Սպիտակ իշառվույտ
Սպիտակ իշառվույտ | |
Սպիտակ իշառվույտ | |
Դասակարգում | |
Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
Կարգ | Բակլածաղկավորներ (Fabales) |
Ընտանիք | Բակլազգիներ (Fabaceae) |
Ենթաընտանիք | Բակլայիններ (Faboideae) |
Տրիբա | Trifolieae |
Ցեղ | Իշառվույտ (Melilotus) |
Տեսակ | Սպիտակ իշառվույտ (M. albus) |
Միջազգային անվանում | |
Melilotus albus |
Սպիտակ իշառվույտ[1] (լատին․՝ Melilótus álbus), միամյա և բազմամյա խոտաբույս, իշառվույտի ցեղ, թիթեռնածաղկավորների կարգ[2]։
Տարածվածություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս տեսակը տարածված է Եվրոպական մասում (գրեթե ամենուր)[3], Ղրիմ, Կովկաս, Արևմտյան և Արևելյան Սիբիր, Հեռավոր Արևելք, Միջին Ասիա[4]։
Բուսաբանական նկարագիր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կյանքի երկրորդ տարում զարգանում է ճյուղավորված ցողունը՝ 60-170 սմ երկարությամբ[5]։
Ծաղիկները բազմաթիվ են, փոքրիկ, ցեցատիպ, ճյուղի գագաթին հավաքված են ողկուզաձև։ Ծաղիկը կազմված է 10 առէջներից։ Սերմնարանի հիմքում ընկած է նեկտարի օղակը։ Ամառվա ընթացքում ծաղկում է մոտ մեկ ամիս։ Ամեն ծաղիկ ապրում է երկու օր[7]։
Ծաղկափոշու հատիկը եռափառ ծակոտկեն է, էլիպսաձև է[8]։ Բևեռային առանցքի երկարությունը 26-36 մկմ է, հասարակածային տրամագիծը՝ 26-33,2 մկմ[9]։ Նախագծում բևեռները գրեթե կլոր են, հասարակածայինը՝ էլիպսաձև։ Ակոսները 2,5-3,4 մկմ լայնությամբ, երկար, անկանոն լայնությամբ կամ մի քանի եզրերով, որոնք գագաթին ավարտվում են, սակայն չեն համընկնում բևեռներում[10]։ Ծակոտիները օվալաձև են, ձգվում են երկարությամբ, լայն են, որը հավասար է ակոսների լայնությանը կամ մի քիչ երկար են, ունեն 6,5-7,5 մկմ երկարություն[11]։ Թաղանթը ակոսավոր է և գորշ փորվածքով։ Մեզոկոլպիումի լայնությունը 18-24 մկմ է, ակոկոլպիումի տրամագիծը 5-5,8 մկմ։ Բացվածք ունի 1,2-1,5 մկմ հաստություն, հիմնական շերտը 1-1,3 մմ է, որի հիմքում ընկած շերտը ավելի բարակ է, քան ծածկող շերտը։ Հասարակածայինների և բևեռների ճյուղերի մոտ ակոսների անկյունային չափը հասնում է մինչև 2,5 մկմ։ Քանդակը բարակ, փոքր բջիջով է[12]։ Ծաղկափոշու հատիկը գունատ դեղին է[5]։
Ունդերը հակադարձ ձվաձև են, թույլ սեղմված, միասերմ, հազվադեպ` երկսերմ[13]։ Գագաթին կա ոչ մեծ սրված ելուստ։ Հիմքը հաճախ ամփոփված է եռանկյունաձև սրված տերևիկներով ձևավորվող ծաղկապատյանի բաժակի մեջ։ Մակերևույթը ցանցավոր կնճռոտ է, անփայլ[14]։ Գունավորումը մուգ մոխրագույն է կամ բաց մոխրագույն։ Բաժակի գունավորումը բաց մոխրագույն է, կանաչավուն։ Երկարությունը 2.75-3.5 մմ է, լայնությունը` 1.75-2.25 մմ, հաստությունը` 1.25-1.5 մմ[15]։
Սերմերը երիկամաձև երկարած են, կողերից սեղմված։ Արմատիկը սերմնաշաքիլից բարակ է, կիպ հարում է սերմնաշաքիլներին և առանձնանում է սերմնասպիի վերևում նկատելի սանդղավանդով, հավասար է սերմնաշաքիլների երկարության 3/4[16]: Սերմնասպին կլորավուն է, եզրակավոր[17]։ Մակերևույթը հարթ է, անփայլ[18]։ Գունավորումը դեղին է, դեղնավուն կանաչ, դեղնավուն շագանակագույն։ Երկարությունը 1.75-2.25 մմ է, լայնությունը` 1.25-1.5 մմ, հաստությունը` 1-1.25 մմ[19]։ Աղտոտում է գարնանացան և աշնանացան հացազգիների, ոլոռի, արևածաղկի, երեքնուկի, բամբակենու ցանքատարածքները, աճում է մարգագետիններում, ճանապարհների երկայնքով։
Գործնական կիրառում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հայտնի է որպես մեղրի գործարան[20]։ Մեղրի արտադրողականությունը 150-200 կգ/հա է, նաև Ռուսաստանի եվրոպական մասի հարավում և կենտրոնական սևահողային գոտում և այլն[20]։ Ծաղկափոշին ևս արժեքավոր է։ Նեկտարն անգույն է և թափանցիկ, շաքարի պարունակությունը հասնում է 45%-ի։ Մեղրը սպիտակ է, հոտավետ[20]։
Ծանոթագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Романов, И. В.; Шамаев, А. С. (2019). «О ЗАДАЧЕ ГРАНИЧНОГО УПРАВЛЕНИЯ ДЛЯ СИСТЕМЫ, ОПИСЫВАЕМОЙ ДВУМЕРНЫМ ВОЛНОВЫМ УРАВНЕНИЕМ». Известия Российской академии наук. Теория и системы управления (1): 109–116. doi:10.1134/s000233881901013x. ISSN 0002-3388.
- ↑ Blanchan, Neltje; Blanchan, Neltje; Dickinson, Asa Don (1917). Wild flowers worth knowing /. Boston :: IndyPublish.com,.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link) - ↑ TURKINGTON, ROY A.; CAVERS, PAUL B.; REMPEL, ERIKA (1978 թ․ ապրիլի 1). «THE BIOLOGY OF CANADIAN WEEDS.: 29. Melilotus alba Desr. and M. officinalis (L.) Lam». Canadian Journal of Plant Science. 58 (2): 523–537. doi:10.4141/cjps78-078. ISSN 0008-4220.
- ↑ «Canada: Supreme Court Opinion in United States v. The Public Service Alliance of Canada Et Al (Canadian State Immunity Act)». International Legal Materials. 32 (1): 1–45. 1993-01. doi:10.1017/s002078290001353x. ISSN 0020-7829.
- ↑ 5,0 5,1 Бурмистров А. Н., Никитина В. А. Медоносные растения и их пыльца: Справочник. — М.: Росагропромиздат, 1990. — С. 53. — 192 с. — ISBN 5-260-00145-1
- ↑ «Health hazard evaluation report: HETA-90-0365-2415, U.S. Department of the Interior, National Park Service, Yosemite National Park, California». 1994 թ․ ապրիլի 1.
{{cite journal}}
: Cite journal requires|journal=
(օգնություն) - ↑ Conn, Jeffery S.; Seefeldt, Steven S. (2009-07). «Invasive White Sweetclover (Melilotus officinalis) Control with Herbicides, Cutting, and Flaming». Invasive Plant Science and Management. 2 (3): 270–277. doi:10.1614/ipsm-08-118.1. ISSN 1939-7291.
- ↑ Pieters, Adrian J. [from old catalog] (1921). Annual white sweet clover and strains of the biennial form. Washington,: [s.n.]
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link) - ↑ DiTomaso, Joseph M. (2000-03). «Invasive weeds in rangelands: Species, impacts, and management». Weed Science. 48 (2): 255–265. doi:10.1614/0043-1745(2000)048[0255:iwirsi]2.0.co;2. ISSN 0043-1745.
- ↑ Sastry, Subramanya K.; Mandal, Bikash; Sano, Teruo; Hammond, John (2019). Encyclopedia of Plant Viruses and Viroids. New Delhi: Springer India. էջեր 1523–1524. ISBN 978-81-322-3911-6.
- ↑ Coe, Howard Sheldon; Martin, John Nathan, [from old catalog] (1920). Sweet-clover seed. Pt. I.--Pollination studies of seed production. Pt. II--Structure and chemical nature of the seed coat and its relation to impermeable seeds of sweet clover. By H.S. Coe ... and J.N. Martin ... Washington,: Govt. print. off.,.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link) - ↑ Langer, R. H. M.; Hill, G. D. (1991 թ․ նոյեմբերի 14). Agricultural Plants. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-40545-4.
- ↑ McLaughlin, M. R (1994). «Susceptibility to Clover Yellow Vein Potyvirus in the United States Germ Plasm Collection of Subterranean Clover». Plant Disease. 78 (7): 665. doi:10.1094/pd-78-0665. ISSN 0191-2917.
- ↑ Spellman, Katie V.; Schneller, Laura C.; Mulder, Christa P. H.; Carlson, Matthew L. (2015 թ․ հունիսի 13). «Effects of non-native Melilotus albus on pollination and reproduction in two boreal shrubs». Oecologia. 179 (2): 495–507. doi:10.1007/s00442-015-3364-9. ISSN 0029-8549.
- ↑ Zabala, Juan M.; Marinoni, Lorena; Giavedoni, Julio A.; Schrauf, Gustavo E. (2018 թ․ հունվարի 10). «Breeding strategies in Melilotus albus Desr., a salt-tolerant forage legume». Euphytica. 214 (2). doi:10.1007/s10681-017-2031-0. ISSN 0014-2336.
- ↑ «Melilotus officinalis Linn». Berlin/Heidelberg: Springer-Verlag.
{{cite journal}}
: Cite journal requires|journal=
(օգնություն) - ↑ Seefeldt, Steven S.; Collins, William B.; Kuhl, Joseph C.; Clauss, Marcus (2010-05). «White Sweetclover (Melilotus albus) and Narrowleaf Hawksbeard (Crepis tectorum) Seed Germination after Passing through Moose». Invasive Plant Science and Management. 3 (1): 26–31. doi:10.1614/ipsm-09-034.1. ISSN 1939-7291.
- ↑ Conn, Jeffery S.; Werdin-Pfisterer, Nancy R.; Beattie, Katherine L.; Densmore, Roseann V. (2011-08). «Ecology of Invasive Melilotus albus on Alaskan Glacial River Floodplains». Arctic, Antarctic, and Alpine Research. 43 (3): 343–354. doi:10.1657/1938-4246-43.3.343. ISSN 1523-0430.
- ↑ Volk, Gayle M.; Richards, Christopher M. (2008-08). «Availability of Genotypic Data for USDA-ARS National Plant Germplasm System Accessions Using the Genetic Resources Information Network (GRIN) Database». HortScience. 43 (5): 1365–1366. doi:10.21273/hortsci.43.5.1365. ISSN 0018-5345.
- ↑ 20,0 20,1 20,2 Абрикосов Х. Н. и др. Донник // Словарь-справочник пчеловода / Сост. Федосов Н. Ф.. — М.: Сельхозгиз, 1955. — С. 93—94.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Бурмистров А. Н., Никитина В. А. Медоносные растения и их пыльца: Справочник. — М.: Росагропромиздат, 1990. — С. 103. — 192 с. — ISBN 5-260-00145-1
- https://snund.am/wp-content/uploads/2016/05/Book_quarantine_weeds1.pdf Արխիվացված 2018-09-04 Wayback Machine