Սև խաչ (1915)

Սև խաչ (1915);
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Կազիմիր Մալևիչ
տարի	1915
բարձրություն	79
լայնություն	79
ստեղծման երկիր	Ռուսական կայսրություն
ուղղություն	սուպրեմատիզմ
նյութ	կտավ
գտնվում է	Ժամանակակից արվեստի պետական թանգարան
հավաքածու	Ժամանակակից արվեստի պետական թանգարան
	պատկերված են
	Ծանոթագրություններ;
	Black cross by Malevich Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սև խաչ (այլ կիրառումներ)

«Սև խաչ», նկարել է Կազիմիր Մալևիչը 1915 թվականին։ Նկարը պատկանում է ռուսական անառարկայական նկարչության նոր ուղղությանը, որը Մալևիչն անվանել է սուպրեմատիզմ։ «Սև խաչը», «Սև շրջանը» և «Սև քառակուսին» կազմում են տրիպտիխ։

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մալևիչը ընտրել է քառակուսու ձևը։ Սպիտակ ֆոնի վրա պատկերված է սև հավասարակողմ խաչ։

Ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Սև խաչ» նկարը Մալևիչը նկարել է 1915 թվականին, սակայն մի քանի սուպրեմատիկ աշխատանքների նման թվագրել է 1913 թվական։ Նկարն առաջին անգամ ցուցադրվել է «Նկարների վերջին ֆուտուրիստական 0,10 ցուցահանդեսում» 1915 թվականին։ 1923 թվականին Մալևիչի աշակերտները նկարեցին «Սև խաչի», «Սև քառակուսու» և «Սև շրջանի» նոր տարբերակներ 1924 թվականին կայանալիք Վենեցիայի 16-րդ Բիեննալի համար։ Այդ աշխատանքները ներկայումս պահվում են Ռուսական Պետական թանգարանում։

Գողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Սև խաչը» ձեռք բերեց կոլեկցիոներ Նիկոլայ Իվանովիչ Խարջիևը։ 1977 թվականին շվեդ գրականագետ Բենգտ Յանգֆելդտը Խարջիևից գողացավ Մալևիչի չորս նկարները, այդ թվում՝ նաև «Սև խաչը», և տեղափոխեց Շվեդիա։ 1980 թվականին նա վաճառեց «Սև խաչը» փարիզյան Պոմպիդու կենտրոնին 4,5 միլիոն ֆրանկով (այդ ժամանակից նկարի գինը բարձրացել է մոտ 70 անգամ)։ Վաճառքն իրականացվել է իրավաբան Տուրա Ստենհոլմի օգնությամբ (նրա կինն այդ ժամանակ դատախազ էր Ստոկհոլմում) արվեստի ստեղծագործությունների առևտրական Վիլյամ Արանովիչի փոխանձի միջնորդությամբ, սակայն ձևակերպվել է որպես նվեր Ֆրանսիայում մշակութային նախագծերը ֆինանսավորող ամերիկյան ֆոնդին։ Դա է պատճառը, որ պաշտոնապես նկարը համարվում է որպես «նվեր թանգարանին»։

Նշանակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուպրեմատիզմի տեսության մեջ քառակուսին շարժման արդյունքում վերափոխվել է «սև խաչաձև հարթության»՝ սուպրեմատիզմի երեք առաջնային ձևերից մեկի, որի նշանակությունը մեծ մասամբ գերազանցել է դրա տեսողական նյութական կառուցվածքին։