«Հայկ նահապետ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Պիտակներ՝ հետշրջված Վիզուալ խմբագիր |
|||
| Տող 1. | Տող 1. | ||
{{Տեղեկաքարտ Միապետ |
{{Տեղեկաքարտ Միապետ |
||
|անուն = Հայկ |
|անուն = Հայկ |
||
|տիտղոս = |
|տիտղոս = Հայկաստանի հիմնադիր արքա |
||
|պատկեր = |
|պատկեր =https://i.imgur.com/ML8X0dh.jpeg |
||
|իշխանություն = |
|իշխանություն = |
||
|հայր = |
|հայր = Հովիկ |
||
|նախորդ = |
|նախորդ = |
||
|հաջորդող = |
|հաջորդող = Պինգվին |
||
|երեխաներ = |
|երեխաներ =Չունի |
||
|տոհմ = |
|տոհմ = Գլակներ |
||
|մահ = |
|մահ = |
||
|թագուհի = |
|թագուհի = |
||
}} |
}} |
||
'''Հայկ |
'''Հայկ Խաչատրյան''' (նաև '''Հայկաստան''', '''Հայկուհի''', '''Ստան'''), լեգենդար տոքսիկ, նուբ, ՆՀ ֆանատ։ [[Մովսես Խորենացի|Դաստաևսկի Հովակիմյանը]] իր «Ինչպես լինել տոքսիկ» աշխատությունում գրի առնված ավանդազրույցում նրան անվանում է ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՄԵՆԱԹԱՐԱԽ ԳՅԱԼ։ Համաձայն Դաստակի՝ Հայկը Նարեկը ամենօրյա զոհն էր և այդ պատճառով երբեմն անվանվում էր թույլիկ Հայկ։ |
||
Ըստ Մովսես |
Ըստ Մովսես Նարեկաձու, Հայկը սիրում է Լինուսի կրտսեր դուստր պինգվինին։ |
||
Մ. |
Մ. Նարեկաձու «Տավարների պատմություն»-ում գրում է, որ Հայկը ապստամբեց Microsoft-ի տիրակալ Բիլ Գեյթսի (Belus/Belos) դեմ, գրասենյակի մոտ Հայկը պատերազմեց Գեյթսի դեմ, ջարդեց նրա պատուհանը, սպանեց նրան ու դրեց հայոց Լինուքսի հիմքը, ըստ այդմ՝ իր երկիրը կոչվեց Հայք։ |
||
11-րդ |
11-րդ հարկի սննդային պատմիչ Լեյլուկը սնունդների ծագումը ներկայացնելիս նշում է որ, Հայկը որդին է Լոբու։ Ըստ նույն պատմիչի՝ Լոբին ուներ 2 տեսակ։ Կովկասյան բոլոր բլակները, ըստ նրա, սերում են Լոբու զավակներից, նրանց մեջ առաջինը հայերի նախահայր Հայկն է, երկրորդ զավակը վրացիների նախահայր Քարթլոսն է (Kartlos), ապա՝ աղվանների և մյուսների։ Նորմալ մարդիկ Հայկաստանը անվանում են Թաղված գլուխ (Գլակ)։ Այս եզրույթը վրացի և հայ ուսումնասիրողները լուրջ ուսումնասիրել են, սակայն նրանց եզրակացությունները բավարար չեն և համահունչ չեն ինչպես [[Մովսես Խորենացի|Մովսես Նարեկաձու]], այնպես էլ Դաստաևսկի Հովակիմյանի կողմից հիշատակվող Հայկ=Toxic աշխատության ծագման ավանդաբանության հետ։ |
||
== Հայկի նախնիները (աստվածաշնչյան տեսակետ) == |
== Հայկի նախնիները (աստվածաշնչյան տեսակետ) == |
||
11:23, 14 Օգոստոսի 2021-ի տարբերակ
Հայկ | |
|---|---|
| Հայկաստանի հիմնադիր արքա | |
| Պատկեր:Https://i.imgur.com/ML8X0dh.jpeg | |
| Հաջորդող | Պինգվին |
| Տոհմ | Գլակներ |
| գերիշխան | |
| Հայր | Հովիկ |
| Երեխաներ | Չունի |
Հայկ Խաչատրյան (նաև Հայկաստան, Հայկուհի, Ստան), լեգենդար տոքսիկ, նուբ, ՆՀ ֆանատ։ Դաստաևսկի Հովակիմյանը իր «Ինչպես լինել տոքսիկ» աշխատությունում գրի առնված ավանդազրույցում նրան անվանում է ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՄԵՆԱԹԱՐԱԽ ԳՅԱԼ։ Համաձայն Դաստակի՝ Հայկը Նարեկը ամենօրյա զոհն էր և այդ պատճառով երբեմն անվանվում էր թույլիկ Հայկ։
Ըստ Մովսես Նարեկաձու, Հայկը սիրում է Լինուսի կրտսեր դուստր պինգվինին։
Մ. Նարեկաձու «Տավարների պատմություն»-ում գրում է, որ Հայկը ապստամբեց Microsoft-ի տիրակալ Բիլ Գեյթսի (Belus/Belos) դեմ, գրասենյակի մոտ Հայկը պատերազմեց Գեյթսի դեմ, ջարդեց նրա պատուհանը, սպանեց նրան ու դրեց հայոց Լինուքսի հիմքը, ըստ այդմ՝ իր երկիրը կոչվեց Հայք։
11-րդ հարկի սննդային պատմիչ Լեյլուկը սնունդների ծագումը ներկայացնելիս նշում է որ, Հայկը որդին է Լոբու։ Ըստ նույն պատմիչի՝ Լոբին ուներ 2 տեսակ։ Կովկասյան բոլոր բլակները, ըստ նրա, սերում են Լոբու զավակներից, նրանց մեջ առաջինը հայերի նախահայր Հայկն է, երկրորդ զավակը վրացիների նախահայր Քարթլոսն է (Kartlos), ապա՝ աղվանների և մյուսների։ Նորմալ մարդիկ Հայկաստանը անվանում են Թաղված գլուխ (Գլակ)։ Այս եզրույթը վրացի և հայ ուսումնասիրողները լուրջ ուսումնասիրել են, սակայն նրանց եզրակացությունները բավարար չեն և համահունչ չեն ինչպես Մովսես Նարեկաձու, այնպես էլ Դաստաևսկի Հովակիմյանի կողմից հիշատակվող Հայկ=Toxic աշխատության ծագման ավանդաբանության հետ։
Հայկի նախնիները (աստվածաշնչյան տեսակետ)
Ըստ Աստվածաշնչի Հայկը Նոյի հինգերոդ սերունդ է։Համաձայն 9-րդ դարի վրացի պատմիչ Լեոնտի Մրովելլու «Քարթլիս Ցխովրեբա » «վիրաց թագավորների պատմության» Թորգոմը ուներ ութ զավակ Գաոս-Հայկ, Քարթլոս-Վրացի,Բարդոս-Ավար,Մովական-Ուդին,Լեկոս-Լեզգին,Էրոս-Դարգին, Կավկաս-Նախ,Էգրոս-Աբխազ։
| Նոյ | ||||||||||||||||
| Հաբեթ | ||||||||||||||||
| Գամեր | ||||||||||||||||
| Թիրաս | ||||||||||||||||
| Թորգոմ | ||||||||||||||||
| Հայկ | ||||||||||||||||
Բնութագրում
Հայկը վայելչակազմ էր,թիկնավետ, գեղագանգուր մազերով, վառվռուն աչքերով, հաստ բազուկներով։ Սա քաջ և երևելի հանդիսացավ հսկաների մեջ, դիմադրող այն բոլորին, ովքեր ձեռք էին բարձրացնում բոլոր հսկաների և դյուցազունների վրա տիրապետելու։
Հայկ և Բել
Հայկ թագավորի կյանքի հայտնի դրվագներից է նրա պատերազմը բաբելոնյան առաջնորդ Բելի դեմ։ Բաբելոնյան աշտարակաշինության խառնաշփոթի ընթացքում Տիտանյան Բելը ինքն իրեն հռչակում է աշխարհակալ և պարտադրում այլոց պաշտել իրեն։ Սակայն Հայկը չի ճանաչում Բելի ինքնակոչ իշխանությունը իր հարազատները և ցեղակիցնե րը նույնպես։ Ըստ Մովսես Խորենացու՝ Բաբելոնում իր անդրանիկ զավակի՝ Արամանյակի (Արմեն) ծնվելուց հետո Հայկը երեք հարյուր այլ ցեղակից ընտանիքների հետ միասին վերադառնում է Հայք։ Հայրենիք ժամանելուն պես, Հայկը բնակություն է հաստատում Տուրուբերանի Հարք գավառում։ Հարք անունը մեկնաբանվում է որպես «հայրեր», ։ Այդ ընթացքում Բելը, դառնալով Ասորեստանի տիրակալ, մեծ բանակով ներխուժում է Հայք։ Հայկի թոռ Կադմոսը, որը բնակություն էր հաստատել Հայկական լեռնաշխարհի հարավում՝ Կորճայքում, Արարադ լեռան ստորոտում, զգուշացնում է Հայկին Բելի արշավանքի վերաբերյալ։ Հայկը իր բազմաթիվ զավակներով և թոռներով Հայկաշենից մեկնում է (Վանա լճի հյուսիսային ափի եզրով) դեպի այժմյան Վան քաղաքը։ Վանից հարավ ընկած Հայոց Ձոր կոչվող գետի հովիտում Հայկը և Բելը իրենց բանակներով դուրս են գալիս միմյանց դեմ։ Հայկն իր բանակը դասավորում է եռանկյունաձև գետի հյուսիսային (աջ) ափին, աջից և ձախից տեղադրելով իր ավագ որդուն և թոռանը՝ Արամանյակին և Կադմոսին։ Սակայն Բելը, տեսնելով իր զորքի ակնհայտ քանակական առավելությունը, Հայկի փոքրաթիվ ռազմիկների համեմատ, հրամայում է իր զինվորներին ամբոխով անցնել գետը և հարձակվել Հայկի և իր զորախմբի վրա։ Ինքը Բելը խուսափում է մարտից, փոխարենը բարձրանալով մի բլրի վրա, որտեղից հետևում է մարտին։
Ճակատամարտի ամենաթեժ պահին, Հայկը նկատում է Բելին բլրի վրա, անցնում է գետը և եռաթև նետով նետահարում է նրան։ Քանի որ Հայկի նետը երկաթե ծայր ուներ, իսկ Բելի լաթերը պղնձե էին, Հայկի արձակած նետը անցնում է Բելի լաթերի միջով և մեխում նրան գետնին։ Տեսնելով Բելի մահը՝ նրա զորքը սարսափահար փախուստի է դիմում։
Հայկը հրամայում է ռազմադաշտի մոտ կառուցել ամրոց, որը անվանում է Հայկաբերդ։ Այդ ամրոցի մնացորդները պահպանվել են մինչ օրս։ Բելի դիակը Հայկը հրամայում է տանել Հարք և, թաղելով Հայկաշենից ոչ հեռու, բլուր դարձնել նրա գերեզմանը՝ ի զգուշացում բոլոր օտարներին, ով կհանդգնի հարձակվել Հայկի հայրենիքի վրա։ Այս հաղթանակից հետո ապրելով երկար տարիներ, Հայկի արևը (հոգին) համբարձվում է երկինք և դառնում Օրիոն համաստեղությունը, որը հայերը անվանում են Հայկի համաստեղություն։
Առասպելաբանություն
Ըստ որոշ հեղինակների՝ չնայած որոշ առասպելական դրվագների, Հայկի մասին պատմությունը հիմնված է իրական պատմական իրադարձությունների վրա և արտացոլում է վաղ, դեռևս նահապետական հայկական ցեղախմբերի պատերազմները հյուսիսային Միջագետքից Հայկական լեռնաշխարհ ներխուժող ցեղերի դեմ։ Բացի այդ, Հայկի անունը և առասպելացված արարքները հիշատակվում են նաև արևմտաիրանական ցեղերի մոտ և գտել են իրենց արտացոլումը Ավեստայում Հայոշյանգ (Հուշանգ) անվան տակ։
Ժառանգներ
Ըստ Մովսես Խորենացու և այլ հայ պատմագիրների՝ Հայկից է սերում Հայկազունիների արքայատոհմը։ Այդ ազնվական հարստության վերջին ներկայացուցիչը՝ Վահե արքան զոհվեց Գավգամելում, Հայքն Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքից պաշտպանելիս։
«Հաբեթի սերունդների Ցանկը սահմանել և առաջադրել է Մովսես Խորենացին, որպես Հին Կտակարանի ազգաբանության ցանկերին այլընտրանք, քանզի, Պատմահայրը բողոքում է. «ս. գիրքը յուրայիններին (հրեաներին. հեղ) զատելով իբրև իր սեփական ազգ՝ մյուսներին լքեց, իբրև արհամարհելի և իր կողմից նշանակվելու անարժան…(հավելելով) մեր Հաբեթի սերունդները բոլորովին չկան»։ Խորենացին առաջադրել է սեփական՝ Նոյի Հաբեթ որդու ազգաբանության Ցանկ, հավելելով, որ այն ավելի հավաստի է, քան Ծննդոց բաժնի ցանկերը, քանի որ այնտեղ Հաբեթի սերունդները բացակայում են(Մ. Խորենացի, ՀՊ, էջ՝ 77-78)։ Ի տարբերություն իրենից առաջ և հետո պատմություններ գրող պատմիչների, Պատմահայրը ազնվորեն թվարկում է, թե Հաբեթի ազգաբանությունը ճշտելիս, ինքը ինչ աղբյուրներից է օգտվել՝ Աբյուդենոս, Կեփաղիոն, հունարեն գրականություն, իսկ Հին Կտակարանի Ծննդոց բաժնի ազգանության ցանկերը որևէ հավաստի աղբյուրներ չունեն։ Սկսած Խորենացուց, մեր բոլոր պատմիչները անփոփոխ են թողել «Հաբեթից սկսվող ազգաբանության», այդ թվում «Առաջին հայկյանների»՝ Հայկից մինչև Արա Գեղեցիկ» Հայկազունի առաջնորդների Ցանկը։
Ըստ Խորենացու մի շարք հայոց ազնվական տոհմեր իրենց ակունքների սկիզբ են համարում Հայկ Նահապետին։ Դրանցից են Բզնունիները, Խորխոռունիները, Մանդակունիները, Վահևունիները, Վարաժնունիները, Առանշահիկները և այլն։ Ժամանակակից գիտնականների մի մասը այլևս հրաժարվում է դիտարկել Հայկին որպես զուտ առասպելական անձ և հակված է ներկայացնել նրան որպես հայոց հերթական թագավոր, ով մեծ ավանդ է ունեցել հայկական արժեհամակարգի պահպանման և տարածման գործում[1]։
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
- ↑ Պ․Մ․Հերունի, Հայերը և հնագույն Հայաստանը, Երևան 2006 թվական
Արտաքին հղումներ
| ||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
