«Ղազախներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

16:43, 15 Մարտի 2021-ի տարբերակ

Ղազախներ (ղազախ. қазақтар), ազգ, Ղազախստանի հիմնական բնակչությունը։ Ապրում են նաև Ուզբեկստանում, Թուրքմենստանում, Ղրղզստանում, Տաջիկստանում, Ռուսաստանում, Չինաստանում, Մոնղոլիայում և Աֆղանստանում։ Խոսում են ղազախերեն լեզվով, որը պատկանում է Թյուրքական լեզվախմբին։ Կրոնը իսլամն է, հավատացյաները սուննի դավանանքի մուսուլմաններ են։

Մթա 3-2 դարերում Հարավային Ղազախստանում առաջացել է ուսունների ցեղային միավորումը։ 6-7-րդ դարերում Ղազախստանի հարավարևելյան մասում ապրող ցեղերը Արևմտա-Թյուրքական խաքանության տիրապետության տակ էին։ Հետագայում Ղազախստանի զանազան շրջաններում առաջացել են վաղ ֆեոդալական տիպի քաղաքական կազմավորումներ՝ Թյուրգեշական (8-րդ դար) և Կարլուկական (8-9-րդ դարեր) խաքանությունները, օղուզների (9-11-րդ դարեր), կիմակների և ղփչաղների (8-11-րդ դարեր) միավորումները։ Էթնիկական միաձուլմանը նպաստել է Կարախանյանների պետությունը (10-12-րդ դարեր)։

12-րդ դարի սկզբին Ղազախստանի տարածք են ներխուժել կիդանները, որոնք ի վերջո խառնվել են տեղի թյուրքալեզու բնակչությանը։ 13-րդ դարում Մոնղոլիայից և Ալթայից Ղազախստան են թափանցել նայմաններն ու կերեիտները։ 15-րդ դարի կեսին Ոսկե հորդայի արևելյան հատվածում առաջացել են Նողայական հորդան և Ուզբեկական խանությունը, որոնցում միավորված էին ղփչաղների, արգինների, կարլուկների, նայմանների և այլ թյուրքալեզու ցեղեր։ 15-րդ դարի վերջին, 16-րդ դարի սկզբին կազմավորվել է ղազախական ազգությունը՝ բաղկացած ցեղային երեք խմբավորումներից (ժուզ), որոնցից յուրաքանչյուրի մեջ մտնող ցեղերն առանձնանում էին տարածքով, բայց միմյանց հետ կապված էին տնտեսական շահերի ընդհանրությամբ։

Մինչև ղազախական հողերի Ռուսաստանին միացվելը (19-րդ դարի կեսեր), ղազախների հիմնական զբաղմունքը քոչվոր անասնապահությունն էր, մասամբ զբաղվում էին նաև տնային արհեստներով, ձկնորսությամբ, որսորդությամբ։ Տարիների ընթացքում փոխվեց ղազախների կենցաղն ու մշակույթը, նրանք անցան նստակեցության։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

@@ Տող 1. / Տող 1. @@
-'''Ղազախներ''' (ղազախ. қазақтар), ազգ, [[Ղազախստան]]ի հիմնական բնակչությունը։ Ապրում են նաև [[Ուզբեկստան]]ում, [[Թուրքմենստան]]ում, [[Ղրղզստան]]ում, [[Տաջիկստան]]ում, [[Ռուսաստան]]ում, [[Չինաստան]]ում, [[Մոնղոլիա]]յում և [[Աֆղանստան]]ում: Խոսում են [[ղազախերեն]] լեզվով, որը պատկանում է [[Թյուրքական լեզվախումբ|Թյուրքական լեզվախմբին]]: [[Կրոն]]ը [[իսլամ]]ն է, հավատացյաները սուննի դավանանքի մուսուլմաններ են։
+'''Ղազախներ''' (ղազախ. қазақтар), ազգ, [[Ղազախստան]]ի հիմնական բնակչությունը։ Ապրում են նաև [[Ուզբեկստան]]ում, [[Թուրքմենստան]]ում, [[Ղրղզստան]]ում, [[Տաջիկստան]]ում, [[Ռուսաստան]]ում, [[Չինաստան]]ում, [[Մոնղոլիա]]յում և [[Աֆղանստան]]ում։ Խոսում են [[ղազախերեն]] լեզվով, որը պատկանում է [[Թյուրքական լեզվախումբ|Թյուրքական լեզվախմբին]]։ [[Կրոն]]ը [[իսլամ]]ն է, հավատացյաները սուննի դավանանքի մուսուլմաններ են։
 Մթա 3-2 դարերում Հարավային Ղազախստանում առաջացել է ուսունների ցեղային միավորումը։ 6-7-րդ դարերում Ղազախստանի հարավարևելյան մասում ապրող ցեղերը Արևմտա-Թյուրքական խաքանության տիրապետության տակ էին։ Հետագայում Ղազախստանի զանազան շրջաններում առաջացել են վաղ ֆեոդալական տիպի քաղաքական կազմավորումներ՝ Թյուրգեշական (8-րդ դար) և Կարլուկական (8-9-րդ դարեր) խաքանությունները, [[օղուզներ]]ի (9-11-րդ դարեր), կիմակների և [[ղփչաղներ]]ի (8-11-րդ դարեր) միավորումները։ Էթնիկական միաձուլմանը նպաստել է [[Կարախանյանների պետություն]]ը (10-12-րդ դարեր)։
@@ Տող 5. / Տող 5. @@
 [[12-րդ դար]]ի սկզբին Ղազախստանի տարածք են ներխուժել կիդանները, որոնք ի վերջո խառնվել են տեղի թյուրքալեզու բնակչությանը։ [[13-րդ դար]]ում Մոնղոլիայից և [[Ալթայ]]ից Ղազախստան են թափանցել նայմաններն ու կերեիտները։ [[15-րդ դար]]ի կեսին [[Ոսկե հորդա]]յի արևելյան հատվածում առաջացել են Նողայական հորդան և Ուզբեկական խանությունը, որոնցում միավորված էին ղփչաղների, արգինների, կարլուկների, նայմանների և այլ թյուրքալեզու ցեղեր։ 15-րդ դարի վերջին, [[16-րդ դար]]ի սկզբին կազմավորվել է ղազախական ազգությունը՝ բաղկացած ցեղային երեք խմբավորումներից (ժուզ), որոնցից յուրաքանչյուրի մեջ մտնող ցեղերն առանձնանում էին տարածքով, բայց միմյանց հետ կապված էին տնտեսական շահերի ընդհանրությամբ։
-Մինչև ղազախական հողերի Ռուսաստանին միացվելը ([[19-րդ դար]]ի կեսեր), ղազախների հիմնական զբաղմունքը քոչվոր [[անասնապահություն]]ն էր, մասամբ զբաղվում էին նաև տնային արհեստներով, [[ձկնորսություն|ձկնորսությամբ]], [[որսորդություն|որսորդությամբ]]: Տարիների ընթացքում փոխվեց ղազախների կենցաղն ու [[մշակույթ]]ը, նրանք անցան նստակեցության։
+Մինչև ղազախական հողերի Ռուսաստանին միացվելը ([[19-րդ դար]]ի կեսեր), ղազախների հիմնական զբաղմունքը քոչվոր [[անասնապահություն]]ն էր, մասամբ զբաղվում էին նաև տնային արհեստներով, [[ձկնորսություն|ձկնորսությամբ]], [[որսորդություն|որսորդությամբ]]։ Տարիների ընթացքում փոխվեց ղազախների կենցաղն ու [[մշակույթ]]ը, նրանք անցան նստակեցության։
 {{ՀՍՀ}}