Վազք 100 մետր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
100 մետր վազքի ավարտը 2008 թվականի Օլիմպիական խաղերում

Վազք 100 մետր, թեթև ատլետիկայի մարզաձև, որն ընդգրկվել է Օլիմպիական խաղերի ծրագրում առաջին Օլիմպիական խաղերի անցկացման պահից։ Վերաբերում է սպրինտերային մարզաձևերին։ Վազքի երկարությունը չափվում է մեկնարկային գծի՝ վերջնագծից ավելի հեռու եզրից մինչև վերջնագծի՝ մեկնարկի գծին մոտ եզրը։ Վազքն իրականացվում է ուղիղ գծով՝ վազքուղով։ Վազքի մեկնարկը կատարվում է մեկնարկային բլոկներից[1][2][3]։ Յուրաքանչյուր մարզիկ պետք է վազի իր անհատական ուղով, որն ունի 1,22 մ-ից ոչ պակաս և 1,25 մ-ից ոչ ավելի լայնություն, նշված է 5 սմ լայնությամբ գծերով։ Ցանկացած միջազգային մրցումներում պետք է լինեն ութ առանձին վազքուղիներ։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

100 մետր վազքում առաջին համաշխարհային ռեկորդի պաշտոնական տարին համարվում է 1912 թվականը, երբ հիմնադրվել է Թեթև ատլետիկայի ֆեդերացիաների միջազգային ասոցիացիան։ Առաջին ռեկորդակիր է դարձել ամերիկացի Դոնալդ Լիպպինքոթը, որը Ստոկհոլմի Օլիմպիական խաղերում 100 մետրը վազել է 10,6 վայրկյանում։ 1966 թվականի Եվրոպայի առաջնությունից սկսած վազքում ժամանակի գրանցման համար կիրառվում է էլեկտրոնային վայրկյանաչափ, որը չափում է ժամանակը մինչև վայրկյանի հազարերորդական մասը (կլորացվում է հետո մինչև հարյուրերորդը)։ Մինչև 1966 թվականը ժամանակը չափվել է վայրկյանի տասներորդականի ճշգրտությամբ։

1980 թվականին համակարգչի միջոցով սպորտում մարդկային հնարավորությունների սահմանների ուսումնասիրություն արդյունքում Գիդեոն Էրիելը ստացել է 9,6 վ, և նշվել է, որ ավելի բարձր արագությանը չեն դիմանա վազորդի մկանները[4]։ Սակայն ներկայումս տղամարդկանց շրջանում 100 մետր վազքի համաշխարհային ռեկորդը, որը սահմանվել է 2009 թվականի օգոստոսի 16-ին, պատկանում է ճամայկացի Ուսեյն Բոլտին և կազմում է 9,58 վայրկյան։ Դրա հետ մեկտեղ Ուսեյն Բոլտին է պատկանում նաև օլիմպիական ռեկորդը, որը սահմանվել է 2012 թվականի օգոստոսի 5-ին Լոնդոնի Օլիմպիական խաղերում և կազմում է 9,63 վրկ։

Կանանց շրջանում 100 մետր վազքի համաշխարհային ռեկորդը պատկանում է Ֆլորենս Գրիֆիտ Ջոյներին։ Այն սահմանվել է 1988 թվականի հուլիսի 16-ին և կազմում է 10,49 վայրկյան։

100 մետր վազքի ռեկորդների պատմությունը (տղամարդիկ)
Ռեկորդ, վայրկ. Մարզիկ Ամսաթիվ
12,00 Թոմաս Բերք (ԱՄՆ) 1896
10,80 Ռեջինալդ Ուոլքեր (Հարավային Աֆրիկա) 1908
10,60 Դոնալդ Լիպինկոտ (ԱՄՆ) 06.07.1912
10,40 Չարլզ Փադոք (ԱՄՆ) 23.04.1921
10,30 Պերսի Ուիլյամս (Կանադա) 09.08.1930
10,20 Ջեսսի Օուենս (ԱՄՆ) 20.06.1936
10,10 Ուիլի Ուիլյամս (ԱՄՆ) 03.08.1956
10,00 Արմին Հարի (Գերմանիա) 21.06.1960
9,90 (ձեռքի ժամանակաչափ) Ջիմ Հայնս (ԱՄՆ) 20.06.1968
9,95 (էլեկտրոնային ժամանակաչափ) Ջիմ Հայնս (ԱՄՆ) 14.10.1968
9,93 Քելվին Սմիթ (ԱՄՆ) 03.07.1983
9,83 (չեղյալ) Բենջամին Ջոնսոն (Կանադա) 30.08.1987
9,79 (չեղյալ) Բենջամին Ջոնսոն (Կանադա) 24.09.1988
9,92 Կարլ Լյուիս (ԱՄՆ) 24.09.1988
9,90 Լերոյ Բարրել (ԱՄՆ) 14.06.1991
9,86 Կարլ Լյուիս (ԱՄՆ) 25.08.1991
9,85 Լերոյ Բարրել (ԱՄՆ) 06.07.1994
9,69 (չի հաշվվել) Օբադելե Թոմփսոն (Բարբադոս) 13.04.1996
9,84 Դոնովան Բեյլի (Կանադա) 27.07.1996
9,79 Մորիս Գրին (ԱՄՆ) 16.06.1999
9,78 (չեղյալ) Թիմ Մոնտգոմերի (ԱՄՆ) 14.09.2002
9,77 Ասաֆա Փաուել (Ճամայկա) 14.06.2005
9,766 (չի հաշվվել) Ջասթին Գետլին (ԱՄՆ) 12.05.2006
9,74 Ասաֆա Փաուել (Ճամայկա) 09.09.2007
9,72 Ուսեյն Բոլտ (Ճամայկա) 31.05.2008
9,68 (չի հաշվվել) Թայսոն Գեյ(ԱՄՆ) 30.06.2008
9,69 Ուսեյն Բոլտ (Ճամայկա) 16.08.2008
9,58 Ուսեյն Բոլտ (Ճամայկա) 16.08.2009
Համաշխարհային ռեկորդներ
Աթլետ Ազգություն Արդյունք Ամսաթիվ Վայր Մրցություն
Տղամարդիկ Ուսեյն Բոլտ Ճամայկա Ճամայկա 9,58 վայրկյան[5] Օգոստոսի 16, 2009 Բեռլին ԱԱ-2009
Կանայք Ֆլորենս Գրիֆիթ Ջոյներ ԱՄՆ-ի դրոշը ԱՄՆ 10,49 վայրկյան Հուլիսի 16, 1988[6] Ինդիանապոլիս Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ առաջնություն

Լավագույն արդյունքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տղամարդիկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աթլետիկայի պատմության լավագույն մարզիկները

Արդ. Մարզիկ Երկիր Վայր Ամսաթիվ Նշ.
9,58 Ուսեյն Բոլտ Usain Bolt Ճամայկա Ճամայկա Բեռլին 16.08.2009 [7]
9,69 Թայսոն Գեյ Tyson Gay Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Շանհայ 20.09.2009 [8]
9,69 Յոհան Բլեյք Yohan Blake Ճամայկա Ճամայկա Լոզան 23.08.2012 [9]
9,72 Ասաֆա Փաուել Asafa Powell Ճամայկա Ճամայկա Լոզան 02.09.2008 [10]
9,74 Ջասթին Գետլին Justin Gatlin Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Դոհա 15.05.2015 [11]
9,78 Թիմ Մոնտգոմորի Tim Montgomery Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Փարիզ 14.09.2002 Դոպինգ
9.76 Քրիստիան Քոլեման Christian Coleman Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Դոհա 28.09.2019 [12]
9,78 Նեստա Քարթեր Nesta Carter Ճամայկա Ճամայկա Ռիետի 29.08.2010 [13]
9,79 Բեն Ջոնսոն Ben Johnson Կանադա Կանադա Սեուլ 24.09.1988 Դոպինգ
9,79 Մորիս Գրին Maurice Greene Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Աթենք 16.06.1999 [14]
9,80 Սթիվ Մալինգս Steve Mullings Ճամայկա Ճամայկա Յուջին 04.06.2011 [15]
9,84 Դոնովան Բեյլի Donovan Bailey Կանադա Կանադա Ատլանտա 27.07.1996
9,82 Ռիչարդ Թոմփսոն Richard Thompson Տրինիդադ և Տոբագո Տրինիդադ և Տոբագո 27.07.1996 [16]
9,84 Բրունի Սուրին Bruny Surin Կանադա Կանադա Սևիլյա 22.08.1999
9,84 Թրեյվոն Բրոմել Trayvon Bromell Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Յուջին 25.06.2015
9,84 Թրեյվոն Բրոմել Trayvon Bromell Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Յուջին 03.07.2016 [17]
9,85 Լերոյ Բարել Leroy Burrell Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Լոզան 06.07.1994 [18]
9,85 Օլուսոջի Ֆասուբա Adekotunbo Olusoji Fasuba Նիգերիա Նիգերիա Դոհա 12.05.2006
9,85 Մայք Ռոջերս Mike Rodgers Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Յուջին 04.06.2011
9,85 Ռիչարդ Թոմփսոն Richard Thompson Տրինիդադ և Տոբագո Տրինիդադ և Տոբագո Պորտ օֆ Սփեյն 23.08.2011
9,86 Կառլ Լյուիս Carl Lewis Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Տոկիո 25.08.1991 [19]
9,86 Ֆրենկի Ֆրեդերիկս Frank Fredericks Նամիբիա Նամիբիա Լոզան 03.07.1996
9,86 Ատո Բոլդոն Ato Boldon Տրինիդադ և Տոբագո Տրինիդադ և Տոբագո Աթենք 19.04.1998
9,86 Ֆրենսիս Օբիկվելու Francis Obikwelu Պորտուգալիա Պորտուգալիա Աթենք 22.08.2004
9,86 Կաստոն Բլեդմեն Keston Bledman Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Պորտ օֆ Սփեյն 22.06.2012
9,86 Ջիմմի Վիքաուտ Jimmy Vicaut Ֆրանսիա Ֆրանսիա Սեն Դենի 04.07.2015 [20]
9,86 Նոա Լայլս Noah Lyles Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Շանհայ 18.05.2019 [21]
9,86 Դիվայն Օդուդուրու Divine Oduduru Նիգերիա Նիգերիա Օսթին 07.06.2019 [22]
9,87 Լինդորֆ Քրիստի Linford Christie Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա Շտուտգարտ 15.08.1993
9,87 Օբադելե Թոմփսոն Obadele Thompson Բարբադոս Բարբադոս Յոհաննեսբուրգ 11.09.1998
9,87 Դուեյն Չեմբերս Dwain Chambers Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա Փարիզ 14.09.2002 Դոպինգ
9,87 Ռոնի Բեյքեր Ronnie Baker Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Խոժուվ 22.08.2018 [23]

Աթլետիկայի պատմության 20 լավագույն արդյունքները

Արդ. Մարզիկ Երկիր Վայր Ամսաթիվ Նշ.
9,58 Ուսեյն Բոլտ Usain Bolt Ճամայկա Ճամայկա Բեռլին 16.08.2009
9,63 Ուսեյն Բոլտ Usain Bolt Ճամայկա Ճամայկա Լոնդոն 05.08.2012
9,69 Ուսեյն Բոլտ Usain Bolt Ճամայկա Ճամայկա Պեկին 16.08.2008
9,69 Թայսոն Գեյ Tyson Gay Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Շանհայ 20.09.2009
9.69 Յոհան Բլեյք Yohan Blake Ճամայկա Ճամայկա Լոզան 23.08.2012
9,71 Թայսոն Գեյ Tyson Gay Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Բեռլին 16.08.2009
9,72 Ուսեյն Բոլտ Usain Bolt Ճամայկա Ճամայկա Նյու Յորք 31.05.2008
9,72 Ասաֆա Փաուել Asafa Powell Ճամայկա Ճամայկա Լոզան 02.09.2008
9,74 Ասաֆա Փաուել Asafa Powell Ճամայկա Ճամայկա Ռիետի 09.09.2007
9,74 Ջասթին Գետլին Justin Gatlin Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Դոհա 15.05.2015
9,75 Յոհան Բլեյք Yohan Blake Ճամայկա Ճամայկա Քսինգսթոն 29.06.2012
9,75 Յոհան Բլեյք Yohan Blake Ճամայկա Ճամայկա Լոնդոն 05.08.2012
9,75 Թայսոն Գեյ Tyson Gay Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Դե Մոյն 22.06.2009
9,76 Ուսեյն Բոլտ Usain Bolt Ճամայկա Ճամայկա Քինգսթոն 03.05.2008
9,76 Ուսեյն Բոլտ Usain Bolt Ճամայկա Ճամայկա Բրյուսելի մայրաքաղաքային մարզ 16.09.2011
9,76 Ուսեյն Բոլտ Usain Bolt Ճամայկա Ճամայկա Հռոմ 31.05.2012
9,76 Յոհան Բլեյք Yohan Blake Ճամայկա Ճամայկա Ցյուրիխ 30.08.2012
9,77 Ասաֆա Փաուել Asafa Powell Ճամայկա Ճամայկա Աթենք 14.06.2005
9,77 Ասաֆա Փաուել Asafa Powell Ճամայկա Ճամայկա Գեյթսհեդ 11.06.2006
9,77 Ասաֆա Փաուել Asafa Powell Ճամայկա Ճամայկա Ցյուրիխ 18.08.2006
9,77 Թայսոն Գեյ Tyson Gay Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Յուջին 28.06.2008
9,77 Ուսեյն Բոլտ Usain Bolt Ճամայկա Ճամայկա Բրյուսել 05.09.2008
9,77 Ասաֆա Փաուել Asafa Powell Ճամայկա Ճամայկա Ռիետի 07.09.2008
9,77 Թայսոն Գեյ Tyson Gay Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ ԱՄՆ Հռոմ 10.07.2009

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Bob Harris, Ramela Mills, Shanon Parker-Bennett (հունիսի 22, 2004)։ BTEC First Sport։ Heinemann։ էջ 35։ ISBN 978-0-435-45460-9 
  2. ↑ The Day – 23 January 1983
  3. ↑ «Archived copy»։ Արխիվացված է օրիգինալից հուլիսի 29, 2014-ին։ Վերցված է օգոստոսի 23, 2012 
  4. ↑ Рекорды и перфокарты // «Советский спорт» : газета. — 1980. — № 174 (10093). — С. 4.
  5. ↑ «100 Metres Results»։ IAAF։ օգոստոսի 16, 2009։ Արխիվացված է օրիգինալից օգոստոսի 23, 2009-ին։ Վերցված է մայիսի 31, 2011 
  6. ↑ 100 Metres All Time. IAAF (9 March 2009). Retrieved 6 May 2009. 8 May 2009.
  7. ↑ Layden Tim (օգոստոսի 31, 2009)։ «Bolt Strikes Twice»։ si.com։ Sports Illustrated։ Վերցված է դեկտեմբերի 5, 2018 
  8. ↑ «Tyson Gay equals Usain Bolt's old world record with second fastest 100m»։ theguardian.com։ The Guardian։ սեպտեմբերի 20, 2009։ Վերցված է դեկտեմբերի 5, 2018 
  9. ↑ Campigotto Jesse (օգոստոսի 23, 2012)։ «Yohan Blake becomes 3rd man to run 9.69»։ cbc.ca։ Canadian Broadcasting Corporation։ Վերցված է դեկտեմբերի 5, 2018 
  10. ↑ Ledsom Mark (սեպտեմբերի 2, 2008)։ «Powell equals second fastest 100 meters time»։ reuters.com։ Reuters։ Վերցված է դեկտեմբերի 5, 2018 
  11. ↑ «Justin Gatlin runs fastest 100 meters in world this year»։ espn.com։ ESPN Internet Ventures։ մայիսի 15, 2015։ Վերցված է դեկտեմբերի 5, 2018 
  12. ↑ «100m Results»։ IAAF։ սեպտեմբերի 28, 2019։ Վերցված է սեպտեմբերի 29, 2019 
  13. ↑ «Nesta Carter ties for fastest 100 of year»։ seattletimes.com։ The Seattle Times։ օգոստոսի 29, 2010։ Վերցված է դեկտեմբերի 9, 2018 (չաշխատող հղում)
  14. ↑ Litsky Frank (հունիսի 17, 1999)։ «Greene Breaks World Record in the 100 Meters»։ nytimes.com։ The New York Times։ Վերցված է դեկտեմբերի 5, 2018 
  15. ↑ Cherry Gene (հունիսի 4, 2011)։ «Tyson Gay runs year's fastest 100 metres»։ theglobeandmail.com։ The Globe and Mail։ Վերցված է դեկտեմբերի 14, 2013 
  16. ↑ «Thompson breaks record»։ guardian.co.tt։ Trinidad and Tobago Guardian։ հունիսի 22, 2014։ Վերցված է դեկտեմբերի 14, 2018 
  17. ↑ Roy Jordan (հուլիսի 4, 2016)։ «Six world leads on third day of US Olympic Trials»։ IAAF։ Վերցված է հուլիսի 4, 2016 
  18. ↑ «Burrell Eclipses 100-Meter Mark»։ latimes.com։ Los Angeles Times։ հուլիսի 7, 1994։ Վերցված է դեկտեմբերի 5, 2018 
  19. ↑ Janofsky Michael (օգոստոսի 26, 1991)։ «He Paces Back In a Blazing 9.86»։ nytimes.com։ The New York Times։ Վերցված է դեկտեմբերի 9, 2018 
  20. ↑ «Diamond League: Asafa Powell runs 100m in 9.81 seconds»։ bbc.com։ BBC։ հուլիսի 5, 2015։ Վերցված է դեկտեմբերի 5, 2018 
  21. ↑ Jason Henderson (մայիսի 18, 2019)։ «Noah Lyles edges Christian Coleman in Shanghai sprint showdown»։ Athletics Weekly։ Վերցված է մայիսի 18, 2019 
  22. ↑ Bret Bloomquist (հունիսի 7, 2019)։ «Oduduru leads Texas Tech track to first-ever men's NCAA championship»։ El Paso Times։ Վերցված է հունիսի 8, 2019 
  23. ↑ Bob Ramsak, Alfons Juck (օգոստոսի 22, 2018)։ «Baker clocks 9.87 world lead in Chorzow»։ iaaf.org (IAAF)։ Վերցված է օգոստոսի 23, 2018 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վազք_100_մետր&oldid=8480625» էջից