Jump to content

Սվետոզար Գլիգորիչ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սվետոզար Գլիգորիչ
Պետություն(ներ) Սերբիա
Ծննդյան ամսաթիվփետրվարի 2, 1923(1923-02-02)[1][2][3]
ԾննդավայրԲելգրադ, Հարավսլավիայի Թագավորություն[4]
Մահվան ամսաթիվօգոստոսի 14, 2012(2012-08-14)[5][1] (89 տարեկան)
Մահվան վայրԲելգրադ, Սերբիա
Կոչումգրոսմայստեր, միջազգային վարպետ և Միջազգային մրցավար
365chessSvetozar_Gligoric
Chesstempo համար73671
ICCF համար73671
Մասնակցել էՇախմատային օլիմպիադա 1950[6], Շախմատային օլիմպիադա 1952[6], Շախմատային օլիմպիադա 1954[6], Շախմատային օլիմպիադա 1956[6], Շախմատային օլիմպիադա 1958[6], Շախմատային օլիմպիադա 1960[6], Շախմատային օլիմպիադա 1962[6], Շախմատային օլիմպիադա 1964[6], Շախմատային օլիմպիադա 1966[6], Շախմատային օլիմպիադա 1968[6], Շախմատային օլիմպիադա 1970[6], Շախմատային օլիմպիադա 1972[6], Շախմատային օլիմպիադա 1974[6], Շախմատային օլիմպիադա 1978[6] և Շախմատային օլիմպիադա 1982[6]
 Svetozar Gligorić Վիքիպահեստում

Սվետոզար Գլիգորիչ (փետրվարի 2, 1923(1923-02-02)[1][2][3], Բելգրադ, Հարավսլավիայի Թագավորություն[4] - օգոստոսի 14, 2012(2012-08-14)[5][1], Բելգրադ, Սերբիա), հարավսլավացի և սերբ շախմատիստ, գրոսմայստեր (1951), աշխարհի առաջնության հավակնորդ, Հարավսլավիայի բազմակի չեմպիոն. միջազգային մրցավար, շախմատային գրող և լրագրող։ Շախմատի IX Օլիմպիադայի հաղթող Հարավսլավիայի թիմի կազմում (1950). ընդհանուր առմամբ մասնակցել է 15 օլիմպիադաների, որոնցից 13-ը՝ առաջին խաղատախտակի վրա։

Կենսգրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սվետոզար Գլիգորիչը ծնվել է Բելգրադում 1923 թվականի փետրվարի 2-ին։ Մանկության տարիներին Սվետոզարը սիրում էր ֆուտբոլ, նամականիշներ էր հավաքում։

13 տարեկանում նրա նախասիրություններում առաջին տեղը գրավեցին շախմատը, և արդեն երկու տարի անց նա դարձավ Բելգրադի պատանիների չեմպիոն:

Պատերազմի տարիներին կռվել է Հարավսլավիայի Ժողովրդական ազատագրական բանակի շարքերում։

Գլիգորիչի ճանապարհը դեպի «մեծ շախմատ» սկսվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո։ 1947 թվականին նա առաջին անգամ դառնում է երկրի չեմպիոն և Վարշավայի միջազգային մրցաշարում առաջ է անցնում գրոսմայստերներ Վասիլի Սմիսլովից և Իսահակ Բոլեսլավսկուց։ «Իմ ոճը կարելի է սահմանել երկու բառով՝ լարված հավասարակշռություն։ Սա խաչված թուրերի հավասարակշռությունն է: Ով սխալվում է նման պայքարում, նա մահանում է», - պնդում է Գլիգորիչը։ 1950-ականներին նրա «թուրը» հազվադեպ էր սխալվում: Հենց այդ ժամանակ նա հասավ առավելագույն հաջողությունների:

1951 թվականին արժանացել է գրոսմայստերական տիտղոսի։

1958 թվականին նա պորտորոժում անցկացվող միջզոնալ մրցաշարում զբաղեցրեց 2-րդ տեղը, միայն կես միավորով հետ մնալով Միխայիլ Տալից, նույն թվականին նա ցույց տվեց լավագույն արդյունքը (+9 =6 −0) Մյունխենի օլիմպիական խաղերում՝ 1-ին տախտակի վրա գերազանցելով Միխայիլ Բոտվիննիկին և Հարավսլավիայում ճանաչվեց Տարվա լավագույն մարզիկ: 1959 թվականին Շվեյցարիայում կայացած խոշոր միջազգային մրցաշարում գրավել է երկրորդ տեղը և հաղթել պարտիայում հաղթողի հետ։

1966 թվական

1963 թվականի հուլիսի 3-ին Լոս Անջելեսում կայացած Պյատիգորսկի գավաթի առաջին խաղարկությունում հաղթում է աշխարհի գործող չեմպիոն Տիգրան Պետրոսյանին և դառնում Միխայիլ Չիգորինի խորհրդանշական ակումբի անդամ։

Գլիգորիչը երեք անգամ խաղացել է հավակնորդների մրցաշարերում։ 1953 թվականին Շվեյցարիայի մրցաշարում նա անհաջող խաղաց՝ 15 մասնակիցների մեջ գրավելով 13-րդ տեղը։ Երկրորդ փորձը վեց տարի անց Հարավսլավիայում ավարտվեց Ռոբերտ Ֆիշերի հետ 5-6-րդ տեղերի բաժանմամբ (1959)։ Իսկ երրորդին ստիպված էր սպասել ևս 9 տարի, երբ Գլիգորիչը Բելգրադում մրցավարների 1/4 եզրափակչում հանդիպեց Միխայիլ Տալի հետ (1968) «Դաշտի տերը» հաղթել է մեկնարկային գոտեմարտում, սակայն վերջնական արդյունքը եղել է աշխարհի նախկին չեմպիոն Տալի օգտին՝ 5,5:3,5:

47 տարեկանում նա 5-րդ խաղատախտակի վրա «Դարի խաղի» (1970) մասնակից է (զիջել է Էֆիմ Գելերին՝ 1,5:2,5), իսկ 63 տարեկանում վստահորեն հաղթել Է Սոչիի Միխայիլ Չիգորինի հուշամրցաշարում (1986)։ Գլիգորիչը շարունակեց հանդես գալ շախմատի մրցաշարերում նաև 2000-ականների առաջին կեսին. նրա վերջին մրցաշարը Rilton Cup-ն էր 2003-2004 թվականների սկզբին: 2007 թվականի նոյեմբերին նա երկու պարտիա խաղաց Կորչնիի դեմ երկու արդեն գոյություն չունեցող երկրների՝ Հարավսլավիայի և ԽՍՀՄ վետերանների խաղում:

1980-ականների սկզբիՆ Գլիգորիչը գրել է «Խաղում եմ ֆիգուրների դեմ» գիրքը (ռուսերեն հրատարակություն՝ Մ.՝ «Ֆիզկուլտուրա և սպորտ», 1983), որում նա խոսեց իր շախմատային ուղու մասին և մեկնաբանեց 105 լավագույն պարտիաները: Նա Գարրի Կասպարով - Վիկտոր Կորչնոյ (1983) հավակնորդների հանդիպման գլխավոր մրցավարն էր և աշխարհի առաջնության ամենաերկար մրցույթը Անատոլի Կարպով - Գարրի Կասպարով (1984—1985)։

Հասուն տարիներին զբաղվել է երաժշտությամբ։

2023 թվականի Սերբիայի փոստային նամականիշ՝ նվիրված Սվետոզար Գլիգորիչի ծննդյան 100-ամյակին

Սվետոզար Գլիգորիչը մահացել է կաթվածից 2012 թվականի օգոստոսի 14-ին Բելգրադում 89 տարեկան հասակում[7][8][9] և թաղվել է օգոստոսի 17-ին մեծերի ծառուղում (Алеја великана) Բելգրադի Նոր գերեզմանատանը (Ново гробље)[7]։

Ոճ և ներդրում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դինամիկ Ունիվերսալ ոճի շախմատիստ, տիրապետում էր խաղի բարձր տեխնիկային։ Գլիգորիչը արժեքավոր ներդրում է ունեցել իսպանական կուսակցության, հին հնդկական պաշտպանության, Գրունֆելդի պաշտպանության, նավակի վերջավորությունների տեսության մեջ։

Կարպովի խոսքով՝ Գլիգորիչը բոլոր գրոսմայստերներից սևամորթների համար ունեցել է ամենանեղ դեբյուտային խաղացանկը։ E4-ում խաղացել է e5 ընդդեմ ուժեղների և c5 ընդդեմ թույլերի (խաղալով շահումով). c4, d4 և Kf3 25 վրա տարվա ընթացքում (1952-1977)[10] պարբերաբար խաղում էր հին հնդկական պաշտպանություն[11][12]:

Սպորտային արդյունքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մրցաշարեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարի Քաղաք Մրցաշար + − = Արդյունքներ Վայր
1939 Զագրեբ Հարավսլավիայի սիրողական առաջնություն 4 0 5 6½ 9-ից 1-2
1945 Սոֆիա Բուլղարիայի բաց առաջնություն 12 2 7 15½ 21-ից 1
1947 Լյուբլյանա Հարավսլավիայի առաջնություն 10 2 5 12½ 17-ից 1-2
1948 Բելգրադ Հարավսլավիայի առաջնություն 11 3 3 12½ 17-ից 1-2
1949 Զագրեբ Հարավսլավիայի առաջնություն 9 0 10 14 19-ից 1
1950 Մար դել Պլատա Միջազգային մրցաշար 7 1 9 11½ 17-ից 1
1951 Լյուբլյանա Հարավսլավիայի առաջնություն 6 0 11 11½ 17-ից 1
1951 Բադ Պիրմոնտ Զոնալ մրցաշար 9 1 4 11 14-ից 1
1951 Լոնդոն Միջազգային մրցաշար 6 1 8 10 15-ից 1
1952 Հասթինգս Միջազգային մրցաշար 6 0 3 7½ 9-ից 1
1952 Հոլիվուդ Միջազգային մրցաշար 6 0 3 7½ 9-ից 1
1953 Մար դել Պլատա Միջազգային մրցաշար 14 1 4 16 19-ից 1
1953 Ռիո դե Ժանեյրո Միջազգային մրցաշար 8 0 3 9½ 11-ից 1
1953 Մոնտեվիդեո Միջազգային մրցաշար 7 0 2 8 9-ից 1
1953 Գյոթեբորգ Միջազգային մրցաշար 5 0 2 6 7-ից 1
1954 Ստոկհոլմ Միջազգային մրցաշար 7 0 2 8 9-ից 1
1955 Նովի Սադ Հարավսլավիայի առաջնություն 5 0 12 11 17-ից 2
1956 Սկոպիե Հարավսլավիայի առաջնություն 9 0 10 14 19-ից 1
1957 Հասթինգս Միջազգային մրցաշար 4 0 5 6½ 9-ից 1
1957 Սոմբոր Հարավսլավիայի առաջնություն 9 0 13 15½ 22-ից 1
1957 Բոգնոր-Ռիջիս Միջազգային մրցաշար 6 0 4 8 10-ից 1
1957 Դուբլին Զոնալ մրցաշար 11 2 4 13 17-ից 2-3
1957 Դալաս Միջազգային մրցաշար 4 1 9 8½ 14-ից 1-2
1958 Սարաևո Հարավսլավիայի առաջնություն 7 1 11 12½ 19-ից 1-2
1958 Պորտորոժ Միջզոնալ մրցաշար 8 2 10 13 20-ից 2
1959 Կրագուևաց Հարավսլավիայի առաջնություն 7 1 9 11½ 17-ից 1
1959 Ցյուրիխ Միջազգային մրցաշար 9 2 4 11 15-ից 2
1960 Հասթինգս Միջազգային մրցաշար 6 0 3 7½ 9-ից 1
1960 Լյուբլյանա Հարավսլավիայի առաջնություն 9 0 8 13 17-ից 1
1960 Մադրիդ Զոնալ մրցաշար 8 2 5 10½ 15-ից 1-4
1960 Ասունսյոն Միջազգային մրցաշար 8 0 4 10 12-ից 1-2
1961 Հասթինգս Միջազգային մրցաշար 5 0 4 7 9-ից 1
1961 Տոռեմոլինոս Միջազգային մրցաշար 6 0 5 8½ 11-ից 1-2
1961 Սարաևո Միջազգային մրցաշար 4 0 7 7½ 11-ից 1-2
1961 Բելգրադ Միջազգային մրցաշար 6 1 4 8 11-ից 2
1962 Հասթինգս Միջազգային մրցաշար 5 2 2 6 9-ից 2
1962 Սարաևո Միջազգային մրցաշար 5 0 6 8 11-ից 1-2
1962 Բելգրադ Միջազգային մրցաշար 6 0 5 8½ 9-ից 1
1962 Վրնյաչկա-Բանյա Հարավսլավիայի առաջնություն 6 0 7 9½ 13-ից 1
1963 Հասթինգս Միջազգային մրցաշար 5 1 3 6½ 9-ից 1-2
1963 Էնսխեդե Զոնալ մրցաշար 9 0 7 12½ 16-ից 1
1964 Հասթինգս Միջազգային մրցաշար 4 0 5 6½ 9-ից 2
1964 Ռեյկյավիկ Միջազգային մրցաշար 11 1 1 11½ 13-ից 2
1965 Կոպենհագեն Միջազգային մրցաշար 8 1 6 11 15-ից 1-3
1965 Պոդգորիցա Հարավսլավիայի առաջնություն 8 2 8 12 18-ից 1
1966 Թել Ավիվ Միջազգային մրցաշար 8 0 7 11½ 15-ից 1
1966 Հաագա Զոնալ մրցաշար 9 0 7 12½ 16-ից 1
1967 Դանդի Միջազգային մրցաշար 5 0 3 6½ 8-ից 1
1967 Սուս Միջզոնալ մրցաշար 7 0 14 14 21-ից 2-4
1968 Մանիլա Միջազգային մրցաշար 11 2 2 12 15-ից 1-2
1969 Հասթինգս Միջազգային մրցաշար 5 0 4 7 9-ից 2
1970 Վինկովցի Միջազգային մրցաշար 6 1 8 10 15-ից 2-4
1971 Հասթինգս Միջազգային մրցաշար 2 1 6 5 9-ից 2-6
1971 Վեյկ ան Զեե Միջազգային մրցաշար 4 0 11 9½ 15-ից 2-5
1971 Լոն Փայն Միջազգային մրցաշար 4 0 3 5½ 7-ից 2-5
1971 Արևմտյան Բեռլին Միջազգային մրցաշար 6 1 8 10 15-ից 1
1972 Լոն Փայն Միջազգային մրցաշար 5 0 2 6 7-ից 1
1973 Լյուբլյանա-Պորտորոժ Միջազգային մրցաշար 6 1 10 11 17-ից 2-4
1974 Լոս Անջելես Միջազգային մրցաշար 6 2 3 7½ 11-ից 1
1975 Նովի Սադ Հարավսլավիայի առաջնություն 6 1 12 12 19-ից 2-4
1977 Մոնտիլյա Միջազգային մրցաշար 5 0 4 7 9-ից 1
1978 Օսյեկ Միջազգային մրցաշար 5 0 8 9 13-ից 1-2
1978 Մոնտիլյա Միջազգային մրցաշար 4 1 4 6 9-ից 2-5
1979 Լոն Փայն Միջազգային մրցաշար 4 0 5 6½ 9-ից 1-4
1981 Լոն Փայն Միջազգային մրցաշար 4 0 5 6½ 9-ից 2-4
1982 Վիեննա Միջազգային մրցաշար 6 0 3 7½ 9-ից 1-3
1986 Սոչի Միջազգային մրցաշար (Միխայիլ Չիգորին հուշահամալիր) 3 0 11 8½ 14-ից 1-3
2002 Էլիստա Միջազգային մրցաշար (Միխայիլ Բոտվիննիկ հուշահամալիր) 6 0 3 7½ 9-ից 1

Հանդիպումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարի Քաղաք Մրցակից + − = Արդյունք
1949 Սպլիտ - Բելգրադ Գ. Շտալբերգ 2 1 9 6½:5½
1952 Նյու Յորք Ս. Ռեշևսկի 1 2 7 4½:5½
1968 Էրսել Ի. Դոններ 3 0 7 6½:3½
1968 Բելգրադ Մ. Տալ (Հավակնորդների մրցաշար 1/4) 1 3 5 3½:5½
1979 Բելգրադ Լ. Լյուբոևիչ 3 4 3 4½:5½

Անձնական նվաճումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Վուկ Կարաջիչի շքանշան (Հարավսլավիայի Դաշնային Հանրապետություն)[13]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Babelio (ֆր.) — 2007.
  2. ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #105719498 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Preminuo Svetozar Gligorić — B92.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 OlimpBase
  7. ↑ 7,0 7,1 Svetozar Gligorić: 2 February 1923 — 14 August 2012 Արխիվացված է Նոյեմբեր 9, 2012 Wayback Machine-ի միջոցով:. Chessbase. Retrieved on 2012-11-10.
  8. ↑ Svetozar Gligoric Արխիվացված է Դեկտեմբեր 23, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով:. The Telegraph (2012-08-15). Retrieved on 2012-11-10.
  9. ↑ Loeb, Dylan. (2012-08-16) Svetozar Gligoric, Who Pioneered Chess Moves, Dies at 89 Արխիվացված է Փետրվար 3, 2018 Wayback Machine-ի միջոցով:. NY Times. Retrieved on 2012-11-10.
  10. ↑ Глигорич С. Играю против фигур. — М.: Физкультура и спорт, 1983. — С. 60. — 240 с.
  11. ↑ Петросян Т. В. Мои лучшие партии. — М.: Русский шахматный дом, 2015. — С. 241. — 496 с. — ISBN 978-5-94693-441-1
  12. ↑ Карпов А. Е. Избранные партии 1969-1977. — 1-е изд. — М.: Физкультура и спорт, 1978. — С. 189. — 255 с.
  13. ↑ Acović, Dragomir (2012). Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima. Belgrade: Službeni Glasnik. стр. 571.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Линдер И. М. Глигорич (Gligoric) Светозар // Шахматная энциклопедия / И. М. Линдер, В. И. Линдер. — М. : ООО «Издательство АСТ» : ООО «Издательство Астрель», 2004. — С. 66—67. — 320 с. — ISBN 5-17-006939-1. — ISBN 5-271-06492-1.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սվետոզար Գլիգորիչ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սվետոզար_Գլիգորիչ&oldid=10241401» էջից