«Երվանդ Շահազիզ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
No edit summary
Տող 1. Տող 1.
{{Անձ
{{Անձ
|պատկեր = Երվանդ Շահազիզ.jpg}}
|պատկեր = Երվանդ Շահազիզ.jpg}}
'''Երվանդ Հովակիմի Շահազիզ''' ({{ԱԾ}}), հայ խորհրդային գրականագետ, պատմաբան, ազգագրագետ, մանկավարժ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր ([[1944]]), [[ՀԽՍՀ]] գիտությունների վաստակավոր գործիչ ([[1946]])։
'''Երվանդ Հովակիմի Շահազիզ''' ({{ԱԾ}}), հայ խորհրդային գրականագետ, պատմաբան, ազգագրագետ, մանկավարժ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1944), ՀԽՍՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ (1946)։


Բանաստեղծ [[Սմբատ Շահազիզ]]ի եղբորորդին։
Բանաստեղծ [[Սմբատ Շահազիզ]]ի եղբորորդին։


== Կենսագրություն ==
== Կենսագրություն ==
[[1870]] թվականին ավարտել է [[Երևան]]ի գավառական [[դպրոց]]ը, [[1879]] թ.՝ [[Մոսկվա]]յի [[Լազարյան ճեմարան]]ը, [[1879]]-[[1882]] թթ.՝ սովորել ճեմարանի լիցեյում։ 1882-[[1917]] թթ.՝ ուսուցիչ, տեսչի օգնական, տեսուչ է եղել [[Նոր Նախիջևան]]ի [[թեմական դպրոց]]ում, [[1918]]-[[1921]] թթ.՝ ուսուցիչ [[Դոնի Ռոստով]]ի աշխատավորական դպրոցում և տեղի հայկական [[թանգարան]]ի վարիչ։ 1918-[[1919]] թթ. խմբագրել է (Ռ․ Բերբերյանի հետ) Նոր Նախիջևանի և Դոնի Ռոստովի հայերի «Հայ համայնք» շաբաթաթերթը։ 1922 թ. հրավիրվել է Երևան, մասնակցել Խորհրդային Հայաստանի կենտրոնական պատմամշակութային թանգարանի ստեղծման աշխատանքներին, նորաստեղծ թանգարանը համալրել Նոր Նախիջևանից բերած արխիվային հարուստ նյութով, թանգարանում աշխատել որպես պատմագրական բաժնի վարիչ<ref>{{Cite web|url=http://echmiadzin.asj-oa.am/235/1/1946-1(35).pdf|website=echmiadzin.asj-oa.am|accessdate=2019-01-13}}</ref>։ [[1938]] թվականից՝ գիտաշխատող գրականության ինստիտուտում ([[1944]] թվականից՝ [[Մանուկ Աբեղյան]]ի անվան)<ref>«Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, գլխավոր խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2007թ.:</ref>։
1870 թվականին ավարտել է [[Երևան]]ի գավառական դպրոցը, 1879 թ.՝ Մոսկվայի [[Լազարյան ճեմարան]]ը, 1879-1882 թթ.՝ սովորել ճեմարանի լիցեյում։ 1882-1917 թթ.՝ ուսուցիչ, տեսչի օգնական, տեսուչ է եղել [[Նոր Նախիջևան]]ի թեմական դպրոցում, 1918-1921 թթ.՝ ուսուցիչ [[Դոնի Ռոստով]]ի աշխատավորական դպրոցում և տեղի հայկական թանգարանի վարիչ։ 1918-1919 թթ. խմբագրել է (Ռ․ Բերբերյանի հետ) Նոր Նախիջևանի և Դոնի Ռոստովի հայերի «Հայ համայնք» շաբաթաթերթը։ 1922 թ. հրավիրվել է Երևան, մասնակցել Խորհրդային Հայաստանի կենտրոնական պատմամշակութային թանգարանի ստեղծման աշխատանքներին, նորաստեղծ թանգարանը համալրել Նոր Նախիջևանից բերած արխիվային հարուստ նյութով, թանգարանում աշխատել որպես պատմագրական բաժնի վարիչ<ref>{{Cite web|url=http://echmiadzin.asj-oa.am/235/1/1946-1(35).pdf|website=echmiadzin.asj-oa.am|accessdate=2019-01-13}}</ref>։ 1938 թվականից՝ գիտաշխատող գրականության ինստիտուտում (1944 թվականից՝ [[Մանուկ Աբեղյան]]ի անվան)<ref>«Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, գլխավոր խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2007թ.:</ref>։


Պատմաբանասիրական բազմաթիվ աշխատությունների հեղինակ է։ Պատմական գործերից արժեքավոր են հայ մեծ հեղափոխական-դեմոկրատ [[Միքայել Նալբանդյան]]ի կյանքին ու գործունեությանը նվիրված «Միքայել Ղազարյան Նալբանդյանց» (1897), Նոր Նախիջևանի հայկական գաղթավայրի պատմությանը, ազգային սովորություններին և ավանդույթներին վերաբերող «Նոր-Նախիջևանը և նոր-նախիջեվանցիք» ([[1903]]), «Պատմական պատկերներ» (1903) ուսումնասիրությունները։ Պատմահնագիտական բնույթ ունի «Հին Երևանը» ([[1931]]) աշխատությունը<ref>[https://hraparak.am/post/591fbf30e3d84d0d37fdd5d5 Երվանդ Շահազիզ. «Հին Երևանը»]</ref>։ Բանասիրական ուսումնասիրությունները վերաբերում են [[Խաչատուր Աբովյան]]ին («Դիվան Խաչատուր Աբովյանի», 1940-1948), Միքայել Նալբանդյանին («Դիվան Միքայել Նալբանդյանի», 1932), [[Ռաֆայել Պատկանյան]]ին, Սմբատ Շահազիզին, [[Գաբրիել Սունդուկյան]]ին (հրատարակել է նրանց գրական գործունեությանն առնչվող բազմաթիվ փաստաթղթեր, ճշգրտել և վերլուծել դրանք)։ Անտիպ է Շահազիզի «Չերքեզիա կամ Չերքեզիստան և չերքեզահայք» աշխատությունը<ref>{{Cite web|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-search.pl?q=au:%22%D5%87%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A6,%20%D4%B5%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%22|title=Կոհա առցանց քարտարան › Որոնման արդյունքներ համար 'au:"Շահազիզ, Երվանդ"'|website=haygirk.nla.am|language=hy-Armn|accessdate=2019-01-13}}</ref>։
Պատմաբանասիրական բազմաթիվ աշխատությունների հեղինակ է։ Պատմական գործերից արժեքավոր են հայ մեծ հեղափոխական-դեմոկրատ [[Միքայել Նալբանդյան]]ի կյանքին ու գործունեությանը նվիրված «Միքայել Ղազարյան Նալբանդյանց» (1897), Նոր Նախիջևանի հայկական գաղթավայրի պատմությանը, ազգային սովորություններին և ավանդույթներին վերաբերող «Նոր-Նախիջևանը և նոր-նախիջեվանցիք» (1903), «Պատմական պատկերներ» (1903) ուսումնասիրությունները։ Պատմահնագիտական բնույթ ունի «Հին Երևանը» (1931) աշխատությունը<ref>[https://hraparak.am/post/591fbf30e3d84d0d37fdd5d5 Երվանդ Շահազիզ. «Հին Երևանը»]</ref>։ Բանասիրական ուսումնասիրությունները վերաբերում են [[Խաչատուր Աբովյան]]ին («Դիվան Խաչատուր Աբովյանի», 1940-1948), Միքայել Նալբանդյանին («Դիվան Միքայել Նալբանդյանի», 1932), [[Ռաֆայել Պատկանյան]]ին, Սմբատ Շահազիզին, [[Գաբրիել Սունդուկյան]]ին (հրատարակել է նրանց գրական գործունեությանն առնչվող բազմաթիվ փաստաթղթեր, ճշգրտել և վերլուծել դրանք)։ Անտիպ է Շահազիզի «Չերքեզիա կամ Չերքեզիստան և չերքեզահայք» աշխատությունը<ref>{{Cite web|url=http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-search.pl?q=au:%22%D5%87%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A6,%20%D4%B5%D6%80%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%22|title=Կոհա առցանց քարտարան › Որոնման արդյունքներ համար 'au:"Շահազիզ, Երվանդ"'|website=haygirk.nla.am|language=hy-Armn|accessdate=2019-01-13}}</ref>։


== Ստեղծագործություններ ==
== Ստեղծագործություններ ==
Տող 16. Տող 16.
*Պատմական պատկերներ, Թիֆլիս։ Տպարան Տ.Մ. Ռօտինեանցի, 1903<ref>{{Cite web|url=http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/hajgirqn/book/patmakan_1903.pdf|title=Պատմական պատկերներ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։
*Պատմական պատկերներ, Թիֆլիս։ Տպարան Տ.Մ. Ռօտինեանցի, 1903<ref>{{Cite web|url=http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/hajgirqn/book/patmakan_1903.pdf|title=Պատմական պատկերներ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>։
* Խորէն արքեպ. Գալֆայեանը եւ Նալբանդեանի աղցմիքը, Թիֆլիս։ տպ. Ա. Քութաթելաձեի, 1903։
* Խորէն արքեպ. Գալֆայեանը եւ Նալբանդեանի աղցմիքը, Թիֆլիս։ տպ. Ա. Քութաթելաձեի, 1903։
*Նոր-Նախիջեւանը եւ Նոր-Նախիջեւանցիք, Թիֆլիս։ Տպարան Կ. Մարտիրոսեանցի, 1903<ref>[http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/hajgirqn/book/nornax_1903.pdf Նոր-Նախիջեւանը եւ Նոր-Նախիջեւանցիք]</ref>։
* Նոր-Նախիջեւանը եւ Նոր-Նախիջեւանցիք, Թիֆլիս։ Տպարան Կ. Մարտիրոսեանցի, 1903<ref>[http://greenstone.flib.sci.am/gsdl/collect/hajgirqn/book/nornax_1903.pdf Նոր-Նախիջեւանը եւ Նոր-Նախիջեւանցիք]</ref>։
*Տէր-Գաբրիել Պատկանեանց, Թիֆլիս, 1910։
*Տէր-Գաբրիել Պատկանեանց, Թիֆլիս, 1910։
* Հին Յերևանը, Երևան, Պետհրատ, 1931<ref>{{Cite web|url=http://tert.nla.am/archive/HAY%20GIRQ/Ardy/1921-1950/hin_erevany_1931.pdf|title=Հին Յերևանը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.am/books/about/%D5%80%D5%AB%D5%B6_%D4%B5%D6%80%D5%A5%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A8.html?id=Oz4YAAAACAAJ&redir_esc=y|title=Հին Երեվանը|last=Շահազիզ|first=Երվանդ|date=2003|publisher=Մուղնի Հրատարակչություն|isbn=9789994133017|language=hy}}</ref>։
* Հին Յերևանը, Երևան, Պետհրատ, 1931<ref>{{Cite web|url=http://tert.nla.am/archive/HAY%20GIRQ/Ardy/1921-1950/hin_erevany_1931.pdf|title=Հին Յերևանը|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.am/books/about/%D5%80%D5%AB%D5%B6_%D4%B5%D6%80%D5%A5%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A8.html?id=Oz4YAAAACAAJ&redir_esc=y|title=Հին Երեվանը|last=Շահազիզ|first=Երվանդ|date=2003|publisher=Մուղնի Հրատարակչություն|isbn=9789994133017|language=hy}}</ref>։
Տող 34. Տող 34.


{{DEFAULTSORT:Շահազիզ, Երվանդ}}
{{DEFAULTSORT:Շահազիզ, Երվանդ}}

[[Կատեգորիա:Հայ գրականագետներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ գրականագետներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ պատմաբաններ]]
[[Կատեգորիա:Հայ պատմաբաններ]]
[[Կատեգորիա:Հայ ազգագրագետներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ ազգագրագետներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ մանկավարժներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ մանկավարժներ]]
[[Կատեգորիա:1856 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:1944 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Բանասիրական գիտությունների դոկտորներ]]
[[Կատեգորիա:Բանասիրական գիտությունների դոկտորներ]]
[[Կատեգորիա:ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչներ]]
[[Կատեգորիա:Լազարյան ճեմարանի սաներ]]

06:47, 26 Ապրիլի 2021-ի տարբերակ

Երվանդ Շահազիզ
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 13, 1856(1856-01-13)
ԾննդավայրԱշտարակ, Էջմիածնի գավառ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն
Մահացել էօգոստոսի 12, 1951(1951-08-12)[1] (95 տարեկան)
Մահվան վայրԵրևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Ազգությունհայ
ԿրթությունԼազարյան ճեմարան (1879)
Գիտական աստիճանբանասիրական գիտությունների դոկտոր (1944)
Մասնագիտությունգրականագետ և պատմաբան
Պարգևներ և
մրցանակներ
Հայկական ԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ

Երվանդ Հովակիմի Շահազիզ (հունվարի 13, 1856(1856-01-13), Աշտարակ, Էջմիածնի գավառ, Երևանի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն - օգոստոսի 12, 1951(1951-08-12)[1], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ խորհրդային գրականագետ, պատմաբան, ազգագրագետ, մանկավարժ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1944), ՀԽՍՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ (1946)։

Բանաստեղծ Սմբատ Շահազիզի եղբորորդին։

Կենսագրություն

1870 թվականին ավարտել է Երևանի գավառական դպրոցը, 1879 թ.՝ Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը, 1879-1882 թթ.՝ սովորել ճեմարանի լիցեյում։ 1882-1917 թթ.՝ ուսուցիչ, տեսչի օգնական, տեսուչ է եղել Նոր Նախիջևանի թեմական դպրոցում, 1918-1921 թթ.՝ ուսուցիչ Դոնի Ռոստովի աշխատավորական դպրոցում և տեղի հայկական թանգարանի վարիչ։ 1918-1919 թթ. խմբագրել է (Ռ․ Բերբերյանի հետ) Նոր Նախիջևանի և Դոնի Ռոստովի հայերի «Հայ համայնք» շաբաթաթերթը։ 1922 թ. հրավիրվել է Երևան, մասնակցել Խորհրդային Հայաստանի կենտրոնական պատմամշակութային թանգարանի ստեղծման աշխատանքներին, նորաստեղծ թանգարանը համալրել Նոր Նախիջևանից բերած արխիվային հարուստ նյութով, թանգարանում աշխատել որպես պատմագրական բաժնի վարիչ[2]։ 1938 թվականից՝ գիտաշխատող գրականության ինստիտուտում (1944 թվականից՝ Մանուկ Աբեղյանի անվան)[3]։

Պատմաբանասիրական բազմաթիվ աշխատությունների հեղինակ է։ Պատմական գործերից արժեքավոր են հայ մեծ հեղափոխական-դեմոկրատ Միքայել Նալբանդյանի կյանքին ու գործունեությանը նվիրված «Միքայել Ղազարյան Նալբանդյանց» (1897), Նոր Նախիջևանի հայկական գաղթավայրի պատմությանը, ազգային սովորություններին և ավանդույթներին վերաբերող «Նոր-Նախիջևանը և նոր-նախիջեվանցիք» (1903), «Պատմական պատկերներ» (1903) ուսումնասիրությունները։ Պատմահնագիտական բնույթ ունի «Հին Երևանը» (1931) աշխատությունը[4]։ Բանասիրական ուսումնասիրությունները վերաբերում են Խաչատուր Աբովյանին («Դիվան Խաչատուր Աբովյանի», 1940-1948), Միքայել Նալբանդյանին («Դիվան Միքայել Նալբանդյանի», 1932), Ռաֆայել Պատկանյանին, Սմբատ Շահազիզին, Գաբրիել Սունդուկյանին (հրատարակել է նրանց գրական գործունեությանն առնչվող բազմաթիվ փաստաթղթեր, ճշգրտել և վերլուծել դրանք)։ Անտիպ է Շահազիզի «Չերքեզիա կամ Չերքեզիստան և չերքեզահայք» աշխատությունը[5]։

Ստեղծագործություններ

  • Նոր Նախիջևանի ուսումնարանական գործի անցեալը, Նոր Նախիջևան։ տպ. Ա. Զամինեանի եւ Վահան Քիրլեանի , 1894։
  • Մկրտիչ Յովսէփեան էմին, Թիֆլիս, 1900։
  • Նոր Նախիջեւանի Ս. Խաչվանքը, Թիֆլիս, 1901[6]։
  • Պատմական պատկերներ, Թիֆլիս։ Տպարան Տ.Մ. Ռօտինեանցի, 1903[7]։
  • Խորէն արքեպ. Գալֆայեանը եւ Նալբանդեանի աղցմիքը, Թիֆլիս։ տպ. Ա. Քութաթելաձեի, 1903։
  • Նոր-Նախիջեւանը եւ Նոր-Նախիջեւանցիք, Թիֆլիս։ Տպարան Կ. Մարտիրոսեանցի, 1903[8]։
  • Տէր-Գաբրիել Պատկանեանց, Թիֆլիս, 1910։
  • Հին Յերևանը, Երևան, Պետհրատ, 1931[9][10]։
  • Դիվան Միքայել Նալբանդյանի։ [Կյանքն ու գործունեությունը], Երևան, Մելքոնյան ֆոնդի հրատ., 1932:
  • Դիվան Խաչատուր Աբովյանի, Երևան։ Արմֆան, 1940։
  • Շահազիզ Ե., Սմբատ Շահազիզի կենսագրությունը, Երևան։ ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1944[11]:
  • Խաչատուր Աբովյանի կենսագրությունը, Երևան։ ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1945:
  • Դիվան Խաչատուր Աբովյանի, Երևան։ ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., 1948:
  • Հիշողություններ և դիմաստվերներ։ [Հուշեր հայ ականավոր գրողների, արվեստագետների և մշակույթի գործիչների մասին], Շահազիզ, Երվանդ, Սիմոնյան, Պարգևուհի, Հակոբյան, Պիոն Հովսեփի, Մադոյան, Գևորգ Արշակի (ավագ), Երևան։ ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1980:
  • Աշտարակի պատմությունը ։ Հնագիտական-պատմական տեսություն, Երևան։ Հայաստան, 1987։
  • Հին Երևանը, Երևան։ Մուղնի, Գասպրինտ, 2003։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 http://am.hayazg.info/index.php?curid=13041
  2. ↑ echmiadzin.asj-oa.am (PDF) http://echmiadzin.asj-oa.am/235/1/1946-1(35).pdf. Վերցված է 2019-01-13-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  3. ↑ «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր երկրորդ, գլխավոր խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2007թ.:
  4. ↑ Երվանդ Շահազիզ. «Հին Երևանը»
  5. ↑ «Կոհա առցանց քարտարան › Որոնման արդյունքներ համար 'au:"Շահազիզ, Երվանդ"'». haygirk.nla.am. Վերցված է 2019-01-13-ին.
  6. ↑ Նոր Նախիջեւանի Ս. Խաչվանքը
  7. ↑ «Պատմական պատկերներ» (PDF).
  8. ↑ Նոր-Նախիջեւանը եւ Նոր-Նախիջեւանցիք
  9. ↑ «Հին Յերևանը» (PDF).
  10. ↑ Շահազիզ, Երվանդ (2003). Հին Երեվանը. Մուղնի Հրատարակչություն. ISBN 9789994133017.
  11. ↑ Շահազիզ, Երվանդ (1944). Սմբատ Շահազիզի կենսագրությունը. ՀՍՍՌ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 417)։
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Երվանդ Շահազիզ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Ստեղծագործությունների տեքստ
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Երվանդ_Շահազիզ&oldid=7913734» էջից