«Թադեոս առաքյալ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
չ r2.7.1) (Ռոբոտը ավելացնում է․: bar:Judas Thaddäus
չ r2.7.2) (Ռոբոտը ավելացնում է․: gl:Xudas Tadeo
Տող 65. Տող 65.
[[fr:Jude (apôtre)]]
[[fr:Jude (apôtre)]]
[[ga:Naomh Iúdás Tadáias]]
[[ga:Naomh Iúdás Tadáias]]
[[gl:Xudas Tadeo]]
[[hr:Sveti Juda Tadej]]
[[hr:Sveti Juda Tadej]]
[[hu:Júdás apostol]]
[[hu:Júdás apostol]]

18:22, 18 Սեպտեմբերի 2012-ի տարբերակ

Պատկեր:Thadeos.jpg
Թադեոս առաքյալ

Թադեոս (Ղեբեոս, Հուդա Հակոբյան) առաքյալ - Հիսուս Քրիստոսի 12 առաքյալներից, Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու հիմնադիրներից, որ Բարդուղիմեոս առաքյալից առաջ է քարոզել Հայաստանում` Արտազ գավառում (43-66թթ):

Թադեոս առաքյալը Նոր Կտակարանում

«Թադեոս» անվամբ Ավետարանիչներից առաքյալին կոչում է միայն Մարկոսը (Մարկ. 3:18): Մատթեոս Ավետարանիչը անվանում է. «Ղեբեոս, որ Թադեոս կոչվեց» (Մատթ. 10:3): Առաքյալը Ղեբեոս (եբր.` «սիրտ») է անվանված նաև Մատթեոսի մոտ որոշ աննշան ձեռագրերի հիշյալ 3:18 համարում: Ղուկաս և Հովհաննես Ավետարանիչները առաքյալին անվանում են Հուդա (եբր.` «գովելի», «հռչակավոր»)` «Հակոբի որդի Հուդա» (Ղուկ. 6:16, Գործք 1:13), «Հուդան (ոչ Իսկարիովտացին)» (Հովհ. 14:22): Ղեբեոս ձևը որոշ ուսումնասիրողներ համարում են նույն Թադեոսի տարընթերցումը, իսկ արդեն Թադեոս անվանումը Մարկոսը և Մատթեոսը օգտագործում են Հուդա Իսկարիովտացու հետ շփոթ չառաջացնելու համար: Առաքյալը անվանվում է որդի Հակոբոսի (Ղուկ. 6:16) կամ Ալփեոսի (Մատթ. 10:3) և եղբայրն է մեկ այլ առաքյալի` Հակոբոս Ալփյանի (հմմտ. Մատթ. 10:3), չնայած որոշ տեղերում Թադեոսի եղբայրն է համարվում Թովմաս առաքյալը, ով հայտնի է նաև Երկվորյակ անվամբ: Թադեոս առաքյալի մասին բացի 12-ի շարքում նշվելուց, Ավետարանում գոյություն ունի լոկ մեկ հիշատակում Հովհաննու Ավետարանում. երբ Քրիստոս Վերջին ընթրիքի ժամանակ ասում է «Ով իմ պատվիրաններն ընդունում և դրանք պահում է, նա՛ է, որ ինձ սիրում է. և ով ինձ սիրում է, պիտի սիրվի իմ Հորից. ես էլ նրան պիտի սիրեմ և ինձ պիտի հայտնեմ նրան»։ Հուդան (ոչ Իսկարիովտացին) ասաց նրան. «Տե՛ր, ինչպե՞ս եղավ, որ քեզ պիտի հայտնես մեզ և ոչ թե աշխարհին»։ Հիսուս պատասխանեց և ասաց նրան. «Եթե մեկը սիրում է ինձ, իմ խոսքը կպահի, և իմ Հայրը նրան կսիրի. և մենք նրա մոտ կգանք ու նրա մոտ կոթևանենք» (14:20-22): Եվս մեկ անգամ Թադեոս առաքյալը հիշատակվում է Գործք առաքելոցում (1:13):

Թադեոս առաքյալի քարոզչությունը և նահատակությունը համաձայն Ավանդության

Պատկեր:Surb gexard.JPG
Սուրբ Գեղարդ

Որքան խճճված են Թադեոս առաքյալի վերաբերյալ ավետարանական տեղեկությունները, կրկնակի խճճված են տեղեկությունները նրա քարոզչության վերաբերյալ` հաստատված ավանդությամբ: Ավանդության համար մեկնարկ է ծառայում Աբգար թագավորի և նրա հիվանդության մասին պատմությունը, որի վերաբերյալ մի քանի աղբյուրները (Լաբուբնա Եդեսացու ասորական տարբերակը, Եվսեբիոս Կեսարացու «Եկեղեցական պատմությունը» և Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմությունը»)խառնաշփոթի պատճառ են դառնում: Հայկական ավանդությունը, որը փոխանցում է Մովսես Խորենացի պատմահայրը, հայտնում է որ Հովհաննեսի Ավետարանի 12-րդ գլխի հեթանոսները Եդեսիայի Աբգար արքայի (Խորենացին Աբգարին հայոց թագավոր է անվանում) հայազգի նախարարներն էին, ովքեր ցանկանում էին տեսնել Քրիստոսին` Աբգարի անունից խնդրելու գնալ Եդեսիա և բժշկել արքային: Ավանդությունն ասում է, որ Հիսուսն ինքը չգնաց, սակայն խոստացավ ուղարկել իր առաքյալներից մեկին: Այդ առաքյալը Թադեոսն էր, ով Քրիստոսի համբարձումից հետո մեկնեց Եդեսիա, քարոզեց, բժշկեց և դարձի բերեց Աբգարին: Որոշ աղբյուրներ, սակայն, Աբգարին քարոզած առաքյալ են համարում 72 աշակերտներից մեկին` տալով Թադեոս Դիդիմոս (երկվորյակ) անվանումը: Սակայն Հայկական ավանդությունը նշում է, որ Թադեոսը Աբգարին բժշկելուց, քրիստոնեությունը քարոզելուց, ինչպես նաև Ադդե անունով մեկին եպիսկոպոս ձեռնադրելուց հետո Աբգարի հրովարտակով Եդեսիայից անցնում է Արտազ, որտեղ ներկայանում է Հայոց Սանատրուկ արքային (I դար 2-րդ կես)` Աբգարի քեռորդուն: Թադեոսի քարոզչությամբ Սանատրուկը ևս ընդունում է քրիստոնեությունը, սակայն զգուշանալով իշխանների սպառնալիքից, շուտով հետ է կանգնում: Թադեոսի հրաշագործ քարոզչությամբ քրիստոնեություն են ընդունում արքունի շատուշատ ներկայացուցիչներ, այդ թվում նաև թագավորի դուստր Սանդուխտը: Իմանալով այդ մասին` Սանատրուկը կարգադրում է սրամահ անել դարձի եկածներին և ձերբակալել դստերն ու Թադեոս առաքյալին: Թադեոսը հրաշքով ազատ է մնում` մխիթարելով բանտարկության մեջ հայտնված արքայադստերն ու քրիստոնյաներին: Հազարավորների դարձի բերելուց, մեծ և չտեսնված հրաշքներ ու բժշկումներ կատարելուց հետո ի վերջո Թադեոս առաքյալն էլ է բանտարկվում: Որպես պատիժ Սանատրուկը նրան նախ նետում է գազանների առաջ, ապա հնոցը, սակայն երկու դեպքում էլ առաքյալը անվնաս է մնում, հրաշքով անվնաս է մնում նաև, երբ տարվում է գլխատվելու: Այս հանգամանքները բազում հեթանոսների Քրիստոսին հավատալու պատճառ են դառնում: Ի վերջո 66 թվականին Թադեոս առաքյալը սրամահ է արվում Արտազ գավառի Շավարշավան քաղաքում: Առաքյալի նահատակության վայրում կառուցվել է Արտազի Ս.Թադե վանքը:

Սուրբ Թադեի վանք

Իբրև Հայ եկեղեցու հիմնադրի`Թադեոսին նվիրվել են ճառեր, գանձեր, տաղեր, աղոթներ և շարականներ: Թադեոս առաքյալի անունով Հայոց կանոնագրքում առկա են անվավեր կանոններ («Սահմանք կանոնաց սուրբ առաքելոյն Թադէոսի ի քաղաքն Ուռհա ի լուսաւորել զնոսա»), որոնք բովանդակում են քրիստոնեական բարոյականության, վարք ու բարքի ընդհանուր սկզբունքներ և սահմանումներ: Թադեոսն իր պատշաճ տեղն է զբաղեցրել նաև Հայ միջնադարյան կերպարվեստում: Նա սովորաբար պատկերվել է մի ձեռքին դաշույն (իր նահատակության գործիքն է), մյուս ձեռքին` Հիսուսի կողը խոցած գեղարդը, որը առաքյալը բերել էր Հայաստան և մինչև այսօր որպես նվիրական սրբություն պահվում է եկեղեցու ծոցում:

Հիշատակության օրը

Սուրբ Թադեոս առաքյալը Ընդհանրական Եկեղեցու սուրբ է: Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին տոնում է նրա տոնը 12 առաքյալների հետ, տարեվերջին` Բարդուղիմեոս առաքյալի հետ միասին` Տոն Առաջին լուսավորիչների անվամբ Հիսնակի առաջին կիրակիին հաջորդող շաբաթ օրը և Սանդուխտ կույսի հետ: Հույն եկեղեցին տոնում է օգոստոսի 21-ին, Լատին Եկեղեցին` հոկտեմբերի 28-ին:

Աղբյուրներ

  1. Աստուածաշունչ Մատեան Հին եւ Նոր Կտակարանների, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին եւ Հայաստանի Աստուածաշնչային ընկերութիւն, 2004:
  2. Մաղաքիա արք. Օրմանյան, Համապատում, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին, 1997:
  3. Մաղաքիա արք. Օրմանյան, Ազգապատում, հտ. Ա, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին, 2001:
  4. Շնորհք արքեպիսկոպոս Գալուստեան, Աստուածաշնչական սուրբեր, Երևան, 1997:
  5. Ավետարանների գործող անձինք, Սուրբ Էջմիածին, 2010:
  6. Քրիստոնյա Հայաստան հանրագիտարան, Երևան, 2002թ:
  7. Մովսես Խորենացի, Հայոց Պատմություն:
  8. Новый библейский словапь, часть 1, Санкт-Петербург, 1999г.
  9. Иисус и Евангелия, Словарь, Москва, 2003.

Այցելեք նաև

Արտաքին հղումներ