Վաֆթրուդնիրի խոսքը

Վաֆթրուդնիրի խոսքը
Տեսակ	չափածո շարադրանք
Ժանր	առասպել
Մասն է	սկանդինավյան Ավագ Էդդա էպոսի
Բնօրինակ լեզու	հին իսլանդերեն
Հրատարակման տարեթիվ	1260
Vafþrúðnismál Վիքիպահեստում

Վաֆթրուդնիրի խոսքը (իսլ.՝ Vaf-þrúðnismál), սկանդինավյան «Ավագ Էդդա» էպոսի առասպելների շարքում, ըստ «Codex Regius 2365» ձեռագրերի, երրորդ առասպելն է՝ «Բարձրյալի խրատանին» երգից հետո: Ի հայտ է եկել 10-րդ դարում: Վերնագիրը ծագել է առասպելի իմաստուն հսկա հերոսի անունից, որը թարգմանաբար նշանակում է «Հանելուկների վարպետ»:

Նկարագրություն

Առասպելը կառուցված է երկխոսությունների վրա, որի մասնակիցներն են հսկաներից ամենաիմաստունը՝ Վաֆթրուդնիրը և ասերի գերագույն աստված Օդինը: Աստվածները սկանդինավյան դիցարանում բաժանվում են երկու խմբի՝ ասեր և վաներ: «Վաֆթրուդնիրի խոսքը» երգի սկզբի հինգ տներում Օդինն իր կնոջ՝ Ֆրիգի հետ քննարկում է դեպի հսկաների աշխարհը կատարվող արշավանքի նպատակահարմարության հարցը: Գերագույն ասը՝ ծպտված Գագնրադ (Հաղթանակը կարգավորող) անվան տակ, ներկայանում է հսկա Վաֆթրուդնիրի ապարանք: Սկսվում է մրցամարտ-բանավեճը, և հակառակորդները փոխադարձ հարց ու պատասխանի միջոցով փորձում են պարզել, թե ով է նրանցից ամենախելացին: Այդ անսովոր մենամարտում պարտվողին մահ է սպասում: Այս հարց ու պատասխանի ժամանակ ի հայտ են գալիս բազմաթիվ նոր առասպելական մանրամասներ աստվածների, հսկաների, թզուկների և ընդհանրապես տիեզերական համակարգի բոլոր աշխարհների մասին: Դրամատիկ զարգացումներով համեմված և բանահյուսական հնչեղությամբ կատարյալ այս երգը նմանվում է մի համառոտ առասպելաբանական բառարանի: Վերջում հաղթում է Օդինը, քանի որ իմաստուն հսկա Վաֆթրուդնիրը չի կարողանում պատասխանել այն հարցին, թե ինչ էր շշնջացել գերագույն աստվածը իր քաջ զավակի ականջին, երբ կրակի էր տալիս նրան: Իսկ դա հայտնի չէր էլ ուրիշ ոչ ոքի:

Ու ոչ մի մարդ չի իմանա,
թե անցած-գնացած ժամին
դու քո որդուն ինչ ասացիր:
Իմ այս լեզվով մահագուշակ
քեզ պատմեցի հին օրերից
և վախճանից աստվածների,
Օդինի դեմ բանավեճում
ես պարտվեցի, արդ այսուհետ
ամենքից խելոքն ես հավետ:

Աղբյուրներ

• Ավագ Էդդա, Անտարես հրատարակչություն, Երևան 2018 թ.: Թարգմանիչ՝ Հակոբ Սարգսյան:

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վաֆթրուդնիրի խոսքը» հոդվածին։