Ստեփան Կրաշենիննիկով

Ստեփան Կրաշենիննիկով
Ծնվել է	հոկտեմբերի 18 (29), 1711, նոյեմբերի 11, 1711 կամ հոկտեմբերի 31 (նոյեմբերի 11), 1711; Մոսկվա, Ռուսական թագավորություն
Մահացել է	փետրվարի 12 (23), 1755 (43 տարեկան); Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Lazarev Cemetery
Քաղաքացիություն	Ռուսական թագավորություն և Ռուսական կայսրություն
Մասնագիտություն	բուսաբան, ճանապարհորդ հետազոտող, մարդաբան, բնագետ և աշխարհագրագետ
Հաստատություն(ներ)	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա
Գործունեության ոլորտ	աշխարհագրություն և բուսաբանություն
Անդամակցություն	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Սլավոնա-հունա-լատինական ակադեմիա, Academic Gymnasium at the St. Petersburg Academy of Sciences? և Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Յոհան Գմելին
Եղել է գիտական ղեկավար	Constantin Ivanovich Scepin?
Հայտնի աշակերտներ	Constantin Ivanovich Scepin? և Իվան Լեպյոխին
Հեղինակի անվան հապավումը (բուսաբանություն)	S.Krasch.
	Stepan Krasheninnikov Վիքիպահեստում

Ստեփան Պետրովիչ Կրաշենիննիկով (ռուս.՝ Степа́н Петро́вич Крашени́нников, հոկտեմբերի 18 (29), 1711, նոյեմբերի 11, 1711(1711-11-11)^[1] կամ հոկտեմբերի 31 (նոյեմբերի 11), 1711^[2], Մոսկվա, Ռուսական թագավորություն^[3]^[4] - փետրվարի 12 (23), 1755^[5], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն^[3]), Սիբիրի ռուս հետազոտող, բնագետ և աշխարհագրագետ։ Նա 18-րդ դարի սկզբներին տվել է Կամչատկայի առաջին ամբողջական նկարագրությունը։ 1745 թվականին ընտրվել է Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի անդամ։ Կամչատկայի Կրաշենիննիկով հրաբուխը անվանակոչվել է իր պատվին։

Վաղ կյանքը

Կրաշենիննիկովը սովորել է Մոսկվայի Սլավոնա-հունա-լատինական ակադեմիայում (1724–32), որտեղ Լոմոնոսովը եղել է իր դասընկերը։ Որպես Վիտուս Բերինգի էքստենսիվ պատրաստություն Կամչատկայի երկրորդ գիտարշավի համար՝ ակադեմիայից ընտրվել են 12 ուսանողներ՝ որպես պրոֆեսորների պոտենցիալ ինտերններ կամ օգնականներ. Կրաշենիննիկովը նրանցից մեկն էր։ Այսպիսով, նա հետագայում շարունակել է ուսումը Սանկտ Պետերբուրգում, մինչ Կամչատկայի երկրորդ գիտարշավը ձեռնարկելը (1731–42)^[8]:

Կամչատկայի երկրորդ գիտարշավը

Կրաշենիննիկովը ուսումնասիրել է բույսերը, կենդանիները և հանքաքարերը, բայց ի վերջո նրա մոտ Սիբիրի պատմության և աշխարհագրության վերաբերյալ առաջացել է մեծ հետաքրքրություն^[8]։ Գիտարշավի սկզբնական շրջանում՝ Ուրալյան լեռներից և արևմտյան Սիբիրից դեպի Յենիսեյսկ ճանապարորդության ժամանակ, նա ուղեկցել է պրոֆեսոր Գմելինին։ Նա կատարել է բազմաթիվ զննումներ բնագիտության, ազգագրության և լեզվաբանության վերաբերյալ, օրինակ՝ էվենկների (տունգուսներ) և բուրյաթների բառապաշարի արձանագրությունները։ Յակուտսկում Բերինգի շտաբներից գիտարշավի պրոֆեսորներ Գմելինին և Գերհարդ Ֆրդրիխ Միլլերը Կրաշենիննիկովին ուղարկում են Օխոտսկ և Կամչատկա, որպեսզի տուն կառուցի և կատարի նախնական դիտարկումներ։ Այսպիով, նա դարձավ գիտարշավի՝ թերակղզու մասին ամենաշատ գիտելիքն ունեցող անդամը։ 1755 թվականին իր դիտարկումների մասին հրատարակել է ("Описание земли Камчатки"^[9]^[10], անգլերեն թարգմանվել է Ջեյմս Գրիվի (1764) կողմից՝ «Կամչատկայի պատմությունը^[11]^[12]» վերնագրով) գրքում։ Նա նկարել է հանգուցյալ Ջորջ Վիլհելմ Սթելլերի ձեռագրերի վրա։ Բացի շրջանի մանրամասնորեն հաշվարկված բույսերից և կենդանիներից, տեղեկություններ կային նաև իտելմենների և կորյակների լեզվի և մշակույթի վերաբերյալ։

Ուշ կյանքը

Կրաշենիննիովը Կամչատկայի երկրորդ գիտարշավի վրա անց է կացրել 10 տարի։ Սանկտ Պետերբուրգ վերադառնալիս՝ 1745 թվականին, գրել է և պաշտպանել իր դոկտորի աստիճանը ձկնաբանության գծով։ Նա Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայում նշանակվել է օգնական, ավելի ուշ՝ ակադեմիայի Բուսաբանական այգու տնօրեն և համալսարանում՝ բնական գիտությունների պրոֆեսոր։ Նա եղել է այն 26 ռուսներից մեկը, որ 18-րդ դարում դարձել են ակադեմիայի անդամ^[8]։ 1752 թվականին Կրաշենիննիկովը գնացել է իր վերջին գիտարշավին Լադոգա լճի և Նովգորոդի շրջաններ, որպեսզի ուսումնասիրի բուսական աշխարհը։ Մահացել է մինչ իր դիտարկումները հրատարակելը, որոնք հրատարակվել են Դավիթ դե Գորտերի կողմից^[13]։

Բույսերի տեսակներ՝ անվանակոչված ի պատիվ Ս. Պ. Կրաշենիննիկովի

20-ից ավելի տեսակներ անվանվել են ի պատիվ նրա^[14], օրինակ՝

Կրաշենիննիկվի անունն է կրում կնյունների տեսակների մեկը՝ Կրաշենիննիկվի կնյունը
Բորբոսատեսուկը

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Словарь русских писателей XVIII века. Выпуск 2: К—П (ռուս.) / под ред. А. М. Панченко — СПб.: Наука, 1999. — С. 143—145. — ISBN 5-02-028095-X
↑ ^2,0 ^2,1 Историческая энциклопедия Сибири (ռուս.) / под ред. В. А. Ламин — Новосибирск: 2009. — ISBN 5-8402-0230-4
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Крашенинников Степан Петрович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Shaw D. J. B. Utility in Natural History: Some Eighteenth-Century Russian Perceptions of the Living Environment, Утилитарность в естественной истории: некоторые представления о живой природе в России XVIII века // Историко-биологические исследования — 2010. — Vol. 2, Iss. 4. — P. 35—50. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Чечулин Н. Д. Крашенинников, Степан Петрович (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1903. — Т. 9. — С. 420—422.
↑ Смирнов А. В. Пётр Симон Паллас и Зоологический институт Академии наук, Peter Simon Pallas and Zoological Institute Academy of Sciences (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2011. — Т. 3, вып. 3. — С. 107—129. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 Egerton, Frank N. (2008). «A History of the Ecological Sciences, Part 27: Naturalists Explore Russia and the North Pacific During the 1700s». Bulletin of the Ecological Society of America. 89 (1): 39–60. doi:10.1890/0012-9623(2008)89[39:AHOTES]2.0.CO;2.
↑ Krasheninnikov, S.P. (1755). Описание земли Камчатки, vol. 1. St petersburg: Imperial Academy of Sciences.
↑ Krasheninnikov, S.P. (1755). Описание земли Камчатки, vol. 2. St petersburg: Imperial Academy of Sciences.
↑ Krasheninnikov, S.P. (1764). History of Kamtchatka, and the Kurilski Islands, with the countries adjacent. J. Grieve transl. London: T.Jefferys.
↑ Krasheninnikov, S.P. (1972). Exploration of Kamtchatka. E.A.P. Crowhart-Vaughan transl. Unabridged edn. Portland OR, U.S.A.: Oregon Historical Society.
↑ de Gorter, David (1761). Flora Ingrica ex schedis Stephani Krascheninnikow confecta et propriis observationibus. Petropoli: Typis Academiae Scientiarum.
↑ IPNI query

Արտաքին հղումներ

(ru) Крашенинников, Степан Петрович.

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփան Կրաշենիննիկով» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփան Կրաշենիննիկով» հոդվածին։

[_d687483f38c7ceb4-1] 1,0 ^1,1 Словарь русских писателей XVIII века. Выпуск 2: К—П (ռուս.) / под ред. А. М. Панченко — СПб.: Наука, 1999. — С. 143—145. — ISBN 5-02-028095-X

[_c0d5e29366461638-2] 2,0 ^2,1 Историческая энциклопедия Сибири (ռուս.) / под ред. В. А. Ламин — Новосибирск: 2009. — ISBN 5-8402-0230-4

[_1e7e6d8725440ea6-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Крашенинников Степан Петрович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_20f90b543d6d2165-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Shaw D. J. B. Utility in Natural History: Some Eighteenth-Century Russian Perceptions of the Living Environment, Утилитарность в естественной истории: некоторые представления о живой природе в России XVIII века // Историко-биологические исследования — 2010. — Vol. 2, Iss. 4. — P. 35—50. — ISSN 2076-8176; 2500-1221

[_b2d18ec3b03e0a0e-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Чечулин Н. Д. Крашенинников, Степан Петрович (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1903. — Т. 9. — С. 420—422.

[_cdeb61a4a3aef890-6] Смирнов А. В. Пётр Симон Паллас и Зоологический институт Академии наук, Peter Simon Pallas and Zoological Institute Academy of Sciences (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2011. — Т. 3, вып. 3. — С. 107—129. — ISSN 2076-8176; 2500-1221

[_83f1ed7b65bb2949-7] Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.

[Egerton_(2008)-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 Egerton, Frank N. (2008). «A History of the Ecological Sciences, Part 27: Naturalists Explore Russia and the North Pacific During the 1700s». Bulletin of the Ecological Society of America. 89 (1): 39–60. doi:10.1890/0012-9623(2008)89[39:AHOTES]2.0.CO;2.

[9] Krasheninnikov, S.P. (1755). Описание земли Камчатки, vol. 1. St petersburg: Imperial Academy of Sciences.

[10] Krasheninnikov, S.P. (1755). Описание земли Камчатки, vol. 2. St petersburg: Imperial Academy of Sciences.

[11] Krasheninnikov, S.P. (1764). History of Kamtchatka, and the Kurilski Islands, with the countries adjacent. J. Grieve transl. London: T.Jefferys.

[12] Krasheninnikov, S.P. (1972). Exploration of Kamtchatka. E.A.P. Crowhart-Vaughan transl. Unabridged edn. Portland OR, U.S.A.: Oregon Historical Society.

[13] Gorter, David (1761). Flora Ingrica ex schedis Stephani Krascheninnikow confecta et propriis observationibus. Petropoli: Typis Academiae Scientiarum.

[14] IPNI query

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]