«Մանավազյաններ»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Մանավազյաններ''', նախարարական տոհմ [[Արշակունի|Արշակունյաց]] Հայաստանում։ |
'''Մանավազյաններ''', '''Մանաւազեաններ''' նախարարական տոհմ [[Արշակունի|Արշակունեաց]] ([[Արշակունի|Արշակունյաց]]) Հայաստանում։ [[Մանաւազեաններ]]ի ժառանգական կալուածքն էր [[Հարք]] [[գաւառ]]ը՝ Մանաւազակերտ կենտրոնով։ Ըստ ավանդության, [[Մանաւազեան]]ները կոչուել են [[Հայկ Նահապետ]]ի որդի` [[Մանաւազ]], [[Մանավազ]] կամ [[Մենուաս]] նախնու անունով։ 330-ական թուականներին [[Մանաւազեան]]ներն անհաշտ կռիվներ են մղել իրենց ազգակից իշխանական տոհմերի՝ [[Բզնունիներ]]ի ու [[Որդունիներ]]ի դեմ։ Չկարողանալով հաշտեցնել կռվող կողմերին՝ [[Տրդատ Գ Մեծ]]ի որդու` [[Խոսրով Գ]] [[Կոտակ]] [[թագաւոր]]ի (330-ՅՅՑթթ.) հրամանով [[սպարապետ]] [[Վաչէ Մամիկոնեան]]ը ոչնչացրել է նրանց և բռնագրավել տիրույթները։ [[Հարք]] գաւառը տրվել է [[Աղբիանոսեաններ]]ի կամ [[Աղբիանոսյաններ]]ի եպիսկոպոսական տոհմին։ |
||
[[Պատմաբան]] [[Մնացական Ռաֆիկի Խաչատրեան]]ը կողմնակից է այն տեսակէտին, որ [[Արշակունեաց]] [[արքայատոհմ]]ը տուեալ իրադրութիւնում հենց ինքն էր միջնախարարական բախումների հրահրողը: Բանն այն է, որ Հայոց արքունիքը որոշել էր իր վերահսկողութիւնը սահմանել Հայոց |
[[Պատմաբան]] [[Մնացական Ռաֆիկի Խաչատրեան]]ը կողմնակից է այն տեսակէտին, որ [[Արշակունեաց]] [[արքայատոհմ]]ը տուեալ իրադրութիւնում հենց ինքն էր միջնախարարական բախումների հրահրողը: Բանն այն է, որ Հայոց արքունիքը որոշել էր իր վերահսկողութիւնը սահմանել Հայոց [[Ոստան]]ից դէպի [[Մեծ Հայք]]ի սահմանները գնացող մայրուղիները, ինչով իսկ ամրապնդած կլինէր [[թագաւորական կենտրոնաձիգ իշխանութիւն]]ը: Ընդ որում, այդ ծրագրում յատուկ դեր ունէր "Արքայական մայրուղին", որը [[Արտաշատ]]ից ձգւում էր դէպի [[Տիգրանակերտ]]: Այս ծրագիրն իրականացնելիս Արշակունեաց գահակալին յաջողուեց իրար դեմ հանել մայրուղիների վրայ գտնուող նախարարությունները, եթէ անգամ նրանք միմեանց սահմանակից չէին, մասնաւորապէս` [[Մանաւազեան]]ներին, [[Բզնունի]]ներին ու [[Որդունի]]ներին: Աշխարհագրական այսպիսի իրադրութիւնը հակամարտող երէք նախարարական տոհմերին հարկադրում էր միմեանց դեմ պայքարել [[Արշակունի]]ների տիրոյթների վրայով, ինչն էլ Հայոց արքայի համար առիթ դարձաւ՝բնաջնջելու հակամարտող տոհմերից [[Մանաւազեան]]ներին ու [[Որդունի]]ներին: Արդիւնքում արքունիքին յաջողուեց. |
||
1. միմեանց ձեռքերով ոչնչացնել տալ [[Մեծ Հայք]]ում կարևոր ռազմավարական դիրք զբաղեցնող հին` "հայկազեան" նախարարական տոհմերից երկուսը, որոնց յետագայ գոյութիւնն անցանկալի էր եկուոր` պարթևազն [[Արշակունիներ]]ի [[արքայական]] [[գահատոհմ]]ի |
1. միմեանց ձեռքերով ոչնչացնել տալ [[Մեծ Հայք]]ում կարևոր ռազմավարական դիրք զբաղեցնող հին` "հայկազեան" նախարարական տոհմերից երկուսը, որոնց յետագայ գոյութիւնն անցանկալի էր եկուոր` պարթևազն [[Արշակունիներ]]ի [[արքայական]] [[գահատոհմ]]ի համար, |
||
2. յարքունիս գրաւել կարևոր նշանակութիւն ունեցող այն գաւառները, որոնք պատկանում էին վերոյիշեալ տոհմերին. դրանցից Հարք գաւառը տրուել է արքունիքին լիովին հնազանդ եպիսկոպոսական (նախկինում` քրմական) նշանաւոր տոհմին` Աղբիանոսեաններին: |
2. յարքունիս գրաւել կարևոր նշանակութիւն ունեցող այն գաւառները, որոնք պատկանում էին վերոյիշեալ տոհմերին. ընդ որում դրանցից Հարք գաւառը տրուել է արքունիքին լիովին հնազանդ եպիսկոպոսական (նախկինում` քրմական) նշանաւոր տոհմին` Աղբիանոսեաններին: |
||
Այսպիսով ներքին քաղաքականութիւնն իրականցնելիս Տրդատ Գ-ին որդի Խոսրով Բ-ն իրեն դրսևորեց որպէս ուժեղ կամքով օժտուած գահակալ: Նա իր վճռականութեամբ ու դաժանութեամբ որոշակիօրէն անգամ գերազանցեց նախորդ Արշակունի արքաներին: Արքայական կենտրոնաձիգ իշխանութեան ամրապնդման և |
Այսպիսով ներքին քաղաքականութիւնն իրականցնելիս Տրդատ Գ-ին որդի Խոսրով Բ-ն իրեն դրսևորեց որպէս ուժեղ կամքով օժտուած գահակալ: Նա իր վճռականութեամբ ու դաժանութեամբ որոշակիօրէն անգամ գերազանցեց նախորդ Արշակունի արքաներին: Արքայական կենտրոնաձիգ իշխանութեան ամրապնդման և հզօրացման Արշակունի արքաների վարած այս քաղաքականութեանն էլ հենց զոհ գնաց Մանաւազեանների հինաւուրց տոհմը: |
||
{{ծանոթագրություններ|#Հայկական Սովետական Հանրագիտարան}} |
{{ծանոթագրություններ|#Հայկական Սովետական Հանրագիտարան}} |
18:14, 7 Հուլիսի 2012-ի տարբերակ
Մանավազյաններ, Մանաւազեաններ նախարարական տոհմ Արշակունեաց (Արշակունյաց) Հայաստանում։ Մանաւազեանների ժառանգական կալուածքն էր Հարք գաւառը՝ Մանաւազակերտ կենտրոնով։ Ըստ ավանդության, Մանաւազեանները կոչուել են Հայկ Նահապետի որդի` Մանաւազ, Մանավազ կամ Մենուաս նախնու անունով։ 330-ական թուականներին Մանաւազեաններն անհաշտ կռիվներ են մղել իրենց ազգակից իշխանական տոհմերի՝ Բզնունիների ու Որդունիների դեմ։ Չկարողանալով հաշտեցնել կռվող կողմերին՝ Տրդատ Գ Մեծի որդու` Խոսրով Գ Կոտակ թագաւորի (330-ՅՅՑթթ.) հրամանով սպարապետ Վաչէ Մամիկոնեանը ոչնչացրել է նրանց և բռնագրավել տիրույթները։ Հարք գաւառը տրվել է Աղբիանոսեանների կամ Աղբիանոսյանների եպիսկոպոսական տոհմին։
Պատմաբան Մնացական Ռաֆիկի Խաչատրեանը կողմնակից է այն տեսակէտին, որ Արշակունեաց արքայատոհմը տուեալ իրադրութիւնում հենց ինքն էր միջնախարարական բախումների հրահրողը: Բանն այն է, որ Հայոց արքունիքը որոշել էր իր վերահսկողութիւնը սահմանել Հայոց Ոստանից դէպի Մեծ Հայքի սահմանները գնացող մայրուղիները, ինչով իսկ ամրապնդած կլինէր թագաւորական կենտրոնաձիգ իշխանութիւնը: Ընդ որում, այդ ծրագրում յատուկ դեր ունէր "Արքայական մայրուղին", որը Արտաշատից ձգւում էր դէպի Տիգրանակերտ: Այս ծրագիրն իրականացնելիս Արշակունեաց գահակալին յաջողուեց իրար դեմ հանել մայրուղիների վրայ գտնուող նախարարությունները, եթէ անգամ նրանք միմեանց սահմանակից չէին, մասնաւորապէս` Մանաւազեաններին, Բզնունիներին ու Որդունիներին: Աշխարհագրական այսպիսի իրադրութիւնը հակամարտող երէք նախարարական տոհմերին հարկադրում էր միմեանց դեմ պայքարել Արշակունիների տիրոյթների վրայով, ինչն էլ Հայոց արքայի համար առիթ դարձաւ՝բնաջնջելու հակամարտող տոհմերից Մանաւազեաններին ու Որդունիներին: Արդիւնքում արքունիքին յաջողուեց.
1. միմեանց ձեռքերով ոչնչացնել տալ Մեծ Հայքում կարևոր ռազմավարական դիրք զբաղեցնող հին` "հայկազեան" նախարարական տոհմերից երկուսը, որոնց յետագայ գոյութիւնն անցանկալի էր եկուոր` պարթևազն Արշակունիների արքայական գահատոհմի համար,
2. յարքունիս գրաւել կարևոր նշանակութիւն ունեցող այն գաւառները, որոնք պատկանում էին վերոյիշեալ տոհմերին. ընդ որում դրանցից Հարք գաւառը տրուել է արքունիքին լիովին հնազանդ եպիսկոպոսական (նախկինում` քրմական) նշանաւոր տոհմին` Աղբիանոսեաններին:
Այսպիսով ներքին քաղաքականութիւնն իրականցնելիս Տրդատ Գ-ին որդի Խոսրով Բ-ն իրեն դրսևորեց որպէս ուժեղ կամքով օժտուած գահակալ: Նա իր վճռականութեամբ ու դաժանութեամբ որոշակիօրէն անգամ գերազանցեց նախորդ Արշակունի արքաներին: Արքայական կենտրոնաձիգ իշխանութեան ամրապնդման և հզօրացման Արշակունի արքաների վարած այս քաղաքականութեանն էլ հենց զոհ գնաց Մանաւազեանների հինաւուրց տոհմը:
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ |