Մասնակից:Zaqaryan13/Ավազարկղ4

Ռիչարդ Նևիլ (անգլ.՝ Richard Neville; )՝ Սոլսբերիի 6-րդ և Ուորիքի 16-րդ կոմս (ամուսնական իրավունքով^[en]), Մոնտեգյուի 5-րդ բարոն, Մոնտերմարի 7-րդ բարոն, Կախազարդի միաբանության ասպետ՝ «թագավորներ արտադրող Ուորիք» մականունով (անգլ.՝ «Warwick Kingmaker»), անգլիական պեր, պետական և ռազմական գործիչ: Սոլսբերիի 5-րդ կոմս Ռիչարդ Նևիլի և Էլիս Մոնտեգյուի ավագ որդին էր: Եղել է իր ժամանակի ամենահարուստ և ազդեցիկ գործիչը՝ քաղաքական լայն կապերով, որոնք դուրս են եկել երկրի սահմաններից։ Կարմիր և սպիտակ վարդերի պատերազմի առանցքային դեմքերից մեկն էր՝ սկզբնապես Յորքերի կողմից, սակայն հետագայում անցել է Լանքասթերների կողմը: Նա վաստակել է «թագավորներ արտադրողի» մականունը, քանի որ կարևոր դեր է խաղացել երկու թագավորների՝ Լանքասթերների դինաստիայից Հենրի VI-ի և Յորքերի դինաստիայից՝ Էդուարդ IV-ի տապալման գործում:

Հաջող ամուսնության և ժառանգության շնորհիվ Ուորիքը 1450-ական թվականներին դարձավ երկրի՝ թագավորական ընտանիքից դուրս ամենահարուստ մարդը և հայտնվեց անգլիական քաղաքականության կենտրոնում: Սկզբում Հենրի VI թագավորի կողմնակիցն էր, սակայն թագավորի ֆավորիտ Սոմերսեթի դուքս Էդմունդ Բոֆորթի հետ տարածքային վեճը նրան դրդեց կանգնել Յորքի դուք Ռիչարդի կողքին՝ իր հակադրություն թագավորի: Դրա շնորհիվ նա ստացավ Կալեի կապիտանի^[en] ռազմավարական կարևոր պաշտոնը: Քաղաքական հակամարտությունը վերաճեց լայնածավալ ապստամբության, որը սկիզբ դրեց Կարմիր և սպիտակ վարդերի պատերզմին։ 1455 թվականին Ուորիքի մասնակցությունը Սենտ-Օլբանսի առաջին ճակատամարտին որոշեց դրա ելքը հօգուտ Ռիչարդ Յորքի կողմնակիցների: Կոմսի զորքերը թիկունքից հարվածեցին թագավորական զորքերին։ Զոհվեցին Լանքասթերների բազմաթիվ կողմնակիցներ, այդ թվում՝ Սոմերսեթի դուքսը։ Այդ հաղթանակի շնորհիվ Ռիչարդ Յորքը ճանաչվեց Հենրի VI-ի ժառանգորդը (շրջանցելով վերջինիս որդուն), սակայն Լանքասթերների կողմնակիցների մի մասը չճանաչեց այդ որոշումը և շարունակեց պատերազմը, որի ընթացքում սպանվեցին Ռիչարդ Յորքը և Ուորիքի հայրը՝ Կոմս Սոլսբերին:

Հոր մահից հետո Յորքի ավագ որդին շարունակեց պայքարը Լանքասթերների դեմ և 1461 թվականին Ուորիքի աջակցությամբ հաղթանակ տարավ՝ թագադրվելով որպես Էդուարդ IV: Ի սկզբանե նոր թագավորը երկիրը կառավարում էր Ուորիքի աջակցությամբ, բայց ավելի ուշ երկուստեք վիճաբանեցին արտաքին քաղաքականության և Էդուարդի կնոջ՝ Էլիզաբեթ Վուդվիլի պատճառով: Վեճը հանգեցրեց Ուորիքի կողմից կազմակերպված երկու դավադրություններին, որոնց ընթացքում նա փորձեց գահին նստեցնել Էդուարդ IV-ի կրտսեր եղբորը՝ Քլարենսի դուքս Ջորջին, իսկ ապա՝ ավելի վաղ գահընկեց արված թագավոր Հենրի VI-ին: Երկու դավադրություններն էլ ձախողվեցին և ավարտվեցին 1471 թվականի ապրիլի 14-ին, երբ Ուորիքը պարտվեց Էդուարդ IV-ին Բարնետի ճակատամարտում և սպանվեց։

Ամուսնացած էր Աննա դե Բոշանի՝ Ուորիքի 16-րդ կոմսուհու հետ: Որդիներ չունեին։ Ուորիքի երկու դուստրերից ավագը՝ Իզաբելան (1451-1476), ամուսնացել է Քլարենսի դուքս Ջորջի հետ։ Նրա կրտսեր դուստրը՝ Աննան (1456-1485) կարճ ամուսնություն է ունեցել Հենրի VI թագավորի որդու՝ Էդուարդ Վեստմինստերացու հետ, ով մահացել է 17 տարեկանում Տյուքսբերիի ճակատամարտի ժամանակ: Այնուհետեւ նա ամուսնացել է թագավոր Էդուարդ IV-ի կրտսեր եղբոր՝ Գլոստերի դուքս Ռիչարդ III-ի հետ, որը հետագայում դարձավ Ռիչարդ III թագավորը: Ուորիքի երրորդ դուստրը՝ Մարգարեթը, ապօրինի է եղել:

Ուորիքի պատմական ժառանգությունը եղել մեծ վեճի առարկա է եղել պատմաբանների միջև: Ոմանք կարծում են, որ նա եսասեր և անխոհեմ է եղել, մյուսները նրան դիտարկում են որպես անշնորհակալ թագավորի քմահաճույքի զոհ: Ընդհանուր առմամբ, պատմաբանները միակարծիք են, որ ժամանակին Կոմս Ուորիքը մեծ ժողովրդականություն է վայելել հասարակության բոլոր շերտերում և կարողացել է օգտվել ժողովրդական տրամադրություններից՝ իր քաղաքական նպատակներին հասնելու համար:

Ուորիքի կայացումը

Ռիչարդ Նևիլը ծագում է հնագույն դարեմյան տոհմից, որն իրեն դրսևորել էր դեռևս XIV դարում Շոտլանդիայի հետ սահմանային պատերազմներում։ 1397 թվականին Ռիչարդ II թագավորը բարոն Ռալֆ դե Նևիլին շնորհեց Վեստմորլենդի կոմսի տիտղոսը: Ռալֆը երկու անգամ էր ամուսնացել: Առաջին ամուսնությամբ նա միություն էր կնքել Մարգարետ դե Ստաֆորդի՝ Ստաֆորդի 2-րդ կոմս Հյուգո դե Ստաֆորդի դստեր հետ, իսկ երկրորդ ամուսնությունը Ջոան Բոֆորթի հետ էր, ով Լանքասթերների տան հիմնադիր Էդուարդ III-ի երրորդ ողջ մնացած որդու՝ Ջոն Գոնտի միակ դուստրն էր: Վեստմորլենդի առաջին կոմսի մահից հետո նրա որդիները երկար հակամարտության մեջ են մտել ժառանգության պատճառով, բայց ի վերջո հաշտվել են։ Արդյունքում, Վեստմորլենդի կոմսի տիտղոսը բաժին է հասել առաջին ամուսնությունից ծնված որդուն՝ Ռալֆին, իսկ երկրորդ ամուսնությունից ծնված ավագ որդին՝ Ռիչարդը, ապագայում կոմս Ուորիքի հայրը, դարձել է Սոլսբերիի Կոմս՝ Էլիս Մոնտեգյուի՝ Սոլսբերիի 4-րդ կոմս Թոմաս Մոնտեգյուի դստեր հետ ամուսնության շնորհիվ:

Ռիչարդ Նևիլի մանկության մասին քիչ բան է հայտնի: Վեց տարեկանում նա նշանվել է տիկին Աննա դե Բոշանի՝ Ուորիքի 13-րդ կոմս Ռիչարդ դե Բոշանի և նրա կնոջ՝ Գլոստերի կոմս Թոմաս լե Դիսպենսերի դուստր և ժառանգորդ Իզաբելլա լե Դիսպենսերի դստեր հետ։ Այս ամուսնության շնորհիվ նա ստացել է Կոմս Ուորիքի տիտղոսը և Մոնտեգյու, Բոշան և Դեսպենսեր ընտանիքների ժառանգության զգալի մասը:

Հանգամանքները, սակայն, է՛լ ավելի բարելավեցին նրա վիճակը. Ռիչարդ դե Բոշանի որդին՝ Հենրին, ով ամուսնացել էր Ռիչարդի կրտսեր քրոջ՝ Սեսիլիայի հետ, մահացավ 1446 թվականին։ Այն բանից հետո, երբ 1449 թվականին մահացավ նաև Հենրիի դուստրն ու միակ ժառանգորդը, Ռիչարդը ժառանգեց ոչ միայն Հենրի դե Բոշանի կարողությունը, այլև՝ Ուորիքի կոմսի տիտղոսը: Ռիչարդի իրավահաջորդությունը, սակայն, վիճարկելի էր։ Սկսվեց ժառանգության համար ձգձգվող պայքար՝ առաջին հերթին Էդմունդ Բոֆորթի՝ Սոմերսեթի երկրորդ դքսի հետ, որի առաջին կինը Ռիչարդ դե Բոշանի դուստրն էր: Վեճը հողային տիրույթների պատճառով, էր, իսկ տիտղոսը չի վիճարկվել, քանի որ Հենրիի խորթ քույրերը հեռացվել էին իրավահաջորդությունից:

1445 թվականին Ռիչարդը, հավանաբար, նույն տարվա ապրիլի 22-ին Մարգարիտա Անժուացու թագադրման ժամանակ, դարձավ ասպետ: 1449 թվականին նա՝ գահին մատուցած իր ծառայությունների համար ներառվել է Հենրի VI թագավորի պատմական ծառայողական ցուցակում: Ռիչարդը իր զինվորական ծառայությունն իրականացրել է հյուսիսում՝ իր հոր հետ, և հնարավոր է, որ 1448-1449 թվականներին մասնակցել է Շոտլանդիայի դեմ պատերազմին: Երբ 1452 թվականին Ռիչարդ Յորքն ու Ռիչարդ Սոլսբերին ապստամբեցին թագավոր Հենրի VI-ի դեմ, Ուորիքը կանգնել է նրանց կողքին:

Ամուսնություն և տիտղոսի ստացում

Կոմս Ուորիք

Ռիչարդ Նևիլը (այդ ժամանակ՝ դեռևս Սոլսբերիի կոմսի ժառանգորդ) ամուսնացել է 1436 թվականին, 7 տարեկանում, Ուորիքի 13-րդ կոմս Ռիչարդ Բոշանի դստեր՝ Աննա Բոշանի հետ: 1434 թվականին ստացվեց այդ հարսանիքի պապական թույլտվությունը, քանի որ Նևիլների և Բոշանների տները արդեն բարեկամական կապերի մեջ էին: 1436 թվականի մարտի 9-ին կողմերը պայմանավորվեցին հարսանիքի մասին։ Հարսանիքը տեղի է ունեցել Աբերգավեննիում, ենթադրաբար՝ մայիսին։ Հարսանիքին միանգամից երկու զույգ է ամուսնացել։ Երկրորդը Բոշանի ժառանգորդ Հենրին էր և Ռիչարդի ավագ քույրը՝ Սեսիլիա Նևիլը: Այսպիսով, եթե տոհմերից մեկի ժառանգը մահանար, նրա կարողության մի մասը կարող էր անցնել մյուս տոհմի ժառանգին։ Չնայած Սեսիլիա Նևիլը ազնվական տոհմից էր, Ռիչարդ Բոշանը կարող էր Հենրիի համար մեկ այլ ժառանգորդ-հարսնացու գտնել։ Բայց Բոշանը պարտքեր ուներ և փողի կարիք ուներ։ Ռիչարդի հայրը՝ Ռիչարդը, Սոլսբերիի 5-րդ կոմսը, հարսանիքի համար հսկայական՝ 4700 մարկ գումար վճարեց։

1445 թվականի օգոստոսի 6-ին Ռիչարդ Նևիլին ասպետի կոչում շնորհվեց: 1446 թվականին Սոլսբերին վերադարձրեց Արևմտյան Մարչի պաշտպանի պաշտոնը և այդ ծառայությունը կիսել Ռիչարդի հետ ։ Ռիչարդը Շոտլանդիայի հետ պատերազմներում իրեն լավ է դրսեւորել 1448-1449 թվականներին, ինչի համար 1449 թվականի ապրիլի 5-ին մրցանակ է ստացել թագավորից: Солсбери вернул себе должность защитника Западного Марча и разделил эту службу с Ричардом. Ричард хорошо зарекомендовал себя в войнах с Шотландией в 1448—1449 годах, за что 5 апреля 1449 года получил награду от короля.

13-й граф Уорик Ричард Бошан умер в 1439 году. Его сын Генри Бошан наследовал ему. Он служил во Франции и был большим другом короля. В 1444 году он стал первым графом (premier earl) Англии, а в 1445 году герцогом Уориком. 14 февраля 1444 года у него с Сесилией родилась дочь, Анна. 11 июля 1446 года герцог Генри умер. Маленькая графиня Анна стала богатейшей наследницей своего времени. Дела по её защите и устройству свадьбы королева передала Уильяму де Ла Полю, будущему герцогу Саффолку. Он хотел выдать Анну за своего собственного наследника. Однако она умерла 3 июня 1449 года, разбив его надежды. Эта смерть стала сюрпризом для Ричарда Невилла. Через неделю он стал графом Уориком, разом став более богатым и влиятельным человеком, чем даже его отец, граф Солсбери. Отныне интересы Ричарда Невилла не ограничивались севером и шотландской границей, а простирались до Мидлэнда, Уэльса и Кале. Он стал крупной фигурой в национальной политике, что вызвало размолвку с домом Ланкастеров и обусловило его участие в Войне Роз.

Զինանշան

Ուորիքի կոմս Ռիչարդ Նևիլի զինանշանը

Отец "Делателя королей" Ричард Невилл старший, младший сын Ральфа Невилла, 1-го графа Уэстморленда носил герб своего отца — в червлёном поле косой серебряный крест, в который он, являясь младшим в роду, внёс отличие в виде титла в ланкастерских цветах — серебряном и лазоревом, взятых в честь матери Джоанны Бофорт, которая была дочерью Джона Гонта. После смерти Томаса Монтегю, 4-го графа Солсбери, Ричард благодаря браку с наследницей графа Томаса, получил титул и герб Солсбери — (четырёхчастный щит — в серебряном поле три червлёных веретена поясом и в золотом поле зелёный орел с распростёртыми крыльями). Эти гербы он разместил на своём щите, поместив их впереди своего родового герба (по старшинству). Сын Ричарда, тоже Ричард, женился на Анне Бошан, наследнице 13-го графа Уорика. Её герб включал в себя герб Бошанов (в червлёном поле золотой пояс в сопровождении шести золотых крестов перекрещенных), герб бывших графов Уорик Ньюбургов (в шахматном золотом с лазоревым поле горностаевое стропило), герб Клеров (в золотом поле три червлёных стропила) и Деспенсеров (четверочастный — серебряный и червлёный, первая и четвёртая четверти переплетены золотом, левая чёрная перевязь поверх всего). Этот герб Ричард Бошан приобрёл благодаря женитьбе на Изабелле, которая была дочерью и наследницей Томаса ле Деспенсера, 1-го графа Глостер, потомка Гилберта де Клера. На щите Ричарда Невилла, графа Уорика изображался только его родовой герб. Но его знамя и чепрак коня были украшены всеми деталями собранных у него символов власти. Первые по старшинству гербы Уорик и Солсбери он поместил в первую и вторую четверти, герб Невиллов — в 3-ю, герб Деспенсеров — в 4-ю. Невилл имел два клейнода — лебединая голова и шея, поднимающаяся из короны красного цвета (для герба Уориков), и грифон, восстающий из короны (для герба Солсбери). Личная эмблема — медведь на цепи и необтёсанные колья.

Մշակույթում

Կինոյում

• «Սպիտակ թագուհին» հեռուստասերիալում Ռիչարդի դերը խաղացել է Ջեյմս Ֆրեյնը:

Գրականություն

• Фрайер Стивен, Фергюсон Джон Геральдика. Гербы — Символы — Фигуры. — 2-е изд., исправленное. — М.: ОГИЗ; АСТ; Астрель, 2011. — 256 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-17-069405-1
• Carpenter, Christine; Carpenter, Charles Halsey Locality and polity: A study of Warwickshire landed society, 1401–1499. — Cambridge: Cambridge University Press, 1992. — 793 p. — (Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series (Vol. 12)). — ISBN 978-0-521-37016-5
• Carpenter, Christine The Wars of the Roses: Politics and the constitution in England, c. 1437–1509. — Cambridge: Cambridge University Press, 1997. — 293 p. — ISBN 978-0-521-31874-7
• Cokayne, George Edward The Complete Peerage, or a history of the House of lords and all its members from the earliest times, volume XII, part 2: Tracton to Zouche. — London: St. Catherine Press, 1959. — Vol. 12.2.
• Harriss, Gerald Leslie Shaping the Nation: England 1360–1461. — Oxford: Clarendon Press, 2005. — 705 p. — ISBN 978-0-19-822816-5
• Hicks, Michael Richard III and his Rivals: Magnates and their Motives in the Wars of the Roses. — London: The Hambledon Press, 1991. — 462 p. — ISBN 978-1-85285-053-1
• Hicks, Michael Warwick the Kingmaker. — Oxford: Blackwell Publishers, 1998. — 364 p. — ISBN 978-0-631-16259-9
• Jacob, Ernest Fraser The Fifteenth Century: 1399–1485. — Oxford: Clarendon Press, 1961. — Vol. 6. — 798 p. — (The Oxford history of England). — ISBN 978-0-19-821714-5
• Keen, Maurice England in the Later Middle Ages: A Political History. — London: Routledge, 2003. — 504 p. — ISBN 978-0-415-27293-3
• Kendall, Paul Murray Warwick the Kingmaker. — London: Allen, & Unwin, 1957. — 365 p. — (Universal library). — ISBN 978-0-351-17096-6
• Oman, Charles Warwick, the Kingmaker. — London; New York: Macmillan, 1899.
• Pollard, Anthony James The Wars of the Roses. — Basingstoke: Macmillan Education, 1988. — 138 p. — (British history in perspective). — ISBN 978-0-33340-603-8
• Pollard, Anthony James (2004). «Neville, Richard, sixteenth earl of Warwick». Oxford Dictionary of National Biography (անգլերեն). doi:10.1093/ref:odnb/19955.
• Pollard, Anthony James Warwick the Kingmaker: : Politics, Power and Fame During the War of the Roses. — London: Bloomsbury, 2007. — 258 p. — ISBN 978-1-84725-182-4
• Ross, Charles Edward IV. — New Haven, London: Yale University Press, 1997. — 479 p. — (Yale English monarchs). — ISBN 0-300-07372-0
• Tuck, Anthony Crown and Nobility 1272–1461: Political Conflict in Late Medieval England. — New York: Barnes & Noble, 1986. — 367 p. — (G - Reference, Information and Interdisciplinary Subjects Series). — ISBN 9780389206125
• Watts, John Henry VI and the Politics of Kingship. — Cambridge: Cambridge University Press, 1996. — 420 p. — ISBN 978-0-52142-039-6
• Wilkinson, Bertie The later Middle Ages in England, 1216–1485. — Harlow: Longmans, 1969. — 419 p. — (History of England in Ten Volumes (Vol. 5)). — ISBN 0-582-48265-8
• Wolffe, Bertram Percy Henry VI. — New Haven, London: Yale University Press, 2001. — 420 p. — (Yale English monarchs). — ISBN 978-0-30008-926-4

Հղումներ

Zaqaryan13/Ավազարկղ4 էջը Վիքիպահեստում

• «Richard Neville, 16th Earl of Warwick». ThePeerage.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-26-ին. Վերցված է 2019-04-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
• «Wars of the Roses: Richard Neville, Earl of Warwick, 'The Kingmaker' (1428—1471)». Luminarium.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-03-ին. Վերցված է 2019-04-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
• Chronicles from the Richard III Society^[en]
  • Text of the Historie of the arrivall^[en]
  • Text of the Croyland Chronicle^[en]
  • Text of Memoirs of Philippe de Commines
  • Text of Warkworth's Chronicle^[en]
• Project Gutenberg text of vol. I, part B of David Hume's History of England

Կաղապար:Нет полных библиографических описаний Категория:Деятели Войны Алой и Белой розы Категория:Графы Уорик Категория:Графы Солсбери Ричард Невилл, граф Уорик Категория:Родившиеся в Норидже Категория:Лорды-адмиралы Англии Категория:Делатели королей