«Պարբերական աղյուսակի խումբ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

00:22, 20 Մարտի 2021-ի տարբերակ

Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգի խումբ, ատոմների հաջորդականություն՝ դասավորված միջուկի լիցքի աճման կարգով, որոնք օժտված են արտաքին շերտում միանման էլեկտրոնային կառուցվածքով։

Խմբի համարը որոշվում է ատոմի արտաքին էլեկտրոնային շերտում էլեկտրոնների թվով (վալենտային էլեկտրոնները) և որպես կանոն, համապատասխանում է ատոմի առավելագույն վալենտականությանը։

Պարբերական համակարգի կարճ ձևում խմբերը դասակարգում են ենթախմբերի՝ գլխավոր (կամ Ա խմբեր), որոնց են պատկանում s և p տարրերը և երկրորդական (B ենթախումբ), որը ներառում է d-տարրերը։ Ենթախմբերը անվանում են նաև ամենափոքր միջուկի լիցք ունեցող տարրի անունով (որպես կանոն գլխավոր ենթախմբերի համար՝ երկրորդ պարբերության տարրերը, և երկրորդական ենթախմբի համար՝ չորրորդ պարբերության տարրերը)։ Միևնույն ենթախմբի տարրերը օժտված են նման հատկություններով։

Նույն խմբի տարրերի մոտ կարգաթվի աճմանը զուգընթաց աճում է էլեկտրոնային թաղանթների թիվը, մեծանում է ատոմային շառավիղը, ինչի հետևանքով էլեկտրաբացասականությունը թուլանում է, մետաղական հատկությունները ուժեղանում են, իսկ ոչ մետաղական հատկությունները՝ թուլանում։ Ուժեղանում են նրանց կողմից ձևավորվող նյութերի վերականգնիչ, և թուլանում օքսիդիչ հատկությունները։

Խմբերի համարակալում

1989 թվականից Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միությունը (IUPAC) որպես հիմնական տարբերակ հաստատել է պարբերական համակարգի երկար պարբերություններով ձևը^[1]։ Ըստ այդմ IUPAC-ը առաջարկում է խմբերը համարակալել արաբական թվանշաններով՝ 1-18:

Չնայած դրան, շարունակում է կիրառվել ավանդական դարձած համարակալումը, որտեղ օգտագործվում են հռոմեական թվեր և լատինական տառեր, որը տարբերվում է Ամերիկայի և Եվրոպայի համար։

Ժամանակակից համակարգն ընդգրկում է հետևյալ խմբերը (հին համակարգերը, եվրոպականը և ամերիկյանը նշված են փակագծերում)։

խումբ 1 (IA, IA)՝ ալկալիական մետաղներ
խումբ 2 (IIA, IIA)՝ հողալկալիական մետաղներ
խումբ 3 (IIIB, IIIA)՝ սկանդիումի ենթախումբ
խումբ 4 (IVB, IVA)՝ տիտանի ենթախումբ
խումբ 5 (VB, VA)՝ վանադիումի ենթախումբ
խումբ 6 (VIB, VIA)՝ քրոմի ենթախումբ
խումբ 7 (VIIB, VIIA)՝ մանգանի ենթախումբ
խումբ 8 (VIIIВ, VIIIA)՝ երկաթի ենթախումբ
խումբ 9 (VIIIВ, VIIIA)՝ կոբալտի ենթախումբ
խումբ 10 (VIIIВ, VIIIA)՝ նիկելի ենթախումբ
խումբ 11 (IB, IB)՝ պղնձի ենթախումբ
խումբ 12 (IIB, IIB)՝ ցինկի ենթախումբ
խումբ 13 (IIIA, IIIB)՝ բորի ենթախումբ
խումբ 14 (IVA, IVB)՝ ածխածնի ենթախումբ
խումբ 15 (VA, VB)՝ ազոտի ենթախումբ (պնիկտոգեններ)
խումբ 16 (VIA, VIB)՝ թթվածնի ենթախումբ (խալկոգեններ)
խումբ 17 (VIIA, VIIB)՝ հալոգեններ
խումբ 18 (VIIIA, VIIIB)՝ իներտ գազեր։

Ծանոթագրություններ

↑ Сайфуллин Р. С., Сайфуллин А. Р. Новая таблица Менделеева // Химия и жизнь.— 2003.— № 12.— С. 14—17.

Գրականություն

Scerri, E. R. (2007). The periodic table, its story and its significance. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-530573-9.
«The Periodic Table Terms». www.shmoop.com (անգլերեն). Վերցված է 2018-09-15-ին.
IUPAC (2005). «Nomenclature of inorganic chemistry» (PDF).
Liu, Ning; Lu, Na; Su, Yan; Wang, Pu; Quan, Xie (2019). «Fabrication of g-C₃N₄/Ti₃C₂ composite and its visible-light photocatalytic capability for ciprofloxacin degradation» (PDF). Separation and Purification Technology. 211: 782–789. doi:10.1016/j.seppur.2018.10.027. Վերցված է օգոստոսի 17, 2019-ին.

[1] Сайфуллин Р. С., Сайфуллин А. Р. Новая таблица Менделеева // Химия и жизнь.— 2003.— № 12.— С. 14—17.

[1]

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
 [[Պատկեր:Simple Periodic Table Chart-en.svg|մինի|450փքս|Պարբերական աղյուսակի համակարալված սյունակներից յուրաքանչյուրը մեկ խումբ է]]
-'''Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգի խումբ''', [[ատոմ]]ների հաջորդականություն՝ դասավորված [[Ատոմական համար|միջուկի լիցքի]] աճման կարգով, որոնք օժտված են արտաքին շերտում միանման էլեկտրոնային կառուցվածքով:
+'''Քիմիական տարրերի պարբերական համակարգի խումբ''', [[ատոմ]]ների հաջորդականություն՝ դասավորված [[Ատոմական համար|միջուկի լիցքի]] աճման կարգով, որոնք օժտված են արտաքին շերտում միանման էլեկտրոնային կառուցվածքով։
-Խմբի համարը որոշվում է ատոմի արտաքին էլեկտրոնային շերտում [[էլեկտրոններ]]ի թվով (վալենտային էլեկտրոնները) և որպես կանոն, համապատասխանում է ատոմի առավելագույն [[Վալենտականություն|վալենտականությանը]]:
+Խմբի համարը որոշվում է ատոմի արտաքին էլեկտրոնային շերտում [[էլեկտրոններ]]ի թվով (վալենտային էլեկտրոնները) և որպես կանոն, համապատասխանում է ատոմի առավելագույն [[Վալենտականություն|վալենտականությանը]]։
-Պարբերական համակարգի կարճ ձևում խմբերը դասակարգում են ենթախմբերի՝ գլխավոր (կամ Ա խմբեր), որոնց են պատկանում s և p տարրերը և երկրորդական (B ենթախումբ), որը ներառում է [[Անցումային տարրեր|d-տարրերը]]: Ենթախմբերը անվանում են նաև ամենափոքր միջուկի լիցք ունեցող տարրի անունով (որպես կանոն գլխավոր ենթախմբերի համար՝ երկրորդ պարբերության տարրերը, և երկրորդական ենթախմբի համար՝ չորրորդ պարբերության տարրերը): Միևնույն ենթախմբի տարրերը օժտված են նման հատկություններով:
+Պարբերական համակարգի կարճ ձևում խմբերը դասակարգում են ենթախմբերի՝ գլխավոր (կամ Ա խմբեր), որոնց են պատկանում s և p տարրերը և երկրորդական (B ենթախումբ), որը ներառում է [[Անցումային տարրեր|d-տարրերը]]։ Ենթախմբերը անվանում են նաև ամենափոքր միջուկի լիցք ունեցող տարրի անունով (որպես կանոն գլխավոր ենթախմբերի համար՝ երկրորդ պարբերության տարրերը, և երկրորդական ենթախմբի համար՝ չորրորդ պարբերության տարրերը)։ Միևնույն ենթախմբի տարրերը օժտված են նման հատկություններով։
-Նույն խմբի տարրերի մոտ  կարգաթվի աճմանը զուգընթաց աճում է էլեկտրոնային թաղանթների թիվը, մեծանում է ատոմային շառավիղը, ինչի հետևանքով [[էլեկտրաբացասականություն]]ը թուլանում է, [[Մետաղներ|մետաղական]] հատկությունները ուժեղանում են, իսկ [[Ոչ մետաղներ|ոչ մետաղ]]ական հատկությունները՝ թուլանում: Ուժեղանում են նրանց կողմից ձևավորվող նյութերի [[Օքսիդացում և վերականգնում|վերականգնիչ]], և թուլանում [[Օքսիդիչներ|օքսիդիչ]] հատկությունները:
+Նույն խմբի տարրերի մոտ  կարգաթվի աճմանը զուգընթաց աճում է էլեկտրոնային թաղանթների թիվը, մեծանում է ատոմային շառավիղը, ինչի հետևանքով [[էլեկտրաբացասականություն]]ը թուլանում է, [[Մետաղներ|մետաղական]] հատկությունները ուժեղանում են, իսկ [[Ոչ մետաղներ|ոչ մետաղ]]ական հատկությունները՝ թուլանում։ Ուժեղանում են նրանց կողմից ձևավորվող նյութերի [[Օքսիդացում և վերականգնում|վերականգնիչ]], և թուլանում [[Օքսիդիչներ|օքսիդիչ]] հատկությունները։
 == Խմբերի համարակալում ==
-թվականից [[Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միություն]]ը (IUPAC) որպես հիմնական տարբերակ հաստատել է պարբերական համակարգի երկար պարբերություններով ձևը<ref>Сайфуллин Р. С., Сайфуллин А. Р. Новая таблица Менделеева // Химия и жизнь.— 2003.— № 12.— С. 14—17.</ref>: Ըստ այդմ IUPAC-ը առաջարկում է խմբերը համարակալել արաբական թվանշաններով՝ 1-18:
+թվականից [[Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միություն]]ը (IUPAC) որպես հիմնական տարբերակ հաստատել է պարբերական համակարգի երկար պարբերություններով ձևը<ref>Сайфуллин Р. С., Сайфуллин А. Р. Новая таблица Менделеева // Химия и жизнь.— 2003.— № 12.— С. 14—17.</ref>։ Ըստ այդմ IUPAC-ը առաջարկում է խմբերը համարակալել արաբական թվանշաններով՝ 1-18:
-Չնայած դրան, շարունակում է կիրառվել ավանդական դարձած համարակալումը, որտեղ օգտագործվում են հռոմեական թվեր և լատինական տառեր, որը տարբերվում է Ամերիկայի և Եվրոպայի համար:
+Չնայած դրան, շարունակում է կիրառվել ավանդական դարձած համարակալումը, որտեղ օգտագործվում են հռոմեական թվեր և լատինական տառեր, որը տարբերվում է Ամերիկայի և Եվրոպայի համար։
-Ժամանակակից համակարգն ընդգրկում է հետևյալ խմբերը (հին համակարգերը, եվրոպականը և ամերիկյանը նշված են փակագծերում):
+Ժամանակակից համակարգն ընդգրկում է հետևյալ խմբերը (հին համակարգերը, եվրոպականը և ամերիկյանը նշված են փակագծերում)։
 * [[Ալկալիական մետաղներ|խումբ 1]] (IA, IA)՝ [[ալկալիական մետաղներ]]
 * [[Հողալկալիական մետաղներ|խումբ 2]] (IIA, IIA)՝ [[հողալկալիական մետաղներ]]
@@ Տող 31. / Տող 31. @@
 * խումբ 16 (VIA, VIB)՝  թթվածնի ենթախումբ ([[խալկոգեններ]])
 * խումբ 17 (VIIA, VIIB)՝ [[հալոգեններ]]
-* խումբ 18 (VIIIA, VIIIB)՝ [[իներտ գազեր]]:
+* խումբ 18 (VIIIA, VIIIB)՝ [[իներտ գազեր]]։
 == Ծանոթագրություններ ==