«Ազատ քաղաք Դանցիգ»–ի խմբագրումների տարբերություն

**Ազատ քաղաք Դանցիգ**
	Քարտեզ
	; (1939)
	Ընդհանուր տեղեկանք
Մայրաքաղաք	Դանցիգ
Լեզու	Գերմաներեն; Լեհերեն
Կրոն	64.6% Լյութերեն; 32.2% Կաթոլիկ (1938)
	Իշխանություն
Պետական կարգ	Հանրապետություն
Պետության գլուխ	Բարձր կոմիսիոներ
	Պատմություն
- Ներխուժում Լեհաստան	1939 սեպտեմբերի 1
- Անեքսավորում Գերմանիայի կողմից	1939 սեպտեմբերի 2

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

15:02, 30 Դեկտեմբերի 2020-ի տարբերակ

Ազատ քաղաք Դանցիգ (գերմ.՝ Freie Stadt Danzig; լեհ.՝ Wolne Miasto Gdańsk) եղել է կիսանկախ քաղաք-պետություն 1920-1939 թվականներին, որը Բալթիկ ծովի նավահանգիստ Դանցիգ քաղաքը (ներկայումս Գդանսկ, Լեհաստան) և մոտ 200 քաղաքատիպ ավան շրջակա տարածքում: Այն հիմնադրվել է 1920 թվականի նոյեմբերի 15-ին^[1]^[2] համաձայն Վերսալի պայմանագրի 100-րդ հոդվածի (Գլուխ XI մաս III), որը կնքվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո:

Դանցիգ ազատ քաղաքը ներառում էր Դանցիգ քաղաքը և մետակա գյուղերը և ավանները, որոնք մեծ մասամբ բնակեցված էին էթնիկ գերմանացիներով: Համաձայն պայմանագրի տարածքը մնում էր անջատված Գերմանիայից և նորանկախ Լեհաստանի երկրորդ հանրապետությունից, սակայն անկախ պետություն չէր^[3]: Ազատ քաղաքը մնում էր Ազգերի լիգայի հսկողության ներքո` ադմինիստրատիվ կապեր ունենալով Լեհաստանի հետ:

Լեհաստանին լիովին իրավունք էր տրված օգտագործել երկրի ճանապարհները և նավահանգիստները սեփական շահերի համար^[4]: Ազատ քաղաքի հիմնադրման նպատակն էր ծովային ելք տրամադրել Լեհաստանին: Չնայած քաղաքի բնակչության մեծամասնությունը գերմանացիներ էին, սակայն այն ուներ նշանակալի լեհական փոքրամասնություն^[5]^[6]^[7]

Քանի որ Լեհաստանը չուներ նավահանգիստ, հատկապես ռազմական կարիքների համար, նոր նավահանգիստը կառուցվեց Գդինիայի մոտ 1921 թվականի սկզբին:

1933 թվականին քաղաքում իշանության եկան տեղի նացիստները: Հակասեմականության ճնշման ներքո շատ հրեաներ լքեցին քաղաքը: Երբ 1939 թվականին Գերմանիան ներխուժեց Լեհաստան, նացիստները ազատ քաղաքը վերածեցին Արևմտտյան Պրուսիայի Ռայխսգաուի: Քաղաքում ապրող լեհերին և հրեաներին նացիստները համարեցին կիսամարդ և նրանց դարձրեցին խտրականության առարկա: Նրանցից շատերին ուղարկեցին մահվան Նացիստական համակենտրոնացման ճամբարներ:

Երբ Կարմիր բանակը մտավ քաղաք 1945 թվականի սկզբին, քաղաքի բնակչության մեծ մասը հիվանդ էր կամ սպանված: Պատերազմից հետո տեղի էթնիկ գերմանացի բնակչության մեծ մասը աքսորվեց կամ տեղահանվեց դեպի արևմուտք, լեհական փոքրամասնությունը վերադարձավ և բնակեցվեց գերմանացիների բնակարաններում:

Հիմնադրում

Անկախության և ինքնավարության ժամանակաշրջան

Դանցիգը ունի անկախության վաղ պատմություն: Այն առաջատար դիրք ուներ Պրուսական միության կազմում ընդդեմ Պրուսիայի Տևտոնական միաբանության պատության: Միությունը պայմանավորվել էր Լեհաստանի թագավոր Կազիմիր IV-ի հետ, որ Լեհաստանի թագը պետք է ներդրում ունենա Պրուսիայի արևմտյան հատվածներու: Այսպիսով Պրուսիայի իշխանությունը մնաց լեհական ազդեցության տակ: Դանցիգը և այլ քաղաքներ ֆինանսավորում էին Լեհաստանի զինված ուժերին և ձեռք էին բերել բարձր մակարդակի ինքնավարություն: Դանցիգը օգտագործում էր Լեհական թագավորական քաղաք Դանցիգ տիտղոսը:

1569 թվականին երբ Պրուսայի իշխանությունները համաձայնեցին մտնել Ռեչ Պոսպոլիտայի կազմի մեջ, քաղաքը պահպանեց իր կարգավիճակը: Դանցիգը որպես խորը ջրային նավահանգիստ Վիստուլա գետի և Բալթիկ ծովի խառնարանում դարձավ Եվրոպայի ամենահարուստ քաղաքներից մեկը 16-րդ և 17-րդ դարերում, քանի որ հացահատիկը Լեհաստանից և Ուկրաինայից Վիստուլայով տեղափոխվում էր Դանցիգ, որտեղից` Արևմտյան Եվրոպա^[8]: Քանի որ հացահատիկի հիմնական սպառողը Հոլանդիան էր, որոնք քաղաքում կառուցում էին հոլանդական տիպի տներ, այն ստացավ հոլանդական ոճ^[8]: Դանցիգը սկսեց հայտնի դառնալ որպես «Արևելքի Ամստերդամ»^[8]:

Չնայած Դանցիգը դարձավ Պրուսիայի թագավորության մաս Լեհաստանի երկրորդ բաժանումից հետո 1793 թվականին, Պրուսիան նվաճվեց Նապոելոն Բոնապարտի կողմից 1806 թվականին և 1807 թվականին Նապոլեոնը հռչակեց Դանցիգը կիսանկախ խամաճիկ պետություն Ֆրանսիական կայսրության կազմում, հայտնի որպես Ազատ քաղաք Դանցիգ: Այն տևեց տասը տարի, մինչև այն վերանվաճվեց Պրուսիայի թագավորության կողմից 1814 թվականին Լայպցիգի ճակատամարտում Նապոլեոնի կրած պարտությունից հետո: Քաղաքը մնաց Պրուսիայի կազմում մինչև 1920 թվականը` դառնալով Գերմանական կայսրության մաս 1871 թվականին:

Ծանոթագրություններ

↑ Loew, Peter Oliver (February 2011). Danzig – Biographie einer Stadt (German). C.H. Beck. էջ 189. ISBN 978-3-406-60587-1.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Samerski, Stefan (2003). Das Bistum Danzig in Lebensbildern (German). LIT Verlag. էջ 8. ISBN 3-8258-6284-4.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Kaczorowska, Alina (2010-07-21). Public International Law. Routledge. էջ 199. ISBN 0-203-84847-0.
↑ Եյլի իրավունքի դպրոց. «The Versailles Treaty June 28, 1919: Part III». The Avalon Project. Արխիվացված է օրիգինալից February 14, 2008-ին. Վերցված է May 3, 2007-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Chestermann, Simon (2004). You, the People; United Nations, Transitional Administration and State building. Oxford University Press. էջ 20. ISBN 978-0-19-926348-6. Վերցված է 2011-04-26-ին.
↑ Zapiski historyczne: Volume 60, page 256, Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Wydział Nauk Historycznych – 1995
↑ he Danzig Dilemma; a Study in Peacemaking by Compromise John Brown Mason page 4-5
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 Macmillan, Margaret Paris 1919, New York: Random House page 211

[1] Loew, Peter Oliver (February 2011). Danzig – Biographie einer Stadt (German). C.H. Beck. էջ 189. ISBN 978-3-406-60587-1.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[2] Samerski, Stefan (2003). Das Bistum Danzig in Lebensbildern (German). LIT Verlag. էջ 8. ISBN 3-8258-6284-4.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[3] Kaczorowska, Alina (2010-07-21). Public International Law. Routledge. էջ 199. ISBN 0-203-84847-0.

[Versailles-4] Եյլի իրավունքի դպրոց. «The Versailles Treaty June 28, 1919: Part III». The Avalon Project. Արխիվացված է օրիգինալից February 14, 2008-ին. Վերցված է May 3, 2007-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[5] Chestermann, Simon (2004). You, the People; United Nations, Transitional Administration and State building. Oxford University Press. էջ 20. ISBN 978-0-19-926348-6. Վերցված է 2011-04-26-ին.

[ReferenceA-6] Zapiski historyczne: Volume 60, page 256, Towarzystwo Naukowe w Toruniu. Wydział Nauk Historycznych – 1995

[7] Danzig Dilemma; a Study in Peacemaking by Compromise John Brown Mason page 4-5

[Macmillan,_Margaret_page_211-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 Macmillan, Margaret Paris 1919, New York: Random House page 211

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Տող 56. / Տող 56. @@
 Դանցիգ ազատ քաղաքը ներառում էր Դանցիգ քաղաքը և մետակա գյուղերը և ավանները, որոնք մեծ մասամբ բնակեցված էին էթնիկ գերմանացիներով: Համաձայն պայմանագրի տարածքը մնում էր անջատված Գերմանիայից և նորանկախ [[Լեհաստանի երկրորդ հանրապետություն]]ից, սակայն անկախ պետություն չէր<ref>{{cite book| title = Public International Law| url = https://books.google.am/?id=zd5nwF7o3_8C| date = 2010-07-21| publisher = Routledge| isbn = 0-203-84847-0| page = 199| last1 = Kaczorowska| first1 = Alina }}</ref>: Ազատ քաղաքը մնում էր [[Ազգերի լիգա]]յի հսկողության ներքո` ադմինիստրատիվ կապեր ունենալով Լեհաստանի հետ:
-Լեհաստանին լիովին իրավունք էր տրված օգտագործել երկրի ճանապարհները և նավահանգիստները սեփական շահերի համար<ref name="Versailles">{{cite web |url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/partiii.htm |title=The Versailles Treaty June 28, 1919: Part III |accessdate=May 3, 2007 |author=[[Եյլի իրավունքի դպրոց]] |work=[[The Avalon Project]]}}</ref>: Ազատ քաղաքի հիմնադրման նպատակն էր ծովային ելք տրամադրել Լեհաստանին: Չնայած քաղաքի բնակչության մեծամասնությունը գերմանացիներ էին, սակայն այն ուներ նշանակալի լեհական փոքրամասնություն<ref>{{cite book| last = Chestermann| first = Simon| title = You, the People; United Nations, Transitional Administration and State building| url = https://books.google.am/?id=DatHSnAojnYC| accessdate = 2011-04-26| year = 2004| publisher = Oxford University Press| isbn = 978-0-19-926348-6| page = 20 }}</ref><ref name="ReferenceA">Zapiski historyczne: Volume 60, page 256, ''Towarzystwo Naukowe w Toruniu.'' Wydział Nauk Historycznych&nbsp;– 1995</ref><ref>he Danzig Dilemma; a Study in Peacemaking by Compromise John Brown Mason page 4-5</ref>
+Լեհաստանին լիովին իրավունք էր տրված օգտագործել երկրի ճանապարհները և նավահանգիստները սեփական շահերի համար<ref name="Versailles">{{cite web |url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/partiii.htm |title=The Versailles Treaty June 28, 1919: Part III |accessdate=May 3, 2007 |author=[[Եյլի իրավունքի դպրոց]] |work=[[The Avalon Project]] |archive-date=February 14, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080214175104/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/partiii.htm |dead-url=yes }}</ref>: Ազատ քաղաքի հիմնադրման նպատակն էր ծովային ելք տրամադրել Լեհաստանին: Չնայած քաղաքի բնակչության մեծամասնությունը գերմանացիներ էին, սակայն այն ուներ նշանակալի լեհական փոքրամասնություն<ref>{{cite book| last = Chestermann| first = Simon| title = You, the People; United Nations, Transitional Administration and State building| url = https://books.google.am/?id=DatHSnAojnYC| accessdate = 2011-04-26| year = 2004| publisher = Oxford University Press| isbn = 978-0-19-926348-6| page = 20 }}</ref><ref name="ReferenceA">Zapiski historyczne: Volume 60, page 256, ''Towarzystwo Naukowe w Toruniu.'' Wydział Nauk Historycznych&nbsp;– 1995</ref><ref>he Danzig Dilemma; a Study in Peacemaking by Compromise John Brown Mason page 4-5</ref>
 Քանի որ Լեհաստանը չուներ նավահանգիստ, հատկապես ռազմական կարիքների համար, նոր նավահանգիստը կառուցվեց [[Գդինիա]]յի մոտ 1921 թվականի սկզբին: