Jump to content

Ստոբի բուրգեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ստոբի բուրգեր
Տեսակժայռերի կազմավորում
Երկիր Բուլղարիա
ՎարչատարածքԿյուստենդիլի մարզ, Kocherinovo? և Stob?
Մասն էԲուլղարիայի 100 զբոսաշրջային օբյեկտներ[1]
Անվանված էStob?
Քարտեզ
Քարտեզ

Ստոբի բուրգեր (բուլղար․՝ Стобски пирамиди), ժայռային կազմավորումներ Բուլղարիայում, հայտնի են որպես հուդուներ, տեղակայված են Բուլղարիայի հարավ-արևմուտքում գտնվող Ռիլա լեռնաշղթայի նախալեռներում։ Դրանք տարածվում են 0,7 կմ 2 տարածքի վրա՝ Կյուստենդիլ մարզի Ստոբ գյուղի մոտակայքում։ Քարային կազմավորումները հիմքից դեպի վեր մինչև 12 մ բարձրություն ունեն, իսկ ստորոտում՝ մինչև 40 մ լայնություն։ Դրանք հիմնականում կոնաձև են, սնկանման գագաթներով։ Սյուներից մի քանիսը վերջանում են հարթ քարերով։

Տեղադրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստոբ Երկրի բուրգերը տեղակայված են Բալկանյան թերակղզու Ռիլա լեռնաշղթայի արևմտյան նախալեռներում՝ 600-ից 750 մ բարձրության վրա։ Նրանք գրավում են Կլիսուրայի լեռնաշղթան, որը նայում է Ռիլսկա գետի հովտին՝ Ստրումա գետի ձախ վտակին[2][3]։ Դրանք գտնվում են Կյուստենդիլ մարզի Կոչերինովո համայնքի Ստոբ գյուղից մոտ մեկ կիլոմետր հեռավորության վրա դեպի արևելք, երկրի մայրաքաղաք Սոֆիայից մոտ 83 կմ հարավ և Բլագոևգրադ քաղաքից 18 կմ հյուսիս[4]։

Երկրաբանություն և ձևավորում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկրաբանորեն, Ստոբի բուրգերը Բլագոևգրադի գրաբենի մի մասն են, որը բաղկացած է լճի հատակի ալյուվիալ և թեք հանքավայրերից, որոնք թվագրվում են Պլիոցենի և Պլեյստոցենի դարաշրջաններին։ Դրանք առաջացել են մինչքեմբրիական մետամորֆային ապարներից[2]։ Առկա են երկու երկրաբանական կազմավորումներ. Ստրումայի Ջերման վտակի (բուլղար․՝ Джерман) կազմավորումը, որը ձևավորվել է ալևրոլիտից, կավից և ավազաքարից, Բարակովո գյուղի (բուլղար․՝ Бараково) կազմավորումը՝ կոնգլոմերատի և ավազաքարի միջոցով[2]։

Պլիոցենի ժամանակաշրջանը տարածքը եղել էր ծանծաղ լճի հատակում և կուտակվել են նստվածքներ, որոնք կազմում են 200 և 250 մ հաստ շերտ, որը բաղկացած է շատ կավային փոքր բեկորներից։ Գույնը սպիտակավունից դեղնում է։ Դրանից են կազմված բուրգերի հիմքերը, բայց էրոզիան ի ցույց է դնում այս շերտի միայն փոքր հատվածները[2]։ Վերևում գտնվող պլեիստոցենի շերտը կարմրավուն է՝ գլաքարե կոնգլոմերատի և թեթևակի միակցված ավազաքարի հերթագայող շերտերով, ինչպես նաև Ռիլայի լանջերից թափված ավելի մեծոտ ժայռաբեկորներով[2]։

Ստոբ բուրգերի առաջացման հիմնական գործոնը անձրևաջրերի պատճառով էրոզիան է։ Անձրևի կաթիլները թափանցում են նստվածքի թույլ միակցված մասերը և անընդհատ ողողում են այն։ Շերտում ժայռերի կտորների գտնվելու վայրը որոշում է յուրաքանչյուր բուրգի տեղը, չափը և ձևը, քանի որ դրանք կանխում են ներքևի շերտերի լվացումը։ Դրանք ծածկված են 1 սմ հաստությամբ արևով թրծված կավով, որը պաշտպանում է փխրուն ավազաքարը և դանդաղեցնում էրոզիան[2]։

Նկարագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստոբի բուրգերն իրենց ձևերով տարբեր են՝ սուրից մինչև կոնաձև և սնկանման։ Կազմավորումների մոտ կեսը պսակված են ժայռերով, որոնց տարածքը երբեմն երկու-երեք անգամ գերազանցում է բուրգի ներքևի հորզոնական հատույթները։ Նրանց բարձրությունը միջինում 6-10 մ է, բայց կարող է հասնել մինչև 12 մ, հիմքի լայնությունը՝ մինչև 40 մ է[2][3][5]։ Նրանց մեծ մասը նայում է հարավային ուղղությամբ, բայց կան նաև մի քանի խումբ, որոնք միասին խմբավորված են լեռնաշղթայի հյուսիսային լանջերին և Ստոբի սահմաններից դուրս են։ Բուրգերի առանձին խմբեր ստացել են անհատական անուններ՝ Աշտարակներ, Եղբայրներ, Մուրճեր, Հարսանեկան զույգ, Գագաթնակետեր, Սամոդիվայի ծխնելույզներ և այլն[4][5]։

Դրանք Բուլղարիայի զբոսաշրջային ուղղություններից են, չնայած այնքան տարածված չեն, որքան շատ ավելի մեծ Մելնիկի բուրգերը[3][5]։ Ժայռային կազմավորումները հեշտությամբ մատչելի են Ստրումա մայրուղու և դրան զուգահեռ առաջին կարգի I-1 ճանապարհի միջոցով, որոնք կազմում են Եվրոպական E79 երթուղու մի մասը Ստրումա հովտի երկայնքով։ III-107 երրորդ դասի ուղղությունները I-1-ից մտնում են քաղաքային կենտրոնում՝ Կոչերինովո, և շարունակվում 7 կմ դեպի հյուսիս-արևելք՝ դեպի Ստոբ[6]։

Ստոբի բուրգերը հռչակվել են բնական հուշարձան 1964 թվականին՝ պահպանվող տարածքի ընդհանուր 7,4 հա, կամ 0,74 կմ 2 մակերեսով[7]։

Ծանոթագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. https://www.btsbg.org/100nto/stobski-piramidi
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 «Stob Earth Pyramids». Geologic Phenomena of Bulgaria. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
  3. 3,0 3,1 3,2 Geographic Dictionary of Bulgaria 1980, էջ. 475
  4. 4,0 4,1 «Стоп в Стоб» [A stop in Stob]. Капитал Light (Bulgarian). Икономедиа АД. 2008 թ․ փետրվարի 27. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  5. 5,0 5,1 5,2 «Stob Earth Pyramids». Official Tourism Portal of Bulgaria. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
  6. «A Map of the Republican Road Network of Bulgaria». Official Site of the Road Infrastructure Agency. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.
  7. «Register of the Protected Territories and Zones in Bulgaria». Official Site of the Executive Environment Agency of Bulgaria. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 30-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Мичев (Միչև), Николай (Նիկոլայ); Михайлов (Միխայլով), Цветко (Ցվետկո); Вапцаров (Վապցարեվ), Иван (Իվան); Кираджиев (Կիրաջիև), Светлин (Սվետլին) (1980). Географски речник на България [Բուլղարիայի աշխարագրական բառարան] (բուլղարերեն). София (Սոֆիա): Наука и култура (Նաուկա ի կուլտուրա).

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]