Փարիզի հուրը

Փարիզի հուրը
Տեսակ	բալետ
Խորեոգրաֆ	Vasili Vainonen?
Կոմպոզիտոր	Բորիս Ասաֆև
Առաջին ներկայացում	նոյեմբերի 7, 1932
Flames of Paris Վիքիպահեստում

Փարիզի հուրը («Հանրապետության հաղթանակ»), Բորիս Ասաֆևի բալետը, որը բաղկացած է 4 գործողությունից և 7 տեսարանից ըստ (ըստ Ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակաշրջանի երաժշտական նյութի): Լիբրետոյի հեղինակները Վլադիմիր Դմիտրիևը և Նիկոլայ Վոլկովն են, գրված է ըստ Ֆ. Գրայի «Մարսելցիները» վեպ-ժամանակագրւթյան:

Գործող անձինք

• Գասպար` գյուղացի
• Ժաննա և Պիեր` նրա երեխաները
• Ֆիլիպ և Ժերոմ` Մարսելի բնակիչներ
• Ժիլբեր
• Մարկիզ Կոստա դե Բորեգար
• Կոմս Ժոֆրուա` նրա որդին
• Մարկիզի կալվածքի կառավարիչ
• Միրեյլ դե Պուատե` դերասանուհի
• Անտուան Միստրալ` դերասան
• Ամուր` պալատական թատրոնի դերասանուհի
• Թագավոր Լուի XVI
• Թագուհի Մարի Անտուանետ
• Արարողապետ
• Թերեզա
• Յակոբինյան հռետոր
• Ազգային գվարդիայի սերժանտ
• Մարսելի բնակիչներ, փարիզցիներ, պալատականներ, տիկնայք, թագավորական գվարդիայի սպաներ, շվեյցարիացիներ, եգերներ:

Լիբրետո

Երաժշտաբեմական զարգացումը` ըստ գործողությունների: Գործողությունները տեղի են ունենում Ֆրանսիայում, 1791 թվականին:

Նախաբան

Առաջին գործողությունը բացվում է Մարսելի անտառային տեսարանով, որտեղ գյուղացի Գասպարը, նրա երեխաները, կինը և Պիեռը ցախ էին հավաքում: Որսորդական եղջյուրների ձայնի ներքո հայտնվում է կոմս Ժոֆրուան` կալվածատիրոջ որդին: Տեսնելով Ժաննային` կոմսը ցած դնելով իր հրացանը, փորձում էր գրկել աղջկան, վախեցած աղջկա բղավոցից գալիս է հայրը: Նա վերցնում է ցած դրված հրացանը և ուղղում է կոմսի վրա: Կոմսի սպասավորները և որսորդները բռնում են գյուղացուն և տանում են իրենց հետ:

Առաջին գործողություն

Հաջորդ օրը քաղաքի հրապարակով պահակները Գասպարին բանտ էին տանում: Ժաննան քաղաքացիներին պատմում էր, իր հայրը անմեղ է, իսկ մարկիզի ընտանիքը փախել է Փարիզ: Բազմության զայրույթը մեծանում էր: Ժողովուրդը զայրանում է ազնվականների գործողություններից և գրոհում է բանտը: Պահակների հետ գործն ավարտելուց հետո բազմությունը կոտրում է բանտի դռները և ազատ է արձակում մարկիզ դե Բորեգարի գերիներին: Բանտարկյալները ուրախ վազում էին դեպի ազատություն, Գասպարը հագցնում է փրյուգիական գլխադիրը (ազատության խորհրդանիշը) նիզակի վրա և խրում է այն հրապարակի մեջտեղում: Սկսվում է Ֆարանդոլա պարը: Ֆիլիպը, Ժերոմը և Ժաննան պարում են միասին` փորձելով բարդությամբ ու հնարամտությամբ գերազանցել միմյանց իրենց կողմից իմպրովիզացված «պայում»: Ընդհանուր պարը ընդհատվում է թմբուկների ձայնից: Պիեռը, Ժաննան և Ժերոմը հայտարարում են ժողովրդին, որ տեղի է ունենում կամավորների անդամագրում` ըմբոստացած Փարիզին օգնելու համար: Խումբը ճանապարհվում է «Մարսելյեզի» ներքո:

Երկրորդ գործողություն

Վերսալում մարկիզ դե Բորեգարը սպաներին պատմում է Մարսելում տեղի ունեցածի մասին: Հնչում է սարաբանդա: Թատերական երեկոյի ժամանակ հայտնվում են թագավորը և թագուհին, սպաները դիմավորում են նրանց, պոկում եռագույն ժապավենները և փոխարենը կպցնում են սպիտակ շուշաններով կոկարդներ` Բուրբոնների գերբը: Թագավորի հեռանալուց հետո նրանք նամակ են գրում, խնդրելով` դիմադրել ըմբոստներին: Պատուհանից հնչում է «Մարսելյեզը»: Դերասան Միստրալը սեղանի վրայից գտնում է մոռացված փաստաթուղթ: Վախենալով գաղտնիքի հրապարակումից` մարկիզը սպանում է Միստրալին, բայց նա մահվանից առաջ հասցնում է փաստաթուղթը փոխնցել Միրեյլ դե Պուատին: Թաքցնելով հեղափոխականների պատռված եռագույն դրոշը` դերասանուհին լքում է պալատը:

Երրորդ գործողություն

Գիշերային Փարիզ, հրապարակում կուտակվել է մարդկանց բազմությունը, զինված խմբեր մարզերից, այդ թվում` նաև Մարսելի, Օվերնի, Բասկի բնակիչները պատրաստվում էին պալատի գրոհմանը: Վազում է Միրեյլ դե Պուատեն, նա պատմում է հեղափոխության դեմ դավադրության մասին: Ժողովուրդը դուրս է բերում թագավորական զույգի խրտվիլակները, այս տեսարանի թեժ պահին հրապարակ են դուրս գալիս սպաները և մարկիզը: Ժաննան ապտակում է մարկիզին: Հնչում է «կարմանոլան», ելույթ են ունենում հռետորները, Ժողովուրդը հարձակվում է ազնվականների վրա:

Չորրորդ գործողություն

«Հանրապետության հաղթանակի» մեծ տոնակատարություն, նախկին թագավորական պալատի ամբիոնին նոր ղեկավարություն է, մեծ շուքով նշվում է Թյուիլրիի գրավումը:

Հիմնական պարային համարների ցանկ

Առաջին գործողություն, երկրորդ տեսարան

Ֆարանդոլա

Պա-դե-կատր (Մարսելի բնակիչներ, Ժաննա և Պիեռ)

Երկրորդ գործողություն

Սարաբանդա

Պալատական բալետ «Արմիդա»

• Արմիդայի և նրա շքախմբի ադաջիոն
• Ամուրի պարը
• Ռինալդոյի ելքը
• Արմիդայի և Ռինալդոյի զուգապարը
• Նրանց վարիացիան
• Ընդհանուր պար

Չակոնա

Երրորդ գործողություն

Կոնտրդանս

Օվերնյան պար

Մարսելցիների պար

Բասկերի պար

Կարմանոլա

Չորրորդ գործողություն

Կարմանոլա

Պա-դե-դե

Ադաջիո` հանրապետության հաղթանակը

Բեմադրություններ

Մարիինյան թատրոն

Պրեմիերան` 1932 թվականի նոյեմբերի 7 Բեմադրող բալետմաստեր` Վասիլի Վայնոնեն, ռեժիսոր` Սերգեյ Ռադլով, բեմադրող նկարիչ` Վլադիմիր Դմիտրիև, բեմադրող դիրիժոր` Վլադիմիր Դրանիշնիկով:

Գործող անձինք

• Ժաննա` Օլգա Յորդան (այնուհետև` Տատյանա Վյաչեսլովա)
• Ժերոմ` Վախթանգ Ճաբուկիանի (այնուհետև` Պյոտր Գուսև)
• Միրեյլ դե Պուատե` Նատալիա Դուդինսկայա
• Թերեզա` Նինա Անիսիմովա
• Միստրալ` Կոնստանտին Սերգեև

Նոր խմբագրումը` 1936 թվական Բեմադրող բալետմայստեր` Վասիլի Վայնոնեն, բեմադրող նկարիչ` Վլադիմիր Դմիտրիև, բեմադրող դիրիժոր` Եվգենի Դուբինսկի:

Գործող անձինք

• Ժաննա` Ֆեյա Բալաբինա
• Ֆիլիպ` Նիկոլայ Զուբկովսկի

Չորորդ գործողության հիգերորդ տեսարանի նոր խմբագրումը` 1950 թվական:

Բեմադրող նկարիչ` Վասիլի Վայնոնեն, բեմադրող նկարիչ` Վլադիմիր Դմիտրիև և Վալերի Դորրեր:

Մեծ թատրոն

Պրեմիերան` 1933 թվականի հունիսի 6-ին:

Բեմադրող նկարիչ` Վասիլի Վայնոնեն, բեմադրող նկարիչ` Վլադիմիր Դմիտրիև, բեմադրող դիրիժոր` Յուրի Ֆայեր:

Գործող անձինք

• Գասպար` Վլադիմիր Յաբցև (այնուհետև` Ալեքսանդր Չեկրեգին)
• Ժաննա` Անաստասիա Աբրամովա (այնուհետև` Միննա Շմելկինա, Սուլամիֆ Մեսերեր)
• Ֆիլիպ` Վախթանգ Ճաբուկիանի (այնուհետև Ալեքսանդր Ռուդենկո, Ասաֆ Մեսերեր, Ալեկսեյ Երմոլեև)
• Ժերոմ` Վիկտոր Ցապլին (այնուհետև` Ալեքսանդր Ցարման, Պյոտր Գուսև)
• Դիանա Միրել` Մարինա Սեմյոնովա (այնուհետև` Նինա Պոդգորեցկայա, Վերա Վասիլևա)
• Անտուան Միստրալ` Միխաիլ Գաբովիչ (այնուհետև` Վլադիմիր Գոլուբին, Ալեքսեյ Ժուկով)
• Թերեզա` Նադեժդա Կապուստինա (այնուհետև` Թամարա Տկաչենկո)
• Դերասան տոնակատարության ժամանակ` Ալեքսեյ ժուկով (այնուհետև` Վլադիմիր Գոլուբին, Լև Պոսպոխին)
• Ամուր` Օլգա Լեպեշինսկայա (այնուհետև` Իրինա Չարնոցկայա)

Ներկայացումը ցուցադրվել է 48 անգամ, վերջին ցուցադրությունը եղել է 1938 թվականի մարտի 18-ին:

Նոր խմբագրումը` 1947 թվականի ապրիլի 9:

Բեմադրող նկարիչ` Վասիլի Վայնոնեն, բեմադրող նկարիչ` Վլադիմիր Դմիտրիև, բեմադրող դիրիժոր` Յուրի Ֆայեր:

Գործող անձինք

• Գյուղացի Գասպար` Լև Պոսպեխին (այնուհետև Նիկոլայ Գերբեր, Ալեքսանդր Ռադունսկիյ)
• Գասպարի դուստրը Ժաննան` Օլգա Լեպեշինսկայա (այնուհետև` Սուլամիֆ Մեսերեր, Մուզա Գոտլիբ)
• Մարսելցի Ֆիլիպ` Ալեքսեյ Երմոլաև (այնուհետև` Ասաֆ Մասերեր)
• Մարսելցի Ժերոմ` Վիկտոր Ցապլին (այնուհետև` Ալեքսանդր Ցարմին)
• Դերասանուհի Դիանա Միրել` Սոֆյա Գոլովկինա (այնուհետև` Իրինա Տիխոմիրովնա, Վալենտինա Լոպուխինա, Գալիանա Պետրովնա, Ելենա Չիկվաիձ)
• Դերասան Անտուան Միստրալ` Վյաչեսլավ Գոլուբին (այնուհետև` Ալեքսանդր Ռուդենկո)
• Բասկ Թերեզա` Նադեժդա Կապուստինա (այնուհետև` Վալենտինա Գալեցկայա, Թամարա Տկաչենկո, Յադվիգա Սանգովիչ)
• Տոնակատարության ժամանակ դերասան` Ալեքսանդր Լապաուրի (այնուհետև` Վլադիմիր Գոլուբին)
• Ամուր` Տատյանա Բեսսմերտովնա (այնուհետև` Նատալյա Օռլովսկայա, Թամարա Տուչնինա)

Խմբագրումը` 1960 թվականի մարտի 18

Բեմադրող նկարիչ` Վասիլի Վայնոնեն, բեմադրությունը` Լև Պոսպեխինի և Թամարա Նիկիտինայի, բեմադրող նկարիչ` Վլադիմիր Դմիտրիև, բեմադրող դիրիժոր` Յուրի Ֆայեր:

Գործող անձինք

• Ժաննա ` Օլգա Լեպեշինսկայա (այնուհետև` Մարգարիտա Գիրյավենկո (Սմիրնովա), Եկատիրինա Մաքսիմովա, Լյուդմիլա Բոգոմոլովա, Նինա Սորոկինա)
• Ֆիլիպ` Գեորգի Ֆարմանյանց (այնուհետև` Միխայիլ Լավրովսկի, Գենադի Լեդյախ)
• Ժերոմ` Գեորգի Սոլովյով (այնուհետև` Անդրեյ Կրամաևսկիյ, Վալերի Անտոնով)
• Դիանա Միրել` Ռաիսա Ստրուչկովա (այնուհետև` Նինա Տիմոֆեևա, Նատալյա Տաբորկո, Մարինա Կոնդրատևա)
• Անտուան Միստրալ` Յուրի Ժդանով (այնուհետև` Բորիս Խոխլով, Վլադիմիր Նիկոնով, Պյոտր Խոմուտով)
• Բասկ Թերեզա` Սուսաննա Զվյագինա (այնուհետև` Լարիսա Դմիտրիևա, Յուլամեյ Սկոտ)
• Տոնակատարության ժամանակ դերասան` Ալեքսանդր Լապաուրի (այնուհետև` Վիկտոր Սմիրնովա)
• Ամուր` Իրինա Զոտովա (այնուհետև` Տատյանա Պոպկո, Ալլա Շչերբինինա)

Ներկայացումը ցուցադրվել է 63 անգամ, վերջին ցուցադրությունը եղել է 1964 թվականի հունվարի 31-ին:

Նոր բեմադրությունը` 2008 թվականի հունիսի 3

Երկու գործողությամբ բալետ: Լիբրետոն` Ալեքսանդր Բելինսկովի և Ալեքսեյ Ռատմանսկովի` Նիկոլայ Վոլկովի և Վլադիմիր Դմիտրիևի լիբրետոյի հիման վրա և օգտագործմամբ: Խորեոգրաֆիան` Ալեքսեյ Ռատմանսկովու` օգտագործելով Վասիլի Վայնոնենի խորեոգրաֆիան: Բեմադրող նկարիչ` Իլյա Ուտկին և Եվգենի Մոնախով, հագուստի դիզայներ` Ելենա Մարկովսկայա, լուսային էֆեկտների դիզայներ` Դամիր Իսմագիլով, բեմադրող դիրիժոր` Պավել Սորոկին:

Գործող անձինք

• Գասպարի և Լյուսիլի դուստր Ժաննա` Մարիա Ալեքսանդրովա (այնուհետև` Նատալյա Օսիպովա, Եկատիրինա Շիպուլինա, Անաստասիա Մեսկովա)
• Նրա եղբայրը` Ժերոմ` Դենիս Սավին (այնուհետև` Վյաչեսլավ Լոպատին, Անդրեյ Մերկուրև)
• Մարսելցի Ֆիլիպ` Ալեքսանդր Վոլչկով (այնուհետև` Իվան Վասիլև (բալետի արտիստ), Վլադիսլավ Լանտրատով, Միխաիլ Լոբուխին)
• Մարկիզ Կոստա դե Բորեգար` Վլադիմիր Նեպորոժնի (այնուհետև` Յուրի Կլևցով)
• Նրա աղջիկը` Ադելինա` Նինա Կապցովա (այնուհետև` Անաստասիա Գորյաչևա, Աննա Նիկուլինա, Աննա Ռեբեցկայա, Անաստասիա Յացենկո)
• Դերասանուհի Միրեյ դե Պուատե` Աննա Անտոնիչևա (այնուհետև` Եկատերինա Կրիսանովա, Եկատիրինա Շիպուլինա, Նելլի Կոբախիձե, Անժելինա Վորոնցովա)
• Դերասան Անտուան Միստրալ` Ռուսլան Սկվորցով (այնուհետև` Յուրի Բառանով, Արտեմ Յաչմենիկով, Արտյոմ Օվչարենկո, Դենիս Ռոդկին)
• Պառավ Ժարկաս` Յուլիանա Մալխասյանց (այնուհետև` Իրինա Զիբրովա)
• Մարսելցիների ղեկավար Ժիլբեր` Ալեքսանդր Վարաբյով (այնուհետև` Վիտալի Բիկտիմիրով)
• Թագավոր Լուի XVI` Գենադի Յանին (այնուհետև` Վլադիմիր Ավդեև)
• Թագուհի Մարիա Անտուանետա` Լյուդմիլա Սեմենյակա (այնուհետև` Օլգա Սուվորովա, Ելենա Բոկանովա, Վիկտորիա Յակուշևա (Օսիպովա))
• Գյուղացի Գասպար` Անդրեյ Սիտնիկով (այնուհետև` Ալեքսանդր Պետուխով)
• Ամուրը «Ռինալդո և Արմիդա» բալետում` Եկատիրինա Կրասինովա (այնուհետև` Անաստասիա Ստաշկևիչ, Աննա Օկունևա, Դարյա Խոխլովա)

Բեմադրություններ այլ թատրոններում

• 1950 թվական` Սվերդլովսկի օպերայի և բալետի թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` Գ. Ի. Դավիթաշվիլի
• 1950 թվական` Հունգարիայի օպերային թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` Վասիլի Վայնոնեն
• 1952 թվական` Սլովակիայի ազգային թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` Վ. Ռեմար
• 1952 թվական` Կոշիցեի պետական թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` Մ. Կուրա
• 1953 թվական` Լայպցիգի օպերային թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` Լ. Գրուբեր
• 1954 թվական` Պերմի օպերայի և բալետի թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` Տ. Ե. Ռամոնովա
• 1954 թվական` Խարկովսկու օպերայի և բալետի թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` Ի. Կ. Կովտունով
• 1956 թվական` Չեխոսլովակիայի ազգային թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` լ. Օգոուն
• 1956 թվական` Չեխոսլովակիայի ազգային թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` Յ. Ներմուտ
• 1971 թվական` Նովոսիբիրսկի օպերայի և բալետի թատրոն, բեմադրող բալետմաստեր` Յուրի Դրուժինին (ըստ Վոյնոնենի)

Բեմադրությունը Միխայլովսկի թատրոնում

2013 թվականի հուլիսի 22

Բալետ` երեք գործողությամբ

Լիբրետոն` Նիկոլայ Վոլկովի և Վլադիմիր Դմիտրիևի, ըստ Միխայիլ Մեսերերի խմբագրության, բեմանկարչությունը և հագուստը` Վլադիմիր Դմիտրիևի, Վյաչեսլավ Օկունևի խմբագրությամբ, խորեոգրաֆիան` Վասիլի Վայնոնենի, Միխայիլ Մեսերերի խմբագրությամն, բեմադրող բալետմայստեր` Միխայիլ Մեսերեր, բեմադրող դիրիժոր` Վալերի Օվսյանիկով:

Գործող անձինք

• Գյուղացի Գասպար` Անդրեյ Բրեգվաձե (այնուհետև` Ռոման Պետուխով)
• Նրա դուստր ժաննա` Օքսանա Բոնդարևա (այնուհետև` Անժելինա Վորոնցովա, Անաստասիա Լոմաչենկովա)
• Ժակ, նրա որդին` Ալեքսանդրա Բատուրինա (այնուհետև` Իլյուշա Բլեդնիխ)
• Մարսելցի Ֆիլիպ` Իվան Վասիլև (այնուհետև` Իվան Զայցև, Դենիս Մատվիենկո)
• Մարկիզ դե Բորեգար` Միխայիլ Վենշչիկով
• Դերասանուհի Դիանա Միրեյ` Անժելինա Վորոնցովա (այնուհետև Եկատերինա Բորչենկո, Սաբինա Յապարովա, Իրինա Պերեն)
• Դերասան Անտուան Միստրալ` Վիկտոր Լեբեդև (այնուհետև` Նիկոլայ Կորիպաև, Լեոնիդ Սարաֆանով)
• Բասկ Թերեզա` Մարիամ Ուգրեխելիդզե (այնուհետև` Քրիստինա Մախվիլադձե)
• Թագավոր Լուի XVI` Ալեքսեյ Մալախով
• Թագուհի Մարիա Անտուանետա` Զվեզդանա Մարտինա (այնուհետև` Էմիլիա Մակուշ)
• Տոնակատարության ժամանակ դերասան` Մարատ Շեմիունով
• Ամուր` Աննա Կուլիգինա (այնուհետև` Վերոնիկա Իգնատևա)

Մատենագրություն

• Гepшуни Е. Актеры в балете «Пламя Парижа» // Рабочий и театр : журнал. —М., 1932. — № 34.
• Кригер В. Героическое в балете // Театр : журнал. —М., 1937. — № 7.
• Красовская В. «Пламя Парижа» // Вечерний Ленинград : газета. —М., 1951. — № 4 января.
• Рыбникова М. Балеты Асафьева. — М.: MУЗГИЗ, 1956. — 64 с. — (В помощь слушателю музыки). — 4000 экз.
• Рыбникова М. Балеты Б. В. Асафьева «Пламя Парижа» и «Бахчисарайский фонтан» // Музыка советского балета. — М.: Гос. муз. изд-во, 1962. — С. 163—199. — 256 с. — 5500 экз.
• Слонимский Ю. В честь танца. — М: Искусство, 1968. — С. 92—94. — 402 с. — 25 000 экз.
• Армашевская К., Вайнонен Н. «Пламя Парижа» // Балетмейстер Вайнонен. — М.: Искусство, 1971. — С. 74—107. — 278 с. — 10 000 экз.
• Орешников С. Марселец Филипп // Алексей Ермолаев. Сборник статей. Антология. — М.: Искусство, 1974. — С. 177—183. — 296 с. — 25 000 экз.
• Чернова Н. Балет 1930—40-х // Книга-сборник «Советский балетный театр». — М: Искусство, 1976. — С. 111—115. — 376 с. — 20 000 экз.
• Мессерер А. «Пламя Парижа» В. И. Вайнонена // Танец. Мысль. Время. — М.: Искусство, 1979. — С. 117—119. — 240 с. — 30 000 экз.
• Кузнецова Т. Великая балетная революция // Коммерсантъ Weekend : журнал. —М., 2008. — № 24.
• Кузнецова Т. Контрреволюция большого стиля // Коммерсантъ Власть : журнал. —М., 2008. — № 25.
• Тарасов Б. Возвращение сталинской легенды // Утро.ru : газета. —М., 2008. — № 2 июля.
• Кузнецова Т. Революционный сдержали шаг // Коммерсантъ : газета. —М., 2008. — № 5 июля.
• Гордеева А. «Пламя Парижа» в Большом театре // OpenSpace.ru. —М., 2008. — № 8 июля.
• Тарасов Б. Революция свершилась. «Пламя Парижа» в Большом театре // Театрал : журнал. —М., 2008. — № 10.(չաշխատող հղում)
• Галайда А. Михаил Мессерер: «Тема борьбы за свободу созвучна любому времени». —СПб., 2013. — № 18 июля.
• Федоренко Е. Танцуем революцию. // Культура : газета. —М., 2013. — № 24 июля.
• Циликин Д. Сталин как стиль. «Пламя Парижа» в Михайловском театре // Деловой Петербург : газета. —СПб., 2013. — № 26 июля.
• Галайда А. Французская контрреволюция // Ведомости : газета. —М., 2013. — № 31 июля.
• Наборщикова С. «Пламя Парижа» достигло Петербурга // Известия : газета. —М., 2013. — № 25 июля.
• Звенигородская Н. С Васькой-синкопистом на дружеской ноге // Независима газета : газета. —М., 2013. — № 25 июля.
• Абызова Л. Танцуют санкюлоты и аристократы // Санкт-Петербургские ведомости : газета. —СПб., 2013. — № 30 июля.

Արտաքին հղումներ

• «Փարիզի հուրը» Մեծ թատրոնի էջում
• [1] - բալետը Մեծ թատրոնում, հագուստների էսքիզներ
• Բեմադրության պատմությունը և լիբրետոն «Belcanto.ru» կայքում: Իվան Ֆյոդորովի նախագիծը
• Ներկայացման բեմանկարչությունը Ճարտարապետական նորությունների գործակալության կայքում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փարիզի հուրը» հոդվածին։