Ստրեպտոկինազ

Ստրեպտոկինազ
Նույնացուցիչներ
CAS համար	9002-01-1
DrugBank	00086
ECHA InfoCard	100.029.667
	դ; ք; խ;

Ստրեպտոկինազ, ֆերմենտ, որը կիրառվում է որպես թրոմբոլիտիկ դեղ^[1]։ Այն կիրառվում է սրտամկանի ինֆարկտի, թոքային էմբոիայի, զարկերակային թրոմբոէմբոլիայի առաջացման պատճառ հանդիսացող թրոմբները լուծելու նպատակով^[2]։ Սրտամկանի ինֆարկտի դեպքում այն կիրառվում է դրա ST սեգմենտի էլևացիայով տարբերակի ժամանակ ներերակային ներարկման ձևով։

Կողմնակի էֆեկտներին են պատկանում սրտխառնոցը, արյունահոսությունը, ցածր ճնշումը, ալերգիկ ռեակցիաները^[2]։ Խորհուրդ չի տրվում կյանքում մեկ անգամից ավել կիրառել^[2]։ Հղիության ժամանակ ստրեպտոկինազի վնասող հատկություն չի հայտնաբերվել, սակայն այս խմբում այն բավականաչափ ուսումնասիրված չէ^[3]։ Ստրեպտոկինազը պատկանում է հակաթրոմբային դեղերի ընտանիքին և ակտիվացնում է ֆիբրինոլիտիկ համակարգը^[4]։

Ստրեպտոկինազը ստացվել է 1933 թվականին բետա հեմոլիտիկ ստրեպտոկոկից^[1]։ Այն Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից առանձնացված էսենցիալ դեղերի խմբին է պատկանում^[5]։ Այժմ այն չի կիրառվում է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում^[6]։

Բժշկական կիրառությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եթե ST էլևացիայով ինֆարկտի ժամանակ հիվանդի հետ առաջին կոնտակտից 90-120 րոպեների ընթացքում միջմաշկային պսակային միջամտության հնարավորություն չկա, ապա խորհուրդ է տրվում հնարավորինս շուտ կիրառել ստրեպտոկինազ։ Օրգանիզմը կարող է իմուն պատասխան ձևավորել ընդդեմ ստրեպտոկինազի, քանի որ այն բակտերիալ ծագում ունի։ Խորհուրդ է տրվում կիրառումից 4 օրվա ընթացքում այն այլևս չկիրառել, քանի որ կարող է առաջացնել ալերգիկ ռեակցիա և առհասարակ անարդյունավետ դառնալ։ Հետագա թրոմբային խնդիրները ցանկալի է լուծել հյուսվածքային պլազմինոգենի ակտիվատորներով։ Ստրեպտոկինազով և հյուսվածքային պլազմինոգենի ակկտիվատորով գերդոզավորումը բուժվում է ամինոկապրոնաթթվի միջոցով։

Հակացուցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բացարձակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախորդող ցանկացած ներգանգային արյունազեղում
Գլխուղեղի անոթների հայտնի կառուցվածքային խնդիր, օրինակ` արտերիովենոզ մալֆորմացիա
Գլխուղեղի ուռուցքային հիվանդություն (առաջնային կամ մետաստատիկ)
Իշեմիկ կաթված ամենաքիչը 4.5 ժամ առաջ և ամենաշատը 3 ամիս առաջ
ենթադրյալ աորտալ դիսսեկցիա
ակտիվ արյունահոսություն, չհաշված` դաշտանը
անցած 3 ամիսների ընթացքում գլխի, դեմքի տրավմա
գանգի կամ ողնաշարի վրա արված վիրահատություն անցած 2 ամիսների ընթացքում
ծանր, չկառավարվող զարկերակային գերճնշում
ստրեպտոկինազի կիրառում անցած 6 ամիսների ընթացքում

Հարաբերական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

անամնեզում քրոնիկ չկառավարվող զարկերակային գերճնշում
ներկայանալու ժամանակ երրորդ աստիճանի զարկերակային գերճնշում (սիստոլիկ ճնշում >180 mm Hg or դիաստոլիկ ճնշում >110 mm Hg)
իշեմիկ կաթված 3 և ավել ամիս առաջ
Դեմենցիա
ներգանգային ախտաբանություն, որը չի մտնում բացարձակ հակացուցումների միջև
10 րոպեից ավել տևած սիրտ-թոքային վերակենդանացում
3 շաբաթ և պակաս ժամանակում տարած մեծ ծավալի վիրահատություն
2-4 շաբաթ առաջ տարած ներքին արյունահոսություն
չճնշվող անոթային պունկտատներ
հղիություն
ակտիվ պեպտիկ խոց
հակակոագուլյանտային թերապիա^[7]։

Ազդեցության մեխանիզմը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստրեպտոկինազը պատկանում է Ֆիբրինոլիտիկների խմբին, և դրա միացումը մարդու պլազմինոգենին բերում է պլազմինի սինթեզին։ Ստրեպտոկինազն ունի 3 դոմեն, որոնք համապատասխանաբար կոչվում են α (մնացորդ 1–150), β (մնացորդ 151–287), and γ (մնացորդ 288–414). Յուրաքանչյոր դոմեն կապվում է պլազմինոգենին, սակայն դրանցից ոչ մեկը չի կարող միայնակ ակտիվացներ պլազմինոգենին^[8]։

Պլազմինը արտադրվում է արյան մեջ, և դրա գործառույթը ֆիբրինը լուծելն է։ Ֆիբրինը թրոմբի գլխավոր բաղադրիչն է։ Պլազմինի հավելյալ սինթեզը ստրեպտոկինազի պատճառով բերում է անցանկալի թրոմբների լուծմանը։ Պլազմինոգենի ակտիվացումը կատարվում է Arg561—Val562 կապի քանդման շնորհիվ^[9]։ Val562-ը Asp740-ի հետ կազմում է աղային կամրջակ, որը բերում է կոնֆորմացիան փոփոխության։ Արտադրվում է ակտիվ պրոտեազ պլազին։ Երբ ստրեպտոկինազն առկա է, այն միանում է պլազմինոգենին ու վերածում դրան պլազմինի։ Ստրեպտոկինազի 1–59 մնացորդը կարգավորում է դրա` պլազմինոգենի ակտիվ հատվածի առաջացումը խթանող հատկությունը ոչ պրոտեոլիտիկ և ֆիբրին անկախ եղանակով։ Այս կոմպլեքսը մասնակիորեն վերածվում է ակտիվ կոմպլեքսի, սակայն Arg561–Val562 կապը մնում է ինտակտ. Մեկ այն մնացորդ պետք է փոխարինի Val562-ի ազատ ամինոխմբին և ապահովի հակաանիոն Asp740-ի համար^[10]։ Հակաանիոնի դերում ենթադրվում են երկու թեկնածու`ստրեպտոկինազի Ile1-ը և պլազմինոգենի Lys698-ը։ Ile1-ի պոկումը ստրեպտոկինազից նշանակալիորեն արգելակում է դրա` պլազմինոգենին ակտիվացնելու ունակությունը։ Սա ամրապնդում է հիպոթեզն այն մասին, որ Ile1-ի և Asp740-ի միջև աղային կամրջակն անհրաժեշտ է ստրեպտոկինազին պլազմինոգենը ոչպրոտեոլիտիկ ճանախարհով ակտիվացնելու համար^[11] Ի տարբերություն Ile1 փոխարինման, Lys698 մուտացիաները իջեցնում են ստրեպտոկինազային կոմպլեքսի դիսոցացիոն կոնստանտը 15-50 անգամ։ Հետազոտությունները ենթադրում են, որ Lys698-ը ներառված է ստրեպտոկինազ-պլազմինոգեն կոմպլեքսի առաջնային ձևավորման մեջ^[12]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստրեպտոկինազը հայտնաբերվել է 1933 թվականին Ուիլիամ Սմիթ Թիլեթի և նրա աշակերտ Սոլ Շերիի կողմից երկար տարիների աշխատանքի արդյունքում։ Ի սկզբանե այն կիրառվում էր պլևրալ ֆիբրինոզ էքսուդատը, հեմոթորաքսը, տուբերկուլյոզը և մենինգիտը բուժելու նպատակով. Նրա դերի հայտնաբերումը սրտամկանի բուժման հարցում երջանիկ պատահականություն էր^[13]։ Ավելի ուշ այն ստացավ ստրեպտոկինազ անվանումը։

Հետազոտություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստրեպտոկինազը օգնում է կանխել հետվիրահատական կպումների առաջացումը։ Դա հատկապես օգտակար է որովայնային վիրաբուժության ժամանակ։ Կենդանիներից վրա կատարված հետազոտություններից մեկում այն 90%-ով նվազեցնում էր կպումների առաջացումը^[14]։ Սակայն մարդկանց շրջանում կատարված կլինիկական փորձարկումներում արդյունավետությունը չի ապացուցվել։

Մարքեթինգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստրեպտոկինազը Չիլիում վաճառվում է Ստրեպտազ անվանման ներքո, CSL Behring Գերմանիա լիցենզիայով, Վիետնամում` Մուտոզ, Լատինոամերիկյան երկրներում` Հեբերկինազ, Հնդկաստանում` STPազ և Միոկինազ անվանումներով։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 «A history of streptokinase use in acute myocardial infarction»։ Texas Heart Institute Journal 34 (3): 318–27։ 2007։ PMC 1995058։ PMID 17948083
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 WHO Model Formulary 2008։ World Health Organization։ 2009։ էջեր 291–292։ ISBN 9789241547659։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 13, 2016-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 8, 2016
↑ «Streptokinase Use During Pregnancy | Drugs.com»։ www.drugs.com։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 21, 2016-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 14, 2016
↑ «Streptokinase 1,500,000 iu - Summary of Product Characteristics (SPC) - (eMC)»։ www.medicines.org.uk։ հուլիսի 1, 2015։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 20, 2016-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 14, 2016
↑ «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)»։ World Health Organization։ April 2015։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 13, 2016-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 8, 2016
↑ «streptokinase (Intravenous route, Intracoronary route)»։ Truven Health Analytics։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 8, 2015-ին։ Վերցված է նոյեմբերի 28, 2015
↑ «2013 ACCF/AHA guideline for the management of ST-elevation myocardial infarction: a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines»։ Circulation 127 (4): e362–425։ 2013։ PMID 23247304։ doi:10.1161/CIR.0b013e3182742cf6 CS1 maint: display-authors (link)
↑ «Structure-function analysis of the streptokinase amino terminus (residues 1-59)»։ The Journal of Biological Chemistry 278 (27): 24421–7։ July 2003։ PMID 12704199։ doi:10.1074/jbc.M301825200
↑ «Plasminogen activation by streptokinase via a unique mechanism»։ The Journal of Biological Chemistry 273 (5): 3110–6։ January 1998։ PMID 9446629։ doi:10.1074/jbc.273.5.3110
↑ «Domain interactions between streptokinase and human plasminogen»։ Biochemistry 40 (48): 14686–95։ December 2001։ PMID 11724583։ doi:10.1021/bi011309d
↑ «Deletion of Ile1 changes the mechanism of streptokinase: evidence for the molecular sexuality hypothesis»։ Biochemistry 38 (16): 5232–40։ April 1999։ PMID 10213631։ doi:10.1021/bi981915h
↑ «Crystal structure of the catalytic domain of human plasmin complexed with streptokinase»։ Science 281 (5383): 1662–5։ September 1998։ PMID 9733510։ doi:10.1126/science.281.5383.1662
↑ «A history of streptokinase use in acute myocardial infarction»։ Texas Heart Institute Journal 34 (3): 318–27։ 2007։ PMC 1995058։ PMID 17948083
↑ «Reduction of surgery-induced peritoneal adhesions by continuous release of streptokinase from a drug delivery system»։ European Surgical Research. Europaische Chirurgische Forschung. Recherches Chirurgicales Europeennes 35 (1): 46–9։ 2003։ PMID 12566787։ doi:10.1159/000067035

[Sik2007-1] 1,0 ^1,1 «A history of streptokinase use in acute myocardial infarction»։ Texas Heart Institute Journal 34 (3): 318–27։ 2007։ PMC 1995058։ PMID 17948083

[WHO2008-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 WHO Model Formulary 2008։ World Health Organization։ 2009։ էջեր 291–292։ ISBN 9789241547659։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 13, 2016-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 8, 2016

[3] «Streptokinase Use During Pregnancy | Drugs.com»։ www.drugs.com։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 21, 2016-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 14, 2016

[UK2015-4] «Streptokinase 1,500,000 iu - Summary of Product Characteristics (SPC) - (eMC)»։ www.medicines.org.uk։ հուլիսի 1, 2015։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 20, 2016-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 14, 2016

[WHO19th-5] «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)»։ World Health Organization։ April 2015։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 13, 2016-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 8, 2016

[6] «streptokinase (Intravenous route, Intracoronary route)»։ Truven Health Analytics։ Արխիվացված օրիգինալից դեկտեմբերի 8, 2015-ին։ Վերցված է նոյեմբերի 28, 2015

[pmid23247304-7] «2013 ACCF/AHA guideline for the management of ST-elevation myocardial infarction: a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines»։ Circulation 127 (4): e362–425։ 2013։ PMID 23247304։ doi:10.1161/CIR.0b013e3182742cf6 CS1 maint: display-authors (link)

[pmid12704199-8] «Structure-function analysis of the streptokinase amino terminus (residues 1-59)»։ The Journal of Biological Chemistry 278 (27): 24421–7։ July 2003։ PMID 12704199։ doi:10.1074/jbc.M301825200

[pmid9446629-9] «Plasminogen activation by streptokinase via a unique mechanism»։ The Journal of Biological Chemistry 273 (5): 3110–6։ January 1998։ PMID 9446629։ doi:10.1074/jbc.273.5.3110

[pmid11724583-10] «Domain interactions between streptokinase and human plasminogen»։ Biochemistry 40 (48): 14686–95։ December 2001։ PMID 11724583։ doi:10.1021/bi011309d

[PMID10213631-11] «Deletion of Ile1 changes the mechanism of streptokinase: evidence for the molecular sexuality hypothesis»։ Biochemistry 38 (16): 5232–40։ April 1999։ PMID 10213631։ doi:10.1021/bi981915h

[pmid9733510-12] «Crystal structure of the catalytic domain of human plasmin complexed with streptokinase»։ Science 281 (5383): 1662–5։ September 1998։ PMID 9733510։ doi:10.1126/science.281.5383.1662

[pmid17948083-13] «A history of streptokinase use in acute myocardial infarction»։ Texas Heart Institute Journal 34 (3): 318–27։ 2007։ PMC 1995058։ PMID 17948083

[pmid12566787-14] «Reduction of surgery-induced peritoneal adhesions by continuous release of streptokinase from a drug delivery system»։ European Surgical Research. Europaische Chirurgische Forschung. Recherches Chirurgicales Europeennes 35 (1): 46–9։ 2003։ PMID 12566787։ doi:10.1159/000067035

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]