«Խուան Պոնսե դե Լեոն»–ի խմբագրումների տարբերություն
ավելացվեց Կատեգորիա:Իսպանացի ճանապարհորդներ ՀոթՔաթ գործիքով |
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
||
Տող 2. | Տող 2. | ||
[[File:Appletons' Ponce de Leon Juan.jpg|thumb|right|250px|Խուան Պոնս դե Լեոնի դիմանկարը]] |
[[File:Appletons' Ponce de Leon Juan.jpg|thumb|right|250px|Խուան Պոնս դե Լեոնի դիմանկարը]] |
||
'''Խուան Պոնս դե Լեոն''' ({{ԱԾ}}), իսպանացի ազնվական, ուսումնասիրող և նահանգապետ<ref name=HistAE>{{cite web |url=http://www.history.com/topics/exploration/juan-ponce-de-leon |title=Juan Ponce de León |author= |date= |website= |publisher=History/ A&E Television Networks, LLC |accessdate=դեկտեմբերի 13, 2015}}</ref> |
'''Խուան Պոնս դե Լեոն''' ({{ԱԾ}}), իսպանացի ազնվական, ուսումնասիրող և նահանգապետ<ref name=HistAE>{{cite web |url=http://www.history.com/topics/exploration/juan-ponce-de-leon |title=Juan Ponce de León |author= |date= |website= |publisher=History/ A&E Television Networks, LLC |accessdate=դեկտեմբերի 13, 2015}}</ref>։ Որոնելով ոսկի և «Երիտասարդության շատրվան»-ը, նա ուղևորվել է [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յի հարավարևելյան ափեր, ժամանակակից [[Ֆլորիդա]]յի Սենթ Օգսթին բնակավայրի մոտ<ref name=UofSF>{{cite web |url=http://fcit.usf.edu/florida/lessons/de_leon/de_leon1.htm |title=Ponce de León : Florida's First Spanish Explorer |author= |date= |website= |publisher=University of South Florida |accessdate=դեկտեմբերի 13, 2015}}</ref>։ Նա այդ տարածքները հռչակել է [[Իսպանիա]]յինը և դրանք անվանել է «''Ֆլորիդա''» ({{lang-es|La Florida}})` «ծաղիկների վայր»<ref name=UofSF/>։ [[1521]] թվականին Ֆլորիդա կատարած իր երկրորդ ուղևորության ժամանակ նա վիրավորվել է։ Արշավախումբը վերադարձել է [[Կուբա (կղզի)|Կուբա]], որտեղ էլ նույն թվականի հուլիսին, իր ստացած վերքից, մահացել է։ |
||
== Վաղ կյանք == |
== Վաղ կյանք == |
||
Պոնս դե Լեոնը ծնվել է [[1460]] թվականի Իսպանիայի [[Սանտերվաս դե Կամպոս]]ում<ref name=Bio>{{cite web |url=http://www.biography.com/people/juan-ponce-de-le%C3%B3n-9444105 |title=Juan Ponce de León Biography |author= |date= |website= |publisher= |accessdate=դեկտեմբերի 13, 2015}}</ref> |
Պոնս դե Լեոնը ծնվել է [[1460]] թվականի Իսպանիայի [[Սանտերվաս դե Կամպոս]]ում<ref name=Bio>{{cite web |url=http://www.biography.com/people/juan-ponce-de-le%C3%B3n-9444105 |title=Juan Ponce de León Biography |author= |date= |website= |publisher= |accessdate=դեկտեմբերի 13, 2015}}</ref>։ Նա ծնվել է աղքատ, բայց ազնվական ընտանիքում։ Նրա ծնողները հավանաբար մահացել են, երբ դեռ նա երիտասարդ էր։ Նրան որպես [[պաժ]] ուղարկել են [[Կալատրավայի միաբանություն|Կալատրավայի միաբանության]] ասպետ հրամանատար Պեդրո Նունյես դե Գուսմանի առանձնատուն<ref name=Otfinoski10.14>Steven Otfinoski, ''Juan Ponce de Leon: Discoverer of Florida'' (New York: Benchmark Books, 2005), pp. 10–14</ref>։ Նա դարձել է զինվոր և [[Գրանադա]]յում պայքարել է մավրերի դեմ։ Նա հավանաբար եղել է [[Քրիստափոր Կոլումբոս]]ի հետ` նրա երկրորդ ճանապարհորդության ժամանակ։ |
||
Նա 1492 թվականին մասնակցել է մավրերի դեմ [[Ռեկոնկիստա]]յի վերջին |
Նա 1492 թվականին մասնակցել է մավրերի դեմ [[Ռեկոնկիստա]]յի վերջին փուլին։ Ինչպես այլ [[կոնկիստադորներ]], Պոնս դե Լեոնը շուտով սկսել է որոնել փառք և բախտ` հայտնագործությունների շնորհիվ և վարկած կա, թե նա իր որոնումներն սկսել է Քրիստափոր Կոլումբոսի երկրորդ ճանապարհորդության ժամանակ` [[1493]] թվականին<ref name=Otfinoski10.14/>։ |
||
== Իսպանյոլա կղզի == |
== Իսպանյոլա կղզի == |
||
Մոտավորապես տասը տարի անց Խուան Պոնս դե Լեոնը ծառայում էր Իսպանյոլա կղզու նահանգապետ Նիկոլաս դե Օվանդոյին՝ որպես |
Մոտավորապես տասը տարի անց Խուան Պոնս դե Լեոնը ծառայում էր Իսպանյոլա կղզու նահանգապետ Նիկոլաս դե Օվանդոյին՝ որպես նավապետ։ Պոնս դե Լեոնը ճնշել է խռովություն և դարձել է Իսպանյոլա կղզու արևելյան շրջանի ղեկավար։ Պոնս դե Լեոնը ստացել է հողային պարգև, ինչը նրան թույլ է տվել մեծ քանակությամբ ստրուկներ ունենալ տաինո ցեղախմբից` իր նոր կալվածքը կառուցելու համար<ref name=Fuson63..65>Robert H Fuson, ''Juan Ponce de León and the Discovery of Puerto Rico and Florida'' (Blacksburg, VA: McDonald & Woodward Publishing Company, 2000), pp. 63-65</ref>։ |
||
Պոնսե դե Լեոնը բարգավաճել է այս նոր |
Պոնսե դե Լեոնը բարգավաճել է այս նոր դերում։ Նա պատրաստի շուկա է գտել իր գյուղատնտեսական արտադրանքի համար Բոկա դե Յումայի մոտ։ Դա այն վայրն էր, որտեղ իսպանական նավերը պարենով էին բեռնվում Իսպանիա տանող ճանապարհորդությունից առաջ։ [[1505]] թվականին դե Օվանդոն արտոնել է Պոնսե դե Լեոնին հիմնադրել նոր քաղաք Իգուեյում, որը նա անվանել է Սալվալեոն։ 1508 թվականին արքա [[Ֆերդինանդ II (Արագոնի թագավոր)|Ֆերդինարդ II]] արտոնում է Պոնսե դե Լեոնին նվաճել մնացած թաինոներին և շահագործել նրանց ոսկու հանքերում<ref>Irving Rouse, ''The Tainos- Rise and Decline of the People Who Greeted Columbus'' (New Haven, CT: Yale University Press, 1992), p. 155</ref>։ |
||
Մոտավորապես այդ ժամանակ Պոնսե դե Լեոնը ամուսնացել է իջևանատան տիրոջ դուստր Լեոնարայի |
Մոտավորապես այդ ժամանակ Պոնսե դե Լեոնը ամուսնացել է իջևանատան տիրոջ դուստր Լեոնարայի հետ։ Նրանք ունեցել են երեք դստրեր (Խուանա, Իզաբել և Մարիա) և մի որդի` Լուիսը։ Մեծ քարե տունը, որը Պոնսե դե Լեոնը հանձնարարել էր կառուցել իր աճող ընտանիքի համար մինչև այսօր կանգուն է Սալվալեոն դե Իգույի մոտ<ref name=Fuson63..65/>։ |
||
== Պուերտո Ռիկո և Բիմինի == |
== Պուերտո Ռիկո և Բիմինի == |
||
1508 թվականին Պոնսե դե Լեոնը առաջնորդել է արշավախումբը դեպի այն վայրը, որն այսօր [[Պուերտո Ռիկո]]ն |
1508 թվականին Պոնսե դե Լեոնը առաջնորդել է արշավախումբը դեպի այն վայրը, որն այսօր [[Պուերտո Ռիկո]]ն է։ Նրանք փնտրել և գտել են ոսկի։ Գաղութի հիմնադրումից հետո նա նշանակվել է նահանգապետ<ref name=CavendishHT>{{cite web |url=http://www.historytoday.com/richard-cavendish/ponce-de-le%C3%B3n-lands-florida |title=Ponce de León lands in Florida |author=Richard Cavendish |date= |website= |publisher=''History Today'', Volume 63 Issue 4 (April 2013) |accessdate=դեկտեմբերի 15, 2015}}</ref>։ |
||
== Ֆլորիդա == |
== Ֆլորիդա == |
||
=== Առաջին արշավախումբ === |
=== Առաջին արշավախումբ === |
||
[[1513]] թվականին երեք նավով Պոնսե դե Լեոնը առաջնորդել է արշավախումբը հայտնաբերելու ներկայիս Ֆլորիդայի արևելյան |
[[1513]] թվականին երեք նավով Պոնսե դե Լեոնը առաջնորդել է արշավախումբը հայտնաբերելու ներկայիս Ֆլորիդայի արևելյան ափը։ Ըստ ավանդության՝ նա տեղակայվել է ժամանակակից Ֆլորիդայի Սենթ Օգսթին բնակավայրի մոտ<ref name=CavendishHT/>։ Այս տեղը նա անվանել է Լա Ֆլորիդա<ref name=CavendishHT/>։ Սրա ամենահավանական պատճառն այն է, որ նա բնակություն է հաստատել այդ վայրում «Պասկա Ֆլորիդա» կոչվող իսպանական [[զատիկ]]ի տոնակատարությունների ժամանակ<ref>Bob Knotts, ''Florida History'' (Chicago: Heinemann Library, ©2008), p. 6</ref>։ Ավելի հեռավոր ափերը ուսումնասիրելուց հետո նրանք վերադարձել են Պուերտո Ռիկո։ |
||
=== Երկրորդ արշավախումբ === |
=== Երկրորդ արշավախումբ === |
||
Պոնսե դե Լեոնը վերադառնում է [[1521]] թվականին, 200 |
Պոնսե դե Լեոնը վերադառնում է [[1521]] թվականին, 200 բնակիչներով։ Նրանք բերել էին անասուններ, ձիեր և կարիք ունեին ագարակ ստեղծելու։ Բնակավայր ստեղծելու ընթացքում, նրանք հարձակման են ենթարկվում բնիկ հնդկացիների կողմից։ Կռիվների ժամանակ Պոնսե դե Լեոնը մահացու վերք է ստացել, հավանաբար թունավորված նետից<ref name=CavendishHT/>։ Խումբը վերադարձել է Կուբա, որտեղ Պոնսե դե Լեոնը մահացել է։ Նա թաղված է Դոմինիկյան եկեղեցու խորանի առջև։ Նրա մասունքները հետագայում տեղափոխվել են Սան Խուան տաճար<ref name=CavendishHT/>։ |
||
== Երիտասարդության շատրվան == |
== Երիտասարդության շատրվան == |
||
Երիտասարդության շատրվանի պատմությունը գալիս է դարերի |
Երիտասարդության շատրվանի պատմությունը գալիս է դարերի խորքից։ [[Հերոդոտոս]]ը (մ․թ․ա․ 425-484) գրել է մի խմբի մասին, որին նա կոչել է Մաքրոբիաններ և ովքեր ապրել են ժամանակակից Եթովպիայի տարածքում<ref name=Synonym>{{cite web |url=http://classroom.synonym.com/fountain-youth-ancient-greece-9599.html |title=The Fountain of Youth in Ancient Greece |author=Alex Sorondo |date= |website= |publisher=Synonym.com |accessdate=դեկտեմբերի 15, 2015}}</ref>։ Նա ասել է, թե նրանք երիտասարդ էին մնում, ֆիզիկապես ուժեղ էին և երկար էին ապրում<ref name=Synonym/>։ Այն ''երիտասարդության շատրվան'' են սկսել կոչել ավելի ուշ<ref name=Synonym/>։ Պոնսե դե Լեոնի և նրա երիտասարդության շատրվանի փնտրտուքների մասին պատմությունները զարգացել ու տարածվել են իր մահից հետո<ref name=CavendishHT/>։ Որևէ հիշատակություն չի վկայում, թե նա նման նպատակ է ունեցել<ref name=CavendishHT/>։ 1535 թվականին իսպանացի պատմաբան Գոնսալո Ֆերնարդես դե Օվիեդո Վալդեսն առաջինն է հաստատել, որ Պոնսե դե Լեոնը փնտրել է Երիտասարդության շատրվանը<ref name=CavendishHT/>։ Այս լեգենդը կրկնվել է ավելի ուշ շրջանի պատմաբանների կողմից և ավելի ճոխացվել է<ref name=CavendishHT/>։ |
||
== Ծանոթագրություններ == |
== Ծանոթագրություններ == |
10:17, 12 Մարտի 2021-ի տարբերակ
Խուան Պոնսե դե Լեոն իսպ.՝ Juan Ponce de León | |
---|---|
Ծնվել է | ապրիլի 8, 1480 կամ 1474 |
Ծննդավայր | Սանտերվաս դե Կամպոս, Կաստիլիա և Լեոն |
Մահացել է | 1521[1][2][3][…] |
Մահվան վայր | Հավանա, Նոր Իսպանիայի փոխարքայություն, Իսպանական կայսրություն |
Գերեզման | Cathedral of San Juan Bautista |
Քաղաքացիություն | Իսպանիա |
Կրոն | Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի |
Մասնագիտություն | ճանապարհորդ հետազոտող, Կոնկիստադոր և ռազմական գործիչ |
Ծնողներ | հայր՝ Pedro Ponce de León?[1], մայր՝ Leonor de Figueroa?[1] |
Զբաղեցրած պաշտոններ | Պուերտո Ռիկոյի նահանգապետ, Պուերտո Ռիկոյի նահանգապետ և Պուերտո Ռիկոյի նահանգապետ |
Անդամություն | Columbus Conquistador of America? |
Ստորագրություն | |
Juan Ponce de León Վիքիպահեստում |
Խուան Պոնս դե Լեոն (ապրիլի 8, 1480 կամ 1474, Սանտերվաս դե Կամպոս, Կաստիլիա և Լեոն - 1521[1][2][3][…], Հավանա, Նոր Իսպանիայի փոխարքայություն, Իսպանական կայսրություն), իսպանացի ազնվական, ուսումնասիրող և նահանգապետ[4]։ Որոնելով ոսկի և «Երիտասարդության շատրվան»-ը, նա ուղևորվել է Հյուսիսային Ամերիկայի հարավարևելյան ափեր, ժամանակակից Ֆլորիդայի Սենթ Օգսթին բնակավայրի մոտ[5]։ Նա այդ տարածքները հռչակել է Իսպանիայինը և դրանք անվանել է «Ֆլորիդա» (իսպ.՝ La Florida)` «ծաղիկների վայր»[5]։ 1521 թվականին Ֆլորիդա կատարած իր երկրորդ ուղևորության ժամանակ նա վիրավորվել է։ Արշավախումբը վերադարձել է Կուբա, որտեղ էլ նույն թվականի հուլիսին, իր ստացած վերքից, մահացել է։
Վաղ կյանք
Պոնս դե Լեոնը ծնվել է 1460 թվականի Իսպանիայի Սանտերվաս դե Կամպոսում[6]։ Նա ծնվել է աղքատ, բայց ազնվական ընտանիքում։ Նրա ծնողները հավանաբար մահացել են, երբ դեռ նա երիտասարդ էր։ Նրան որպես պաժ ուղարկել են Կալատրավայի միաբանության ասպետ հրամանատար Պեդրո Նունյես դե Գուսմանի առանձնատուն[7]։ Նա դարձել է զինվոր և Գրանադայում պայքարել է մավրերի դեմ։ Նա հավանաբար եղել է Քրիստափոր Կոլումբոսի հետ` նրա երկրորդ ճանապարհորդության ժամանակ։
Նա 1492 թվականին մասնակցել է մավրերի դեմ Ռեկոնկիստայի վերջին փուլին։ Ինչպես այլ կոնկիստադորներ, Պոնս դե Լեոնը շուտով սկսել է որոնել փառք և բախտ` հայտնագործությունների շնորհիվ և վարկած կա, թե նա իր որոնումներն սկսել է Քրիստափոր Կոլումբոսի երկրորդ ճանապարհորդության ժամանակ` 1493 թվականին[7]։
Իսպանյոլա կղզի
Մոտավորապես տասը տարի անց Խուան Պոնս դե Լեոնը ծառայում էր Իսպանյոլա կղզու նահանգապետ Նիկոլաս դե Օվանդոյին՝ որպես նավապետ։ Պոնս դե Լեոնը ճնշել է խռովություն և դարձել է Իսպանյոլա կղզու արևելյան շրջանի ղեկավար։ Պոնս դե Լեոնը ստացել է հողային պարգև, ինչը նրան թույլ է տվել մեծ քանակությամբ ստրուկներ ունենալ տաինո ցեղախմբից` իր նոր կալվածքը կառուցելու համար[8]։
Պոնսե դե Լեոնը բարգավաճել է այս նոր դերում։ Նա պատրաստի շուկա է գտել իր գյուղատնտեսական արտադրանքի համար Բոկա դե Յումայի մոտ։ Դա այն վայրն էր, որտեղ իսպանական նավերը պարենով էին բեռնվում Իսպանիա տանող ճանապարհորդությունից առաջ։ 1505 թվականին դե Օվանդոն արտոնել է Պոնսե դե Լեոնին հիմնադրել նոր քաղաք Իգուեյում, որը նա անվանել է Սալվալեոն։ 1508 թվականին արքա Ֆերդինարդ II արտոնում է Պոնսե դե Լեոնին նվաճել մնացած թաինոներին և շահագործել նրանց ոսկու հանքերում[9]։
Մոտավորապես այդ ժամանակ Պոնսե դե Լեոնը ամուսնացել է իջևանատան տիրոջ դուստր Լեոնարայի հետ։ Նրանք ունեցել են երեք դստրեր (Խուանա, Իզաբել և Մարիա) և մի որդի` Լուիսը։ Մեծ քարե տունը, որը Պոնսե դե Լեոնը հանձնարարել էր կառուցել իր աճող ընտանիքի համար մինչև այսօր կանգուն է Սալվալեոն դե Իգույի մոտ[8]։
Պուերտո Ռիկո և Բիմինի
1508 թվականին Պոնսե դե Լեոնը առաջնորդել է արշավախումբը դեպի այն վայրը, որն այսօր Պուերտո Ռիկոն է։ Նրանք փնտրել և գտել են ոսկի։ Գաղութի հիմնադրումից հետո նա նշանակվել է նահանգապետ[10]։
Ֆլորիդա
Առաջին արշավախումբ
1513 թվականին երեք նավով Պոնսե դե Լեոնը առաջնորդել է արշավախումբը հայտնաբերելու ներկայիս Ֆլորիդայի արևելյան ափը։ Ըստ ավանդության՝ նա տեղակայվել է ժամանակակից Ֆլորիդայի Սենթ Օգսթին բնակավայրի մոտ[10]։ Այս տեղը նա անվանել է Լա Ֆլորիդա[10]։ Սրա ամենահավանական պատճառն այն է, որ նա բնակություն է հաստատել այդ վայրում «Պասկա Ֆլորիդա» կոչվող իսպանական զատիկի տոնակատարությունների ժամանակ[11]։ Ավելի հեռավոր ափերը ուսումնասիրելուց հետո նրանք վերադարձել են Պուերտո Ռիկո։
Երկրորդ արշավախումբ
Պոնսե դե Լեոնը վերադառնում է 1521 թվականին, 200 բնակիչներով։ Նրանք բերել էին անասուններ, ձիեր և կարիք ունեին ագարակ ստեղծելու։ Բնակավայր ստեղծելու ընթացքում, նրանք հարձակման են ենթարկվում բնիկ հնդկացիների կողմից։ Կռիվների ժամանակ Պոնսե դե Լեոնը մահացու վերք է ստացել, հավանաբար թունավորված նետից[10]։ Խումբը վերադարձել է Կուբա, որտեղ Պոնսե դե Լեոնը մահացել է։ Նա թաղված է Դոմինիկյան եկեղեցու խորանի առջև։ Նրա մասունքները հետագայում տեղափոխվել են Սան Խուան տաճար[10]։
Երիտասարդության շատրվան
Երիտասարդության շատրվանի պատմությունը գալիս է դարերի խորքից։ Հերոդոտոսը (մ․թ․ա․ 425-484) գրել է մի խմբի մասին, որին նա կոչել է Մաքրոբիաններ և ովքեր ապրել են ժամանակակից Եթովպիայի տարածքում[12]։ Նա ասել է, թե նրանք երիտասարդ էին մնում, ֆիզիկապես ուժեղ էին և երկար էին ապրում[12]։ Այն երիտասարդության շատրվան են սկսել կոչել ավելի ուշ[12]։ Պոնսե դե Լեոնի և նրա երիտասարդության շատրվանի փնտրտուքների մասին պատմությունները զարգացել ու տարածվել են իր մահից հետո[10]։ Որևէ հիշատակություն չի վկայում, թե նա նման նպատակ է ունեցել[10]։ 1535 թվականին իսպանացի պատմաբան Գոնսալո Ֆերնարդես դե Օվիեդո Վալդեսն առաջինն է հաստատել, որ Պոնսե դե Լեոնը փնտրել է Երիտասարդության շատրվանը[10]։ Այս լեգենդը կրկնվել է ավելի ուշ շրջանի պատմաբանների կողմից և ավելի ճոխացվել է[10]։
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Pas L. v. Genealogics — 2003.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes (իսպ.) — 1999.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Encyclopædia Universalis (ֆր.) — Encyclopædia Britannica.
- ↑ «Juan Ponce de León». History/ A&E Television Networks, LLC. Վերցված է դեկտեմբերի 13, 2015-ին.
- ↑ 5,0 5,1 «Ponce de León : Florida's First Spanish Explorer». University of South Florida. Վերցված է դեկտեմբերի 13, 2015-ին.
- ↑ «Juan Ponce de León Biography». Վերցված է դեկտեմբերի 13, 2015-ին.
- ↑ 7,0 7,1 Steven Otfinoski, Juan Ponce de Leon: Discoverer of Florida (New York: Benchmark Books, 2005), pp. 10–14
- ↑ 8,0 8,1 Robert H Fuson, Juan Ponce de León and the Discovery of Puerto Rico and Florida (Blacksburg, VA: McDonald & Woodward Publishing Company, 2000), pp. 63-65
- ↑ Irving Rouse, The Tainos- Rise and Decline of the People Who Greeted Columbus (New Haven, CT: Yale University Press, 1992), p. 155
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 10,8 Richard Cavendish. «Ponce de León lands in Florida». History Today, Volume 63 Issue 4 (April 2013). Վերցված է դեկտեմբերի 15, 2015-ին.
{{cite web}}
: Italic or bold markup not allowed in:|publisher=
(օգնություն) - ↑ Bob Knotts, Florida History (Chicago: Heinemann Library, ©2008), p. 6
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Alex Sorondo. «The Fountain of Youth in Ancient Greece». Synonym.com. Վերցված է դեկտեմբերի 15, 2015-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խուան Պոնսե դե Լեոն» հոդվածին։ |
|