«Արուսյակ Փափազյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Content deleted Content added
No edit summary
Տող 29. Տող 29.
}}
}}


'''Արուսյակ Փափազյան (Մարիամ Պեզիրճյան)''' ({{ԱԾ}}), հայ դերասան։ Հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դերասանուհին։
'''Արուսյակ Փափազյան''', ծննդյան անունը՝ '''Մարիամ Պեզիրճյան''' ({{ԱԾ}}), հայ դերասան։ Հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դերասանուհին։


Եղել է նկարիչ Սոփոն Պեզիճյանի կինը։
Եղել է նկարիչ Սոփոն Պեզիճյանի կինը։


== Կենսագրություն ==
== Կենսագրություն ==
Արուսյակ Փափազյանը ծնվել է 1841 թվականին, Կոստանդնուպոլսի Գում-Գափու թաղամասում։ Իսակական անունը եղել է Մարիամ։ Սովորել է Խասգյուղի Ներսիսյան վարժարանում, Պեպեքի ֆրանսիական իգական դպրոցում՝ կաթոլիկ միանձնուհիների հսկողության տակ, իր քրոջ՝ ապագա դերասանուհի Աղավնու հետ։ Որպես ուսուցչուհի աշխատել է Ենի-Գափուի Հայկանուշյան դպրոցում։ 1858 թվականին, հաղթահարելով ընտանեկան արգելքը՝ մտնում է Հեքիմյանի խումբը, ընդունելով «Արուսյակ» բեմական անունը։ Եղել է հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դերասանուհին։ 1861 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Կ. Պոլսում հիմնված հայ առաջին պրոֆեսիոնալ թատրոնի առաջին ներկայացմանը խաղացել է առաջին կարևոր դերը՝ Թերեզա (Ռոթայի «Երկու հիսնապետ») մելոդրամայում [[Պետրոս Մաղաքյան]]ի բեմադրությամբ։ 1857-1859 թվականներին խաղացել է [[Սրապիոն Հեքիմյան]]ի թատերախմբում։ 1861-1863 թվականներին եղել է «[[Արևելյան թատրոն (Թուրքիա)|Արևելյան թատրոն»]]-ի առաջատար դերասանուհի։ 1863 թվականից խաղացել է «[[Վասպուրական թատրոն]]»-ում։ 1867-69թթ Արուսյակը համագործակցել է [[Ստեփան Էքշյան]]ի հետ ընտրել է դասական և ռոմանտիկական խաղացանկ։ 1869-ին նրան տեսնում ենք Մաղաքյանի խմբում, որտեղ նա խաղում է դեպքից-դեպք երիտասարդ դերասան [[Պետրոս Ադամյան|Պետրոս Ադամյանի]] հետ։ Դերասանուհու գործունեությունը նպաստել է հայ երիտասարդության ազգային ինքնագիտակցության զարթոնքին<ref>{{Cite web |url=http://m.lurer.com/?p=128314&l=am |title=Հայ երիտասարդությունը հայրենասիրական ներկայացումների ժամանակ փոքրիկ հայկական դրոշակներ է նետել բեմ և նրան կոչել իր Ժաննա դ’Արկը |accessdate=2015-03-18 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084054/http://m.lurer.com/?p=128314&l=am |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=3105 Արուսյակ Փափազյանի կենսագրությունը AV Production կայքում]</ref>։
Արուսյակ Փափազյանը ծնվել է 1841 թվականին, [[Կոստանդնուպոլիս|Կոստանդնուպոլսի]] [[Գում Գափու|Գում-Գափու թաղամասում]]։ Իսկական անունը եղել է Մարիամ։ Սովորել է [[Խասգյուղ|Խասգյուղի]] [[Ներսեսյան վարժարան|Ներսիսյան վարժարանում]], Պեպեքի ֆրանսիական իգական դպրոցում՝ կաթոլիկ միանձնուհիների հսկողության տակ, իր քրոջ՝ ապագա դերասանուհի Աղավնու հետ։ Որպես ուսուցչուհի աշխատել է Ենի-Գափուի Հայկանուշյան դպրոցում։ 1858 թվականին, հաղթահարելով ընտանեկան արգելքը՝ մտնում է Հեքիմյանի խումբը, ընդունելով «Արուսյակ» բեմական անունը։ Եղել է հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դերասանուհին։ 1861 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Կ. Պոլսում հիմնված հայ առաջին պրոֆեսիոնալ թատրոնի առաջին ներկայացմանը խաղացել է առաջին կարևոր դերը՝ Թերեզա (Ռոթայի «Երկու հիսնապետ») մելոդրամայում [[Պետրոս Մաղաքյան]]ի բեմադրությամբ։ 1857-1859 թվականներին խաղացել է [[Սրապիոն Հեքիմյան]]ի թատերախմբում։ 1861-1863 թվականներին եղել է «[[Արևելյան թատրոն (Թուրքիա)|Արևելյան թատրոն»]]-ի առաջատար դերասանուհի։ 1863 թվականից խաղացել է «[[Վասպուրական թատրոն]]»-ում։ 1867-69թթ Արուսյակը համագործակցել է [[Ստեփան Էքշյան]]ի հետ ընտրել է դասական և ռոմանտիկական խաղացանկ։ 1869-ին նրան տեսնում ենք Մաղաքյանի խմբում, որտեղ նա խաղում է դեպքից-դեպք երիտասարդ դերասան [[Պետրոս Ադամյան|Պետրոս Ադամյանի]] հետ։ Դերասանուհու գործունեությունը նպաստել է հայ երիտասարդության ազգային ինքնագիտակցության զարթոնքին<ref>{{Cite web |url=http://m.lurer.com/?p=128314&l=am |title=Հայ երիտասարդությունը հայրենասիրական ներկայացումների ժամանակ փոքրիկ հայկական դրոշակներ է նետել բեմ և նրան կոչել իր Ժաննա դ’Արկը |accessdate=2015-03-18 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084054/http://m.lurer.com/?p=128314&l=am |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=3105 Արուսյակ Փափազյանի կենսագրությունը AV Production կայքում]</ref>։


Վերջին ներկայացումը խաղացել է 1883 թվականին, դերասանուհու հետագա կյանքից քիչ բան է հայտնի. ապրել է մենակ, ծայր թշվառության մեջ<ref>{{Cite book|title=Հայ թատրոնի պատմություն|last=Հովհաննիսյան|first=Հենրիկ|publisher=Նաիրի|year=2010|isbn=978-5-5050-01601-5|location=Երևան|pages=88-94}}</ref>։
Վերջին ներկայացումը խաղացել է 1883 թվականին, դերասանուհու հետագա կյանքից քիչ բան է հայտնի. ապրել է մենակ, ծայր թշվառության մեջ<ref>{{Cite book|title=Հայ թատրոնի պատմություն|last=Հովհաննիսյան|first=Հենրիկ|publisher=Նաիրի|year=2010|isbn=978-5-5050-01601-5|location=Երևան|pages=88-94}}</ref>։

12:31, 3 Սեպտեմբերի 2021-ի տարբերակ

Արուսյակ Փափազյան
Արուսյակ Փափազյան
Ծնվել է1841 մարտի 18
ԾննդավայրԿոստանդնուպոլիս
Մահացել էապրիլի 27, 1907(1907-04-27) (տարիքը 66)
Մահվան վայրԿոստանդնուպոլիս
Քաղաքացիություն Օսմանյան կայսրություն
Ազգությունհայ
ՄասնագիտությունԴերասանուհի
Պարգևներ և մրցանակներ
Հայաստանի վաստակավոր արտիստ

Արուսյակ Փափազյան, ծննդյան անունը՝ Մարիամ Պեզիրճյան (մարտի 18, 1841(1841-03-18), Կոստանդնուպոլիս - ապրիլի 27, 1907(1907-04-27), Կոստանդնուպոլիս), հայ դերասան։ Հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դերասանուհին։

Եղել է նկարիչ Սոփոն Պեզիճյանի կինը։

Կենսագրություն

Արուսյակ Փափազյանը ծնվել է 1841 թվականին, Կոստանդնուպոլսի Գում-Գափու թաղամասում։ Իսկական անունը եղել է Մարիամ։ Սովորել է Խասգյուղի Ներսիսյան վարժարանում, Պեպեքի ֆրանսիական իգական դպրոցում՝ կաթոլիկ միանձնուհիների հսկողության տակ, իր քրոջ՝ ապագա դերասանուհի Աղավնու հետ։ Որպես ուսուցչուհի աշխատել է Ենի-Գափուի Հայկանուշյան դպրոցում։ 1858 թվականին, հաղթահարելով ընտանեկան արգելքը՝ մտնում է Հեքիմյանի խումբը, ընդունելով «Արուսյակ» բեմական անունը։ Եղել է հայ առաջին պրոֆեսիոնալ դերասանուհին։ 1861 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Կ. Պոլսում հիմնված հայ առաջին պրոֆեսիոնալ թատրոնի առաջին ներկայացմանը խաղացել է առաջին կարևոր դերը՝ Թերեզա (Ռոթայի «Երկու հիսնապետ») մելոդրամայում Պետրոս Մաղաքյանի բեմադրությամբ։ 1857-1859 թվականներին խաղացել է Սրապիոն Հեքիմյանի թատերախմբում։ 1861-1863 թվականներին եղել է «Արևելյան թատրոն»-ի առաջատար դերասանուհի։ 1863 թվականից խաղացել է «Վասպուրական թատրոն»-ում։ 1867-69թթ Արուսյակը համագործակցել է Ստեփան Էքշյանի հետ ընտրել է դասական և ռոմանտիկական խաղացանկ։ 1869-ին նրան տեսնում ենք Մաղաքյանի խմբում, որտեղ նա խաղում է դեպքից-դեպք երիտասարդ դերասան Պետրոս Ադամյանի հետ։ Դերասանուհու գործունեությունը նպաստել է հայ երիտասարդության ազգային ինքնագիտակցության զարթոնքին[1][2]։

Վերջին ներկայացումը խաղացել է 1883 թվականին, դերասանուհու հետագա կյանքից քիչ բան է հայտնի. ապրել է մենակ, ծայր թշվառության մեջ[3]։

Դերեր

Դեր Պիես Հեղինակ
Սանդուխտ «Սանդուխտ կույս» Թ. Թերզյան
Ռոքսանե «Արշակ Բ» Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան
Փառանձեմ «Վարդան Մամիկոնյան» Ռ. Սետեֆճյան
Սաֆո «Սաֆո» Գրիլպարցեր
Բլանշ «Արքան զբոսնում է» Վ.Հյուգո
Անտիգոնե «Անտիգոնե» Սոֆոկլես
Մերոպե «Մերոպե» Ալֆիերի
Ֆրանչեսկա «Ֆրանչեսկա դա Ռիմինի» Պելիկո
Էլիզա «Ագահը» Մոլիեր
Պամելա «Պամելա» Գոլդոնի
Մեդեա «Մեդեա» Եվրիպիդես
Լուկրեցիա «Լուկրեցիա Բորջիա» Վիկտոր Հյուգոյ
Ադրինե «Ջրաղացպանի աղջիկը» Սերովբե Մանասյան
Կատրին «Կատրին Հովարդ» Դյումա-հայր

Մեջբերումներ Արուսյակ Փափազյանի մասին

Հայկական թատրոնի պատմությունը չէ պիտո մոռանա Արուսյակ և Աղավնի Փափազյանց արգո օրիորդների անունները, որոնք առաջինն են, որ քաջությամբ ոտք կոխեցին թատերաբեմի վերա։ Քաջությամբ պատերազմեցան հասարակաց նախապաշարմունքի յուրյանց վերա արած ազդեցության հետ և հաղթելով նորանց, հրապարակ իջան։ Կեցցե՛ն։
Յուրաքանչյուր ժողովրդի թատրոնի պատմության մեջ կան սրբացված անուններ` խորհրդանշային, ազգային բեմի գաղափարը կրող դեմքեր։ Դրանցից է հայ առաջին ողբերգակ դերասանուհին` Արուսյակ Փափազյանը։
- Հենրիկ Հովհաննիսյան

Գրականություն

  • Գառնիկ Ստեփանյան, «Արուսյակ Փափազյան», ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1955, 112 էջ[4]
  • Ալիս Նավասարդյան, «Բեմին նվիրված հայուհիներ»
  • Հենրիկ Հովհաննիսյան «Հայ թատրոնի պատմություն XIX դար»

Ծանոթագրություններ

  1. «Հայ երիտասարդությունը հայրենասիրական ներկայացումների ժամանակ փոքրիկ հայկական դրոշակներ է նետել բեմ և նրան կոչել իր Ժաննա դ'Արկը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին. Վերցված է 2015-03-18-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  2. Արուսյակ Փափազյանի կենսագրությունը AV Production կայքում
  3. Հովհաննիսյան, Հենրիկ (2010). Հայ թատրոնի պատմություն. Երևան: Նաիրի. էջեր 88–94. ISBN 978-5-5050-01601-5. {{cite book}}: Check |isbn= value: length (օգնություն)
  4. Գառնիկ Խաչատուրի Ստեփանյան, «Արուսյակ Փափազյան»

Արտաքին հղումներ