հյուսիս ձգվող 80-րդ ազգային մայրուղով: 80-րդ մայրուղին դեռ կառուցման փուլում է Բադիլյո գյուղից մինչև Պատիլյալ գյուղ և Լա Գուախիրա նահանգի Սան Խուան դել Սեսար քաղաք հատվածում: Որպես այլընտրանքային երթուղի, 80-րդ մայրուղին անցնում է նաև Լա Պազ քաղաքով՝ դեպի հյուսիսային Լա Գուախիրա նահանգը: Դեպի հարավ 80-րդ մայրուղին կապում է Կոլումբիայի մնացած մասի հետ, ներառյալ հյուսիսային շրջանները՝ Սանտա Մարտան, Բառանկիլյան և Կարտախենան: Դեպի արևմուտք երկու ճանապարհ է տանում դեպի Սիեռա Նևադա դե Սանտա Մարտայի այլ գյուղեր:

Վալեդուպարի ավտոբուսային տերմինալ

Վալեդուպարի ցամաքային տրանսպորտի տերմինալը տրամադրում է ազգային և միջազգային ծառայություններ տասնվեց տարբեր ավտոբուսային կամ միկրոավտոբուսային ընկերությունների միջոցով: Դրանցից չորսը երթևեկում են համայնքի գյուղական շրջաններ: Քաղաքային տարածքում տրանսպորտային ծառայությունները մատուցվում են տաքսիների և մասնավոր ու պետական ավտոբուսային ընկերությունների կողմից՝ ապահովելով ամբողջ քաղաքը: Վերջերս ծնվել է տրանսպորտի նոր ձև՝ ոչ պաշտոնական մոտոռիկշաները (մոտոտաքսիզմ), որոնք ապօրինի կերպով վերցրել են ավտոբուսային և տաքսի ծառայությունները՝ հասցնելով դրանք սնանկության: Տեղական կառավարությունը փորձում է պատժել մոտոռիկշաների օգտագործումը անվտանգության նկատառումներից ելնելով, քանի որ դրանք գործում են ապօրինի, սակայն քանի որ դրանք շատ են և հակված են բռնի բողոքների, խնդիրը բարդացել է: 2014 թվականին տեղական կառավարությունը նախատեսում է ներդնել նոր Զանգվածային Ռազմավարական Տրանսպորտային Համակարգ (Sistema Estrategico de Transporte Público, SETP)՝ նոր երթուղիներով և ավելի ժամանակակից ավտոբուսներով:

Cacique Upar արձանը, ի պատիվ հովիտը կառավարող բնիկ հնդկացիների:

Վալեդուպարում է գտնվում Ալֆոնսո Լոպես Պումարեխո օդանավակայանը, որն ընդունում է ազգային և որոշ չարտերային թռիչքներ:

Նշանավոր մարդիկ

• Դիոմեդես Դիազ, երգիչ
• Գուսման Կինտերո Տորես, լրագրող
• Մարիա Կոնսեպսիոն Լոպերենա (1775–1835), անկախության գործիչ
• Ջայդեր Ռոմերո (ծնված 1982), կոլումբիացի ֆուտբոլիստ
• Ալբա Ռոզա, լա կոմա

Գրականություն

• Dangon Ovalle, Jaime (November 1987), El Cesar, Hijo del Amor, Valledupar: Departamento del Cesar.
• Gutierrez Hinojosa, Tomas Dario (2000), Valledupar Musica de una Historia, Bogotá: Editorial Grijalbo LTDA, ISBN 958-639-175-2
• Araujonoguera, Consuelo (2002), Trilogia Vallenata, Colombia: Proyecto Editorial Babilonia, ISBN 958-33-3360-3
• Castro Trespalacios, Pedro (1979), Culturas Aborigenes Cesarences e Independencia de Valle de Upar, Bogotá: Casa de la Cultura de Valledupar

Արտաքին հղումներ

• City of Valledupar – official website (es)