«Կրկնակի գրանցում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

14:33, 3 Հուլիսի 2021-ի տարբերակ

Կրկնակի գրանցում, հաշվապահական հաշվառում վարելու եղանակ, որը կազմակերպության միջոցների վիճակը արտացոլում է առնվազն երկու հաշվապահական հաշիվների մեջ` ապահովելով ընդհանուր հավասարակշռությունը։

Կրկնակի գրանցման սկզբունք

Յուրաքանաչյուր հաշվառման հաշիվ (գրանցում) կազմված է 2 մասից` դեբետ (ձախ կողմ) և կրեդիտ (աջ կողմ)։ Այս դեպքում հաշվառման հիմնական սկզբունքը ցանկացած պահի հավասարության (հաշվեկշռային հավասարություն) իրականացումն է։

Ակտիվներ = Պասիվներ (ընդ որում վերջինս հավասար է պարտավորությունների և սեփական կապիտալի գումարին)

Ակտիվները արտացոլում են կազմակերպության գույքի և սեփականության իրավունքի մասին, այսինքն տնտեսական միջոցների մասին տեղեկություններն (կազմը և արժեքը) որոշակի ամսաթվի դրությամբ։ Պասիվները ցույց են տալիս տնտեսական միջոցների գոյացման աղբյուրները։

Յուրաքանչյուր կրկնակի գրանցման անցկացում փոխում է այս երկու մասերը՝ միշտ պահպանելով հավասարակշռությունը։ Ակտիվների աճն արտացոլվում է հաշիվների դեբետում, պասիվների աճը՝ նրանց կրեդիտում։ Պահպանման օրենքը գործում է. բոլոր հաշիվների դեբետների գումարը միշտ հավասար է նրանց կրեդիտների գումարին (ընդհանուր զրոյական հաշվեմնացորդ ապահովելով)։ Սա հեշտացնում է ճշտության վերահսկումը. Եթե հավասարակշռություն չկա, ապա հաշվառման մեջ ինչ-որ տեղ սխալ կա։

Օրինակ, երբ հիմնադիրը կանոնադրական կապիտալում ներդրել է 10 հազար ռուբլի, դա նշանակում է, որ ընկերությունում առաջացել են ակտիվներ (դրամական միջոցի տեսքով) և հիմնադրի նկատմամբ պարտավորություններ։ Այսպիսի (կրկնակի) գրանցումը կկատարվի.

Դեբետ «Դրամական միջոց»
Կրեդիտ «Ներդրումային կապիտալ» (10 հազար ռուբլի)

Գլխավոր։ Կրկնակի գրանցման մեթոդը թույլ է տալիս հետևել ծախսերի ստացման աղբյուրների ուղղություններին և ծախսերի միջոցներին։ Օրինակ, դրամական միջոցների ծախսերը (արտացոլում է կրեդիտի «Դրամական միջոց» հաշվառմամբ) ուղեկցվում են վճարման ենթակա պարտքերի կրճատմամբ (հաշվառման դեբետում «Վճարման ենթակա պարտք») կամ տրված կանխավճարների չափի աճով («Վճարված կանխավճարները» հաշվառման դեբետում)։ Այն նաև թույլ է տալիս հաշվապահական հաշվեկշռի միջոցով ցույց տալ կազմակերպության փոխադրելի ֆինանսական դրությունը։

Պատմություն

Մարդկության պատմության մեջ կրկնակի գրանցման առաջին փորձարկումը եղել է Ինկերի կայսրությունում։ Այն օգտագործվել է կիպու գրով, որը վիճակագրական տեղեկատվությունը փոխանցելու, վերլուծելու և դրա հիման վրա որոշումներ ընդունելու համար համընդհանուր և համապարփակ համակարգ է^[1]։

Կրկնակի գրանցման մեթոդը անկախաբար հորինվել է Կորեայում Գորյո տոհմի ժամանակաշրջանում (935-1392)՝ 9-րդ կամ 12-րդ դարերում^[2]։

Առաջին հայտնի մարդը, որը Եվրոպայում օգտագործել է այս մեթոդը, եղել է ֆլորենտացի վաճառական Ամատինո Մանուչչին, պահպանվում են նրա անհատական գրառումներ, որը նա վարել է 1299-1300 թվականներին Սալոն դե Պրովանս քաղաքում Ջովաննի Ֆարոլֆի ընկերության ստորաբաժանումներից մեկի համար^[3]^[4]։ Եվրոպայում պահպանվում է ամենահին հաշվապահական գիրքը, որի մեջ արված կրկնակի գրանցումները վերաբերում են 1340 թվականին (Ջենովայի Հանրապետության գանձատան հաշիվները)^[5]։ 15-րդ դարի վերջին Ֆլորենցիայի, Ջենովայի, Վենետիկի և Լյուբեկի բանկատերերն ու վաճառականները լայնորեն օգտագործել են այս մեթոդը։ Եվրոպայում կրկնակի գրանցման սկզբունքի համակարգված շարադրումը կապված է իտալացի վանական և մաթեմատիկոս Լուկա Պաչոլիի անվան հետ (1445-1517), որը նա նկարագրել է իր «Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita» (1494) գրքում, իսկ այդ սկզբունքները զարգացրել են իտալացի մաթեմատիկոս Ջերոլամո Կարդանոն (1501-1576) և ֆլամանդացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ Սիմոն Սթևինը (1548-1620) իրենց աշխատություններում։

Հաշվառման սխալ, մեթոդների հայտնաբերում և շտկում կրկնակի գրանցման մեջ

Սխալների տարածման տեսակները՝

Սխալ գումար
Սխալ թղթակցություն (սխալ հաշիվ)

Շտկման եղանակները՝

Լրացուցիչ գրանցում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշվով, եթե գումարը պակաս է ճշտից, կատարվում է լրացուցիչ գրանցում։
Կրեդիտային կարմիր գրառում, որն օգտագործվում է այն դեպքում, երբ սխալն անցել է 2 հաշիվ, բայց դրանք սխալ են, կամ գումարը ավելին է, քան պահանջվում է։ Սխալը կրկնվում է կարմիրով, այնուհետև կատարվում է ճիշտ գրանցում։
Շտկիչ, երբ սխալը չի անցել 2-րդ հաշիվ։ Սխալ գրանցումը ջնջվում է մեկ տողով, տեղադրվում են շտկողի անվան սկզբնատառերը, ամսաթիվը և ստորագրությունը։

Կրկնակի գրանցման սկզբունքի խնդիրներ

Գնաճի խեղաթյուրման ֆինանսական հետևանքները, արտացոլումը հաշվառման մեջ

Ըստ որոշ մասնագետների^[6] դա մեթոդի թերություն է։ Բայց համաձայն ՖՀՄՍ-ի (ստանդարտներ 29 և 36) այս խնդիրն ամբողջովին լուծվում է վերագնահատման մեթոդներով, այնուամենայնիվ, հաշվապահական հաշվառման տարբեր տարբերակներ ընդունելի են (առկա է երկիմաստություն)։

«Հաշվեկշռային» հաշիվ

Նման հաշիվները ներառված չեն հաշվեկշռում (չեն հանդիսանում կազմակերպության ակտիվներ կամ կազմակերպության պարտավորություններ՝ համաձայն հաշվապահական հաշվառման գործող կանոնների)։ Դրանք թույլատրվում են Ռուսաստանում և արտացոլվում են պարզ գրառման վրա, բայց ՖՀՄՍ-ի հաշվին հաշվարկելը սկզբունքորեն չի թույլատրվում։

Օրինակներ

պահպանման համար ընդունված արժեքների գումար,
բանկային երաշխիքների քանակ (օգտագործվում է ապրանքների մաքսային ռեժիմը փոխելիս)։

Հաշվեկշռային հաշվին ստացվող մուտքերն արտացոլվում են միայն հաշվի դեբետով, մեկնարկը՝ միայն կրեդիտով։

Տես նաև

Հաշվապահական հաշվառում

Ծանոթագրություններ

↑ Dale Buckmaster The Incan Quipu and the Jacobsen Hypothesis(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1974. — Т. 12. — № 1. — С. 178—181.
↑ «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019-08-22-ին. Վերցված է 2020-05-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Smith Fenny The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli (und) // BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics. — Taylor & Francis Group, 2008. — Т. 23. — С. 143—156.
↑ Geoffrey A. L. The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1977. — Т. 4. — № 2. — С. 79—95. Архивировано из первоисточника 27 Հունիսի 2017.
↑ Lauwers L., Willekens M. Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli(անգլ.) // Tijdschrift voor Economie en Management : journal. — Katholieke Universiteit Leuven, 1994. — Т. 39. — № 3. — С. 289—304. — ISSN 0772-7674.
↑ М. Л. Пятов, Санкт-Петербургский государственный университет — Границы возможностей двойной записи

[1] Dale Buckmaster The Incan Quipu and the Jacobsen Hypothesis(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1974. — Т. 12. — № 1. — С. 178—181.

[2] «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019-08-22-ին. Վերցված է 2020-05-05-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[3] Smith Fenny The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli (und) // BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics. — Taylor & Francis Group, 2008. — Т. 23. — С. 143—156.

[4] Geoffrey A. L. The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300(անգլ.) // Կաղապար:Нп3 : journal. — 1977. — Т. 4. — № 2. — С. 79—95. Архивировано из первоисточника 27 Հունիսի 2017.

[5] Lauwers L., Willekens M. Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli(անգլ.) // Tijdschrift voor Economie en Management : journal. — Katholieke Universiteit Leuven, 1994. — Т. 39. — № 3. — С. 289—304. — ISSN 0772-7674.

[6] М. Л. Пятов, Санкт-Петербургский государственный университет — Границы возможностей двойной записи

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Տող 21. / Տող 21. @@
 Մարդկության պատմության մեջ կրկնակի գրանցման առաջին փորձարկումը եղել է [[Ինկերի կայսրություն]]ում։ Այն օգտագործվել է [[Կիպու (գիր)|կիպու գրով]], որը վիճակագրական տեղեկատվությունը փոխանցելու, վերլուծելու և դրա հիման վրա որոշումներ ընդունելու համար համընդհանուր և համապարփակ համակարգ է<ref>{{статья|заглавие=The Incan Quipu and the Jacobsen Hypothesis|ссылка=https://www.jstor.org/stable/2490534|accessdate=2009-12-24|издание={{Нп3|Journal of Accounting Research}}|том=12|номер=1|страницы=178—181|язык=en|автор=Dale Buckmaster|год=1974|тип=journal}}</ref>։
-Կրկնակի գրանցման մեթոդը անկախաբար հորինվել է [[Կորեա]]յում Գորյո տոհմի ժամանակաշրջանում (935-1392)՝ 9-րդ կամ 12-րդ դարերում<ref>http://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%20Miller.PDF</ref>։
+Կրկնակի գրանցման մեթոդը անկախաբար հորինվել է [[Կորեա]]յում Գորյո տոհմի ժամանակաշրջանում (935-1392)՝ 9-րդ կամ 12-րդ դարերում<ref>{{Cite web |url=http://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%20Miller.PDF |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2020-05-05 |archive-date=2019-08-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190822054217/http://sjeas.skku.edu/upload/200707/87-114Owen%2520Miller.PDF |dead-url=yes }}</ref>։
 Առաջին հայտնի մարդը, որը Եվրոպայում օգտագործել է այս մեթոդը, եղել է ֆլորենտացի վաճառական Ամատինո Մանուչչին, պահպանվում են նրա անհատական գրառումներ, որը նա վարել է 1299-1300 թվականներին [[Սալոն դե Պրովանս]] քաղաքում Ջովաննի Ֆարոլֆի ընկերության ստորաբաժանումներից մեկի համար<ref>{{статья |заглавие=The Influence of Amatino Manucci and Luca Pacioli |издание=BSHM Bulletin: Journal of the British Society for the History of Mathematics |издательство=Taylor & Francis Group |том=23 |страницы=143—156 |язык=und |автор=Smith Fenny |год=2008}}</ref><ref>{{статья |ссылка=http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |заглавие=The Coming of Age of Double Entry: The Giovanni Farolfi Ledger of 1299-1300 |издание={{Нп3|Accounting Historians Journal}} |том=4 |номер=2 |страницы=79—95 |jstor=40697544 |язык=en |тип=journal |автор=Geoffrey A. L. |год=1977 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170627232023/http://130.74.92.202:82/record=b1000778 |archivedate=2017-06-27 }}</ref>։ [[Եվրոպա]]յում պահպանվում է ամենահին հաշվապահական գիրքը, որի մեջ արված կրկնակի գրանցումները վերաբերում են 1340 թվականին ([[Ջենովայի հանրապետություն|Ջենովայի Հանրապետության]] գանձատան հաշիվները)<ref>{{статья |заглавие=Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli |издание=Tijdschrift voor Economie en Management |издательство=Katholieke Universiteit Leuven |том=39 |номер=3 |страницы=289—304 |ссылка=https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/119065/1/TEM1994-3_289-304p.pdf |issn=0772-7674 |язык=en |тип=journal |автор=Lauwers L., Willekens M. |год=1994}}</ref>։ 15-րդ դարի վերջին [[Ֆլորենցիա]]յի, Ջենովայի, [[Վենետիկ]]ի և [[Լյուբեկ]]ի բանկատերերն ու վաճառականները լայնորեն օգտագործել են այս մեթոդը։ Եվրոպայում կրկնակի գրանցման սկզբունքի համակարգված շարադրումը կապված է իտալացի վանական և մաթեմատիկոս [[Լուկա Պաչոլի]]ի անվան հետ (1445-1517), որը նա նկարագրել է իր «Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita» (1494) գրքում, իսկ այդ սկզբունքները զարգացրել են իտալացի մաթեմատիկոս [[Ջերոլամո Կարդանո]]ն (1501-1576) և ֆլամանդացի մաթեմատիկոս և մեխանիկ [[Սիմոն Սթևին]]ը (1548-1620) իրենց աշխատություններում։