Ստանիսլավ Իգնասի Վիտկևիչ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ստանիսլավ Իգնասի Վիտկևիչ
լեհ.՝ Stanisław Ignacy Witkiewicz
Stanislaw Ignacy Witkiewicz (Napoleon) - Tadeusz Langier.jpg
Ծնվել էփետրվարի 24, 1885(1885-02-24)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՎարշավա, Ռուսական կայսրություն[4][5]
Վախճանվել էսեպտեմբերի 18, 1939(1939-09-18)[3][6][7][…] (54 տարեկան)
Վախճանի վայրVelyki Ozera, Ուկրաինա
Գրական անունWitkacy և Stanisław Ignacy Witkacy[8]
Մասնագիտությունդրամատուրգ, փիլիսոփա, գրող, լուսանկարիչ, նկարիչ, բանաստեղծ, art theorist և արվեստագետ
Լեզուլեհերեն
ՔաղաքացիությունFlag of Poland (1927–1980).svg Լեհաստանի Երկրորդ Հանրապետություն[9]
ԿրթությունԿրակովի արվեստի ակադեմիա
Գրական ուղղություններէքսպրեսիոնիզմ
Ուշագրավ աշխատանքներQ9351396?
Պարգևներ
Ակադեմիական ոսկե դափնի
ԱմուսինJadwiga Witkiewiczowa?
Համատեղ ապրողJadwiga Janczewska?
Изображение автографа
Կայքwitkacy.eu
witkacologia.eu
Commons-logo.svg Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885-1939) Վիքիպահեստում

Ստանիսլավ Իգնասի Վիտկևիչ (լեհ.՝ Stanisław Ignacy Witkiewicz, փետրվարի 24, 1885(1885-02-24)[1][2][3][…], Վարշավա, Ռուսական կայսրություն[4][5] - սեպտեմբերի 18, 1939(1939-09-18)[3][6][7][…], Velyki Ozera, Ուկրաինա), լեհ գրող, նկարիչ, փիլիսոփա։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Վարշավայում։ Ստանիսլավ Վիտկևիչը նկարիչ, գրող, գեղարվեստի քննադատ Ստանիսլավ Վիտկևիչի (1851-1915) որդին է։ Տնային կրթություն է ստացել հայրական կալվածքում` Զակոպանեում, մեծացել նկարիչների, գրողների, դերասանների միջավայրում։ Մանկուց բարեկամացել է Կարոլ Շիմանովսկու և Բրոնիսլավ Մալինովսկու հետ, վերջինիս ընկերակցել է Օվկիանիա կատարած նրա հետազոտական վերջին արշավախմբին (1914)։ Հակառակ հոր կամքի` ուսանել է Կրակովի գեղարվեստի ակադեմիայում` ընկերակցելով Յուզեֆ Մեհովերին և Յան Ստանիսլավսկուն[10]։ Ռուսական կայսերական բանակի կազմում մասնակցել է Առաջին համաշխարհային պատերազմին, Հոկտեմբերյան հեղափոխության ժամանակ եղել է Սանկտ Պետերբուրգում[11]։ Արհավիրքներով լի այս տարիները վճռորոշ դեր են ունեցել նրա ստեղծագործության սյուժեի, գրական կյանքի վրա։

1925 թվականին վերցրել է Վիտկացի (Witkacy) կեղծանունը, վերանայել ու վերաարժևորել ինչպես գրականության, այնպես էլ նկարչության մեջ թողած իր ավանդը։ 1930-ական թվականներին սկսել է փորձել թմրանյութեր, մասնավորապես կիրառել է մեքսիկական պեյոտլ։ Վերջին մեկուկես տասնամյակը եղել է Վիտկևիչի ստեղծագործական վերելքի շրջանը։ Բրունո Շուլցի և Վիտոլդ Գոմբռովիչի հետ Վիտացկին մեծ ազդեցություն է թողել Լեհաստանի` երկու պատերազմների միջև ընկած քսանամյակի գրականության զարգացման վրա։

Գերմանիայի և ԽՍՀՄ-ի զորքերի` Լեհաստան մտնելուց հետո Վիտկևիչը 1939 թվականի սեպտեմբերի 18-ին ինքնասպան է եղել[12]։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիտկևիչի գեղարվեստական ստեղծագործությունը դժվար է դասակարգել, սակայն այն առավել մոտ է իմպրեսիոնիզմին, հաճախ այն համարում են նաև սյուրռեալիստական։ Նրա գրականությունը մոտ է Ֆրանց Կաֆկայի գրական ոգուն, սակայն առանց բացահայտ հոռետեսության։ Վիտկևիչին կարելի է համարել աբսուրդի թատրոնի նախահայրը։ Նրա ստեղծագործությունն առանձնանում է ոչ միայն տարօրինակությամբ ու ճկունությամբ, այլև նոր իրականությունը, գիտության ու տեխնիկայի նոր մոտեցումները, մարդու վրա թողած նրանց ազդեցությունը պատկերելու ձգտումով։

Ժառանգություն և ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստանիսլավ Վիտկևիչի ստեղծագործությունները թարգմանվել են եվրոպական շատ լեզուներով, նրա գրքերը լույս են տեսել Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում, վեպերն էկրանավորվել են։ Նա խոր ազդեցություն է թողել լեհ թատերական ռեժիսոր Տադեուշ Կանտորի գեղագիտության ու ստեղծագործական մտածելակերպի վրա, ով բազմիցս բեմադրել է Վիտկևիչի դրամաները։ 1865 թվականից Զակոպանեում գործում է Ստանիսլավ Վիտկևիչի անվան թատրոն, որն իրականացնում է նրա` «մաքուր ձևի» դրույթը (ռեժիսոր` Անդժեյ Ձյուկ)։ Վիտկևիչի բարոյա-գեղագիտական որոնումների մասին է Ֆելիքս Գուատարիի էսսեն, որն ընդգրկվել է նրա «Շիզովերլուծության քարտեզագրքում» գրքի մեջ (1989)։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ինքնադիմանկար 1938

    Ինքնադիմանկար
    1938

  • Ինքնադիմանկար Մարիլա Գրոսմանովայի հետ 1927

    Ինքնադիմանկար
    Մարիլա Գրոսմանովայի հետ 1927

  • Կոմպոզիցիա 1922

    Կոմպոզիցիա
    1922

  • Nova Aurigae 1918

    Nova Aurigae
    1918

  • Սոֆյա Ռոմեր (1935)

    Սոֆյա Ռոմեր (1935)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Stanislaw Ignacy Witkiewicz (նիդերլ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Artists + Artworks
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Luminous-Lint — 2005.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  8. ↑ Czech National Authority Database
  9. ↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
  10. ↑ «Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy)»։ Culture.pl (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-09-22 
  11. ↑ 1885-1939. Witkiewicz, Stanisław Ignacy, (1992)։ The Witkiewicz reader։ Gerould, Daniel C. (Daniel Charles), 1928-2012.։ Evanston, Ill.: Northwestern University Press։ ISBN 0810109808։ OCLC 26014071 
  12. ↑ Donald Pirie, John Bates, Elwira Grossman։ «Stanislaw Ignacy Witkiewicz»։ Արխիվացված է օրիգինալից փետրվարի 8, 2009-ին։ Վերցված է ապրիլի 16, 2009 

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Милош Чеслав Станислав Игнаций Виткевич: современный писатель?// Милош Ч. Личные обязательства: Избранные эссе о литературе, религии и морали. М.: Дом интеллектуальной книги, 1999, с.277-291
  • Базилевский А. Виткевич: повесть о вечном безвременье. М., 2000
  • Хорев В. Станислав Игнацы Виткевич на русском языке// Иностранная литература, 2007, № 10 ([1])

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ստանիսլավ_Իգնասի_Վիտկևիչ&oldid=7980178» էջից